Janvier

Nyi yí kpedo Timɔte nu etɛnŋ nyi Yehowa sɛntɔ ci yí wa dɔ sugbɔ niɔ? Kristotɔwo nɔnɔmɛ nywi ciwo eɖo yɔ. (Fili. 2:​19-22) Apotru Pɔlu nu so Timɔte nu mɔ yɛsɔ yiɖeki hwenɔ, nyi egbejinɔtɔ, denyi ɖyiɖɔnɔ o, éhwannɔ do dɔ nu yí gbenyi mɛ ci ji woatɛnŋ akando. Ésɔnɔ ɖe le ji nɔ nɔviwo veviɖe. Ecɛ dɔ yí Pɔlu lɔn Timɔte yí dekpɔ godu gbɔxwe yí sɔ edɔ gbɔnnu buwo ni mɔ yi le wa o. Ahanke nɔ mìtekpɔ yí ɖo nɔnɔmɛ ciwo yí jɔnɔ ji nɔ Yehowaɔ, ana alɔn mì yí mìatɛnŋ akpedo hamɛ lɔ nu nywiɖe sɔwu. (Eha. 25:9; 138:6) Do gbe ɖaɖa keŋ abu tamɛ kpɔ so enu ciwo èɖo atrɔ le eoɖeki nu. Sɔ nɔnɔmɛ ɖeka ci àji mɔ yeaɖo. Àtɛnŋ aɖui mɔ yeasenɔ vevi do amɛ nu sɔwu. Alo ètɛnŋ ɖui mɔ yeawanɔ fafa yí asɔnɔ nu kenɔ amɛwo doji. Àtɛnŋ abiɔ exlɔ ɖeka ci ji èkando nɔ anu enu ciwo yí èɖo atrɔ nɔ eo, ecɛ akpedo eo nu.—Elo. 27:6. w22.04 23 ¶4-5

Yehowa ji mɔ mìwo le kpɔnɔ jijɔ. Mìnya ahan ɖo gbɔngbɔn kɔkɔɛ lɔ kusɛnsɛn kpaxwe ɖeka yí nyi jijɔ. (Gal. 5:22) Ci jijɔ le enunana mɛ wu xɔxɔɔ, eyi taɖo eji jɔnɔ mì sugbɔ nɔ mìwa sugbɔ le kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ yí kpedo mìwo nɔviwo nu le nu vovovowo mɛ. (Edɔwawawo 20:35) Shigbe lé egbɛ mawunyɔkpukpui lɔ nui nɛɔ, apotru Pɔlu yɔ enu amɛve ciwo yí ana mìakpɔtɔ akpɔnɔ jijɔ. Ŋkɔtɔ, mìaɖui mɔ mìawa ci ji mìkpe nɔ Yehowa. Eji ajɔ mì nɔ mìwakɔ ci ji mìkpe ni. (Mt. 22:​36-38) Amɛvetɔ, mìdasɔ mìwoɖekiwo sɔnɔ kpɔ koɖo mɛbuwo o. Enu ciwo mìwo lanmɛsɛn, ekpla ci mìxɔ alo nujikpekpe mìwotɔ na yí mìwakɔ ɖo ajeŋ nɔ mì yí mìɖo ado akpe nɔ Yehowa do ŋci. Ahanke nɔ mɛbuwo wanɔ kunuɖeɖedɔ lɔ kpaxwe ɖe wu mìɔ, eji ɖo ajɔ mì mɔ wozankɔ wowo nujikpekpewo yí sɔ kanfukɔ Yehowa. w22.04 10 ¶1-2

Ŋsusɛnsɛnhawo gugu si ava le avomɛ yí akpaca amɛwo le xexeɛ mɛ. (Enyɔ. 18:​8-10) Babiloni gangan lɔ gugu si ajiŋ nɔ amɛwo le xexe lɔ mɛ, yí agbehɛn cukaɖawo vɛ. Vɔ susu amɛve ɖekawo yí na Mawu mɛwo akpɔ jijɔ. Woagu Babiloni gangan ci yí nyi Mawu ketɔnɔ so exwe nɛniɖe ke yí wodagbekpɔɛ kpɔ o. Eyi dagbejinjin o, woahwlɛn Mawu mɛwo so xexe vwin cɛ mɛ! Daniɛli nu ɖɛ mɔ “enujejeshi adodwi” lɔ avasugbɔ doji, yí ahan ele le egbɛ mɛ nɛ! Mìvamɔŋje enyɔnuɖɛ ciwo yí xo nuxu so mìwo hwenu nu mɛ nywiɖe. (Dan. 12:​4, 9, 10) Lé nyɔnuɖɛ cɛwo vamɛ do pɛpɛpɛ na yí bubu ci mìɖo nɔ Mawu Nyɔ lɔ gbesɛnŋ doji. (Ezai 46:10; 55:11) Eyi taɖo kpɔtɔ akplanɔ Mawu Nyɔ lɔ nywiɖe yí asɔ donɔ ŋsɛn ao xɔse yí agbekpedo mɛbuwo nu nɔ wowo can anyi exlɔ veviwo nɔ Yehowa. Yehowa aglɔn ta nɔ mɛ ciwo yí ɖoŋ do nu keŋkeŋ, yí ana wo fafa ci yí “davɔ gbeɖe o.”—Ezai 26:3 NWT. w22.07 6-7 ¶16-17

Enyɔdasɛ wema lɔ nu mɔ, Mawu Fyɔɖuxu lɔ kpakpa acɛ le jeŋkwi mɛ yí wonya Satana si le nɔ. (Enyɔ. 12:​1-9) Ecɛ na yí fafa le jeŋkwi mɛ, vɔ ehɛn cukaɖa vɛ nɔ mìwo. Nyi yí taɖoɔ? Ðo Satana le dɔmɛzi ji yí eɖekɔ yi dɔmɛzi lɔ do Yehowa sɛntɔ egbejinɔtɔ ciwo yí le nyigban ji nu. (Enyɔ. 12:​12, 15, 17) Nyi yí akpedo mì nu mìakpɔtɔ anɔ gbeji ci Satana cikɔ yumɛ nɔ mì can ɔ? (Enyɔ. 13:10) Ŋɖeka ci yí akpedo mì nu yí nyi mɔ, mìanya enu ci yí ajɔ le sɔ mɛ. Le Enyɔdasɛ wema lɔ mɛɔ, apotru Ʒan xo nuxu so nyɔna ɖewo ciwo mìakpɔ le majinjinɖe mɛ yɛ nu. Nyɔna ɖeka yí nyi mɔ, woagu Mawu ketɔnɔwo si. Kpukpui ŋkɔtɔ nɔ Enyɔdasɛ wema lɔ na mìnya mɔ wozan ‘enudredonunuwo’ le wema cɛ mɛ.—Enyɔ. 1:1. w22.05 8 ¶1-3

