Epungechi trokiñ: Chumngechi müley ñi yenieal ñi mongen pu cristiano

Tami chillkatun Biblia mew, eymi kimürpuymi Jewba tañi ngülam ka chumngechi inayal tañi feypiel. Fey eymi inafimi tami kimürpuel, feymu küme elkünupelafimi tami mongen ka tami chumngen peno. Fewla eymi dullimi tami mongeleal chumngechi feypi Jewba, feymu elfalkünungeymi tami amuldungual tati kümeke dungu ñi küpalal Jewba.

Inaduamülmi ti müleyechi ramtun, longkontukuaymi Jewba ñi kümeke ngülam ka chem müley tami femal ñi koneltuleal Jewba ñi trokiñche mu. Kafey inaduamaymi ñi rume falin-ngen tami femal kom tati dungu küme rakiduam mew, fey ñi püramyengeal ta Jewba (2 Kor. 1:12; 1 Tim. 1:18, 19; 1 Ped. 3:16, 21).

Fentren dungu kimürpuymi Biblia mu, feymu müna ayüwkülepelaymi tami koneltual Jewba tañi trokiñche mu, ka tami ngünenieaetew. Tati müleyechi ramtun ka tati trokiñ Biblia nüwkülelu kelluaeymu tami inaduamal tunte tami kimürpun chumngechi yamafiel Jewba tañi adkünuel küla dungu mew: ti trawünche mu, tami familia mew, ka tati pu gobierno. Tüfachi dungu tami inaduamal kelluaeymu tami doy falintuafiel kom ñi adkünuel Jewba ñi kimeltuafiel pu che, fey tañi weniyeaetew. Ñi femal tüfa, Jewba eli fillke trawün tami amual, fey pepi femülmi, koneltuafuymi feychi trawün mu.

Kafey, tüfachi trokiñ mew inaduamaymi ñi fente falin-ngen tami rumel amuldungucheal Ngünechen ñi Ngünenien. Femülmi tüfa, kelluafimi tati pu che ñi kimafiel engün ta Jewba ka tañi femken kom pu che ñi duam mu (Mat. 24:14, TNM; 28:19, 20). Kafey küme kimtukuaymi ñi fente falin-ngen tami eluafiel tami mongen ta Jewba ka tami fautizawal. Eymi küme piwke mu llowfimi tami rume piwkeyeetew Jewba, feymu Jewba rume falintuniey tami femken.

1. Pu cristiano, ¿chem rakiduamkeiñ ti kurewen dungu mu? Biblia ñi feypilen mu, ¿chem dungu mew müten wüdawafuy kiñe kurewen ley dungu mew?

   • ¿Adümlafimün am tati wirikonkülechi dungu ta llitun mew müten, feychi dewmangelu ta wentru domo engu? Ka feypi: “Feymew ta wentru ta wichuay ñi chaw ka tañi ñuke mew kidu ñi piwkeyewal ñi domo engu, fey mür kiñe che reke ñi feleal engu”. Feymew ta epu che reke felewetulay engu. Kiñengetuy müten. Feymew ngelay iney rume ñi wüdamentual Ngünechen ñi trapümel. [...] Tati wüdalu tañi domo [ley dungu mew] fey tañi ñiwañpenoetew rume, fey ka domo kureyetule, fey ta ñiwaldomofengey. Fey kureyefilu ti wüdakünuelchi domo, ka femngechi ñiwaldomofengey (Mat. 19:4-6, 9).

2. ¿Chumngelu (chemu) niewchi epu che müley ñi wirintukual ñi kurewen ley dungu mew? Kurengelmi, fütangelmi, ¿wirikonküley tami kurewen registro civil mew?

   • Tukulpalelfinge ti pu che tañi yamafiel tati autoridad longkolelu ka ti pu kellukonkülelu (Tito 3:1).

   • Itrokom che yamniepe tati kureyewün dungu ka ñi yamniewal ta kurewen nor piwke mew, fey Ngünechen am ramtukadunguafilu tati wedwedkawkelu domo mew ka wentru mew, ka tüfeychi ñiwakelu (Eb. 13:4).

