Wat gee aanleiding tot die era van woede?
’N MAN word doodgeskiet terwyl hy in ’n kroeg in Praag, in die Tsjeggiese Republiek, sit. Waarom? Die skieter was kwaad omdat die slagoffer harde musiek oor sy kassetspeler gespeel het. ’n Motoris word by ’n kruising in Kaapstad met ’n hokkiestok doodgeslaan. Sy aanvaller was blykbaar omgekrap omdat die slagoffer sy ligte vir hom geflits het. ’n Britse verpleegster wat in Australië woon, se voordeur word deur ’n woedende gewese kêrel stukkend geskop; hy gooi petrol oor haar, steek haar aan die brand en los haar om te sterf.
Word berigte oor woede—padwoede, gesinswoede, lugwoede—oordryf? Of is dit, soos krake in die mure van ’n gebou, net die waarskuwingstekens van ’n ernstige onderliggende probleem? Die feite toon dat laasgenoemde die geval is.
Op die pad “het berigte van gewelddadige verkeersvoorvalle sedert 1990 met byna 7 persent per jaar toegeneem”, sê ’n onlangse verslag van die Amerikaanse Automobiel-Assosiasie (AAA) se Stigting vir Verkeersveiligheid.
In die huis is woede aan die orde van die dag. Polisie in die Australiese staat Nieu-Suid-Wallis het byvoorbeeld gedurende 1998 ’n toename van 50 persent in aangemelde gevalle van gesinsgeweld gesien. Elke vierde vrou in daardie land wat getroud is of met iemand saamlewe, is al deur haar maat geweld aangedoen.
In die lug is die verhaal dieselfde. Die gevaar dat vliegtuigpassasiers skielik in woede kan uitbars en personeel, medepassasiers en selfs vlieëniers kan aanval, het al daartoe gelei dat party van die wêreld se grootste lugdienste hulle kajuitbemanning van spesiale toerusting voorsien om gewelddadige oortreders in hulle sitplekke vas te bind.
Waarom kan al hoe meer mense blykbaar nie hulle gevoelens beheers nie? Wat gee aanleiding tot hierdie woedeaanvalle? Is dit moontlik om hierdie gevoelens te beheers?
Waarom neem woede toe?
Iemand ervaar woede wanneer hy briesend kwaad is of aan hierdie gevoel uiting gee. Woedeaanvalle is die gevolg wanneer woede toegelaat word om op te bou totdat dit ’n gewelddadige, emosionele uitbarsting veroorsaak. “Gewelddadige verkeerstwiste is selde die gevolg van net een voorval. Dit lyk of dit eerder die gevolg is van persoonlike gesindhede en spanning wat in die motoris se lewe opbou”, sê David K. Willis, voorsitter van die AAA se Stigting vir Verkeersveiligheid.
Die oorvloed inligting wat ons elke dag veronderstel is om in te neem, dra daartoe by dat spanning opbou. Die agterblad van die boek Information Overload, deur David Lewis, sê: “Baie werkers word vandag onder gegewens toegegooi . . . Aangesien hulle deur inligting oorweldig word, . . . raak hulle heeltemal oorspanne, roekeloos, uitgeput weens ontleding.” ’n Koerant het ’n voorbeeld van hierdie stortvloed gegewens aangehaal en gesê: “’n Weekdaguitgawe van ’n koerant bevat net soveel inligting as dít waaraan die gemiddelde mens in die 17de eeu gedurende sy hele lewe blootgestel is.”
Wat ons in ons mond sit, kan ook woede aanwakker. Twee omvattende studies het getoon dat groter vyandigheid verband hou met sigaretrokery, alkoholgebruik en ’n ongesonde dieet. Hierdie algemene lewenstylgewoontes laat spanning en frustrasie opbou—frustrasie wat tot uitbarsting kom in vloekery, ongeduld en onverdraagsaamheid.
Slegte maniere en rolprente
Dr. Adam Graycar, direkteur van die Australiese Instituut vir Kriminologie (AIK), lewer kommentaar oor die verband tussen onbeleefdheid en misdaad en sê: “Hernieude klem op respek en beleefdheid kan een van die belangrikste stappe wees om geringe misdade te laat afneem.” Die instituut beveel aan dat mense geduld moet beoefen, verdraagsaam moet wees en vloektaal moet vermy. As dit nie gedoen word nie, kan wanordelike gedrag, volgens hulle, in misdadige optrede verander. Dit is ironies dat ’n soort ontspanning wat talle kies om frustrasie en spanning te verlig, eintlik onverdraagsaamheid en woede aanwakker. Hoe?