Ci Yehowa sɛntɔwo amɔ yewoakpɔtɔ anɔ gbejiɔ, adɔ yí Yehowa ketɔnɔ lɔwo ado dɔmɛzi do wo nu sugbɔ. Ecɛ awɛ mɔ jukɔnwo ajɔn nu keŋ aje Mawu mɛwo ji le nyigban lɔ pleŋ ji. Enujɔjɔ cɛ yí woyɔ le Bibla mɛ mɔ Gogi ci yí so Magogi mɛjijeje. (Eze. 38:​14, 15) Nɔ wovaje Mawu sɛntɔwo ji ɖe, lé Yehowa awa nu doɔ? Yehowa nu mɔ: “Anyi dɔmɛzi awugan.” (Eze. 38:​18, 21-23; NWT) Enyɔdasɛ eta 19 dre enu ci yí ajɔ kplɔɛdo. Yehowa adɔ Eviɛ ɖaɖa nɔ avaglɔn ta nɔ Yi mɛwo yí aɖu ketɔnɔ lɔwo ji. Mawudɔla egbejinɔtɔwo koɖo amɛ 144000 lɔwo ciwo yí nyi “jeŋkwi mɛ hwakɔnwo” abɔdo Yesu nu keŋ awa ahwa kpe Gogi ci yí so Magogi. (Enyɔ. 17:14; 19:​11-15) Lé ahwa cɛ avɔ doɔ? Mɛɖekpokpui koɖo habɔbɔ ɖekpokpui ci yí fɔn gu do Yehowa ji agu pleŋpleŋ!—Enyɔ. 19:​19-21. w22.05 17 ¶9-10

Ci Adamu koɖo Ɛva wa nuvɔn kakaɔ, Yehowa nu enyɔnuɖɛ vevi ɖeka yí sɔ na mɔkpɔkpɔ wowo jijimɛviwo. Enyɔnuɖɛ lɔ le Gɔnmɛjeje 3:15 mɛ: “Na dɔ yí eo koɖo nyɔlun lɔ a trɔ ketɔnɔwo. Na gbe dɔ yí yi viwo koɖo aotɔwo a trɔ ketɔnɔwo. À ɖu afɔŋgwinu nɔ yi vi, vɔ ɖevi lɔ a cuku eta nɔ eo do nyigban.” Bibla wema ŋkɔtɔ mɛ yí enyɔnuɖɛ cɛ le. Vɔ Bibla wema kpɛtɛwo pleŋ can xo nuxu so enyɔnuɖɛ cɛ nu. Shigbe lé wosɔ eka blanɔ nakewo doju nɛɔ, ahanke enyɔ ciwo yí le Gɔnmɛjeje 3:15 mɛ bla Bibla mɛ wemawo doju nɛ. Ðo enyɔ vevi ci yí le enyɔnuɖɛ cɛ mɛ ci yí nyi mɔ, Mawu adɔ Hwlɛngantɔ ɖeka ɖaɖa yí avagu Legba koɖo yi dokplɔtɔwo si nu yí Bibla lɔ pleŋ xo nuxu so. Shicu gangan anyi nɔ mɛ ciwo pleŋ yí lɔn Yehowa! Bibla kplakpla akpedo mì nu mìakpɔ lé enyɔnuɖɛ lɔ vamɛ do koɖo nyɔna ciwo mìatɛnŋ akpɔ le mɛ. w22.07 14 ¶1-3

Míbiɔ Yehowa nɔ ana mí nunya ci míʒan keŋ asɔ kpla míwo viwo nɔ woaluin. (Ʒaki 1:5) Eyi gbɔ yí míakpɔ nukplamu nywitɔ le. Susu sugbɔ li ci yí taɖo enyi ahan. Mìakpɔ amɛve le wo mɛ. Ŋkɔtɔ, Yehowa yí nyi jila ci yí nya ŋɖɛ wu. (Eha. 36:9) Susu amɛvetɔ lɔ yí nyi mɔ, nɔ wowa do yi nukplamuwo ji ɔ, wokpɔnɔ nyɔna tɛgbɛɛ. (Ezai 48:17) Yehowa tonɔ yi Nyɔ koɖo yi habɔbɔ lɔ ji yí nanɔ gbɔngbɔnmɛŋɖuɖu ciwo jilawo asɔ kpedo wowo viwo nu woaluin. (Mt. 24:45) Le kpɔwɛ mɛ, míatɛnŋ akpɔ nukplamu nywiwo le nyɔci eɖekplɔɖedo ci yí nyi “Nu Si Akpe Ðe Ƒomewo Ŋu,” ciwo yí to vayi le enyɔdrawema Nyɔ! mɛ yí ecɛyɛɔ, wotɔ wo sɔsɔ do mìwo siti ji yí ele egbe ɖewo mɛ vɔ. Ahanke video buwo gbele jw.org lɔ ji ciwo yí atɛnŋ akpedo jilawo nu woawa do Yehowa nukplamuwo ji asɔ hɛn wowo viwo.—Elo. 2:​4, 5. w22.05 27 ¶4-5

Yehowa yí nyi Enusɔkeamɛtɔ gangantɔ le xexegbɛ lɔ mɛ. Ŋkɔtɔ, éle gbesɔsɔ yí sɔ enu kenɔ amɛ. Amɛvetɔ, énya enuwo pleŋ so mì nu. Ci Yehowa ɖekɛ kpaŋ yí nyanɔ enu ci yí le ji mɛ nɔ mìɔ, nɔ mìtrɔ ji mɛ nyɔnɔnwitɔɔ, ényanɔ. Amɛtɔntɔ, nɔ Yehowa sɔ enu ke mìɔ, écucunɔ agɔjeje lɔ si keŋkeŋ yí ale shigbe mɔ mìdewa nuvɔn lɔ kpɔ hannɛ. Ecɛ dɔ yí mìɖonɔ ayexadohwɛnamɛnu mɛmi yí gbekpɔnɔ jijɔ mɔ mìwo nu kpekɔ nɔ Yehowa. Nuvɔnmɛwo yí mìnyi, eyi taɖo mìdagɔn agɔ maje o. Vɔ nyɔ ciwo yí le Étude perspicace des Écritures, Volume 2, kpashi 765 mɛ atɛnŋ afa akɔn nɔ mì. Enu mɔ: “Ci ŋshishikuku Yehowa tɔ na eɖonɔ ŋwi mɔ afɛn le ye sɛntɔwo nuɔ, wodeɖo aci ŋshishi mɛ tɛgbɛɛ nɔ afɛn ciwo wowanɔ o, nuvɔn cinɔ ci woɖu yí dɔ wojenɔ agɔ lɔwo. (Eha. 103:​8-14; 130:3) Nɔ wojekɔ agbla yí wawa do Yehowa sewo jiɔ, woatɛnŋ akpɔ jijɔ. (Fili. 4:​4-6; 1 Ʒan 3:​19-22).” w22.06 7 ¶18-19

