ЛУКАНЫН ЈАЗДЫҒЫ МҮЖДӘ

1 Мөһтәрәм Теофил!+ Бир чохлары һамымызын доғрулуғуна әмин олдуғу һадисәләр барәдә јазмаға ҹәһд едиб.+ 2 (Бу һадисәләри башланғыҹдан онларын шаһиди олмуш+ вә Аллаһын сөзүнү бәјан едән инсанлар+ бизә сөјләмишләр.) 3 Одур ки, мән дә онлары сәнә ардыҹыллыгла јазмаг гәрарына ҝәлдим, чүнки һәр шеји лап башдан дәгигликлә арашдырмышам. 4 Беләҹә, сән ешидиб өјрәндијин шејләрин доғрулуғуна там әмин ола биләрсән.+

5 Јәһудијјә падшаһы Һиродун* ҝүнләриндә+ Әбијја+ бөлүјүнә мәнсуб олан Зәкәријјә адлы бир каһин варды. Онун арвады Илсәба Һарун нәслиндән иди. 6 Онларын икиси дә Јеһованын гаршысында салеһ иди, Онун бүтүн әмр вә ганунларына риајәт едиб тәмиз һәјат сүрүрдүләр. 7 Амма ушаглары јох иди. Илсәба сонсуз иди вә һәр икиси артыг гоҹалмышды.

8 Бир ҝүн Зәкәријјә өз бөлүјүнүн+ нөвбәтчилији заманы Аллаһ гаршысында каһинлик хидмәтини иҹра едирди. 9 Каһинлик гајдасы үзрә Јеһованын мәбәдинә ҝириб+ бухур тәгдим етмәк+ нөвбәси она чатмышды. 10 Бухур тәгдим едилән вахт бүтүн ҹамаат бајырда дуа едирди. 11 Бирдән Јеһованын мәләји бухур гурбанҝаһынын сағ тәрәфиндә пејда олуб Зәкәријјәјә ҝөрүндү. 12 Зәкәријјә мәләји ҝөрәндә тәшвишә дүшүб бәрк горхду. 13 Лакин мәләк она деди: «Зәкәријјә, горхма, чүнки Аллаһ сәнин јалварышыны ешитди. Арвадын Илсәба сәнә бир оғул доғаҹаг. Адыны Јәһја гојарсан.+ 14 Сән севиниб-шадланаҹагсан, онун доғулмасына чохлары севинәҹәк,+ 15 чүнки о, Јеһованын ҝөзүндә бөјүк олаҹаг.+ Амма онун дилинә шәраб вә башга кефләндириҹи ички дәјмәмәлидир.+ О, һәлә анасынын бәтниндә икән мүгәддәс руһла долаҹаг.+ 16 Исраил оғулларынын бир чохуну онларын Аллаһы Јеһоваја тәрәф дөндәрәҹәк.+ 17 Һәмчинин аталарын үрәјини ушаглара,+ итаәтсизләри салеһләрин һикмәтинә јөнәлтмәк вә халгы Јеһова үчүн һазырламагдан өтрү+ Онун гаршысында Илјасын руһу вә ҝүҹү+ илә јеријәҹәк».

18 Зәкәријјә мәләјә деди: «Бу неҹә ола биләр? Ахы мән дә, арвадым да гоҹајыг». 19 Мәләк ҹавабында она деди: «Мән Аллаһын һүзурунда+ дуран Ҹәбрајылам+ вә бу шад хәбәри сәнә сөјләмәк үчүн ҝөндәрилмишәм. 20 Амма бунлар баш верәнә гәдәр дилин тутулаҹаг, даныша билмәјәҹәксән, она ҝөрә ки вахты ҝәләндә јеринә јетәҹәк сөзләримә инанмадын». 21 Бу арада ҹамаат Зәкәријјәни ҝөзләјирди вә онун мәбәддә ләнҝидијинә мат галмышды. 22 О, чөлә чыханда ҹамаатла даныша билмәди. Онда адамлар онун мәбәддә гејри-ади бир шеј ҝөрдүјүнү баша дүшдүләр. Зәкәријјәнин дили ачылмырды, о, ҹамаатла ишарәләрлә данышырды. 23 О, мәбәддә мүгәддәс хидмәти иҹра едиб гуртарандан сонра евинә гајытды.