3. ¿Chem elfalkünungeymi femal tami familia mew?

   • Allkütunge fotüm, tami chaw ñi ngülamtun, ka ngoymakilnge tami ñuke mi kimeleletew (Prov. 1:8).

   • Fey füta am ta longkolelu tañi domo mew chumngechi ta Cristo longkoley tañi trokiñche mew [...]. Eymün pu wentru piwkeyemün tamün domo, chumngechi ta Cristo piwkeyefi tañi trokiñche (Efes. 5:23, 25).

   • Pu chaw, weda dungukelayaymün tamün pu fotüm kam ñawe, welu küme tremümafimün ka kimeltuafimün ñi poyeafiel ta Ñidol (Efes. 6:4).

   • Pu fotüm ka pu ñawe, allkütukeaymün itrokom mew tamün chaw ka tamün ñuke, fey tüfachi dungu am tutekeetew ta Ñidol (Kol. 3:20).

   • Pu domo, eluwkülemün tamün ngünenieaetew tamün füta (1 Ped. 3:1, TNM).

4. ¿Chumngelu müley taiñ yamnieafiel ti mongen?

   • Chaw Dios am elunieetew ta mongen ta itrokom iñchiñ fey ti kürüf ka kom ti kakelu chemkün. Ngünechen mew ta mongeleiñ, ka nengümküleiñ ka müleiñ (Hecho 17:25, 28).

5. ¿Chumngelu ngelay taiñ langümcheal, petu choyüngenochi pichiche rume?

   • Epu wentru kewamekele ka tuntukufile engu kiñe domo niepüñeñkülelu, ka [...] lale ti domo kam ñi püñeñ, fey ti wentru müley tañi kullitual kidu ñi mongen mu (Éx. 21:22, 23).

   • Tami nge peenew petu tañi choyüngenon rume, kom tañi trokiñ cuerpo wirikonkülefuy reke tami lifru mu. Tunten antü ñi puwün tañi dewmangeal, petu ñi mülenon kiñe trokiñ cuerpo no rume (Sal. 139:16).

   • Jewba üdekefi [...] tati kuwü langümkefilu ti che nienolu culpan (Prov. 6:16, 17).

6. ¿Chem falin werkün dungu eleiñmu Chaw Dios mollfüñ dungu mu?

   • Kuñiwün mu ngünewkülemün mollfüñ dungu mew, ka entumollfüñngenoelchi kulliñ no rume ñi ingenoal (Hecho 15:29, TNM).

7. ¿Chumngelu müley taiñ piwkeyeafiel taiñ pu peñi ka pu lamngen?

   • Feymew eluwayiñ ta tüfachi we werkün dungu: Tamün welukonke piwkeyewal chumngechi ta iñche piwkeyewiyiñ ta eymün. Femngechi feley tamün welukonkechi piwkeyewal. Fey welukonkechi piwkeyewülmün, kom Mapu mew mülechi pu che kimayngün iñche tañi discipulongen ta eymün (Juan 13:34, 35).

8. Kiñe che tul kutran nielu, tulelafuy kakelu che fey layafuy kütu, a) feychi che, ¿chumngelu müley ñi müte fülmanoafiel kakelu pu che, ka pangkonoafiel ka trürünoafiel rume (trepetunoafiel)? b) Kiñe che tul kutran nielu mangelngenole ñi amual kiñe ruka mu, ¿chumngelu weda duamlayafuy? c) Kiñe che tulngefule müley ñi pewfaluwal ñi mollfüñ, fey tañi kimal ñi niepen may kiñe tul kutran, ¿chumngelu müley ñi femal tüfa petu ñi kintunon kiñe afkadi? d) Kiñe che tul kutran niele ka ayüfule ñi fautizangeal, ¿chumngelu wüne kimfalkünulelafuy tüfa tati peñi adkünukelu ti trokiñ pu longkolelu?

