Waarom al die geheimhouding?

“GEEN las is so swaar soos ’n geheim nie.” Of altans, dit is wat ’n Franse gesegde beweer. Verduidelik dit dalk waarom ons goed voel wanneer ons ’n geheim ken, maar soms gefrustreerd is wanneer ons nie daaroor kan praat nie? Deur die eeue heen het baie mense egter geheimhouding verwelkom en hulle in geheime groepe verenig om ’n gemeenskaplike doelwit na te streef.

Onder die vroegste van hierdie geheime genootskappe was die misteriekultusse van Egipte, Griekeland en Rome. Later het party van hierdie groepe van hulle godsdiensagtergrond afgewyk en ’n politieke, ekonomiese of maatskaplike inslag gekry. Toe gildes in Middeleeuse Europa gestig is, het hulle lede hulle byvoorbeeld hoofsaaklik vir ekonomiese selfbeskerming tot geheimhouding gewend.

Volgens die Encyclopædia Britannica is geheime groepe in hedendaagse tye dikwels om heel eerbare redes gestig, moontlik vir “maatskaplike en weldadigheidsdoeleindes” en “om liefdadigheids- en opvoedkundige programme uit te voer”. Party verenigings van mense met dieselfde belange, jeugklubs, sosiale klubs en ander groepe is ook geheim of ten minste halfgeheim. Hierdie groepe is gewoonlik onskuldig, en hulle lede vind maar net geheimhouding opwindend. Geheime inwydingsritusse het groot emosionele aantrekkingskrag en versterk die bande van kameraadskap en eenheid. Lede kry ’n samehorigheidsgevoel, en dit gee hulle doelgerigtheid in die lewe. Geheime genootskappe van hierdie aard hou gewoonlik geen gevaar vir nielede in nie. Buitestanders verloor niks as hulle nie die geheime ken nie.

Wanneer geheimhouding ’n gevaarteken is

Nie alle geheime groepe is ewe geheim nie. Maar dié wat “geheime in geheime” het, soos die Encyclopædia Britannica dit stel, hou ’n besondere gevaar in. Dit verduidelik dat lede van hoë range dit regkry om “hulle af te skei” deur “die gebruik van spesiale name, toetse of openbarings”, en dat “die laer range” daardeur aangespoor word “tot die nodige inspanning om die verhewe vlakke te bereik”. Die gevaar wat eie is aan sulke groepe is duidelik. Diegene van die laer range kan heeltemal onbewus wees van die ware oogmerke van die organisasie, aangesien hulle nog nie tot by daardie vlak van kennis gevorder het nie. Dit is maklik om betrokke te raak by ’n groep waarvan die doelwitte en maniere om dit te bereik net gedeeltelik bekend is en in werklikheid nie eers ten volle verduidelik word nie. Maar die persoon wat in so ’n groep ingewy is, kan dit later moeilik vind om homself daarvan los te maak; hy word as ’t ware deur die kettings van geheimhouding geboei.

Geheimhouding is egter ’n teken van selfs groter gevaar wanneer ’n groep onwettige of kriminele oogmerke nastreef en gevolglik hulle bestaan probeer wegsteek. Of as hulle bestaan en algemene doelwitte bekend is, probeer hulle dalk om hulle lidmaatskap en korttermyndoelwitte geheim te hou. Dit is waar van hoogs gemotiveerde terroristegroepe wat van tyd tot tyd die wêreld met hulle terreurdade skok.

Ja, geheimhouding kan gevaarlik wees, vir individue sowel as vir die gemeenskap in sy geheel. Dink aan die geheime tienerbendes wat onskuldige slagoffers met geweld teister, misdaadorganisasies soos die geheimsinnige Mafia, groepe wat hulle vir blanke oorheersing beywer soos die Ku Klux Klan,a en daarby nog die talle terroristegroepe regoor die wêreld wat voortgaan om pogings om wêreldvrede en -veiligheid te dwarsboom.

Waarmee is hulle nou besig?

As ’n uitvloeisel van die Koue Oorlog is geheime groepe gedurende die vyftigerjare in verskeie Wes-Europese lande georganiseer om as die grondslag van weerstandsbewegings te dien, indien die Russe ooit sou probeer om Wes-Europa in te neem. Volgens die Duitse nuustydskrif Focus is “79 geheime wapenopslagplekke” byvoorbeeld gedurende hierdie tydperk in Oostenryk opgerig. Nie alle Europese lande was eers bewus van hierdie groepe nie. ’n Nuustydskrif het in die vroeë negentigerjare die volgende realistiese opmerking gemaak: “Dit is nog onbekend hoeveel van hierdie organisasies vandag bedrywig is en waarmee hulle dalk die afgelope tyd besig was.”

Ja, waarlik. Wie weet werklik hoeveel geheime groepe moontlik op hierdie oomblik ’n groter bedreiging inhou as wat enigeen van ons dalk besef?

[Voetnoot]