Denyi acɛkpatɔwo ɖekɛ ji yí Satana tonɔ yí donɔ vɔnvɔn nɔ mì o. Mɛɖewo vɔnnɔ nɔ enu ci wowo xomumɛtɔwo awa koɖo wo nɔ wotrɔ Kunuɖetɔ. Vɔnvɔn cɛ wunɔgan wu ci woaɖo, nɔ womɔ woatre fun nɔ wo. Wolɔn wowo xomumɛtɔwo veviɖe yí ji mɔ wowo can le jeshi Yehowa ɖɛ yí aluin. Nɔ wowo xomumɛtɔwo vatɔ nuxu xoxo amɛmabutɔ nɔ wo so Mawu adodwitɔ lɔ koɖo yi sɛntɔwo nuɔ, enyi ŋɖeka ci yí venɔ wo nu. Ejɔnɔ mɔ xomumɛtɔ ɖewo ciwo yí fɔn gu do mì ji sa vaxɔ nyɔnɔnwi lɔ. Vɔ sɔɛ mɔ mìwo xomumɛtɔwo ɖe eta le mìwo nyɔ mɛ, ɖo mìtrɔ Yehowa Kunuɖetɔ. Lé mìawa enu doɔ? Nyɔnɔnwinyɔ vevi ciwo yí le Ehajiji Wema 27:10 mɛ atɛnŋ afa akɔn nɔ mì. Nɔ mìɖo ŋwi lé Yehowa lɔn mì sugbɔ doɔ, mìvonɔ le mìwoɖekiwo mɛ yí mìdegbevɔnnɔ nɔ yumɛcici o. Gbesɔ kpe niɔ, mìkannɔdo ji mɔ yɛacu shi nɔ mì nɔ mìdo ji. Yehowa ana mì ŋɖekpokpui ci mìʒan yí anɔ agbe, ákpedo mì nu mìavo le mìwoɖekiwo mɛ yí akpɔ jijɔ. Ágbena yí mìate gogui doji! w22.06 16-17 ¶11-13

Hwenu Yesu wakɔ kunuɖeɖedɔ lɔɔ, amowo do hwɛ yi mɔ yɛnunɔ aha sugbɔ, yɛnyi sukanuɖutɔ, wanɔ dɔ nɔ Legba, dewanɔ do Sabati se ji o yí gbenunɔ nyɔ kpotuwo so Mawu nu. (Mt. 11:19; 26:65; Luiki 11:15; Ʒan 9:16) Vɔ Yesu denu do nyɔ lɔwo nu koɖo dɔmɛzi o. Nɔ amowo nyina nuxuxoxo nɔ mì can ɔ, mìdaɖo ŋci koɖo dɔmɛzi gbeɖe o, shigbe lé Yesu wɛ nɛ. (1 Piɛ 2:23) Vɔ ecɛ wawa denɔnɔ fafɛɖe nɔ wodo dɔmɛzi nɔ mì o. (Ʒaki 3:2) Nyi yí atɛnŋ akpedo mì nuɔ? Tekpɔ aɖu eoɖeki ji nɔ amowo wa afɛn xo nuxu nɔ eo le kunuɖegbe. Nɔviŋsu ɖeka ci yí tɔ mɔ Sam nu mɔ: “Ŋɖonɔ ŋwi nɔ nyɛɖeki mɔ, axomɛnɔtɔ lɔ ʒan nyɔnɔnwi lɔ yí yɛatɛnŋ atrɔ dru.” Hweɖewonuɔ, nɔ mìdeva do gamɛ nywi ji nɔ axomɛnɔtɔ lɔɔ, átɛnŋ ado dɔmɛzi. Nɔ mìva mɛɖe gbɔ yí ele dɔmɛzi jiɔ, ele mɔ mìado gbe ɖaɖa nɔ Yehowa le kleŋ mɛ mɔ yɛ le kpedo mì nu, nɔ mìŋgbevaxo nuxu koɖo dɔmɛzi alo amɛmabutɔ o. w22.04 6 ¶8-9

Bibla kplakpla koɖo míwo viwo nyi emɔ ɖeka ci ji míato yí akpedo wo nu woate gogo Yehowa. (2 Tim. 3:​14-17) Vɔ Bibla gbenu emɔ bu ci ji ɖeviɛwo ato yí agbekpla nu so Yehowa nu. Le Elododo Wema mɛɔ, vida ɖeka nukɔ nɔ eviɛ ŋsuvi mɔ, yi le kpɔtɔ aɖonɔ ŋwi Yehowa nɔnɔmɛ ciwo yí zenɔ le enuwawawo mɛ. (Elo. 3:​19-21) Jilawo, taŋfuin ejɔnɔ ji nɔ mí mɔ míaɖyi sa koɖo míwo viwo. Mízan gamɛ ŋtɔ́ asɔ kpedo míwo viwo nu woakpɔ ekacaca ci yí le gblamɛ nɔ enu ciwo yí Yehowa wa koɖo yi nɔnɔmɛ nywiwo. (Rɔm. 1:20) Kpɔ lé Yesu zan nuwawawo yí sɔ kpla nu amɛwo do ɖa. Énu nɔ yi nukplaviwo gbeɖeka mɔ, wo le glo kpafiɔnwo koɖo gbemɛ sesewo kpɔ. (Luiki 12:​24, 27-30) Ékpla enuvevi ɖeka yi nukplaviwo so wowo Da ci yí le jeŋkwi mɛ nu. Eyi nyi lé Yehowa nyi xomɛvunɔ koɖo enunamɛtɔ do. Yehowa ana ŋɖuɖu koɖo enudodo yi sɛntɔ egbejinɔtɔwo shigbe lé elekɔ bu nɔ xeviwo koɖo sesewo nɛ. w23.03 20-21 ¶1-4

Mìdonɔ akpe nɔ Yehowa ci ewɛ nɔ mìatɛnŋ adonɔ egbe ɖaɖa ni to Eviɛ Yesu ji. Yesu ji yí Yehowa tonɔ keŋ ɖonɔ mìwo gbedodoɖawo ŋci. Yehowa senɔ gbedoɖa ciwo yí mìwanɔ ni to Yesu ŋkɔ mɛ keŋ ɖonɔ wo ŋci yí Yesu tafɛnvɔnsa lɔ ji yí enɔnɔ te do yí sɔ mìwo nuvɔnwo kenɔ mì. (Rɔm. 5:1) Enuŋwlɛŋwlɛ lɔwo nu so Yesu nu mɔ yɛnyi mìwo “ɖexotɔgan [yí] le anyinɔ̀nɔ le ɖushiji nɔ Mawu fyɔ ʒinkpin le jeŋkwi mɛ.” (Ebre. 8:1) Yesu nyi mìwo “ŋkɔxɔnɔamɛtɔ le Eda Mawu gbɔ.” (1 Ʒan 2:1) Mìdonɔ akpe nɔ Yehowa mɔ, éna avɔnsatɔ gangan ci yí atɛnŋ amɔŋje mìwo gbɔjɔgbɔjɔwo mɛ nɔ mì yí “gbeɖenɔ kuku do ta nɔ mì.” (Rɔm. 8:​34, NWT; Ebre. 4:15) Nɔ Yesu desɔ yi gbe na do ta nɔ mì saɔ, mìdatɛnŋ adonɔ gbe ɖaɖa nɔ Yehowa o. Kankandoji li mɔ mìdasun ji gbeɖe yí ado akpe lɔ vɛ nɔ Yehowa do enuvevi ci ena mì, ci yí nyi Eviɛ vevi Yesu Kristo lɔ o! w22.07 23 ¶10-12