24 Бундан бир мүддәт сонра онун арвады Илсәба һамилә галды вә беш ај евдән бајыра чыхмады. О белә дејирди: 25 «Ҝөрүн Јеһова мәнә неҹә јахшылыг етди! О, мәнә нәзәр салды, мәни ел ичиндә рүсвајчылыгдан гуртарды».+

26 Илсәбанын һамиләлијинин алтынҹы ајында Аллаһ Ҹәбрајыл+ мәләји Ҹәлиләнин Насирә шәһәринә, 27 Давудун нәслиндән олан Јусиф адлы адамын нишанлысынын+ јанына ҝөндәрди. Гызын ады Мәрјәм иди.+ 28 Мәләк гызын јанына ҝәлиб деди: «Салам, еј Аллаһын мүбарәк бәндәси! Јеһова сәнинләдир!» 29 Бу сөзләрдән бәрк һәјәҹанланан Мәрјәм бу саламын нә демәк олдуғуну фикирләшмәјә башлады. 30 Онда мәләк деди: «Мәрјәм, горхма, сән Аллаһын ҝөзүндә лүтф тапмысан. 31 Сән һамилә галыб оғул доғаҹагсан.+ Онун адыны Иса гојарсан.+ 32 О, бөјүк олаҹаг,+ Һагг-Тааланын Оғлу адланаҹаг.+ Јеһова Аллаһ она атасы Давудун тахтыны верәҹәк.+ 33 О, Јагубун еви үзәриндә әбәдијјән һөкмранлыг едәҹәк, онун Падшаһлығынын сону олмајаҹаг».+

34 Мәрјәм исә мәләјә деди: «Бу, неҹә ола биләр? Ахы мәним киши илә јахынлығым олмајыб?»+ 35 Мәләк ҹавабында она деди: «Мүгәддәс руһ үзәринә ҝәләҹәк,+ Һагг-Тааланын ҝүҹү сәнин үстүнә көлҝә салаҹаг. Буна ҝөрә дә бәтниндән чыхана мүгәддәс дејиләҹәк,+ о, Аллаһын Оғлу* адланаҹаг.+ 36 Бах, сонсуз адландырылан гоһумун Илсәба да гоҹа јашында бир оғлан ушағына һамилә галыб вә артыг алтынҹы ајындадыр. 37 Чүнки Аллаһын дедији һәр бир сөз мүтләг јеринә јетир».+ 38 Онда Мәрјәм деди: «Мән Јеһованын гулујам! Гој сән дејән кими олсун». Бундан сонра мәләк гыздан ајрылды.

39 Мәрјәм дәрһал јығышыб Јәһуданын дағлыг бөлҝәсиндәки бир шәһәрә ҝетди. 40 Зәкәријјәнин евинә ҝириб Илсәбаны саламлады. 41 Илсәба Мәрјәмин саламыны ешидәндә бәтниндәки ушаг тәрпәнди. Илсәба мүгәддәс руһла долду вә 42 уҹадан деди: «Гадынлар арасында бәхтијарсан, бәтниндәки ушаг да бәхтијардыр! 43 Ҝөр мәнә неҹә бөјүк шәрәф нәсиб олуб! Ағамын анасы јаныма ҝәлиб! 44 Бах, саламыны ешидән кими бәтнимдәки ушаг севинҹиндән тәрпәнди. 45 Иман ҝәтирдијин үчүн хошбәхтсән, Јеһованын сәнә сөјләдији һәр шеј јеринә јетәҹәк».

46 Мәрјәм деди: «Гәлбим Јеһованы уҹалдыр,+ 47 руһум Аллаһыма, Хиласкарыма ҝөрә ҹуша ҝәлир,+ 48 чүнки О, фағыр бәндәсинә фикир верди.+ Бундан сонра бүтүн нәсилләр мәнә бәхтијар дејәҹәкләр.+ 49 Гүдрәтли Аллаһым мәним үчүн бөјүк ишләр ҝөрдү. Онун ады мүгәддәсдир.+ 50 Ондан горханлара нәсилдән-нәслә мәрһәмәт ҝөстәрир.+ 51 Голунун гүввәти илә бөјүк ишләр ҝөрдү, үрәјиндә тәкәббүрлү нијјәт тутанлары пәрән-пәрән етди.+ 52 О, ҝүҹлүләри тахтдан салды,+ фағырлары јүксәлтди.+ 53 Аҹлары наз-немәтлә дојурду,+ варлылары әлибош гајтарды. 54 О, гулу Исраилин имдадына чатды. 55 Бунунла ҝөстәрди ки, Ибраһимә вә онун өвладларына*+ мәрһәмәт ҝөстәрәҹәји һагда вердији вәди һеч вахт унутмур.+ О, буну ата-бабаларымыза сөјләмишди». 56 Мәрјәм Илсәбанын јанында тәгрибән үч ај галды вә сонра евинә гајытды.

57 Илсәбанын доғмаг вахты ҝәлди вә о, бир оғлан ушағы доғду. 58 Гоһумлар, гоншулар Јеһованын она бөјүк мәрһәмәт ҝөстәрдијини ешидиб онунла бирҝә севинди.+ 59 Сәккизинҹи ҝүн онлар ушағы сүннәт етмәјә ҝәлдиләр+ вә она атасы Зәкәријјәнин адыны гојмаг истәдиләр. 60 Лакин ушағын анасы деди: «Јох! Онун ады Јәһја олаҹаг». 61 Она дедиләр: «Ахы гоһумларыныз арасында бу адда адам јохдур». 62 Сонра ҝедиб ушаға һансы ады гојмаг истәдијини ишарә илә атасындан сорушдулар. 63 О, бир лөвһәҹик истәди вә орада «ушағын ады Јәһјадыр»+ јазды. Һамы буна тәәҹҹүб етди. 64 О анда Зәкәријјәнин дили ачылды, данышыг габилијјәти өзүнә гајытды+ вә о, Аллаһа алгыш охумаға башлады. 65 Онларла гоншулугда јашајанларын һамысы горхуја дүшдү. Бу һадисәләрин сорағы Јәһудијјәнин бүтүн дағлыг бөлҝәсинә јајылды. 66 Бунлары ешидәнләр: «Ҝөрәсән, бу ушаг ким олаҹаг?» — дејә дүшүнүрдүләр, чүнки Јеһова онунла иди.

