Jongmense vra . . .

Hoe kan ek my uitgawes beheer?

“Ek vind dikwels dat ek iets wil koop wat ek nie regtig nodig het nie en heel moontlik ook nie kan bekostig nie, net omdat dit op ’n uitverkoping is.”—Anna,a Brasilië.

“Partykeer nooi my vriende my om dinge saam met hulle te doen wat baie kos. Ek wil saam met my vriende wees en dit geniet. Niemand wil sê: ‘Jammer, ek het nie geld om te gaan nie.’”—Joan, Australië.

VOEL dit vir jou of jy nooit genoeg geld het nie? As jy maar net ’n bietjie meer sakgeld gekry het, kon jy daardie speletjie koop wat jy wil hê. As jy maar net ’n bietjie meer verdien het, kon jy daardie skoene koop wat jy “nodig” het. Maar in plaas van jou te kwel oor die geld wat jy nie het nie, kan jy gerus leer om die geld wat jy wel het, verstandig te gebruik.

As jy ’n jong persoon is wat nog by jou ouers woon, kan jy wag totdat jy uit die huis is voordat jy leer hoe om jou geldsake te bestuur. Maar dit sal wees soos om uit ’n vliegtuig te spring sonder om eers te leer hoe om ’n valskerm te gebruik. Dit is waar dat ’n mens dalk sal kan uitwerk wat om te doen terwyl jy grond toe val. Maar hoeveel beter sal dit tog wees om te leer hoe om die valskerm te gebruik voordat jy spring!

Net so is die beste tyd om te leer hoe om jou geldsake te bestuur voordat jy met die harde finansiële werklikhede van die lewe te kampe het. “Geld [dien] as ’n beskerming”, het koning Salomo geskryf (Prediker 7:12). Maar dit sal jou net beskerm as jy leer hoe om jou uitgawes te beheer. As jy dit doen, sal dit jou meer selfvertroue gee, en jou ouers sal groter respek vir jou hê.

Leer die basiese beginsels

Het jy al ooit jou ouers gevra om vir jou te verduidelik wat dit behels om ’n huis te bestuur? Weet jy byvoorbeeld hoeveel water en elektrisiteit elke maand kos en hoeveel dit kos om ’n motor te onderhou, kos te koop en die huur of die huislening te betaal? Dalk dink jy dat sulke besonderhede vervelig is. Maar onthou dat jy help om daardie uitgawes aan te gaan. Jy sal in elk geval na hierdie uitgawes moet begin omsien as jy die huis verlaat. Jy kan dus net sowel nou daaroor leer. Vra jou ouers of jy van die rekeninge kan sien, en luister aandagtig terwyl hulle verduidelik hoe hulle daarvoor begroot.

“’n Wyse sal luister en meer onderrigting inneem, en ’n man met begrip verwerf bekwame leiding”, sê ’n Bybelspreuk (Spreuke 1:5). Anna, wat vroeër gemeld is, sê: “My pa het my geleer hoe om ’n begroting op te stel, en ek het by hom geleer hoe belangrik dit is om georganiseer te wees wanneer jy die gesin se geldsake bestuur.” En Anna se ma het vir haar ander praktiese lesse geleer. “Sy het my die waarde daarvan gewys om pryse te vergelyk voordat jy iets koop”, sê Anna en voeg by: “My ma kon wondere verrig met net ’n bietjie geld.” Hoe het Anna daarby baat gevind? “Ek kan nou na my eie geldsake omsien”, sê sy. “Ek beheer my uitgawes mooi en daarom het ek die vryheid en gemoedsrus wat ’n mens ervaar wanneer jy onnodige skuld vermy.”