Amɛ ci yí wanɔ do egbe ci eɖo ji yí gbenunɔ nyɔnɔnwi yí nyi mɛ ci ji woatɛnŋ akando. (Eha. 15:4) Amɛwo nyanɔ mɔ yewoatɛnŋ aɖoŋ do nu. Ahan yí mìjinɔ mɔ, nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnuwo akpɔnɔ mì do nɛ. Mìdatɛnŋ aʒin amɛwo ji mɔ wo le kando mì ji o. Vɔ lé mìwanɔ enu do yí adɔ. Amɛwo nunɔ mɔ kankando amɛ ji le shigbe eho hannɛ. Ehojiji gbɔnnu; vɔ ele fafɛɖe mɔ woasɔ bu. Yehowa yí nyi mɛ ci ji woatɛnŋ akannɔdo gashiagamɛ. Eyi taɖo woatɛnŋ “agodo enushanu ci ewanɔ nu.” (Eha. 33:4) Yehowa ji mɔ mìwo le wa yetɔ han. (Efe. 5:1) Ejɔ ji nɔ mì mɔ Yehowa dɔn mì va xexeɛ pleŋ mɛ nɔviwo mɛ yí wolɔn mì yí gbenyi mɛ ciwo ji mìakannɔdo! Nɔ mɛɖekamɛɖeka je agbla veviɖe yí ɖo lɔnlɔn, amɛɖekisɔsɔhwe, enugɔmɛsese, nyɔnɔnwitoto koɖo amɛɖekijiɖuɖuɔ, mìana yí kankando amɛ ji gbɔngbɔn ci yí le hamɛ lɔ mɛ agbesɛnŋ doji. Lé vamɛ mɔ, mìaɖyi mìwo Mawu Yehowa yí akpɔtɔ adadasɛ mɔ mìnyi mɛ ci ji woatɛnŋ akando. w22.09 8 ¶1-2; 13 ¶17

Ci mìle Yehowa sɛntɔwo xomu gangan lɔ mɛ can ɔ, etɛnŋ wa nɔ mì hweɖewonu mɔ mìci akogo, yí mìatɛnŋ ale ŋshishi mɛ alo agbɔjɔ yí abubuɔ mɔ, kpedonutɔ ɖe deli nɔ mì o. Yehowa deji mɔ yɛ le wa ahan nɔ mì gbeɖe o. Kpɔ lé ewa nu do Eli nu do ɖa. Édo ŋsɛn Eli mɔ le xo nuxu. Ébiɔ Eli zeve mɔ: “Nyi taɖo yí è le elɛ ɔ?” (1 Efy. 19:​9, 13) Yehowa ɖo to Eli hwenu enukɔ yi jimɛnyɔwo ni. Yehowa dasɛ nɔ Eli mɔ Yele koɖi yí dasɛ ŋsɛn gangan ci yí le shi ni. Égbena kankandoji Eli mɔ, yi kpena sugbɔ buwo li yí kpɔtɔ sɛnkɔ ye. (1 Efy. 19:​11, 12, 18) Kankandojitɔɔ, ci Eli nu yi jimɛnyɔwo nɔ Yehowa yí se ɖoŋci Yitɔ ɖegbɔɔ, ena evoŋ le yiɖeki mɛ. Yehowa ɖo edɔ vevi sugbɔ nɔ Eli. Énu ni mɔ yi le shi ami nɔ Hazaɛli nɔ anyi efyɔ nɔ Siri, Ʒewu nɔ anyi efyɔ nɔ Izraɛli koɖo Elize nɔ anyi enyɔnuɖɛtɔ. (1 Efy. 19:​15, 16) Ci Yehowa ɖo edɔ cɛwo nɔ Eliɔ, kpe ekpekpeɛdo nu nɔ asɔ susu ɖo enunywiwo ji. Yehowa gbeni exlɔ vevi ɖeka ci yí nyi Elize. w22.08 8 ¶3; 9 ¶5

Wocu Fyɔɖuxuxɔ yoyu nɔ mí alo wotrɔ yí dra xoxuitɔ ci mízannɔ doa? Nɔ ahan yɔ nɛɔ, kankandoji li mɔ èkpɔtɔ ɖoɖoɔ ŋwi bɔbɔ ŋkɔtɔ ci èyi le Fyɔɖuxuxɔ yoyu lɔ mɛ. Èdo akpe nɔ Yehowa sugbɔ. Taŋfuin eji jɔ eo keke èfan jijɔ vin yí detɛnŋ gbeji eha ci woji yí sɔ tɔ bɔbɔ lɔ ji nywiɖe o. Mìwo Fyɔɖuxuxɔ ciwo mìwa ɖaŋ cunɔ hɛnnɔ kanfukanfu vɛ nɔ Yehowa. Vɔ mìgbekannɔfui sɔwu le exɔcucu lɔkpa bu mɛ. Exɔcucudɔ cɛ ɖo kpɛnkpɛnmɛ sɔwu exɔcucudɔ ŋtɔŋtɔ ciwo yí mìwanɔ. Eyi nyi ŋsɛndodo mɛ ciwo yí vasɛnnɔ Mawu le Fyɔɖuxuxɔ mɛ. Hwenu apotru Pɔlu ŋwlɛŋwlɛ enyɔ ciwo yí le egbɛ mawunyɔkpukpui lɔ mɛɔ, ékpɔkɔ emɔ mɔ Kristotɔwo awa edɔ le exɔcucudɔ lɔkpa cɛ mɛ. Grɛki nyɔgbe ci gɔnmɛ woɖe le lɛ mɔ woado ŋsɛn amɛ, gɔnmɛ tɛnŋ gbenyi “woacu xɔ.” Mɛ ci yí gbe kpɔwɛ nywi ɖɛ nɔ mì so lé mìatɛnŋ ado ŋsɛn mìwo kpena xɔsetɔwo do yí nyi apotru Pɔlu. Ésenɔ vevi do yi kpena xɔsetɔwo nu. Mìatɛnŋ awa yitɔ han keŋ ado ŋsɛn mìwo nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnuwo le egbɛ mɛ.—1 Kor. 11:1. w22.08 20 ¶1-2

Kristotɔ ɖe ci yí ji mɔ yeanyi amɛjɔjɔɛ le ŋmɛ nɔ Mawu, ɖo atonɔ nyɔnɔnwi le ajɔnyɔwo mɛ. Nɔ mɛ ci yí lɔnnɔ enujɔjɔɛwawa kpɔ wowakɔ enumajɔmajɔ koɖo mɛɖeɔ, evenɔ nu. Mɛ ci yí nyi amɛjɔjɔɛ bunɔ tamɛ kpɔ so lé Yehowa akpɔ gbeta ciwo esɔsɔ do keŋ nɔ “á do jijɔ ni le emɔ ɖeshaɖe nu.” Bibla nu mɔ Yehowa gbɔ yí enujɔjɔɛwawa so. Eyi taɖo woyɔɛ mɔ “mɛ ci gbɔ jɔjɔɛnyinyi le.” (Ʒer. 50:​7, NWT) Yehowa yí nyi Enuwowatɔ, eyi taɖo eyi ɖekɛ kpaŋ yí atɛnŋ anu enu ci yí nyi enunywi koɖo enu ci yí nyi enuvɔn. Mìdatɛnŋ anya enu ci yí nyi enunywi koɖo enu ci yí nyi enuvɔn o. Vɔ Yehowa yɛ nya enu ci pɛpɛpɛ yí nyi enunywi koɖo enu ci yí nyi enuvɔn. (Elo. 14:12; Ezai 55:​8, 9) Vɔ ci Mawu wa mì do yi nɔnɔmɛ nuɔ, mìatɛnŋ anɔ agbe asɔ koɖo yi se jɔjɔɛ lɔwo. (Gɔnm. 1:27) Yí mìjinɔ mɔ mìanɔ agbe ahan. Lɔnlɔn ci mìɖo nɔ mìwo Da lɔ dɔ mìtenɔkpɔ mɔ mìaɖyi lé mìakpe ji do.—Efe. 5:1. w22.08 27 ¶5-6