67 Ушағын атасы Зәкәријјә мүгәддәс руһла долуб пејғәмбәрлик етмәјә башлады: 68 «Исраилин Аллаһы Јеһоваја алгыш олсун!+ Чүнки О, Өз халгына нәзәр салды, она ниҹат јолуну ачды.+ 69 Гулу Давудун евиндән+ бизә ҝүҹлү бир хиласкар*+ јетирди. 70 О, гәдимдә јашамыш мүгәддәс пејғәмбәрләри васитәсилә+ 71 бизи дүшмәнләримизин вә бизә нифрәт едәнләрин әлиндән гуртараҹағыны сөјләмишди.+ 72 О, ата-бабаларымыза вәд етдији кими, бизә мәрһәмәт ҝөстәрәҹәк, мүгәддәс әһдини,+ 73 атамыз Ибраһимә ичдији анды јадына салаҹаг.+ 74 Бизи дүшмәнләрин әлиндән гуртардыгдан сонра Она өмүр боју ҹәсарәтлә, 75 сәдагәт вә салеһлик ичиндә гуллуг етмәк шәрәфини бизә нәсиб едәҹәк. 76 Еј көрпә, сән исә Һагг-Тааланын пејғәмбәри адланаҹагсан, она ҝөрә ки Јеһованын гаршысында ҝедиб Онун јолларыны һазырлајаҹагсан,+ 77 Онун халгына ҝүнаһларын әфви васитәсилә хилас олунаҹағыны билдирәҹәксән.+ 78 Бу, Аллаһымызын рәһми сајәсиндә олаҹаг. Бу рәһмин сајәсиндә ҝөјдән ҝәлән шәфәг үзәримизә нур сачаҹаг, 79 зүлмәтдә вә өлүм көлҝәсиндә отуранлара ишыг верәҹәк,+ аддымларымызы сүлһ јолуна јөнәлдәҹәк».

80 Ушаг бөјүјүр, руһән мөһкәмләнир вә Исраил халгынын гаршысына чыхмаг вахты ҝәләнә гәдәр чөллүкдә јашајырды.

2 О ҝүнләрдә Сезар Август бүтүн империјада* әһалинин сијаһыја алынмасы үчүн фәрман верди. 2 (Бу, илк сијаһыјаалма иди вә Кирини Суријанын валиси оланда кечирилмишди.) 3 Һәр кәс гејдијјатдан кечмәк үчүн өз шәһәринә ҝетди. 4 Јусиф+ дә Давуд евиндән вә нәслиндән олдуғуна ҝөрә Ҹәлиләнин Насирә шәһәриндән чыхыб Јәһудијјәјә, Давудун Бејтләһм+ адланан шәһәринә јола дүшдү. 5 О, артыг Мәрјәмлә евләндији үчүн+ онунла бирликдә гејдијјатдан кечмәјә ҝетди. Мәрјәм бир аздан доғмалы иди.+ 6 Онлар Бејтләһмдә оларкән Мәрјәмин доғмаг вахты ҝәлди. 7 Мәрјәм бир оғлан ушағы доғду. Бу, онун илки иди.+ О, ушағы бәләјиб төвләдә ахура гојду,+ чүнки меһманханада јер тапа билмәмишдиләр.

8 О јерләрдә чобанлар варды, онлар чөлдә галыб ҝеҹәләр сүрүләринин кешијини чәкирдиләр. 9 Бирдән Јеһованын мәләји онларын гаршысында пејда олду вә Јеһованын ҹалалы онларын әтрафына нур әләди. Чобанлары горху бүрүдү. 10 Мәләк онлара деди: «Горхмајын! Мән сизә бүтүн инсанлара бәхтијарлыг бәхш едәҹәк мүждәни чатдырмаға ҝәлмишәм. 11 Бу ҝүн Давудун шәһәриндә+ сизин үчүн хиласкар,+ Аға Мәсиһ доғулуб.+ 12 Сизә нишан верирәм: ахурун ичиндә, бәләкдә бир көрпә тапаҹагсыныз». 13 Гәфләтән бу мәләјин јанында сајсыз-һесабсыз мәләкләр*+ ҝөрүндү. Онлар Аллаһы мәдһ едәрәк дејирдиләр: 14 «Ҝөјләрдәки Аллаһымыза алгыш олсун! Јердә Онун бәјәндији инсанлара сүлһ нәсиб олсун!»

