Moenie die vorming van jou kind se hart aan die toeval oorlaat nie!

IN DIE hande van ’n vaardige pottebakker kan ’n nuttelose stuk klei in ’n pragtige houer omskep word. Daar is min vakmanne wat soveel met so min kan doen. Duisende jare lank al maak die samelewing staat op die pottebakker vir koppies, borde, kookpotte, flesse en mooi blompotte.

Ouers lewer ook ’n baie waardevolle bydrae tot die samelewing deur die karakter en persoonlikheid van hulle kinders te vorm. Die Bybel vergelyk elkeen van ons met klei, en God het aan ouers die uiters belangrike taak gegee om hulle kinders as “die klei” te vorm (Job 33:6; Genesis 18:19). Soos met pragtige erdewerk is dit nie ’n maklike taak om ’n kind te vorm sodat hy ’n verantwoordelike, gebalanseerde volwassene word nie. Hierdie proses vind nie toevallig plaas nie.

Daar is baie kragte wat ’n invloed het op die vorming van ons kinders se harte. Ongelukkig is party van hierdie invloede vernietigend. ’n Verstandige ouer sal dus nie die vorming van sy kind se hart aan die toeval oorlaat nie, maar die kind oplei “volgens die weg vir hom”, in die vertroue dat hy, ‘as hy oud word, nie daarvan sal afwyk nie’.—Spreuke 22:6.

Gedurende die lang, gebeurtenisvolle proses om ’n kind groot te maak, sal verstandige Christenouers tyd daaraan moet wy om die negatiewe invloede af te weer wat hulle kind se hart bedreig. Hulle liefde sal dikwels op die proef gestel word terwyl hulle die kind geduldig “die onderrigting en die teregwysing gee wat deel van ’n Christelike opleiding is” (Efesiërs 6:4, The New English Bible). Die ouers se taak sal natuurlik baie makliker wees as hulle vroeg begin.

Begin vroeg

Pottebakkers hou daarvan om met klei te werk wat sag genoeg is om te vorm, maar ferm genoeg is om daardie vorm te behou. Nadat die klei voorberei is, verkies hulle gewoonlik om dit binne ses maande te gebruik. Die beste tyd vir ouers om hulle kind se hart te begin vorm, is eweneens wanneer die kind se hart op sy ontvanklikste is en maklik gevorm kan word.

Kinderdeskundiges sê dat ’n baba teen agt maande reeds geleer het om die klanke van sy moedertaal te herken, ’n hegte band met sy ouers gevorm het, waarnemingsvermoëns ontwikkel het en die wêreld om hom begin verken het. Die ideale tyd om sy hart te begin vorm, is wanneer hy nog jonk is. Watter voorsprong sal jou kind tog hê as hy, soos Timoteus, ‘die heilige geskrifte van kleintyd af leer ken’!—2 Timoteus 3:15.a

Babas boots van nature hulle ouers na. Hulle boots nie net klanke, uitdrukkings en gebare na nie, maar leer ook wat liefde, goedhartigheid en medelye is wanneer hulle hulle ouers hierdie eienskappe sien openbaar. As ons ons kind volgens Jehovah se wette wil oplei, moet God se gebooie heel eerste in ons hart wees. Sulke hartgrondige waardering sal ouers beweeg om gereeld met hulle kinders oor Jehovah en sy Woord te praat. “Praat [daaroor]”, maan die Bybel, “wanneer jy in jou huis sit en wanneer jy op die pad loop en wanneer jy gaan lê en wanneer jy opstaan” (Deuteronomium 6:6, 7). Francisco en Rosa verduidelik hoe hulle dit met hulle twee jong kinders doen.b

“Behalwe ons algemene gesprekke probeer ons om elke dag omtrent 15 minute met elkeen van ons kinders te praat. Wanneer ons ’n probleem opmerk, bestee ons meer tyd saam met hulle—en probleme is daar wel. Ons vyfjarige seuntjie het byvoorbeeld nou onlangs van die skool af gekom en vir ons gesê dat hy nie aan Jehovah glo nie. Een van sy klasmaats het blykbaar met hom gespot en gesê daar is nie ’n God nie.”

Hierdie ouers het besef dat kinders geloof in hulle Skepper moet opbou. Sulke geloof kan gebou word op hulle natuurlike bewondering vir God se skepping. Hoe lief is kinders tog nie daarvoor om diere te streel, veldblomme te pluk of in die sand op die strand te speel nie! Ouers kan hulle help om die skepping met die Skepper te verbind (Psalm 100:3; 104:24, 25). Die ontsag en respek wat hulle vir Jehovah se skepping ontwikkel, kan regdeur hulle lewe by hulle bly (Psalm 111:2, 10). Saam met hierdie waardering kan die kind ’n begeerte ontwikkel om God te behaag en ’n vrees om hom te mishaag. Dit sal hom beweeg om ‘af te wyk van die kwaad’.—Spreuke 16:6.