Nɔ cukaɖawo dɔ yí aye gbando nɔ mì alo mìgbɔjɔɔ, mìtɛnŋ ɖui mɔ mìawa ŋɖe ci yí ana mìami enu lolo kpɔ. Enyɔ mɔ mìawa ahan, vɔ ele mɔ mìakpɔ mìwoɖekiwo ji nywiɖe nɔ mìŋgbevayi wa ŋɖe ci yí dajɔ ji nɔ Yehowa o. (Efe. 5:​10-12, 15-16). Le wema ci apotru Pɔlu ŋwlɛ ɖaɖa Filipitɔwo mɛɔ, édo ŋsɛn Kristotɔwo mɔ wo le kpɔtɔ “abunɔ tamɛ kpɔ so enu ci yí le [jɔjwɛɖe], ci yí sɔgbe, ci yí kɔ, ci yí je acɔ, . . . nu.” (Fili. 4:8) Ci yí denyi ayeɖedaɖɛ nu yí Pɔlu xokɔ nuxu so le lɛ tiin can ɔ, mìatɛnŋ awa do enyɔ ciwo enu ji nɔ mìsɔkɔ enu ciwo yí mìasɔ ɖenɔ aye da ɖɛ. Te enu cɛ kpɔ: Tekpɔ yí atrɔ kpukpui cɛ le susu mɛ ahan kpɔ. ‘Kpɔ mɔ eha ciwo yí èsenɔ nyi eha ciwo nu bubu le, fimu ciwo yí èkpɔnɔ koɖo wema ciwo yí èhlɛnnɔ sɔgbe yí munumumu video aotɔwo nyi nu ciwo nu kanfukanfu le ma.’ Nɔ èwɛ ahan ɔ, akpedo eo nu nakpɔ ayeɖedaɖɛnu ciwo yí akpe nɔ Mawu koɖo ciwo yí dakpe ni o. Mìji mɔ mìawa do Yehowa se jɔjɔɛwo ji le mìwo gbe mɛ.—Eha. 119:​1-3. w22.10 9 ¶11-12

Hwenu amɛmajɔmajɔwo le agbe saɔ, wowa enudɔndɔnwo haan. Eyi taɖo woɖo akpla wo lé woawɛ awa do Yehowa se jɔjɔɛwo ji. Nɔ woatɛnŋ akpedo wo nu ahan ɔ, Mawu Fyɔɖuxu lɔ anɔ ŋkɔ nɔ enukplakpla amɛwo dɔ gangan ɖeka ci wodewa le nyigban ji ahan kpɔ o. Miwo yí akpla nu amɛmajɔmajɔ lɔwoɔ? Wowo yí nyi agbetɔ sugbɔsugbɔ lɔwo koɖo amɛjɔjɔɛ ciwo yí woafɔn. Gbɔxwe woaŋwlɛ amɛmajɔmajɔwo ŋkɔwo do agbe wema lɔ mɛɔ, ele mɔ woatekpɔ anyi exlɔ koɖo Yehowa yí asɔ wowoɖekiwo jo ni. Yesu koɖo amɛshiaminɔwo ale jeŋkwi mɛ yí aleleɛ ŋkuvi do lé amɛmajɔmajɔwo wakɔ nu do enu ci wokplakɔ wo nu. (Enyɔ. 20:4) Nɔ mɛɖe gbe mɔ yedawa do enu ci wokplakɔ ye jiɔ, woaɖi si, nɔ égbeɖo exwe 100 can. (Ezai 65:20) Yehowa koɖo Yesu tɛnŋ kpɔnɔ enu ci yí le ji mɛ nɔ amɛ yí wodalɔn yí mɛɖe avadahɛn xexe yoyu lɔ o.—Ezai 11:9; 60:18; 65:25. w22.09 17 ¶11-12

Le kpukpui cɛ mɛɔ, “acɛkpakpa gawo” yí nyi agbetɔ ciwo yí ɖo ŋsɛn yí kpakpa do mɛbuwo ji. Kristotɔwo ɖo abubɔ do gɔnmɛ nɔ acɛkpatɔ ŋtɔ́wo. Acɛkpatɔ cɛwo dɔ yí enuwo yinɔ do toto nu le eju lɔ mɛ, wokpɔnɔ gbɔ mɔ amɛwo awa do ese ji yí hweɖewonuɔ, woglɔnnɔ ta nɔ Yehowa mɛwo ŋtɔkpu. (Enyɔ. 12:16) Eyi taɖo wodo ŋsɛn mì mɔ mìananɔ taga wo, abunɔ wo, ashinɔ wo yí asɔ kanfukanfu ci woje nɔ wo. (Rɔm. 13:7) Vɔ Yehowa yí ɖe mɔ nɔ acɛkpakpa cɛwo, eyi dɔ woɖo ŋsɛn. Yesu na yí enyɔ cɛ mɛ kɔ gbawlɛɛ hwenu yí Rɔma jujikpɔtɔ Pɔnsi Pilati biɔ enyɔ yi se. Ci Pilati nu mɔ yeɖo acɛ yí atashi Yesu anɔ agbe alo ana woawuiɔ, Yesu nu ni mɔ: “De ɖo acɛkpakpa ɖe do Ŋ ji, nɔ́ Mawu de sɔɛ na eo so eji o.” (Ʒan 19:11) Shigbe lé acɛ ci Pilati ɖo ɖo sɛnxu nɛɔ, ahanke acɛkpatɔ koɖo politiki ga ciwo pleŋ yí li gbɛ cɛwo ɖo sɛnxu nɛ. w22.10 14 ¶6

Gbɔngbɔn kɔkɔɛ zan Efyɔ Davidi yí eŋwlɛ nu so lé agbe lɔ anɔ do nɔ mɛɖe ci yí nya ŋɖɛ yí gbenyi egbejinɔtɔ ɖu ega. (Eha 37:​10, 11, 29) Blaŋblaŋ ɔ, mìhlɛnnɔ Ehajiji Wema 37:11 tɔ nɔ mɛbuwo nɔ mìxokɔ nuxu nɔ wo so Paradiso ci yí avava nu. Mìɖo susu nywi ci yí taɖo yí mìawɛni ahan, ɖo Yesu can yɔ mawunyɔkpukpui cɛ mɛ nyɔwo le Etojinuxu yitɔ lɔ mɛ yí sɔ dadasɛ mɔ yɛavavamɛ le esɔ mɛ. (Mt. 5:5) Vɔ enyɔ ciwo yí Davidi nu dasɛ lé agbe lɔ nɔ do le Efyɔ Salomɔ hwenu. Hwenu yí Salomɔ kplɔkplɔ Izraɛliɔ, Mawu mɛwo le jijɔ koɖo fafa mɛ yí enuwo mlɛkɔ nɔ wo le nyigban ci ji “nyibunɔshu koɖo enyishi sasa le.” Mawu nu nɔ wo mɔ: “Nɔ míkpɔtɔ wakɔ do anyi nyɔwo ji yí nyinɔ anyi sewo yí wanɔ do wo jiɔ, . . . nahɛn fafa va nyigban lɔ ji, míamlɔ anyi yí mɛɖe dado vɔnvɔn nɔ mí o.” (1 Ese. 20:​24, NWT; 26:​3, 6, NWT) Gbeɖu cɛwo vamɛ hwenu yí Efyɔ Salomɔ le acɛ kpakɔ. (1 Kro. 22:9; 29:​26-28) Enyɔ ciwo yí le Ehajiji Wema 37:​10, 11, 29 mɛ vamɛ vayi yí woagbevamɛ le esɔ mɛ. w22.12 10 ¶8