15 Мәләкләр ҝөјә галхандан сонра чобанлар бир-биринә дедиләр: «Ҝәлин елә бу саат дуруб Бејтләһмә ҝедәк вә Јеһованын бизә билдирдији бу һадисәни ҝөзүмүзлә ҝөрәк». 16 Онлар дәрһал јола дүшдүләр, ҝәлиб Мәрјәми, Јусифи вә ахурда јатан көрпәни тапдылар. 17 Буну ҝөрәндә мәләјин бу ушаг һаггында сөјләдикләрини онлара данышдылар. 18 Чобанларын дедикләрини ешидәнләр мат-мәәттәл галдылар. 19 Мәрјәм исә ешитдикләрини үрәјиндә сахлајыр, онларын мәнасы үзәриндә дүшүнүрдү.+ 20 Сонра чобанлар ҝөрүб-ешитдикләри һәр шеј үчүн Аллаһа һәмд-сәна едә-едә ҝери гајытдылар. Һәр шеј онлара дејилдији кими иди.

21 Сәккизинҹи ҝүн көрпәни сүннәт етмәк+ вахты ҝәләндә онун адыны Иса гојдулар. Бу ады һамилә галмаздан әввәл Мәрјәмә мәләк сөјләмишди.+

22 Мусанын Ганунуна әсасән,+ пак олмаг вахтлары јетишәндә ушағы Јеһоваја тәгдим* етмәк үчүн Јерусәлимә ҝәтирдиләр. 23 Чүнки Јеһованын ганунунда «илк доғулан оғлан ушағы Јеһоваја мәхсусдур*»+ дејилмишдир. 24 Онлар һәмчинин Јеһованын Ганунундакы «бир ҹүт гумру гушу, ја да ики бала ҝөјәрчин ҝәтирин»+ бујруғуна әсасән гурбан ҝәтирдиләр.

25 Јерусәлимдә Шәмун адлы салеһ вә мөмин бир киши варды. О, Исраилин тәсәлли тапаҹағы ҝүнләри ҝөзләјирди+ вә мүгәддәс руһ онун үзәриндә иди. 26 Аллаһ мүгәддәс руһ васитәсилә она билдирмишди ки, о, Јеһованын Мәсиһини ҝөрмәјинҹә өлмәјәҹәк. 27 Шәмун мүгәддәс руһун тәсири илә мәбәдә ҝәлди. Елә бу вахт Јусиф вә Мәрјәм дә Ганунун тәләбини иҹра етмәк үчүн көрпә Исаны мәбәдә ҝәтирмишдиләр.+ 28 Шәмун көрпәни гуҹағына алыб Аллаһа алгыш етди: 29 «Ја Күлли-Ихтијар Аллаһ! Дедијин кими, инди гулун гәбрә архајын ҝедә биләр,+ 30 чүнки хилас јолуну өз ҝөзләримлә ҝөрдүм,+ 31 о јолу ки Сән бүтүн халгларын өнүндә һазырладын.+ 32 О, халгларын+ ҝөзүндәки дувағы галдыран ишыгдыр,+ халгын Исраилин шәрәфидир». 33 Ушағын атасы илә анасы онун һаггында дејиләнләрә тәәҹҹүбләнирдиләр. 34 Шәмун онлара хејир-дуа вериб ушағын анасы Мәрјәмә деди: «Бах, о, Исраилдә бир чохларынын јыхылмасы+ вә јенидән галхмасы үчүндүр.+ О, бир нишанәдир, она һәгарәтлә јанашаҹаглар.+ 35 (Сәнинсә бағрыны, санки, гылынҹ јараҹаг.)+ Бунунла бир чохларынын үрәјинин дүшүнҹәләри үзә чыхаҹаг».

36 Ашир гәбиләсиндән олан Фәнуилин гызы пејғәмбәр Һәннә дә орада иди. (Артыг аһыл јашына чатмыш бу гадын әрә ҝедиб әри илә ҹәми једди ил јашамыш 37 вә сонра дул галмышды. Инди онун сәксән дөрд јашы варды.) О, һәмишә мәбәддә олурду, оруҹ тутуб дуа едир, ҝеҹә-ҝүндүз ибадәт едирди. 38 Бу вахт бу гадын онлара јахынлашыб Аллаһа шүкүр етмәјә вә Јерусәлимин гуртулушуну ҝөзләјәнләрә ушаг һаггында данышмаға башлады.+

39 Јусиф вә Мәрјәм Јеһованын ганунунун тәләб етдији һәр шеји иҹра етдикдән сонра+ Ҹәлиләјә, өз шәһәрләри Насирәјә гајытдылар.+ 40 Ушаг исә јаваш-јаваш бөјүјүр, ҝүҹләнир вә һикмәтлә долурду. Аллаһын лүтфү дә онунла иди.+

