Die tradisionele geneeskunde in Afrika—Verenigbaar met die Christelike godsdiens?

Vir miljoene Afrikane is tradisionele genesers hulle enigste kontak met medisyne van enige aard. Dit is veral die geval in plattelandse gebiede waar hospitale min en dokters seldsaam is. Maar die tradisionele geneeskunde is gewoonlik diep gewortel in bygeloof en spiritualisme. Wat moet ’n Christen onder hierdie omstandighede doen?

“‘HIERDIE “agbo” sal na alle waarskynlikheid sy dood beteken en ’n einde aan al sy ellende en ons s’n maak.’ In die veronderstelling dat die nuwe middel van my ontslae sou raak, is die brousel dus in my keel afgegooi.”

Dit is wat ’n geneesheer in ’n artikel met die titel “Moenie die tradisionele geneser versmaai nie” in die Sunday Times van Lagos, Nigerië, geskryf het. Hy het beskryf hoe sy ouers alle hoop laar vaar het dat hy van ’n kritieke siekte sou herstel toe hy net een jaar oud was. Volgens hulle is hy sy lewe te danke aan daardie medisyne wat ’n tradisionele geneser vir hulle gestuur het.

Talle Afrikane wat die tradisionele geneeskunde verkies, vertel van verbasende genesings wat bewerk is in gevalle waar hospitaalbehandeling misluk het. Ander veroordeel dit as onhigiëniese, bygelowige kwaksalwery. In die middel is daar die voorstanders van wetenskaplike navorsing oor die plaaslike kruierate en groter erkenning en aanvaarding van tradisionele genesers. Baie wil graag ’n vermenging van die tradisionele en moderne geneeskunde sien, en haal die samewerking tussen die beoefenaars van albei groepe in China en Indië aan.

Selfs al woon jy nie in Afrika nie, sal jy dalk graag wil weet of die Afrikane se volksgeneeskunde werklik doeltreffend en nuttig is. Wat van die rituele element wat so algemeen onder Afrikane voorkom? Is die bonatuurlike ’n onontbeerlike bestanddeel of ’n skadelike aspek wat verwerp moet word? Wat moet die Christen se standpunt ten opsigte van sulke tradisionele Afrikane-geneeskunde wees?

Kruiemiddels

Plante is natuurlik ons vernaamste bron van voedsel en is onontbeerlik vir ons bestaan. Daar is ook plante wat dwelms of gifstowwe lewer wat al vir tallose mense wat dit misbruik het die dood beteken het. Maar het jy geweet dat sommige van hierdie middels in moderne geneesmiddels gebruik word? Wetenskaplikes het party van hierdie middels ontdek toe hulle die plante bestudeer het wat in volksgeneeskunde of in die brousels van toordokters gebruik word. Hulle het monsters geneem, dit chemies ontleed en die uitwerking daarvan op die liggaam en op mikroörganismes wat siekte veroorsaak, getoets. Die gevolg was die produksie van ’n paar belangrike geneesmiddels soos kinien, reserpien, digitalis en kodeïen.

Mense van die ou tyd het talle kruiemiddels toevallig, volgens die proefmetode of deur die waarneming van diere wat sekere plante gevreet het, ontdek. Diegene wat sulke ontdekkings gedoen en genesers geword het, het dikwels die kuns in hulle families bewaar. Die kennis van kruie is gevolglik van vader aan seun oorgedra of aan ander persone wat as vakleerlinge gekies is. Die meeste tradisionele genesers is nog steeds geneig om baie geheimsinnig te wees en is dikwels baie teësinnig om te sê watter plante hulle gebruik om hulle middels te maak. Maar die Afrikane se tradisionele geneeskunde behels meer as net kruiemiddels.

Die sterk invloed van spiritisme

’n Groot deel van die Afrikane se tradisionele geneeswyse is ten nouste verbonde met die bonatuurlike. Baie glo dat plante gevoelens, die vermoë om te kommunikeer en buitesintuiglike waarneming besit. Sommige genesers maak daarop aanspraak dat hulle die taal van plante verstaan en met hulle kan kommunikeer. Ander meen dat die kommunikasie nie van die plante af kom nie, want hulle beweer dat onsigbare geeste hulle gelei het na kruie met helende eienskappe.