Ci mìnyi Kristotɔ adodwiwoɔ, mìɖo awanɔ do emɔdasɛnamɛ ciwo habɔbɔ lɔ nanɔ ji. Bibla na nukplamu vevi cɛ ci yí akpedo mì nu: “Èɖo a wa blɛu nɔ totomɛwo gbɔxwe yí a tɔ́ ahwa. Nɔ è jiji a ɖuji ɔ, è ɖo a ɖo enunywi kplamɛtɔ sugbɔ.” (Elo. 24:6) Nɔ mìwa do gɔnmɛɖose cɛ ji le kunuɖeɖe koɖo nukplaviwowawadɔ lɔ mɛɔ, kpɔ lé akpedo mì nu yí mìawa edɔ cɛwo nywiɖe do ɖa! Ci mìawa kunuɖeɖedɔ lɔ shigbe lé edro mìwoŋtɔwo do nɛɔ, mìtenɔkpɔ yí wanɔ do emɔdasɛnamɛ ciwo wonanɔ mì ji. Mìxɔnɔ emɔdasɛnamɛ ciwo mɛ nunya le, le mìwo Kristotɔwo bɔbɔwo mɛ. Le nɔɔ, mìatɛnŋ akpɔ emɔ nywitɔ ci ji mìato yí akpla Bibla koɖo amɛwo yí anyɔ le mɛbuwo gbɔ. Gbesɔ kpe niɔ, Yehowa habɔbɔ lɔ nanɔ mì dɔwanu nywiwo ciwo atɛnŋ akpedo amɛwo nu woamɔŋje Bibla mɛ. Dɔwanu cɛwo yí nyi wemawo koɖo videowo. Ejɔ ji nɔ mì mɔ nukplamu nywiwo le Mawu Nyɔ lɔ mɛ! Lé agbe lɔ ale do nɔ mì nɔ mìdeɖo nukplamu cɛwo saɔ? Mína nɔ mìaɖui koŋ yí awanɔ do nukplamu Yehowa tɔ ciwo mɛ nunya le ji gashiagamɛ.—Elo. 3:​13-17. w22.10 23 ¶18-19

Nɔ mìɖu nu yí ŋɖuɖuɔ wa dɔ le lanmɛ nɔ mìɔ, mìwo lanmɛ kpɔnɔ ŋsɛn doji. Ahanke nɔ mìkpla Mawu Nyɔ lɔ yí bu tamɛ kpɔ so nuɔ, mìwo xɔse sɛnnɔŋ doji. Yehowa ji mɔ mìwo le se ye Nyɔ lɔ mɛ nywiɖe. Nɔ mìdonɔ egbe ɖaɖa, hlɛnnɔ yi Nyɔ lɔ yí bunɔ tamɛ kpɔ so nuɔ, mìatɛnŋ ase yi Nyɔ lɔ mɛ nywiɖe. Ŋkɔtɔɔ, mìdonɔ egbe ɖaɖa yí adra mìwo ji do keŋ axɔ Mawu susuwo. Le yi goduɔ, mìhlɛnnɔ Bibla kpaxwe ɖe. Eyi mìnɔnɔ te keŋ abu tamɛ kpɔ so enu ci mìhlɛn nu nywiɖe. Nɔ mìwɛ ahan ɖe, nyi yí ato so mɛɔ? Nɔ mìkpɔtɔ yí bubuɔ tamɛ kpɔ so enu ci mìhlɛn nuɔ, Mawu Nyɔ lɔ acikɔ mìwo kpɔwɛ ji lɔ mɛ doji. Nyi yí taɖo ele veviɖe mɔ mìahlɛnnɔ Bibla yí abunɔ tamɛ kpɔ so nuɔ? Nɔ mìwɛni ahan ɔ, ana yí mìakpɔ ŋsɛn ci mìʒan yí adra Fyɔɖuxu ŋɛdu lɔ kakayɛ yí asun ji yí avadra kojoɖoŋɛdu sɛnŋsɛnŋ lɔ le majinjinɖe mɛ. Ahanke nɔ mìbukɔ tamɛ kpɔ so Yehowa nɔnɔmɛ nywiwo nuɔ, lé mìwo koɖo yɛ gblamɛ le do asɛnsɛnŋ doji. w22.11 6-7 ¶16-17

Denyi Yesu nukplaviwo ɖekɛ yí ado jeshi amɛɖekisɔsɔsavɔn lɔnlɔn ci yí le wowo gblamɛ o, vɔ mɛ ciwo yí dele hamɛ lɔ mɛ can akpɔɛ ahan, yí anya mɔ wonyi Yesu dokplɔtɔ adodwiwo. Lɔnlɔn ci yí le Yehowa Kunuɖetɔwo gblamɛ jiŋ. Vɔ wodenyi amɛkpekpewo o. (1 Ʒan 1:8) Eyi taɖo nɔ mìvajekɔshi mìwonɔnɔwo doji le hamɛ lɔ mɛɔ, mìkpɔnɔ afɛnwo le mìwonɔnɔwo nu. (Rɔm. 3:23) Ewa ŋshishi mɔ mɛɖewo tashi wowoɖekiwo yí afɛn ŋtɔ́wo na yí womi Yehowa sɛnsɛn. Lé Yesu lɔn apotru yitɔwo doɔ? Yí lé atɛnŋ anya wa mɔ woawa Yesu tɔ han le egbɛ mɛ doɔ?’ Anyɔ mɔ Kunuɖetɔwo akpɔ ɖoŋci nɔ nyɔbiɔse cɛwo. Ecɛ wawa akpedo mì nu nɔ mìalɔn mìwonɔnɔwo nywiɖe, vevitɔ nɔ manyimanyi ɖe ɖo gblamɛ nɔ mì.—Efe. 5:2. w23.03 26-27 ¶2-4