41 Онун валидејнләри һәр ил Јерусәлимә Пасха бајрамына+ ҝедирдиләр. 42 Исанын он ики јашы оланда валидејнләри, һәмишәки кими, ора бајрама ҝетдиләр.+ 43 Амма гајыданбаш Иса Јерусәлимдә галды, валидејнләринин исә бундан хәбәри јох иди. 44 Валидејнләри онун јол јолдашларынын арасында олдуғуну дүшүнүб бир ҝүн јол ҝетдиләр, сонра ону гоһумларын вә таныш-билишин арасында ахтармаға башладылар. 45 Ону тапмајанда Јерусәлимә гајыдыб орада ахтардылар. 46 Нәһајәт, үч ҝүндән сонра ону мәбәддә тапдылар. О, мүәллимләрин арасында отуруб онлара гулаг асыр вә суал верирди. 47 Исаны динләјәнләрин һамысы онун зәкасына вә ҹавабларына валеһ олурду.+ 48 Валидејнләри ону ҝөрәндә мат-мәәттәл галдылар. Анасы она деди: «Оғлум, сән нијә белә еләдин? Атанла мән сәни чох ахтардыг, сәни тапана гәдәр үрәјимизи једик». 49 Амма Иса онлара деди: «Мәни нијә ахтарырдыныз? Мәҝәр билмирдиниз ки, мән Атамын евиндә олмалыјам?»+ 50 Онларса Исанын нәдән данышдығыны баша дүшмәдиләр.

51 Иса валидејнләри илә бирликдә Насирәјә ҝәлди. О, бундан сонра да валидејнләринин сөзүндән чыхмады.+ Анасы бүтүн бу сөзләри үрәјиндә горујуб сахлајырды.+ 52 Иса бөјүјүр, һикмәтлә долур, Аллаһын вә инсанларын һүсн-рәғбәтини газанырды.

3 Сезар Тиберинин һакимијјәтинин он бешинҹи илиндә, Понти Пилат Јәһудијјә валиси, Һирод*+ Ҹәлиләнин, гардашы Филип Итуреја вә Трахонитин, Лисани исә Абиленијанын һакими оларкән, 2 баш каһин Гајафанын+ вә бөјүк каһин Һәннанын ҝүнләриндә чөллүкдә Зәкәријјәнин оғлу Јәһјаја+ Аллаһдан бир бујруг ҝәлди.+

3 Јәһја Иорданын әтрафындакы бөлҝәләри ҝәзиб-долашыр, ҝүнаһларын бағышланмасы үчүн төвбә рәмзи олан вәфтизи* тәблиғ едирди,+ 4 неҹә ки Әшија пејғәмбәрин китабында јазылмышдыр: «Чөллүкдә кимсә гышгырыр: “Јеһова үчүн јол һазырлајын! Онун јолларыны һамарлајын.+ 5 Бүтүн дәрәләр долдурулмалы, дағлар вә тәпәләр алчалдылмалы, әјри-үјрү јоллар дүзәлдилмәли, кәлә-көтүр јерләр һамар олмалыдыр. 6 Онда бүтүн бәшәр Аллаһын хилас јолуну ҝөрәҹәк”».+

7 Јәһја вәфтиз олунмаг үчүн онун јанына ҝәләнләрә белә дејирди: «Еј әфи илан балалары, гаршыдан ҝәлән гәзәбдән гачмаг фикрини ағлыныза ким гојуб?+ 8 Төвбәјә јарашан бәһрәләр ҝәтирин. “Атамыз Ибраһимдир” дејиб өзүнүзү архајынлашдырмајын. Буну билин ки, Аллаһ истәсә, Ибраһимә бу дашлардан да өвлад јарадар. 9 Балта артыг ағаҹларын дибиндәдир. Јахшы мејвә ҝәтирмәјән ағаҹ кәсилиб ода атылаҹаг».+

10 Ҹамаат ондан сорушурду: «Бәс биз нә едәк?» 11 Јәһја ҹавабында онлара деди: «Ики дәст көјнәји олан адам бирини көјнәји олмајана версин, јемәји олан да бу ҹүр етсин».+ 12 Һәтта верҝијығанлар да вәфтиз олунмаға ҝәлир+ вә ондан сорушурду: «Устад, биз нә едәк?» 13 Јәһја онлара белә дејирди: «Ҹамаатдан тәјин олунмуш верҝидән артығыны тәләб етмәјин».+ 14 Әсҝәрләр дә ондан сорушурду: «Бәс биз нә едәк?» Јәһја онлара дејирди: «Һеч кәси инҹитмәјин, һеч кәсә шәр атмајын,+ алдығыныз зәһмәт һаггына гане олун».

15 Халг Мәсиһин интизарында иди. Һәр кәс үрәјиндә Јәһја һаггында дүшүнүрдү: «Бәлкә, Мәсиһ будур?»+ 16 Јәһја һамыја белә ҹаваб верирди: «Мән сизи су илә вәфтиз едирәм. Амма мәндән даһа ҝүҹлүсү ҝәлир. Мән онун ајағындакы сәндәлин бағыны белә, ачмаға лајиг дејиләм.+ О, сизи мүгәддәс руһла вә аловла вәфтиз едәҹәк.+ 17 О, әлиндә күрәк һазыр дајаныб. Хырманы тәртәмиз тәмизләјиб буғданы анбара јығаҹаг, саманы исә сөнмәз ода атыб јандыраҹаг».