Herken die uitdagings

Toegegee, om jou uitgawes te beheer, is makliker gesê as gedaan, veral as jy nog by die huis is en sakgeld kry of ’n werkie het en geld verdien. Waarom? Omdat jou ouers heel moontlik die meeste van die rekeninge betaal. Daarom kan jy moontlik ’n groot deel van jou geld uitgee net soos jy wil. En dit kan pret wees om geld uit te gee. “Dis vir my baie maklik om geld uit te gee, en dis lekker”, erken Paresh, ’n jong man in Indië. Sarah, van Australië, voel ook so. “Dis groot pret om dinge te koop”, sê sy.

Daarbenewens kan jou portuurs jou onder druk plaas om meer geld uit te gee as wat jy moet. Ellena, wat 21 jaar oud is, sê: “Onder my vriende het dit ’n algemene vorm van vermaak geword om winkels toe te gaan. Wanneer ek saam met hulle uitgaan, lyk dit asof daar ’n ongeskrewe reël is dat jy geld móét uitgee om pret te hê.”

Dit is net natuurlik om by jou vriende te wil inskakel. Maar vra jou af: ‘Gee ek geld saam met my vriende uit omdat ek dit kan bekostig of omdat ek voel dat ek moet?’ Baie mense gee geld uit omdat hulle hulle vriende en kennisse probeer beïndruk. Hierdie neiging kan ernstige finansiële probleme vir jou skep, veral as jy ’n kredietkaart het. Finansiële adviseur Suze Orman waarsku: “As jy voel dat jy mense moet beïndruk met wat jy het eerder as met wie jy is, loop jy ’n hoë risiko om jou aan kredietkaartmisbruik skuldig te maak.”

In plaas daarvan om jou kredietkaart tot sy limiet te gebruik of jou hele salaris op een aand uit te gee, kan jy gerus Ellena se oplossing probeer. “Wanneer ek saam met vriende uitgaan”, sê sy, “beplan ek vooruit en plaas ek ’n beperking op hoeveel geld ek gaan uitgee. My salaris gaan reguit in my bankrekening in en ek trek net wat ek vir daardie geleentheid nodig het. Ek vind ook dat dit goed is om net winkels toe te gaan saam met vriende wat versigtig met hulle geld werk en wat my sal aanmoedig om rond te kyk en nie net die eerste ding te koop wat ek sien nie.”—Spreuke 13:20.

Leer daaruit wanneer die antwoord nee is

Al kry jy nie sakgeld of verdien jy nie geld nie, kan jy nog steeds waardevolle lesse oor geld leer terwyl jy nog by die huis is. Wanneer jy byvoorbeeld jou ouers vra om vir jou geld te gee of vir jou iets te koop, sê hulle dalk nee. Waarom? Een rede is dalk dat wat jy wil hê, meer kos as wat die gesin se begroting toelaat. Deur nee te sê—al wil hulle dalk graag ja sê—stel jou ouers vir jou ’n goeie voorbeeld in selfbeheersing. En selfbeheersing is noodsaaklik as jy geldsake goed wil bestuur.

Sê nou jou ouers kan dit bekostig om jou versoeke toe te staan. Selfs dan sal hulle dalk nog steeds nee sê. Miskien dink jy dat hulle sommer net snaaks is. Maar dink hieraan: Dalk probeer hulle jou die belangrike les leer dat jou geluk nie daarvan afhang dat jy alles kry wat jy wil hê nie. Die Bybel sê in dié verband: “Iemand wat silwer liefhet, sal nie genoeg kry van silwer nie, ook nie iemand wat rykdom liefhet, van inkomste nie.”—Prediker 5:10.

Die waarheid van hierdie woorde word bevestig deur die ondervinding van baie jongmense wie se ouers vir hulle alles koop wat hulle wil hê. Jongmense vind gou uit dat hulle nooit regtig tevrede is nie. Dit maak nie saak hoeveel dinge hulle opgaar nie, hulle voel altyd dat hulle net nog een ding moet koop. Jongmense wat verwag dat hulle alles moet kry wat hulle wil hê, kan mettertyd ondankbare volwassenes word. “As ’n mens sy kneg [of kind] van jongs af bederf, sal hy in sy latere lewe ’n ondankbare word”, het Salomo gewaarsku.—Spreuke 29:21.