   • Iney no rume ta defeniekefilmün, welu defeniefilu trokiwkülemün tamün piwkeyeafiel müten tamün pu peñi ka tamün pu lamngen. [...] “Piwkeyenge tami chafche chumngechi piwkeyewimi eymi kidutu”. Tati nielu piwkeyechen, chem weda femkelafi rume tañi chafche (Rom. 13:8-10).

   • Iney no rume ayükilpe kidu müten tañi küme feleal, welu may ka femngechi kakelu tañi ayülngeal ñi küme feleal engün (Filip. 2:4).

9. ¿Chumngelu Chaw Dios ayükey taiñ perdonacheal?

   • Welukonkechi ngenoafelniewaymün, ka wiñoduamawaymün kiñeke femle weda dungu ñi lladkülkayafiel ta kangelu. Chumngechi ta Jewba wiñoduamatueymünmew, wiñoduamawaymün kay ta eymün (Kol. 3:13).

10. Kiñe peñi kam kiñe lamngen ngünenkaelmu plata dungu mu kam koyla dallukaelmu, ¿chem müley tami femal?

    • Tami feyentulechi weni weda femelmew, dunguafimi. Kidulelmu, fey feypiafimi tañi weda femün. Fey allkütuelmu tami dungu, ka kümelkawtulmu tami weni eymu. Welu allkütunoelmu, mütrümnge ta kiñe kam epu che, femngechi epu che kam küla che tañi dungun mew ñi küme elngetual tati weda dungu. Ka femngechi pinole ñi allkütuafiel tati kakelu che, feypintukuafimi tati trokiñ feyentulelu mew. Fey ka feyentunofile tati trokiñ feyentulechi pu che, fey wüla ta feley ñi kiñe feyentulenolu ñi trokingetual kam kiñe tati cofrakelu impuesto reke Roma ngealu ñi trokingetual (Mat. 18:15-17).

11. ¿Chem rakiduamkey Jewba tüfachi wedake dungu mu?

    • ▪ Pekan kudumuwün dungu

    • ▪ Poyeafiel adentun

    • ▪ Kudumuwkelu chaf wentru ka chaf domo

    • ▪ Weñen dungu

    • ▪ Awkantun ñi wewal plata

    • ▪ Ngollin dungu

    • Eluwkilmün tamün ngünenkangeal. Fey Ngünechen tañi Ngünenien mu koneltulayay tati pu domo ka ti pu wentru re üñamyawkelu ka ti püramyekelu adentun ka ñiwakelu no rume, kudumuwkelu chaf wentru engu no rume, ka ti pu weñefe no rume, ka ti pu diñmangelu no rume, ka ti ngollife no rume, ka ti dallukafe no rume, ka ti pu koyla ngünen-ngelu no rume (1 Kor. 6:9, 10).

12. Fentren che konkey fillke pekan kudumuwün mu eluñmakenolu Ngünechen ñi ley, welu eymi ¿chumafuymi?

    • ¡Lefmawmün fillke pekan kudumuwün eluñmakenolu Ngünechen ñi ley! (1 Kor. 6:18, TNM).

13. Müley kiñeke lawen fey ti che pünefile, wimafuy ñi rumel duamtunieafiel ka weluduamafuy, welu feypinole ti doctor ñi püneafiel, ¿chumngelu ngelay taiñ püneafiel?

    • Piwkeyefinge tami Ñidol Ngünechen [...] kom tami kimün mew (Mat. 22:37).

    • Tamün chalintukuwal kiñe lif mongen mañumtun reke, lifngelu ka tutelu Ngünechen mew (Rom. 12:1).

14. Chaw Dios feypieiñmu taiñ koneltunoal chem weda dungu no rume nüwkülelu Weküfü mu, ¿chem dungu chi?

    • Ngelay ñi müleal eymi mew [...] iney no rume pelontuchekelu, adümkantukelu ti kalku dungu, pewütuwün, kalku che, iney no rume dawkelu, iney no rume ramtukelu tati rangiñelwelelu ta pu wedake püllü mew ka pu che engün mew, kam amukelu kiñe pelontuchekelu mew, ka iney no rume ramtukelu tati pu la (Deut. 18:10, 11).