Ci mìɖokɔ vɔvɔnu nɔ xexe cɛɔ, mìatɛnŋ akpɔ emɔ mɔ mìado go cukaɖawo le hamɛ lɔ mɛ. Cukaɖa ŋtɔ́wo atɛnŋ adɔ agbɔnnu nɔ mì mɔ mìanɔ egbeji nɔ Yehowa. Eyi taɖo mìɖo akpɔtɔ aɖunɔ mìwoɖekiwo ji. Nɔ èkpɔɛ mɔ ao kpena Kristotɔ ɖe wa enu koɖo yeɔ, ŋgbeshin xomɛ o. Nɔ wona ekpla eoɔ, ŋgbesɔ susu ɖo ŋkpɛn ci yí awa eo ji o, vɔ lɔn axɔ ekpla lɔ yí awa trɔtrɔ ciwo yí ʒan. Nɔ Yehowa habɔbɔ lɔ wa trɔtrɔwo yí trɔtrɔ lɔwo kan eo tiin ɔ, lɔn do trɔtrɔ cɛwo ji so ji mɛ yí awa do emɔdasɛnamɛwo ji. Kpɔtɔ akankando Yehowa koɖo yi habɔbɔ lɔ ji nɔ egbejinɔnɔ aotɔ ɖo tetekpɔ mɛ. Lé eoɖeki do mɛ, abu enuwo kpɔ nywiɖe, yí akpɔ enu lɔwo shigbe lé Yehowa kpɔkpɔ wo do nɛ. Do egbe ɖaɖa nɔ Yehowa nɔ akpedo eo nu. Ŋgbeɖe eoɖeki do azɔge le hamɛ lɔ nu gbeɖe o. Eyi nɔ ŋɖekpokpui jɔkɔ can ɔ, Satana dasun ji yí aklan eo le Yehowa koɖo yi habɔbɔ lɔ nu gbeɖe o.—Ʒaki 4:7. w22.11 24-25 ¶14-16

Hamɛmɛshinshinwo kpenɔdo nɔviwo nu nɔ woadra do ɖɛ gbɔxwe jɔjɔmɛfɔku ɖe ajɔ. Wowɛni keke mɛshiamɛ ci yí le hamɛ lɔ mɛ anya enu ci eɖo awa yí anɔ nywiɖe koɖo lé awɛ ayɔ hamɛmɛshinshinwo. Nyi àtɛnŋ awaɔ? Nɔ jɔjɔmɛfɔku ɖe jɔ le fini yí dejinjin le mí gbɔɔ, biɔ hamɛmɛshinshinwo mɔ kpekpedonu ci yeatɛnŋ ana ma. Ètɛnŋ mɔ mɛ ciwo yí shi lɔwo le vaze ye xomɛ na nɔ hwenu ɖe, alo mɛ ciwo yí le jɔjɔmɛfɔku kpekpedonunatɔwo mɛ le vaze ye gbɔ na nɔ hwenu ɖe. Èhɛn ana ŋɖuɖu koɖo nubu ciwo yí wudo eŋɛnywidratɔ ciwo yí le ʒan mɛ. Nɔ jɔjɔmɛfɔku lɔ jɔ le fini yí jinjin le mí gbɔ can ɔ, àtɛnŋ ana kpekpedonu dru. Lé àwɛ doɔ? Do gbe ɖaɖa do ta nɔ mɛ ciwo yí enu wa. (2 Kor. 1:​8-11) Àtɛnŋ ado alɔ kpekpedonunanadɔ lɔ nɔ èna eho yí sɔ kpedo xexeɛ pleŋ mɛ dɔ lɔ nu. (2 Kor. 8:​2-5) Nɔ àsun ji yí ayi fini enu lɔ jɔ leɔ, biɔ hamɛmɛshinshinwo mɔ nyi yeawa asɔ kpedo wo nu ma. Nɔ woyɔ eo mɔ eo le va nɔtɔxuɔ, wotɛnŋ na ekpla ɖewo eo, ciwo yí adɔ woatɛnŋ avazan eo le fini koɖo hwenu ci woaʒan eo le sɔwu. w22.12 24 ¶8; 25 ¶11-12

Kristotɔ ŋsu koɖo nyɔnu ciwo yí le Korɛnti yí wonu enyɔ cɛwo nɔ. Mɛɖewo le wo mɛ yí nyi hashiwatɔwo, ŋsu ciwo yí dɔnnɔ koɖo ŋsuwo, nyɔnu ciwo yí dɔnnɔ koɖo nyɔnuwo koɖo ahanumunɔwo sa. (1 Kor. 6:​9-11) Èbu mɔ le ʒinʒindoshimɛ wowotɔ godu ɖe, edro vwin ŋtɔ́wo dagbevava susu mɛ nɔ wo kpɔ gbeɖe yɔa? Datɛnŋ anyi ahan o. Nyɔnɔnwi yɔ, wo pleŋ nyi Kristotɔ amɛshiaminɔwo, vɔ wokpɔtɔ nyi nuvɔnmɛwo. Kankandojitɔɔ, woɖo akpɔtɔ aɖukɔ edro vɔn wowotɔwo ji. Ecɛ ɖo ado ŋsɛn mì. Nyi yí taɖoɔ? Ðo edasɛ mɔ, nɔ èdodoɔ gbla yí aɖu edro dɔndɔn ɖe jiɔ, nya mɔ mɛɖe can do gbla yí ɖu adɛn dɔndɔn ŋtɔ́ ji vayi kpɔ. Eyi taɖo àtɛnŋ akpɔtɔ “a nɔ̀ gogwiɖe le xɔse mɛ, yí a nya mɔ efunkpekpe cɛwo vanɔ [mìwo] nɔviwo ji le xexe lɔ pleŋ mɛ.”—1 Piɛ 5:9. w23.01 12 ¶15

Yesu nu nɔ Yehowa mɔ yi le kpɔ ye dokplɔtɔwo ji. (Ʒan 17:11) Nyi yí taɖo ecɛ na yí mìgbenɔ dɔn doɔ? Ðo Yehowa sɛnŋ wu mìwo ketɔnɔ ɖekpokpui. (1 Ʒan 4:4) Ékpɔkpɔ enuɖekpokpui ci yí jɔkɔ. Mìkando ji mɔ nɔ mìɖoŋ do Yehowa nuɔ, mìatɛnŋ aɖu mìwo vɔnvɔnwo ji. Hweɖewonu ɖe, èvɔnnɔ mɔ yeanu nɔ amɛwo mɔ yenyi Yehowa Kunuɖetɔa? Ci èvɔnvɔn nɔ lé mɛbuwo akpɔ eo do yí dɔ yí ànyi eŋɛnywidratɔ alo awa ʒinʒindoshimɛ yí egloa? Ŋgbena nɔ vɔnvɔn cɛwo ɖe adɔ nami enu ci ènya mɔ yɛnyi enunywi wawa o. Do gbe ɖaɖa nɔ Yehowa veviɖe. Biɔɛ nɔ ana eo edɔngbegbe nɔ nawa yi dro. Nɔ èkpɔ lé Yehowa ɖokɔ ao gbedoɖawo ŋciɔ, àgbegbeɛ dɔn doji.—Ezai 41:​10, 13. w23.01 29 ¶12; 30 ¶14

