Hoofstuk 19

Hoe kan ek met my geld werk?

Hoe dikwels voel jy dat jy nie genoeg geld het nie?

□ Nooit nie

□ Soms

□ Baie keer

Hoe dikwels koop jy goed wat jy nie regtig kan bekostig nie?

□ Nooit nie

□ Soms

□ Baie keer

Hoe dikwels koop jy iets wat jy nie nodig het nie net omdat dit op ’n uitverkoping is?

□ Nooit nie

□ Soms

□ Baie keer

VOEL dit vir jou asof jy nooit heeltemal genoeg geld het nie? As jy net nog geld in die hande kon kry, kon jy die speletjie koop wat jy wil hê. As jy net meer geld verdien het, sou jy die skoene kon koop wat jy “nodig” het. Of dalk is jy in dieselfde dilemma as Joan, wat sê: “Soms nooi my vriende my om dinge saam met hulle te doen wat baie geld kos. Ek wil saam met my vriende wees en my geniet. Niemand wil sê: ‘Jammer, ek kan nie bekostig om saam te gaan nie.’”

In plaas van jou te verknies oor die geld wat jy nie het nie, kan jy leer om die geld wat jy wel het, goed te gebruik. Jy kan wag totdat jy eendag uit die huis is om te leer hoe om met geld te werk. Maar dink net: Sou jy uit ’n vliegtuig spring sonder om eers te leer hoe om ’n valskerm te gebruik? Ja, ’n mens kan dit dalk uitwerk terwyl jy na die grond toe val. Maar hoeveel beter sou dit tog wees as jy eers die basiese beginsels leer voordat jy uit die vliegtuig spring!

Die beste tyd om te leer hoe om met geld te werk, is dan ook terwyl jy nog in die huis is, voordat jy voor die wrede finansiële werklikhede van die lewe te staan kom. ‘Geld dien as ’n beskerming’, het koning Salomo geskryf (Prediker 7:12). Maar geld sal jou net beskerm as jy leer hoe om jou uitgawes te beheer. As jy dit doen, sal dit jou meer selfvertroue gee en jou ouers se respek vir jou laat toeneem.

Leer die basiese beginsels

Het jy jou ouers al ooit gevra om vir jou te verduidelik wat dit behels om julle huishouding te bestuur? Weet jy byvoorbeeld wat die maandelikse water-en-ligte-rekening is of hoeveel dit kos om ’n kar op die pad te hou, kos te koop en die huur of huislening te betaal? Onthou, jy het ’n deel aan hierdie uitgawes—en as jy eers uit die huis is, sal jy jou eie rekeninge moet betaal. Jy kan dus net sowel uitvind hoe groot jou uitgawes moontlik sal wees. Vra jou ouers of jy van die huishoudelike rekeninge kan sien, en luister aandagtig terwyl hulle verduidelik hoe hulle daarvoor begroot.

“’n Wyse sal luister en meer onderrigting inneem, en ’n man met begrip verwerf bekwame leiding”, sê ’n Bybelspreuk (Spreuke 1:5). Anna het haar ouers vir bekwame leiding gevra. Sy sê: “My pa het my geleer hoe om ’n begroting op te stel, en hy het my gewys hoe belangrik dit is om georganiseerd te wees wanneer ’n mens die gesin se geldsake bestuur.”

Terselfdertyd het Anna se ma haar ander praktiese dinge geleer. “Sy het my gewys hoe nuttig dit is om pryse te vergelyk voordat jy iets koop”, sê Anna, en sy voeg by: “My ma kon wondere verrig met net ’n bietjie geld.” Hoe het Anna daarby baat gevind? “Ek kan nou my eie geldsake behartig”, sê sy. “Ek beheer my uitgawes versigtig, en daarom geniet ek die vryheid en gemoedsrus wat ’n mens het as jy nie onnodige skuld maak nie.”