Hoewel die meeste jong kinders nuuskierig is en vinnig leer, is gehoorsaamheid nie iets wat maklik kom nie (Psalm 51:5). Hulle dring soms daarop aan om hulle sin te kry of om alles te kry wat hulle wil hê. Fermheid, geduld en dissipline is nodig as ouers wil voorkom dat hierdie gesindhede wortelskiet (Efesiërs 6:4). Phyllis en Paul, wat vyf kinders suksesvol grootgemaak het, het gevind dat dit die geval is.

Phyllis vertel: “Hoewel al die kinders verskillende persoonlikhede gehad het, wou hulle almal hulle sin hê. Dit was moeilik, maar hulle het uiteindelik geleer wat die woord ‘nee’ beteken.” Paul, haar man, het gesê: “Ons het dikwels vir hulle die redes vir ons besluite gegee as hulle oud genoeg was om te verstaan. Al het ons altyd probeer om liefdevol te wees, het ons hulle geleer om ons godgegewe gesag te respekteer.”

Hoewel daar probleme tydens ’n kind se vormingsjare is, vind die meeste ouers dat die grootste uitdaging tydens die tienerjare kom wanneer die onvolwasse hart voor baie nuwe toetse te staan kom.

Hoe om die hart van ’n tiener te bereik

Die pottebakker moet sy werk doen voordat die klei droog word. Om homself ekstra tyd te gee, voeg hy dalk water by om die klei klam en sag te hou. Net so ook moet ouers hard werk om te voorkom dat hulle tiener se hart verhard. Hulle vernaamste hulpmiddel is natuurlik die Bybel, waarmee hulle kan ‘teregwys, dinge regstel, en hulle kind ten volle kan toerus vir elke goeie werk’.—2 Timoteus 3:15-17.

Maar ’n tiener aanvaar ouerlike raad dalk nie so maklik soos toe hy jonger was nie. Tieners begin moontlik meer aandag skenk aan wat hulle portuurs sê, en daarom kan openhartige en spontane kommunikasie met hulle ouers afneem. Dit is ’n tyd wanneer meer geduld en bedrewenheid nodig is, aangesien die rolle van ouers en kinders ’n nuwe fase bereik. Die tiener moet fisiese en emosionele veranderinge verwerk. Hy moet begin om besluite te maak en doelwitte te stel wat die res van sy lewe kan raak (2 Timoteus 2:22). Dwarsdeur hierdie moeilike tyd het hy te doen met ’n krag wat ’n vernietigende uitwerking op sy hart kan hê—portuurdruk.

Dit is selde dat hierdie druk net een keer voorkom en maklik herken kan word. Inteendeel, dit kom gewoonlik voor in ’n reeks ondermynende kommentare of situasies. Dit buit iets uit wat vir baie ’n swakheid is—’n diepgewortelde vrees om deur ander jongmense verwerp te word. Weens selfbewustheid en ’n begeerte om aanvaar te word, kan ’n jong persoon “die dinge in die wêreld” begin goedkeur wat ander jongmense voorstaan.—1 Johannes 2:15-17; Romeine 12:2.

Om sake te vererger, kan die natuurlike begeertes van die onvolmaakte hart die boodskap van sy portuurs versterk. Aansporings soos “Geniet die lewe” en “Doen wat jy wil”, klink dalk baie aanloklik. María vertel haar ondervinding: “Ek het na ander tieners geluister wat geglo het dat jongmense die reg het om hulle lewe ten volle te geniet, ongeag wat die gevolge is. Omdat ek wou doen wat my skoolmaats gedoen het, het ek amper in groot moeilikheid beland.” As ’n ouer wil jy graag jou tienderjarige kind help om hierdie druk te weerstaan. Maar hoe kan jy dit doen?

Deur jou woorde en dade kan jy hom verseker en herverseker dat jy omgee. Probeer uitvind hoe hy oor dinge voel, en probeer sy probleme verstaan, wat heel waarskynlik baie moeiliker is as die probleme waarmee jy op skool te kampe gehad het. Veral gedurende hierdie tyd moet jou kind jou kan beskou as iemand wat hy in sy vertroue kan neem (Spreuke 20:5). Aan sy lyftaal of luim sal jy kan agterkom as hy ontsteld of verward is. Reageer op sy stille hulpgeroep, en ‘vertroos sy hart’.—Kolossense 2:2.

Dit is natuurlik belangrik om ferm te bly vir wat reg is. Baie ouers het gevind dat hulle soms in ’n wilstryd gewikkel is, maar hulle kan nie toegee wanneer daar ’n goeie rede vir hulle besluit is nie. Daarenteen moet jy seker maak dat jy die situasie goed verstaan voordat jy besluit om liefdevolle dissipline toe te pas en hoe jy dit moet toepas, indien nodig.—Spreuke 18:13.