18 Јәһја диҝәр нәсиһәтләр дә вериб халга мүждәни бәјан едирди. 19 Амма һаким Һирод гардашы арвады Һиродиадаја ҝөрә вә диҝәр пис ишләринә ҝөрә ону ифша едән 20 Јәһјаны зиндана атды+ вә бунунла пис әмәлләринин сајыны даһа да артырды.

21 Ҹамаат вәфтиз олунаркән Иса да ҝәлиб вәфтиз олунду.+ О, дуа едәркән ҝөј ачылды+ 22 вә мүгәддәс руһ ҹисмани шәкилдә, бир ҝөјәрчин кими онун үзәринә енди вә ҝөјдән бир сәс ҝәлди: «Сән Мәним севимли Оғлумсан. Сәндән чох разыјам».+

4 Иса мүгәддәс руһла долараг Иордандан чыхыб ҝетди. Аллаһын руһу ону чөллүјә апарды.+ 2 Иса чөллүкдә гырх ҝүн галды. Бу мүддәт әрзиндә о, һеч бир шеј јемәди вә гырх ҝүн баша чатанда аҹды. Орада Иблис ону имтаһана чәкди.+ 3 Иблис она деди: «Әҝәр сән Аллаһын оғлусанса, әмр ет ки, бу даш чөрәјә дөнсүн». 4 Лакин Иса она деди: «Јазылыб: “Инсан јалныз чөрәклә јашамамалыдыр”».+

5 Сонра Иблис Исаны јүксәк бир јерә галдырды вә бир ҝөз гырпымында дүнјанын бүтүн сәлтәнәтләрини она ҝөстәриб+ 6 деди: «Бунлар үзәриндә һакимијјәти вә онларын ҹаһ-ҹалалыны сәнә верәҹәјәм, чүнки бу, мәнә верилиб+ вә мән ону кимә истәсәм, она да верирәм. 7 Әҝәр сән мәнә сәҹдә гылсан, бүтүн бунлар сәнин олаҹаг». 8 Иса она ҹаваб верди: «Јазылыб: “Аллаһын Јеһоваја сәҹдә гыл вә јалныз Она гуллуг ет”».+

9 Сонра Иблис ону Јерусәлимә ҝәтириб мәбәдин ән һүндүр јеринә гојду вә деди: «Әҝәр сән Аллаһын оғлусанса, өзүнү бурадан ашағы ат,+ 10 ахы јазылыб: “О, мәләкләринә сәни горумағы әмр едәҹәк” 11 вә “Ајағын даша дәјмәсин дејә, сәни әлләри үстүндә апараҹаглар”».+ 12 Ҹавабында Иса деди: «Јазылыб: “Аллаһын Јеһованы сынаға чәкмә”».+ 13 Беләликлә, Иблис имтаһаны гуртарыб башга бир фүрсәт тапана гәдәр ондан ајрылды.+

14 Руһун гүдрәти илә долмуш Иса Ҹәлиләјә гајытды.+ Онун хош сорағы һәр тәрәфә јајылды. 15 Иса орадакы синагогларда вәз етмәјә* башлады вә һамынын һөрмәтини газанды.

16 О, боја-баша чатдығы Насирә шәһәринә ҝәлди.+ Адәти үзрә шәнбә ҝүнү синагога ҝирди+ вә Мүгәддәс Јазылары охумаг үчүн ајаға галхды. 17 Она Әшија пејғәмбәрин тумарыны вердиләр. Иса тумары ачыб бу јери тапды: 18 «Јеһованын руһу үзәримдәдир, чүнки О, мәни јохсуллара мүждә вермәк үчүн мәсһ етди. О, мәни әсирләрә азадлығы вә корлара ишығы тәблиғ етмәк, мәзлумлара гуртулуш вермәк,+ 19 Јеһованын илтифат илини+ тәблиғ етмәк үчүн ҝөндәрди». 20 Бундан сонра о, тумары бүрмәләјиб хидмәтчијә верди вә отурду. Синагогда оланларын ҝөзү она зилләнмишди. 21 Иса онлара деди: «Ешитдијиниз бу ајәләр бу ҝүн јеринә јетди».+