15. Kiñe che fütra culpale welu ayüle ñi kümelkawtual Jewba engu, ¿chem müley ñi femfemal?

    • Entudunguleyu llemay tañi culpan, ka ellkal-lan rume tañi welulkan. Iñche feypin: “Entudungulelafiñ ta Jewba tañi fill welulkan mu” (Sal. 32:5).

    • Fey kiñeke kutrankülele, yengemepe tati pu longkolelu trokiñ feyentulelu mew, fey Ñidol ñi üy mew tukulelngeay pichin aceite ka ngillatuñmangeay tañi tremotuam ti kutrankülelu. Fey ngillatuñmangele feyentun mew tati kutrankülelu tremotuay, fey Ñidol eluaeyew ñi küme külfünkületual. Fey ka culpallefule rume, wiñoduamangetuay (Sant. 5:14, 15).

16. Eymi kimülmi ñi weda culpan kiñe peñi kam lamngen, ¿chem müley tami femal?

    • Kiñe che pefile kam allküdungule kiñe culpan dungu, fey küme kimniey. Fey yengele tañi entudungual ñi weda femkeel ti wedalkalu, ka entudungunole, fey tüfa culpay. Fey kidu ramtukadungungeay tañi culpan mu (Lev. 5:1).

17. Trawün mu kimelngele kiñe che ñi wemünentungen, fey Dungukelu Iney Ngen Jewba ngewelay, ¿chumngechi trokiafiyiñ ti che?

    • Feley tamün kiñewkülenoal ta iney engün mew no rume tati peñi pifaluwkelu, fey weda mongen niele kam diñmangele, ka püramyekefile tati adentun, kam dallukafengele, kam putufengelu, kam ta weñefengelu. Fey ta famngechi femngele ta che, anükilmün rume tamün kiñentrür iyael (1 Kor. 5:11).

    • Iney rume ta witrankontuelmünmew ta eymün, fey yenienole Cristo tañi rüfngechi kimeltun, llowkefilmün ruka mew ka nütramkakefilmün rume (2 Juan 10).

18. ¿Chumngelu tami pu kümeke weni müley ñi piwkeyeafiel ta Jewba?

    • Kimche engu miyawkelu ka kimchengeay, welu tati kiñewkülelu pu wedwedkülelu engün weda triparpuay (Prov. 13:20).

    • Eluwkilmün tamün ngünenkangeal tüfa famngechi koyla dungu mew. Tati wedake compañ wedalkakefi tati küme wimtun (1 Kor. 15:33).

19. ¿Chumngelu koneltukelaiñ politico dungu mu?

    • Chumngechi ta iñche koneltukelan tüfachi Mapu tuwün pu che mew, kidu engün ka femngechi koneltukelay tüfachi Mapu tuwün pu che mew (Juan 17:16, TNM).

20. ¿Chumngelu müley tami yamnieafiel pu gobierno?

    • Itrokom che feley ñi yamnieafiel tati mülechi pu autoridad, ngenolu am chem autoridad no rume Ngünechen tañi adkünunoel. Kom tati autoridadkülelu, kidu ñi piel mew ta müley (Rom. 13:1).

21. Kiñe ley dungu ñi entuel ti gobierno chaftufile Chaw Dios ñi dungu, ¿chumafuymi?

    • Iñchiñ feley taiñ doy feyentuafiel ta Ngünechen ta che mew (Hecho 5:29).

22. Tami koneltunoal tüfachi Mapu mew müleyechi wedake dungu, ¿chem ngülam Biblia mew kelluaeymu tami küme dullial tami küdaw?

    • Kiñe trokiñ mapu witrañpüramlayay tañi fütra cuchillo kangelu trokiñ mapu engu, ka kimwelayayngün weychan (fütra kewan) (Miq. 4:3).