“Kinders en volwassenes stroom na bioskope om te kyk hoe dood en vernietiging uitgebeeld word. Die mark vir gewelddadige video’s is ontsaglik groot en winsgewend. ‘Oorlogspeelgoed’ bly gewild by baie kinders, al hou hulle ouers nie altyd daarvan nie. Baie mense, volwassenes sowel as kinders, geniet televisiegeweld baie, en televisie speel ’n belangrike rol daarin om kultuurwaardes oor te dra”, sê ’n verslag van die AIK. Hoe hou dit verband met woedeuitbarstings op straat en in die huis? Die verslag maak die gevolgtrekking: “Die mate waarin ’n gemeenskap geweld vergoelik, bepaal watter waardes individue in daardie gemeenskap sal verkry.”
Baie mense sal vandag redeneer dat dit natuurlik is om aan woede uiting te gee as ’n mens onder spanning verkeer, dat dit ’n onvermydelike reaksie op ons veeleisende, aggressiewe samelewing is. Is dit dan waar dat die gewilde idee, “Gee uiting aan jou woede”, eintlik goeie raad is?
Moet woede beheers word?
Net soos ’n vuurspuwende berg verwoesting aanrig onder die mense wat daaromheen woon, so benadeel iemand wat aan intense woede uiting gee, ook dié wat om hom woon. Hy berokken homself ook groot skade. Hoe? “As ’n mens aan woede uiting gee, lei dit tot nog meer aggressie”, sê The Journal of the American Medical Association (JAMA). Navorsing toon dat mans wat aan woede uiting gee, “groter gevaar loop om teen die ouderdom van 50 dood te wees as dié wat dit nie doen nie”.
Die Amerikaanse Hartvereniging het ook gesê: “Die gevaar om beroerte te kry, is twee keer groter vir mans wat woedeuitbarstings kry as vir mans wat hulle humeur beteuel.” Hierdie waarskuwings is op albei geslagte van toepassing.
Watter raad is werklik doeltreffend? Let op die ooreenkomste tussen die raad van wêreldlike gesaghebbendes en dié van die gesag op die gebied van menseverhoudings wat die grootste verspreiding geniet, die Bybel.
Beteuel jou humeur—vermy woede
Dr. Redford B. Williams sê in JAMA: “Die eenvoudige raad, ‘gee uiting aan jou woede’, sal waarskynlik nie . . . veel help nie. Dit is baie belangriker om te leer hoe om jou woede te ontleed en om dit dan te beheers.” Hy stel voor dat jy jou afvra: “(1) Is hierdie situasie vir my belangrik? (2) Hoe vergelyk my denke en gevoelens met die nugtere feite? (3) Kan die situasie verander word sodat ek nie so woedend word nie?”
Spreuke 14:29; 29:11 “Hy wat nie gou toornig word nie, is oorvloedig in onderskeidingsvermoë, maar wie ongeduldig is, verhef dwaasheid. ’n Sot laat al sy gees uit, maar hy wat wys is, hou dit tot op die laaste kalm.”
Efesiërs 4:26 “Wees toornig, en moet nogtans nie sondig nie; laat die son nie ondergaan terwyl julle in ’n ergerlike gemoedstemming is nie.”
In sy boek Dealing With Anger—Self-Help Solutions for Men beveel Frank Donovan aan: “Om van woede af weg te kom—of, meer bepaald, om van die toneel en ander mense af weg te kom terwyl jy kwaad is—is ’n strategie wat besondere betekenis en waarde het wanneer jy baie ontstoke is.”
Spreuke 17:14 “Die begin van twis is soos iemand wat waters loslaat; gaan dus weg voordat die rusie uitgebreek het.”
Bertram Rothschild skryf in die tydskrif The Humanist en sê: “Woede . . . is hoofsaaklik ’n mens se eie verantwoordelikheid. Die redes waarom ons kwaad word, bestaan in ons kop. . . . Die paar kere dat woede vir jou die gewenste uitwerking gehad het, kan nie eers vergelyk word met al die kere dat dit sake vererger het nie. Dit is baie beter om woede te vermy as om driftig te word.”
Psalm 37:8 “Laat staan die toorn en laat vaar die woede; moenie driftig wees nie; dit is net om kwaad te doen.”
Spreuke 15:1 “’n Sagte antwoord keer woede af, maar ’n woord wat pyn veroorsaak, laat toorn opkom.”
Spreuke 29:22 “’n Man wat gou toornig word, verwek twis, en iemand wat geneig is tot woede, begaan baie oortredings.”
Miljoene Getuies van Jehovah oor die hele wêreld stem saam met die raad hierbo. Ons nooi jou om hulle vergaderinge by jou plaaslike Koninkryksaal by te woon en self te sien dat dit werklik prakties is om volgens die Bybel se raad te lewe, al lewe ons in ’n era van woede.
[Prente op bladsy 23]
Net soos ’n vuurspuwende berg rig iemand met onbeheerste woede skade aan
[Prent op bladsy 24]
Die Bybel se raad is werklik prakties