22 Һамы ону тәрифләмәјә башлады вә ағзындан чыхан ләтиф кәлмәләрә һејран галды.+ Онлар бир-бириндән сорушурдулар: «Мәҝәр бу, Јусифин оғлу дејил?»+ 23 Иса онлара деди: «Јәгин сиз “Тәбиб, әввәлҹә өзүнү сағалт” мәсәлини мәнә аид едәҹәксиниз. “Кәфәрнаһумда+ ҝөрдүјүн ишләрин сорағы гулағымыза чатыб, онлардан өз ел-обанда да елә”, — дејәҹәксиниз». 24 Сонра әлавә етди: «Әслиндә, һеч бир пејғәмбәри өз јурдунда гәбул етмирләр.+ 25 Мисал үчүн, Илјасын вахтында Исраилдә чохлу дул гадын вар иди. О заман үч ил алты ај јағыш јағмадығындан бөјүк гытлыг олду,+ 26 амма Илјас бу гадынлардан һеч биринин јанына ҝөндәрилмәди. О, јалныз Сидон торпағындакы Сарфатда јашајан дул гадынын јанына ҝөндәрилди.+ 27 Һәмчинин Әлјәсә пејғәмбәрин вахтында Исраилдә чохлу ҹүзамлы вар иди, амма онлардан һеч бири тәмизләнмәди. Јалныз арами Неман тәмизләнди».+ 28 Синагогдакылар бу сөзләри ешидәндә бәрк гәзәбләндиләр+ 29 вә ајаға галхыб тез ону шәһәрдән кәнара чыхартдылар. Ону шәһәрин салындығы дағын сылдырымына ҝәтириб ашағы атмаг истәдиләр. 30 Иса онларын арасындан кечиб јолуна давам етди.+

31 Сонра о, Ҹәлиләнин Кәфәрнаһум шәһәринә ҝетди вә шәнбә ҝүнләри орада вәз етмәјә башлады.+ 32 Адамлар онун неҹә вәз етдијинә һејран галырдылар,+ чүнки о, ихтијар саһиби кими данышырды. 33 Синагогда ичинә ҹин, мурдар руһ ҝирмиш бир адам вар иди. Бу адам уҹадан гышгырараг деди:+ 34 «Еј нәсрани Иса! Биздән нә истәјирсән?+ Бизи мәһв етмәјә ҝәлмисән? Сәнин ким олдуғуну јахшы билирәм, сән Аллаһын Мүгәддәсисән».+ 35 Лакин Иса она зәһмлә деди: «Сәсини кәс, ондан чых». Ҹин һамынын габағында о адамы јерә сәрди вә хәтәр јетирмәдән ондан чыхды. 36 Буну ҝөрәнләрин маты-гуту гуруду. Онлар бир-биринә дејирдиләр: «Онун сөзләриндәки һөкмә, гүдрәтә бир бах! Һәтта мурдар руһлар онун әмринә табе олуб адамлардан чыхырлар!» 37 Исанын сорағы ҝет-ҝедә о бөлҝәнин һәр тәрәфинә јајылырды.

38 Иса синагогдан чыхыб Шимонун евинә ҝәлди. Шимонун гајынанасы гыздырма ичиндә јатырды. Исадан хаһиш етдиләр ки, ону сағалтсын.+ 39 О, хәстәјә јахынлашыб онун гыздырмасыны салды вә гыздырма кечди. Гадын дәрһал ајаға галхыб онлара гуллуг етмәјә башлады.

40 Ҝүнәш батанда ҹамаат мүхтәлиф азары олан хәстәләрини онун јанына ҝәтирди. Иса әлләрини һәр биринин үзәринә гојараг онлары сағалдырды.+ 41 Бир чох адамдан ҹинләр чыхыр вә: «Сән Аллаһын Оғлусан!» — дејә гышгырырды.+ Лакин Иса онлара һөкм едәрәк данышмағы гадаған едирди,+ чүнки ҹинләр онун Мәсиһ олдуғуну билирдиләр.+

42 Сүбһ тездән Иса чыхыб тәнһа бир јерә ҝетди.+ Ҹамаат исә ону ахтармаға башлады вә тапанда јалвар-јахар едиб ону јолундан сахламаға чалышды. 43 Лакин Иса онлара деди: «Мән Аллаһын Падшаһлығы һаггында мүждәни башга шәһәрләрә дә чатдырмалыјам, ахы Аллаһ мәни бу иш үчүн ҝөндәриб».+ 44 Беләликлә, Иса Јәһудијјәдәки синагогларда тәблиғ едирди.

5 Бир дәфә Иса Ҝеннесарет ҝөлүнүн*+ саһилиндә дуруб Аллаһын сөзүнү халга өјрәдирди. Ҹамаат гулаг асыр вә ҝет-ҝедә ону сыхышдырырды. 2 Иса ҝөлүн гырағында ики гајыг ҝөрдү. Балыгчылар гајыглардан дүшүб торларыны јујурдулар.+ 3 О, гајыглардан биринә минди. Бу гајығын саһиби Шимон иди. Иса ондан хаһиш етди ки, гајығы саһилдән бир аз араласын. Сонра гајыгда әјләшиб ҹамаатын гаршысында вәз етмәјә башлады. 4 Иса сөзүнү битирәндә Шимона деди: «Гајығы дәрин бир јерә сүрүб торлары суја атын». 5 Шимон исә деди: «Мүәллим, бүтүн ҝеҹәни әлләшмишик, амма бир шеј тутмамышыг.+ Инди ки сән дејирсән, баш үстә, торлары атарам». 6 Онлар белә етдикдә о гәдәр балыг тутдулар ки, торлары јыртылмаға башлады.+ 7 Онлар о бири гајыгдакы јолдашларыны ишарә илә көмәјә чағырдылар. Јолдашлары јахынлашыб һәр ики гајығы балыгла долдурдулар. Гајыглар о гәдәр долду ки, ағырлыгдан батмаға башлады. 8 Буну ҝөрән Шимон Бутрус Исанын ајагларына јыхылыб деди: «Аға, мән ҝүнаһлы адамам, сәнә лајиг дејиләм». 9 Чүнки бир белә балыг тутдугларына ҝөрә ону вә јанындакылары һејрәт бүрүмүшдү. 10 Шимонла бәрабәр ишләјән Зәбәдинин оғланлары+ Јагуб вә Јәһја да һејрәт ичиндә идиләр. Амма Иса Шимона деди: «Горхма! Индән белә адам овлајаҹагсан».+ 11 Онлар гајыглары саһилә чыхартдылар вә һәр шеји гојуб Исанын ардынҹа ҝетдиләр.+