Herken die uitdagings

Toegegee, om jou uitgawes onder beheer te hou, is makliker gesê as gedaan, veral as jy sakgeld kry of jou eie geld verdien terwyl jy nog in die huis is. Waarom? Omdat jou ouers heel moontlik die meeste van die rekeninge betaal. Gevolglik kan jy ’n groot deel van jou geld gebruik nes jy wil. En dit kan baie lekker wees om geld uit te gee.

Maar ’n probleem kan ontstaan as jou portuurs druk op jou plaas om meer geld te spandeer as wat redelik is. Ellena, 21, sê: “Onder my vriende het dit die in ding geword om winkels toe te gaan en geld uit te gee. Wanneer ek saam met hulle is, lyk dit amper asof dit ’n ongeskrewe reël is dat jy geld móét uitgee om jou te geniet.”

Dis net natuurlik dat jy nie anders as jou vriende wil wees nie. Maar vra jou af: ‘Wanneer ek saam met my vriende is, gee ek geld uit omdat ek dit kan bekostig of omdat ek voel ek moet?’ Baie mense spandeer geld om ’n groter indruk op hulle vriende en kennisse te maak. Hulle probeer ander beïndruk deur wat hulle het en nie deur wat hulle is nie. Hierdie neiging kan vir jou ’n wesenlike finansiële probleem skep, veral as jy ’n kredietkaart het. Hoe kan jy dit voorkom?

Kry beheer

Moenie jou hele kredietlimiet gebruik of jou hele salaris in een aand uitgee nie; probeer eerder Ellena se idee. “Wanneer ek saam met vriende uitgaan”, sê sy, “beplan ek vooruit en werk ek uit hoeveel ek kan spandeer. My salaris gaan direk in my bankrekening in, en ek trek net soveel as wat ek vir daardie geleentheid nodig het. Ek vind ook dat dit goed is om net winkels toe te gaan saam met vriende wat versigtig met hulle geld werk en wat my sal aanmoedig om pryse te vergelyk en nie net die eerste ding te koop wat ek sien nie.”

Hier is ’n paar ander wenke wat jy kan toepas as jy ’n kredietkaart het.

● Hou ’n rekord van jou aankope en vergelyk dit met jou maandelikse staat om seker te maak dat jy net betaal vir goed wat jy gekoop het.

● Betaal jou kredietkaartrekening stiptelik. Betaal die volle bedrag, indien moontlik.

● Wees baie versigtig wanneer jy gevra word om jou kredietkaartnommer en -vervaldatum oor die telefoon of die Internet te gee.

● Moenie jou kredietkaart gebruik as ’n maklike manier om kontant te kry nie. ’n Hoër rentekoers word gewoonlik op kontantonttrekkings gehef.

● Moet nooit jou kredietkaart vir enigiemand leen nie, nie eers vir ’n vriend nie.

Maar sal dit nie al jou geldprobleme oplos as jy net meer geld het nie? Heel moontlik nie! Ter toeligting: As jy jou kar bestuur en nie beheer daaroor het nie of as jy die gewoonte het om met toe oë te bestuur, dink jy dat meer brandstof in jou tenk jou kanse sal vergroot om veilig by jou bestemming uit te kom? Net so sal meer geld ook nie jou situasie verbeter as jy nie leer hoe om jou uitgawes te beheer nie.

Miskien dink jy dat jy reeds jou geldsake onder beheer het. Maar vra jou af: ‘Hoeveel geld het ek in die afgelope maand uitgegee? Waarop het ek dit uitgegee?’ Is jy nie seker nie? Hier is ’n manier om beheer oor jou uitgawes te kry voordat jou uitgawes beheer oor jou kry.

1. Hou ’n rekord. Hou ten minste ’n maand lank boek van die geld wat jy kry en die datum waarop jy dit kry. Maak ’n nota van elke item wat jy koop en hoeveel dit kos. Tel aan die einde van die maand op hoeveel geld jy gekry het en hoeveel jy uitgegee het.

