Tonele uit die Beloofde Land

Samaria—hoofstad onder noordelike hoofstede

BABILON, Nineve en Rome. Hulle was hoofstede in Bybeltye. Maar wat die Bybel betref, was nie een van hulle nie, maar eerder Samaria, benewens Jerusalem, waarskynlik die noemenswaardigste hoofstad. Dit was ongeveer 200 jaar lank die hoofstad van die tienstammeryk Israel, en talle profetiese boodskappe het oor Samaria gehandel. Maar wat weet jy van Samaria? En waarom was dit ’n hoofstad onder noordelike hoofstede?

Kyk na die kaart en dink aan die geskiedenis nadat tien Israelitiese stamme van Jehovah se koning en tempel in Jerusalem weggebreek het. Jerobeam, wat die leiding geneem het om die noordelike koninkryk te vorm, het ’n kort rukkie regeer vanuit Sigem, op die noord-suid-bergroete. Jerobeam het sy hoofstad later na Tirsa verskuif, wat aan die bopunt van Wadi Farʽah was. ’n Roete vanaf die Jordaanvallei het by Tirsa verbygegaan en by die bergpad aangesluit. Het jy geweet dat Tirsa die hoofstad van die tienstammeryk was gedurende die bewind van Nadab, Baesa, Ela, Simri en selfs Omri?—Genesis 12:5-9; 33:17, 18; 1 Konings 12:20, 25, 27; 14:17; 16:6, 15, 22.

Maar na ses jaar het Omri ’n nuwe hoofstad geskep. Waar? Hy het die berg Samaria wat jy hier links sien, gekoop (1 Konings 16:23-28). Hoewel daar nou volop terrasse vir landbou is, het Omri dit waarskynlik gekies omdat die heuwel met die plat spits wat bo die dal uitgesteek het maklik verdedigbaar was. Sy seun Agab het die bou van Samaria voortgesit en dit blykbaar verder versterk met dik mure. Hy het ook ’n tempel vir Baäl en ’n paleis vir homself en sy Feniciese vrou, Isebel, gebou. Die ruïnes van Agab se paleis, wat op die volgende bladsy gesien kan word, is deur middel van opgrawings ontdek. Die paleis was bekend vir sy weelde en uitermatige goddeloosheid (1 Konings 16:29-33). Stel jou voor hoe die profeet Elia na hierdie stad opklim en op die breë pad na die paleis loop om daar Agab se booshede wat uit Baälaanbidding voortgespruit het te veroordeel.—1 Konings 17:1.

In 1910 het argeoloë potskerwe daar gevind met geskrifte daarop wat verslae was van wyn- en olyfoliebesendings of belastingbetalings. Maar baie van die persoonlike name daarop het die komponent baʹal gehad. Dit sal jou dalk interesseer om te weet dat argeoloë ook fragmente van ivoorinsetsels of -panele gevind het, wat hier gesien kan word. Onthou dat 1 Konings 22:39 lank gelede melding gemaak het van Agab se “ivoorhuis” wat hy gebou het. Miskien het dit meubels met gesnede ivoorinsetsels ingesluit, soos die pragtige “bedde van ivoor” waarna die profeet Amos ’n eeu later verwys het (Amos 3:12, 15; 6:1, 4). Van die motiewe hierop was onder andere gevleuelde sfinkse en ander simbole van Egiptiese mitologie.

As jy Agab en Isebel se name hoor, laat dit jou dalk dink aan hoe hulle gesterf het. Agab het sy lewe verloor in ’n dwase oorlog teen Sirië. Toe sy strydwa naby “die dam van Samaria” afgespoel is, “het die honde sy bloed gelek” net soos Elia voorspel het (1 Konings 21:19; 22:34-38). Koningin Isebel is uit ’n paleisvenster gegooi en het haar doodgeval. Was dit vanuit hierdie paleis in Samaria? Nee. Agab het ook ’n paleis bo in die noordelike deel van die Jisreëlvlakte gehad. Hy het die nabygeleë wingerd van Nabot begeer. Vanuit hierdie paleis het wagte wat ooswaarts gekyk het Jehu gesien wat verwoed met die vlakte opgejaag het. En daar het die voormalige koningin van Samaria tot haar aaklige maar geregverdigde einde gekom deur haar te pletter te val.—1 Konings 21:1-16; 2 Konings 9:14-37.

Hoewel Samaria steeds ’n hoofstad was, het dit nie God se goedkeuring of seën weggedra nie. Dit het eerder wedywer en vyandskap teenoor sy hoofstad in die suide, Jerusalem, geopenbaar. Jehovah het tevergeefs talle profete gestuur om Samaria se heersers en sy mense te waarsku teen hulle afgodediens, onsedelikheid en oneerbiedigheid teenoor sy wette (Jesaja 9:8; 10:11; Esegiël 23:4-10; Hosea 7:1; 10:5; Amos 3:9; 8:14; Miga 1:1, 6). Samaria is dus in 740 v.G.J. tot verantwoording geroep en is deur die Assiriërs verwoes. Baie van sy mense is in ballingskap weggevoer, en vreemdelinge het hulle plek ingeneem.—2 Konings 17:1-6, 22-24.

Later, veral gedurende die tyd van Herodes die Grote, het die Grieke en die Romeine Samaria weer ’n bietjie vernaam gemaak. Selfs Jesus en die apostels was dus bekend met hierdie hoofstad onder noordelike hoofstede.—Lukas 17:11; Johannes 4:4.

[Kaart op bladsy 16]

(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)

Jisreël

Tirsa

Samaria

Sigem

Jerusalem

Jordaanrivier

[Erkenning]

Based on a map copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel.

[Foto-erkenning op bladsy 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Foto-erkennings op bladsy 17]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Garo Nalbandian

Inlas: Israel Department of Antiquities and Museums; photograph from Israel Museum, Jerusalem