    • Ka kiñe dungun allkün ta wenu mu, feypilu: ‘Tripamün ta [Babilonia fütra] waria mew, eymün ta iñche ñi trokiñchengelu tamün koneltunoal kidu engün tañi culpan mew tamün ka femngechi dintukunoaetew kidu engün tañi wedake kutrankangen’ (Apok. 18:4).

23. Tami küme rupaleal (adngelluwal), ¿chem dulliaymi? ¿Chem famentuaymi?

    • Jewba [...] üdekefi kom tati ayükelu ti kewan dungu (Sal. 11:5).

    • Üdeafimün wedake dungu fey inayafimün ti kümeke dungu (Rom. 12:9).

    • Rakiduamkeaymün ta kom rüfngechi dungu mew, kom tati felelu ñi yamngeal, kom kümeke dungu, ka kom lifngelu, ka kom tutelu ñi ayüngeal, kom tati küme üytun dungu. Rakiduamkeaymün kom tati kümeke dungu mew ka ti püramyefalchi dungu (Filip. 4:8).

24. Iñchiñ pu Dungukelu Iney Ngen Jewba, ¿chumngelu kiñewkülelaiñ kakelu religion mu ñi poyeafiel ta Chaw Dios?

    • Ngelay tamün anüal ta Ñidol Jewba ñi mesa mew, fey ka femngechi tamün anütual tati pu weküfü ñi mesa mew (1 Kor. 10:21).

    • Feymew ka femngechi feypi ta Ñidol Jewba: ‘Kidu engün ñi rangiñ mew mülekilmün, ka famtripalemün. Femkilmün ti wedake dungu. Fey iñche ñi pu che reke ngeaymün’ (2 Kor. 6:17).

25. ¿Chem ngülam Biblia mew kelluaeymu tami kimal ñi kümepen may kiñe fiesta, fey tami konal kam kon-noal?

    • Pu israelche reyükonküleyngün tati pu feyentulenochi trokiñche mew, ka inafingün tañi femkeelchi dungu. Eluwingün ñi poyeafiel tañi dewmangeelchi adentun, fey tüfa kiñe wachi reke felerpuy kidu engün mew (Sal. 106:35, 36).

    • Tati pu layelu chem dungu no rume kimwetukelayngün (Ecl. 9:5).

    • Chumngechi ta iñche koneltukelan tüfachi Mapu tuwün pu che mew, kidu engün ka femngechi koneltukelay tüfachi Mapu tuwün pu che mew (Juan 17:16, TNM).

    • Rume fentren tripantu ta eymün femimün ka femngechi dungu ñi femkeel tati pu che püramyekefilu ti pu adentun, ka niekefuymün fill wedake wimtun, wedake illutun, putun dungu ka fütrake ikawün, ka llellipukefuymün ti wedake adentun (1 Ped. 4:3).

26. Ñi feypiel Biblia feychi pu che fiestañmakefilu tañi puwültripantun, ¿chumngechi kelluaeymu tami dullial ñi kon-noal femngechi fiesta mu?

    • Faraon puwültripanturkey, feymew nierkey kiñe fütra kawiñ (fiesta) itrokom ñi pu küdawfe ngealu. Fey kidu ñi pu mangel ñi adkiñ mew, Faraon werküy ñi nentungepayal carcel mew tati longkolelu ti pu copero mew ka ti longkolelu ti pu panadero mew. Fey tati copero wiñome elutufi ñi küdawal [...]. Welu tati panadero werküy ñi pültrülngeal (Gén. 40:20-22).

    • Welu Erode nielu kawiñ (fiesta) ñi puwültripantun mew, Erodia tañi domo püñeñ eluwi tañi faylayal tati pu mangel ñi adkiñ mew. Fey ta Erode rume ayüfilu am ti faylan, eludungurkefi [...]: “Chem rume eluen pilmi eluaeyu” pirkefi tati üllcha domo. Feymew ñi ñuke ñi feypietew mew, feypi tati üllcha domo: “Eluen kiñe rali mew Juan ti Fautizachefe tañi longko”. Feymew werküy tañi katrünentuñmangeal ñi longko ta Juan carcel mew (Mat. 14:6-8, 10).