Spiritisme speel gevolglik ’n prominente rol in die tradisionele geneeskunde in Afrika. Talle Nigeriërs glo byvoorbeeld dat kwale en sterftes veroorsaak word deur gode (of voorouergeeste) wat aanstoot geneem het of deur vyande wat van die toorkuns gebruik maak. Soenoffers word dus gebring en spiritistiese ritusse en metodes word gebruik.

Asuquo, ’n Nigeriese geneser, is iemand wat vas geglo het hieraan. Hy sê: “Ek het my kruiekennis by my vader gekry en het offers aan die gode en aan die geeste van ons voorvaders gebring wanneer ek my brousels berei het. Ek het geglo dat hulle die genesings bewerk het en dat die versuim om aan hulle te offer siekte en die dood tot gevolg sou hê.”

In werklikheid is dit dikwels andersom. Sulke opvattings het miljoene mense aan bygelowige vrese en slawerny aan onsigbare geesmagte onderwerp. Baie ly as gevolg van demonbesetenheid en -teistering. Dit is op sigself goeie rede om enige raat wat offerandes of ander spiritistiese ritusse insluit te verwerp. En geeste wat mense kwel en teister of hulle bedrieg om te dink dat hulle voorouers nog lewend is of dat plante kan kommunikeer, is klaarblyklik bedrieglik en boos. Die Bybel waarsku dat “die heidene wat dit offer, aan duiwels offer en nie aan God nie. En ek wil nie hê dat julle met die duiwels gemeenskap moet hou nie.”—1 Korinthiërs 10:20.

Die duiwels of demone, ongehoorsame engele wat deur God tot vernietiging in die toekoms veroordeel is, is daarop uit om mense van die aanbidding van die ware God, Jehovah, weg te keer (2 Petrus 2:4; Judas 6). Hulle gee in sommige gevalle voor dat hulle self welmenende gode is (2 Korinthiërs 11:14). Hulle voer hulle bedrog verder deur hulle vir die dooies uit te gee en mense te laat dink dat hulle voorouers nog steeds in ’n geesteryk lewe. Die Bybel sê egter duidelik: “Die dooies weet glad niks nie, . . . want daar is geen werk of oorleg of kennis of wysheid in die doderyk waar jy heengaan nie.”—Prediker 9:5, 10.

Dit sal dus verkeerd van aanbidders van die ware God wees om enige rate waarby spiritistiese gebruike betrokke is van kruiedokters te aanvaar. Kruiedokters wat God graag op aanneemlike wyse wil aanbid, moet eweneens alle vorme van spiritisme staak. Diegene wat hulle tot spiritisme wend, verbeur inderdaad Jehovah se guns en beskerming en het geen plek in die Christengemeente nie (Galasiërs 5:19-21, NW; Openbaring 21:8). Daar is baie wat spiritisme verwerp het, en hulle het gevind dat sommige kruierate heel doeltreffend kan wees sonder die spiritistiese gebruike.

Die verandering na die Christelike godsdiens

Erhabor, ’n amptelik erkende geneesheer met ’n kruiehospitaal, sê van sy persoonlike ondervindinge: “Ek het tevore geglo dat offers saam met die medisyne gebring moes word ten einde die gees agter die siekte te beveg. Maar nadat ek die Bybel saam met Jehovah se Getuies bestudeer het en ’n Christen geword het, het ek hierdie gebruike gestaak en skik ek my nou na Bybelbeginsels. Ek het gevind dat dit die plante self is wat die helende eienskappe besit.”

Asuquo sê eweneens: “Die dinge wat ek omtrent Jehovah geleer het, het nuwe sin aan my lewe gegee. My vrees vir voorouers is uitgewis, en ek het die ware God leer ken. Ek het ook besef dat offers nie nodig is nie en dat dit die sap van bas en blare is wat mense genees. Baie mense kom nou na my toe vir behandeling omdat ek nie hulle bygelowigheid uitbuit deur om offers te vra nie. My behandeling kos hulle nie soveel as dié van die toordokters nie.”