Yesu biɔ Farizitɔwo se mɔ, “Mí de hlɛn . . . ba?” yí sɔ dasɛ nɔ wo mɔ woɖo susu dɔndɔn do Enuŋwlɛŋwlɛ lɔwo nu. (Mt. 12:​1-7) Farizitɔwo nu hwenɔnu mɔ, Yesu nukplaviwo dewanɔ do Sabati se lɔ ji o. Yesu na wo kpɔwɛ amɛve le Enuŋwlɛŋwlɛ lɔwo mɛ yí gbexo nuxu so Oze kpukpui ɖeka nu yí sɔ dasɛ nɔ Farizitɔwo mɔ wodemɔŋje enu ci yí taɖo wodo Sabati se lɔ mɛ o, yí wodekunɔ ŋshishi nɔ amɛ hɛnnɛ o. Nyi yí dɔ yí mɛ cɛwo dena yí enu ci yí wohlɛnkɔ dra wo doɔ? Ðo wohlinni keŋ asɔ jikɔ afɛnwo le amɛwo nu yí gbehlinni koɖo egoyiyi. Wowo nuwana dɔ yí wodemɔnɔŋje enu ci wohlɛnnɔ mɛ o. (Mt. 23:23; Ʒan 5:​39, 40) Le Matie 19:​4-6 ɔ, Yesu gbebiɔ Farizitɔwo se mɔ: “Mí de hlɛn enyɔ ci yí Ŋwlɛŋwlɛ lɔ nu ba?” Ci wohlɛn exolɔlɔ so enuwawawo nu can ɔ, wodeɖo susu ci yí Mawu ɖo do alɔlele nu o. Yesu nyɔ lɔwo kpla mì mɔ mìɖo ahlɛnnɔ Bibla koɖo susu nywi. Mìdawa Farizitɔwo tɔ han o, vɔ mìasɔ mìwoɖekiwo hwe anya mɔ mìjikɔ akpla nu yɔ. w23.02 12 ¶12-13

Yehowa do ese nɔ Izraɛliviwo so lé woawɛ yí aglɔnnɔ ta nɔ wowoɖekiwo, nɔ woŋgbevajenɔ fɔku le axomɛ alo le wowo dɔwaxuwo o. (Hun. 21:​28, 29; 2 Ese. 22:8) Nɔ mɛɖe denya gbɔxwe yí wu amɛ can ɔ, alɔzu ciwo yí ato le mɛ dafa di ɖeeɖe o. (2 Ese. 19:​4, 5) Ese lɔ gbenu hɛnnɛ mɔ woadɔn to nɔ mɛɖe ci yí denya gbɔxwe yí wu evi ci yí wodekpɔ ji o. (Hun. 21:​22, 23) Enuŋwlɛŋwlɛ lɔwo na yi mɛ kɔ gbawlɛɛ mɔ, Yehowa jinɔ mɔ mìwo le wa ci ji mìkpe keŋ nɔ mìŋgbeje afɔku o. Mìdanasɛ mɔ agbe ci Mawu na mì jeŋ nɔ mì, nɔ mìwanɔ enuwo nywiɖe le axomɛ koɖo dɔmɛ nɔ mìŋgbeje afɔku o. Nɔ mìjikɔ asɔ enu ciwo yí atɛnŋ atɔ amɛ, aɖyiwuamɛnuwo alo cikenuwo dɔnŋkpeɔ, mìsɔnɔ wo da do finiwo yí wodavadahɛn nu le mɛɖe nu le o yí mìdanɔ wo do fini ɖeviwo datɛnŋ akpɔ wo le o. Mìkpɔnɔ mìwoɖekiwo ji nɔ mìdo zo do fiɖe, enu zozuwo le fiɖe alo mìzankɔ kulan dɔwanuwo yí mìdaso gbeɖe wo ɖɛ kpoŋ o. Nɔ mìnukɔ cike ɖe ci yí adɔ mìdatɛnŋ aku ehun o, mìnu aha ci yí dɔ mìdegbele mìwoɖekiwo mɛ nywiɖe o alo alɔn sɔsɔ mìɔ, mìdekunɔ ehun o. Nɛnɛke, mìdekpɔnɔ mìwo telefonuwo mɛ nɔ mìle ehun alo zokeke kukɔ o. w23.02 21-22 ¶7-9

Yehowa nyi Enukplamɛtɔ ci yí fanɔ xomɛ, gbɔnnɔ ji ɖɛ yí gbesenɔ enu gɔnmɛ nɔ amɛ. Enunywi ciwo yí yi nukplaviwo wanɔ ji yí esɔ susu ɖonɔ. (Eha. 130:3) Dekpɔnɔ emɔ mɔ mìwo le wa wu ci ji mìasun o. Ðo ŋwi mɔ, eyi wa ahlɔn mìwotɔ, enunywi ɖeka enyi yí ena mì. (Eha. 139:14) Mìwo Watɔ lɔ ji mɔ mìwo le kpɔtɔ akplanɔ enu keke asɔyi mavɔ yí nukplakpla lɔ ajɔnɔ ji nɔ mì. Taɖo esɔ gbe mɔ nyɔnɔnwi ciwo yí le Bibla mɛ “adronɔ mì veviɖe” kakacɛ. (1 Piɛ 2:​2, NWT) Ðo tajinu ciwo gbɔ àtɛnŋ aɖo yí awa toto ahlɛnnɔ Bibla yí agbekplɛni. (Ʒozue 1:8) Yehowa akpedo eo nu yí enuhlɛnhlɛn koɖo enukplakpla so nu ajɔnɔ ji nɔ eo sɔwu. Enujejeshi ɖekɛ desun o. Enu ci yí taɖo eʒan mɔ àkpla nu yí nyi mɔ, àjeshi Yehowa ɖɛ yí aɖo nɔnɔmɛ nywiwo shigbe lɔnlɔn koɖo xɔse nɛ. (1 Kor. 8:​1-3) Nɔ èle enu lɔ kplakɔɔ, kpɔtɔ abiɔkɔ Yehowa nɔ akpedo eo nu naɖo xɔse doji. (Luiki 17:5) Éɖonɔ gbedoɖa ŋtɔ́wo ŋci. w23.03 10 ¶11, 13

Yesu demɔ ye dokplɔtɔwo apo alɔ do atamɛ yí asɔ le tekpɔ xexe lɔ vɔvɔnu o. Éɖo edɔ ɖeka nɔ wo mɔ wo le wa. Édɔ wo mɔ, wo le dra eŋɛnywi lɔ le “Ʒeruzalɛmu, [yí] a nui nɔ amɛwo pleŋ le Ʒude kanmɛ, Samari kanmɛ koɖo afishafi le xexemɛ.” (Edɔ. 1:​6-8) Edɔ gangan ŋtɔteŋ yí le wo ji! Nɔ wosɔ wowoɖekiwo na yí wakɔ ci ji wosun keŋ dradra eŋɛnywi lɔɔ, anyi wozanzan wowo gamɛ nywiɖe. Gbɔxwe mìatɛnŋ akpɔ mìwoɖekiwo ji nywiɖeɔ, ele mɔ mìanya lé mìzannɔ mìwo gamɛ do. “Enujɔjɔ maɖoŋdonuwo” atɛnŋ ava mɛɖekpokpui ji le mì mɛ. (Ŋun. 9:​11, NWT) Mìtɛnŋ vaku le avomɛ. Mìazan mìwo gamɛ nywiɖe asɔ wa Yehowa dro yí agbena nɔ exlɔnyinyi ci yí le mìwo koɖo Yehowa gblamɛ asɛnŋ doji. (Ʒan 14:21) Mìɖo anɔ te “sɛnŋsɛnŋɖe le afɔdumɛ. . . . [yí] a yì ŋkɔ doji tɛgbɛɛ le Mawu dɔwawawo mɛ.” (1 Kor. 15:58) Eyi nɔ mìku alo nɔ vɔvɔnu lɔ vaɖo le hweɖekpokpuinu can ɔ, dave nɔ mì mɔ mìdezan gamɛ nywiɖe yí sɔ wa Yehowa dro o.—Mt. 24:13; Rɔm. 14:8. w23.02 18 ¶12-14