Selfs in die gemeente

’n Erdehouer lyk dalk of dit gereed vir gebruik is, maar as dit nie in die vuuroond gebak is nie, kan dit selfs beskadig word deur die vloeistowwe waarvoor dit bedoel is. Die Bybel vergelyk beproewinge en moeilikhede met so ’n bakproses, aangesien dit openbaar watter soort mense ons werklik is. Die Bybel praat natuurlik hoofsaaklik van beproewinge van ons geloof, maar in algemene sin is dit ook van toepassing op ander beproewinge (Jakobus 1:2-4). Van die moeilike beproewinge waarmee jongmense te kampe het, kom verbasend genoeg in die gemeente voor.

Hoewel dit dalk lyk of jou tienderjarige kind geestelik goed doen, kan hy met ’n verdeelde hart worstel (1 Konings 18:21). Megan het byvoorbeeld te doen gekry met wêreldse idees van ander jongmense wat Koninkryksaal toe gekom het:

“Ek is beïnvloed deur ’n groep jongmense wat gedink het dat die Christelike geloof vervelig is en dat dit jou verhinder om die lewe te geniet. Hulle het dinge gesê soos: ‘Sodra ek 18 is, los ek die waarheid’, of ‘Ek kan nie wag om weg te kom nie’. Hulle het jongmense vermy wat enigsins anders gevoel het en het hulle ‘heilig’ genoem.”

Net een of twee met ’n slegte gesindheid is genoeg om die res te beïnvloed. Individue in ’n groep doen gewoonlik wat die meerderheid doen. Dwaasheid en bravade kan veroorsaak dat wysheid en goeie sedes geïgnoreer word. In baie lande was daar al tragiese gevalle van Christenjongmense wat in die moeilikheid beland het omdat hulle met die stroom saamgegaan het.

Tieners het natuurlik ’n sekere mate van vermaak nodig. Hoe kan jy as ’n ouer dit voorsien? Dink aan ontspanning vir hulle en beplan interessante bedrywighede met die gesin of met groepe wat uit jongmense sowel as volwassenes bestaan. Leer ken jou kind se vriende. Nooi hulle vir ’n ete of bring ’n aand saam met hulle deur (Romeine 12:13). Spoor jou kind aan om iets nuttigs te leer, soos om ’n musiekinstrument te speel of ’n ander taal of vaardigheid aan te leer. Hy kan dit gewoonlik in die veilige milieu van julle huis doen.

Skoolwerk kan ’n beskerming wees

’n Tiener se skoolwerk kan hom ook help om ontspanning in die regte plek te hou. Loli, wat al 20 jaar administratiewe werk by ’n groot skool doen, sê: “Ek het al baie jong Getuies in die skool gesien. Baie was voorbeeldig in hulle gedrag, maar party kon nie van die ander leerlinge onderskei word nie. Die goeie voorbeelde was sonder uitsondering dié wat hulle skoolwerk ernstig opgeneem het. Ek wil ouers sterk aanraai om daadwerklike belangstelling in hulle kinders se akademiese vordering te toon, hulle onderwysers te leer ken en hulle kinders te oortuig dat ’n goeie rapport belangrik is. Party sal uitblink, maar almal kan bevredigende werk lewer en die respek van hulle onderwysers verkry.”

Skoolopleiding kan tieners ook help om geestelik te vorder. Dit kan hulle goeie studiegewoontes, verstandelike dissipline en ’n verantwoordelikheidsin leer. Hulle vermoë om goed te lees en idees te begryp, sal hulle ongetwyfeld aanspoor om beter studente en onderrigters van God se Woord te wees (Nehemia 8:8). Die eise van skoolwerk en Bybelstudie kan hulle help om ontspanning in die regte plek te hou.

Hulle strek ouers en Jehovah tot eer

In eertydse Griekeland het baie blompotte die handtekening van die pottebakker sowel as die versierder gehad. Net so ook is daar in die gesin gewoonlik twee wat help om die kinders te vorm. Die vader sowel as die moeder help om ’n kind se hart te vorm, en julle kind het in figuurlike sin albei se “handtekening”. Soos ’n suksesvolle pottebakker, en/of versierder, kan julle trots wees op die werk wat julle gedoen het om ’n waardevolle, pragtige jong persoon te vorm.—Spreuke 23:24, 25.

Die sukses van hierdie groot taak sal hoofsaaklik afhang van die mate waarin julle julle kind se hart gevorm het. Hopelik sal julle kan sê: “Die wet van sy God is in sy hart; sy voetstappe sal nie wankel nie” (Psalm 37:31). ’n Kind se hartstoestand is te belangrik om dit aan die toeval oor te laat.

[Voetnote]