Omdat Okon, wat ook ’n kruiedokter is, nie towerspreuke of offers in sy praktyk gebruik nie, beskuldig ander kruiedokters hom daarvan dat hy “hulle praktyk bederf”. “Sommige van my pasiënte”, sê hy, “het as spioene gekom om te bewys dat ek nog steeds in die geheim offers gebruik. Nadat hulle twee weke lank met welslae behandel is, het hulle erken dat ek geen vorm van die toorkuns gebruik nie. Hulle het ook baat gevind by die Skriftuurlike besprekings wat ek met hulle gevoer het. Ek was verbaas om vier van my voormalige pasiënte by die ‘Goddelike liefde’-byeenkoms van Jehovah se Getuies in Desember 1980 te sien. Hulle het my omhels en gesê: ‘Ons het na jou gekom vir fisiese genesing. Jy het ons ook geestelik genees.’ ”

Sulke Christene moes hulle verset teen diegene wat wil hê dat hulle weer spiritistiese gebruike moet opneem. Hulle weet dat indien hulle hulle behandeling met enige vorm van spiritisme sou verbind, hulle nie langer geskik sal wees om in die Christengemeente te bly nie. Hulle bring dus nie offers nie en gebruik nie towerspreuke nie. Hulle maak nie bedrieglike aansprake dat hulle ieder en elke kwaal kan genees nie, en hulle probeer ook nie voorgee dat hulle besondere vermoëns besit nie. Hulle vermy selfs die indruk van spiritisme.

Ware genesing van God

In talle ontwikkelingslande maak die meeste inwoners staat op die behandeling van tradisionele genesers, in wie die meeste baie vertroue het. Daar is buitendien te min hospitale en geneeshere om al die siekes te behandel. Daarom sal die meeste mense in hierdie lande waarskynlik voortgaan om genesers te raadpleeg, en baie van hierdie genesers gebruik spiritistiese metodes. Maar wat gaan jy doen?

“Die waarheid”, het Jesus gesê, “sal julle vrymaak” (Johannes 8:32). Omdat die Christen weet dat die Bybel sulke gebruike veroordeel, sal hy weier om ontrou aan God te word deur orakels te raadpleeg of deur by ’n kruiedokter aan te klop vir ’n raat waarby waarsêery ’n rol speel. (Deuteronomium 18:10-13; vergelyk Numeri 23:21, 23.) En wanneer ’n Christen siek is, sal dit ook nie verstandig wees om aan te neem dat die probleme die gevolg van ’n spiritistiese towerformule is nie. ’n Mens hoef nie bang te wees dat jy deur toordery siek gemaak sal word as jy onwrikbaar aan God se kant bly deur enigiets te verwerp wat met spiritisme te doen het nie. As iemand siek word as gevolg van die onvolmaaktheid wat ons almal het, moet ’n persoonlike besluit geneem word oor watter soorte behandeling benut sal word.a

Die losprysoffer wat deur Jesus gebring is, is die enigste manier om verlos te word van sonde asook die siekte en die dood wat daaruit voortspruit (Johannes 3:16; Handelinge 4:12). Dit alleen open die weg vir getroue persone om die ewige lewe op ’n paradysaarde te verkry waar “geen inwoner sal sê: Ek is siek nie”.—Jesaja 33:24.

Die almagtige God verseker ons dat hy diegene wat op hom vertrou tot daardie heuglike dag sal beskerm. Alle Christene moet dus op Jehovah vertrou en na aan hom bly deur middel van gebed en smeking. Dit sal nou ’n gesonder lewe tot gevolg hê, en dit sal verseker dat ons volmaakte lewe in die beloofde Paradysaarde ontvang.—2 Petrus 3:10-14; 1 Johannes 2:17.

[Voetnoot]