Geld is tyd

Daar is ’n gesegde in party kulture dat tyd geld is. Dit beklemtoon dat dit tyd kos om geld te verdien, en as ’n mens tyd mors, jy ook geld mors. Die omgekeerde van hierdie gesegde is ook waar—geld is tyd. As jy geld mors, mors jy in werklikheid die tyd wat dit geneem het om daardie geld te verdien. As jy leer hoe om beheer te hê oor hoe jy jou geld uitgee, leer jy ook om beheer te hê oor jou tyd. Hoe so?

Kyk wat sê Ellena. “Wanneer ek beheer hoeveel geld ek uitgee, beheer ek hoeveel ek moet verdien”, sê sy. “Omdat ek ’n praktiese begroting opstel en daarby hou, hoef ek nie lang ure te werk om groot skuld af te betaal nie. Ek is meer in beheer van my tyd en my lewe.” Wil jy nie ook graag dié soort beheer oor jou lewe hê nie?

[Voetnoot]

IETS OM OOR TE DINK

◼ Vind jy dit moeilik om jou uitgawes te beheer? Waarom?

◼ Waarom moet jy die liefde vir geld vermy?—1 Timoteus 6:9, 10.

[Venster/Prent op bladsy 12]

IS MEER GELD DIE ANTWOORD?

Sal dit jou geldprobleme oplos as jy eenvoudig meer geld gehad het? “Ons almal dink dat ’n groter salaristjek die einde van ons finansiële ellendes sal beteken, maar dit is selde die geval”, sê die finansiële adviseur Suze Orman.

Ter toeligting: As jy jou motor bestuur, maar nie in beheer daarvan is nie of in die gewoonte is om met jou oë toe te bestuur, sou jy veiliger voel as jy meer brandstof in die tenk gooi? Sou jy ’n beter kans hê om jou bestemming veilig te bereik? Net so, as jy nie leer om jou uitgawes te beheer nie, sal dit nie jou situasie verbeter as jy meer geld verdien nie.

[Venster/Tabel op bladsy 13]

KRY BEHEER OOR JOU UITGAWES

Hoeveel geld het jy die afgelope maand uitgegee? Waarop het jy dit uitgegee? Weet jy nie? Hier is ’n manier om beheer oor jou uitgawes te kry voordat jou uitgawes beheer oor jou kry.

◼ Hou ’n rekord. Skryf vir ten minste een maand neer hoeveel geld jy ontvang en die datum waarop jy dit ontvang. Beskryf elke artikel wat jy koop en hoeveel dit kos. Tel aan die einde van die maand op hoeveel jy ontvang het en hoeveel jy uitgegee het.

◼ Stel ’n begroting op. Trek drie kolomme op ’n skoon vel papier. Skryf in die eerste kolom al die geld wat jy verwag om in ’n maand te ontvang. Skryf in die tweede kolom hoe jy beplan om jou geld uit te gee; gebruik hierdie inskrywings as ’n gids. Skryf deur die loop van die maand in die derde kolom hoeveel jy eintlik uitgee aan elkeen van die uitgawes waarvoor jy beplan het. Skryf ook die uitgawes neer waarvoor jy nie beplan het nie.

◼ Pas jou plan aan. As jy meer aan party artikels uitgee as wat jy verwag het en skuld maak, moet jy jou plan aanpas. Betaal jou skuld. Bly in beheer.

[Tabel]

Knip uit en gebruik!

My maandelikse begroting

Inkomste Begroting vir uitgawes Bedrag uitgegee

sakgeld kos

deeltydse werk klere

ander telefoon

vermaak

bydraes

spaargeld

ander

Totaal Totaal Totaal

R R R

[Prent]

Onthou, as jy geld mors, mors jy ook die tyd wat dit geneem het om daardie geld te verdien

[Prent op bladsy 11]

Vra jou ouers gerus om jou te wys hoe om ’n begroting op te stel