2. Stel ’n begroting op. Kyk na die tabel op bladsy 163. Skryf in die eerste kolom al die geld neer wat jy verwag om in ’n maand te kry. Skryf in die tweede kolom hoe jy beplan om jou geld uit te gee; gebruik die inskrywings in jou rekord (stap 1) as ’n gids. Skryf deur die loop van die maand in die derde kolom hoeveel jy in werklikheid aan elkeen van die beplande uitgawes spandeer. Skryf ook alle onbeplande uitgawes neer.

3. Verander jou gewoontes. As jy meer aan party dinge spandeer as wat jy verwag het en jou skuld begin meer word, moet jy jou gewoontes verander. Betaal jou skuld. Bly in beheer.

Geld kan ’n nuttige dienaar wees as dit reg gebruik word. Om die waarheid te sê, in die meeste kulture is dit ’n belangrike deel van die lewe om met geld te kan werk. Maar probeer om gebalanseerd te bly. “Geld het sy plek, maar dis nie alles nie”, sê ’n jong man met die naam Matthew. “Dit moet nooit vir ons belangriker word as ons gesin of Jehovah nie.”

SLEUTELTEKSTE

‘Geld dien as ’n beskerming; maar die voordeel van kennis is dat wysheid die besitters daarvan in die lewe hou.’—Prediker 7:12.

WENK

Maak ’n lys van wat jy wil koop voordat jy winkels toe gaan. Neem net genoeg geld saam en koop net wat op jou lys is.

HET JY GEWEET . . . ?

As jy R2 000 op jou kredietkaart skuld, teen ’n rentekoers van 18,5 persent, en jy net die minimum paaiement betaal, sal dit jou 11 jaar neem om jou skuld af te betaal en sal dit jou ’n ekstra R1 934 aan rente kos.

AKSIEPLAN!

Ek kan my uitgawes beheer deur ․․․․․

Voordat ek iets met ’n kredietkaart koop, sal ek ․․․․․

Wat ek graag vir my ouer(s) hieroor wil vra ․․․․․

WAT DINK JY?

● Waarom moet jy leer om met geld te werk terwyl jy nog in die huis is?

● Waarom is dit dalk vir jou moeilik om jou geldsake te beheer?

● Hoe kan jy jou geld gebruik om ander te help?

[Lokteks op bladsy 162]

Wanneer ek volgens ’n begroting werk, spaar ek beter. Ek koop nie goed wat ek nie nodig het nie.’’—Leah

[Venster op bladsy 158]

Wat jou geld van jou sê

Waaraan spandeer jy jou geld? As jy gereeld jou geld gebruik om ander te help, sê jou geld—nie net jou woorde nie—dat jy werklik vir ander omgee (Jakobus 2:14-17). As jy gereeld geldelike bydraes gee om ware aanbidding te ondersteun, ‘eer jy Jehovah met jou waardevolle dinge’ (Spreuke 3:9). Aan die ander kant, as jy altyd jou geld net op jouself uitgee, wat sê jou geld van jou?

[Tabel/Prente op bladsy 163]

Werkblad

My maandelikse begroting Maak ’n kopie van hierdie bladsy!

KOS

․․․․․ ․․․․․

Klere

․․․․․ ․․․․․

TELEFOON

․․․․․ ․․․․․

Inkomste VERMAAK

․․․․․ ․․․․․

SAKGELD BYDRAES

․․․․․ ․․․․․ ․․․․․

DEELTYDSE WERK SPAARGELDS

․․․․․ ․․․․․ ․․․․․

ANDER ANDER

․․․․․ ․․․․․ ․․․․․

↓ ↓ ↓

Totaal Totaal Totaal

R․․․․․ R․․․․․ R․․․․․

[Prent op bladsy 160]

Om geld onbeheers uit te gee, is soos om met toe oë te bestuur