27. ¿Chumngelu ayükeymi tami adnieaetew pu longkolelu trawünche mu?

    • Allkütukeaymün tamün pu longko ka eluwkülemün tamün adnieaetew ta kidu engün, fey kidu engün am cansatukenolu rume tamün kamañaetew, kimnielu engün kay ñi wüldungutual ta Ngünechen mew. Elufimün ñi küme küdawal femngechi ñi weda duamnoal engün, fey femnolmün chem mew rume kümelkalayafeymünmew (Eb. 13:17).

28. ¿Chumngelu fente falin-ngey eymi ka tami pu familia tamün papeltuafiel Biblia?

    • Rume ayüwelkeeyew Jewba ñi ley dungu, antü ka pun mew papeltukey ñi ley ñochi dungun mu. Fey kiñe anümka reke feleay mülelu inafül wütrunko mew, fünkelu tañi medin antü mew ka tonfükenolu tañi tapül, ka kom ñi femken küme tripayay (Sal. 1:2, 3).

29. ¿Chumngelu ayükeymi tami amual trawün mu ka koneltual fey mu?

    • Tañi pu peñi wüldungulelafiñ tami üy; rangiñ ti trawünche mew püramyeaeyu (Sal. 22:22).

    • Kintuaiñ chumngechi taiñ welukonke kelluwal ka taiñ doy piwkeyewal ka taiñ femal kümeke dungu. Iñchiñ elkünulayaiñ taiñ kiñentrür trawüluwal, kiñeke che wimtulelu rume. Fey welukonke yafültukuwaiñ, doyelchi may femaiñ kom tüfa kimnielu am ñi fülpan Chaw Dios ñi antü (Eb. 10:24; 10:25, TNM).

30. ¿Chem falin küdaw elueiñmu Jesus taiñ femal?

    • Amumün, kom chüf Mapu müleyechi pu che mew. Ka kimeltuafimün femngechi tañi kimaetew engün ka iñche ñi discipulongeal engün. Fautizayafimün [...] ka kimeltuafimün tañi feyentual engün kom iñche tamün werküwkefiel ta eymün (Mat. 28:19, 20).

31. Wül-liyiñ plata taiñ kelluntukual ti amuldungun küdaw kam taiñ kelluafiel pu peñi ka pu lamngen, ¿chem duam mu femaiñ tüfa, fey taiñ ayüwülafiel ta Jewba?

    • Püramyeafimi ta Jewba tami falinke chemkün mew (Prov. 3:9).

    • Kake kiñeke feley tañi wülal tunte tañi rakiduamel ñi piwke mew, welu weda duamkechi no ka dikümtukungen mew no rume. Fey Ngünechen am piwkeyekefilu tati che ayüwünkechi wülkelu (2 Kor. 9:7).

32. ¿Chem wedake dungu mu rupayafuy pu cristiano?

    • Ayüwün niey tati kutrankawkelu ñi kayñetungeken mew ñi femkeel mew Ngünechen ñi werkünieelchi dungu, Ngünechen tañi ülmen mülewe mew ta koneltuley. Ayüwküleaymün ta eymün, iñche ñi duam fillpikaelmünmew ta pu che ka kutrankangelmün, ka üyawtungelmün epe fill koyla dungu mew. Ayüwküleaymün [...], eymün am llowalu kiñe fütra fürenen ta wenu, ka femngechi ta kayñetungekefuy tati pu pelon wentru tati wüne mülekelu ta eymün mew (Mat. 5:10-12).

33. ¿Chumngelu ayüwün-ngey tami fautizawal, fey tami Dungukelu Iney Ngen Jewba ngerpual?

    • Tami feypin rume ayüwmapiwkelkeenew, iñche am yenielu tami üy, awem Chaw Ngünechen Jewba (Jer. 15:16).