Wat is die oorsake?

“Gewoonlik is tienerdepressie nie te wyte aan net een faktor nie, maar aan ’n kombinasie van faktore wat stres veroorsaak.”—Dr. Kathleen McCoy.

WAT veroorsaak tienerdepressie? Verskeie faktore is moontlik daarby betrokke. Om maar een ding te noem, die fisiese en emosionele veranderinge wat deur puberteit meegebring word, kan jongmense baie onseker en bang laat voel, wat hulle veral vir negatiewe gemoedstoestande vatbaar maak. Tieners is dikwels ook kwesbaar vir negatiewe emosies wanneer hulle voel dat hulle verwerp word deur hulle portuurs of deur iemand vir wie hulle romantiese gevoelens ontwikkel het. Dan word vandag se tieners, soos die openingsartikel getoon het, ook in ’n wêreld groot wat op sigself neerdrukkend kan wees. Ons lewe inderdaad in ‘kritieke tye wat moeilik is om deur te kom’.—2 Timoteus 3:1.

Wat die probleem vererger, is die feit dat jongmense vir die heel eerste keer met die druk van die lewe te kampe het, en hulle het nie die vaardighede of die ondervinding van volwassenes nie. Gevolglik word tieners dikwels soos toeriste wat deur ’n onbekende gebied toer—hulle raak oorweldig deur hulle omgewing, en in baie gevalle is hulle nie geneig om hulp te vra nie. Hierdie toestande kan daartoe bydra dat depressie ontwikkel.

Maar daar is verskeie ander faktore wat tot tienerdepressie kan bydra. Kom ons ondersoek net ’n paar daarvan.

Depressie en ’n verlies

Depressie volg soms op ’n groot verlies—miskien die dood van ’n geliefde of die verlies van ’n ouer deur ’n egskeiding. Selfs die dood van ’n troeteldier kan ’n tiener in wanhoop dompel.

Daar is ook verliese wat nie so voor die hand liggend is nie. Om byvoorbeeld na ’n nuwe woonbuurt te verhuis, beteken dat ’n mens ’n bekende omgewing en geliefde vriende moet agterlaat. Selfs wanneer ’n langverwagte doelwit bereik word—soos om te matrikuleer—kan dit gevoelens van verlies veroorsaak. Die begin van ’n nuwe fase in jou lewe behels immers dat ’n mens die gerief en veiligheid van die verlede gaan verloor. Dan is daar jongmense wat die een of ander kroniese siekte moet verduur. In sulke omstandighede kan die pyn om anders as jou portuurs te wees—miskien om selfs deur hulle geïgnoreer te word—’n tiener laat voel dat hy of sy nie meer so normaal is nie.

Baie jongmense kom weliswaar sulke verliese te bowe sonder om heeltemal oorweldig te raak. Hulle word hartseer, hulle huil, hulle treur, hulle rou—maar mettertyd pas hulle aan. Waarom kan die meeste tieners die druk van die lewe met veerkragtigheid verduur, terwyl ander voor depressie swig? Daar is geen maklike antwoorde nie, want depressie is ’n ingewikkelde siekte. Maar dit lyk of party tieners kwesbaarder is.

Die biochemiese verband

Baie geestesgesondheidsdeskundiges glo dat ’n biochemiese wanbalans in die brein ’n sleutelrol in depressie speel.a Die wanbalans kan geneties oorgedra word, want navorsers het gevind dat daar ’n groter moontlikheid is dat tieners self die siekte sal kry wanneer ’n ouer aan depressie ly. “Kinders wat depressief is, het gewoonlik ten minste een ouer wat ook aan depressie ly”, sê die boek Lonely, Sad and Angry.

Dit laat die vraag ontstaan: Erf kinders werklik depressie, of leer hulle eenvoudig om depressief te wees omdat hulle saam met ’n depressiewe ouer woon? Die ‘aangebore-versus-aangeleerde-vraag’ is moeilik om te beantwoord, want die brein is ongelooflik ingewikkeld, so ook al die ander faktore wat tot tienerdepressie kan bydra.

Depressie en gesinsomstandighede

Depressie is al ’n gesinsaangeleentheid genoem, en met goeie rede. Soos reeds gesê is, kan daar ’n genetiese element wees wat ’n neiging tot depressie van een geslag na die volgende oordra. Maar gesinsomstandighede kan ook ’n rol speel. “Daar is ’n groot moontlikheid dat kinders wie se ouers hulle mishandel, aan depressie sal ly”, skryf dr. Mark S. Gold. “Dit is ook die geval met kinders wie se ouers oorkrities is en wat konsentreer op hulle kind se tekortkominge.” Depressie kan ook die gevolg wees van ouers wat hulle kinders met liefde versmoor en oorbeskermend is. Dit is egter interessant dat een navorser gevind het dat kinders selfs vatbaarder vir depressie is wanneer ouers eenvoudig ’n gebrek aan belangstelling in hulle toon.

Dit beteken egter nie dat alle depressiewe tieners slagoffers van slegte ouerskap is nie. So ’n veralgemening sou die horde ander faktore ignoreer wat tot die probleem kan bydra. Nietemin is gesinsomstandighede in party gevalle ’n belangrike bydraende faktor. “Kinders wat in gesinne is waarin daar aanhoudend spanning tussen die ouers is, verkeer in groter gevaar om aan depressie te ly as kinders in ’n rustiger omgewing”, skryf dr. David G. Fassler. “Een rede is dat die strydende ouers so betrokke raak by hulle geskille dat hulle die behoeftes van hulle kinders verwaarloos. Nog ’n rede is dat die ouers dikwels die kinders die middelpunt van hulle argumente maak, wat die kinders skuldig, kwaad en wrewelrig laat voel.”

Dit is net ’n paar van die faktore wat tot tienerdepressie kan bydra. Daar is ander. Party deskundiges sê byvoorbeeld dat omgewingsfaktore (soos swak voeding, gifstowwe en dwelm- en alkoholmisbruik) tot depressie aanleiding kan gee. Ander wys daarop dat sekere medisyne (soos party antihistamiene en kalmeermiddels) ’n uitwerking kan hê. Dit lyk ook of kinders met leergestremdhede veral vatbaar vir depressie is, moontlik omdat hulle eiewaarde afneem namate hulle begin agterkom dat hulle nie by hulle klasmaats kan bybly nie.

Maar ongeag die rede, dit is noodsaaklik om die vraag te bespreek: Hoe kan tieners wat aan depressie ly, gehelp word?

[Voetnoot]

[Prente op bladsy 8, 9]

Spanning in die gesin gee dikwels aanleiding tot depressie