12 Бир дәфә дә Иса бир шәһәрдә оланда башдан-ајағадәк ҹүзам ичиндә олан бир адамла растлашды. Һәмин адам Исаны ҝөрәндә онун гаршысында үзүгојлу јыхылыб јалвармаға башлады: «Аға, әҝәр истәсән, мәни тәмизләјә биләрсән».+ 13 Иса әлини узадыб она тохунду вә деди: «Истәјирәм. Тәмизлән». Һәмин андаҹа о адамын ҹүзамы кечди.+ 14 Иса она тапшырды ки, бу барәдә һеч кимә данышмасын. Она деди: «Анҹаг ҝет, өзүнү каһинә ҝөстәр вә онлара шәһадәт олсун дејә,+ Мусанын әмр етдији кими,+ тәмизләндијин үчүн гурбан ҝәтир». 15 Лакин Исанын сорағы даһа чох јајылырды, ону динләмәк вә азар-безардан шәфа тапмаг үчүн онун јанына издиһамлар ҝәлирди.+ 16 Иса дуа етмәк үчүн тез-тез чөллүјә ҝедирди.

17 Ҝүнләрин бир ҝүнү Иса вәз едирди. Јерусәлимдән, Ҹәлиләнин вә Јәһудијјәнин бүтүн кәндләриндән ҝәлмиш фәрисиләр вә Ганун мүәллимләри дә орада әјләшмишдиләр. Јеһова она инсанлара шәфа вермәк ҝүҹү вермишди.+ 18 Һәмин вахт бир нечә адам ифлиҹ олмуш бир хәстәни хәрәкдә ора ҝәтирди вә ону ичәри салыб Исанын гаршысына гојмаг истәди.+ 19 Лакин басабас олдуғундан ичәри ҝирә билмәдиләр, она ҝөрә дә дама чыхыб кирәмитләри галдырдылар вә хәстәни хәрәкдәҹә тавандан ашағы салладыб Исанын гаршысындакы адамларын арасына гојдулар. 20 Онларын иманыны ҝөрән Иса хәстәјә деди: «Гардаш, ҝүнаһларын бағышланды».+ 21 Мирзәләр вә фәрисиләр исә дүшүнмәјә башладылар: «Бу кимдир ки, белә күфр данышыр? Аллаһдан башга ким ҝүнаһ бағышлаја биләр?»+ 22 Иса онларын фикирләрини баша дүшүб деди: «Үрәјиниздә нә фикирләширсиниз? 23 “Ҝүнаһларын бағышланды” демәк асандыр, јохса “ајаға галх, јери”? 24 Анҹаг сиз инсан Оғлунун јердә ҝүнаһлары бағышламаға сәлаһијјәти олдуғуну биләсиниз дејә...» Ифлиҹ олмуш адама деди: «Дур, хәрәји ҝөтүр, евинә ҝет».+ 25 Һәмин адам дәрһал ајаға галхды вә хәрәји ҝөтүрүб Аллаһа алгыш охуја-охуја евинә јолланды. 26 Һамыны һејрәт бүрүдү вә онлар Аллаһы мәдһ етмәјә башладылар. Онлар һејрәт ичиндә: «Биз һәлә белә мөһтәшәм шеј ҝөрмәмишик!» — дејирдиләр.

27 Бундан сонра Иса чөлә чыхыб Лави адлы бир верҝијығаны ҝөрдү. О, верҝи идарәсиндә отурмушду. Иса она деди: «Ардымҹа ҝәл».+ 28 О, һәр шеји гојуб ајаға галхды вә Исанын ардынҹа ҝетди. 29 Лави өз евиндә Иса үчүн бөјүк зијафәт гурду. Сүфрә архасында онларла бирликдә чохлу верҝијыған вә башга адамлар да вар иди.+ 30 Фәрисиләр вә онларын мирзәләри Исанын шаҝирдләринә дејинмәјә башладылар: «Нијә сиз верҝијығанларла, ҝүнаһлыларла јејиб-ичирсиниз?»+ 31 Иса онлара ҹаваб верди: «Һәкимә сағлам адамлар јох, хәстәләр мөһтаҹдыр.+ 32 Мән салеһләри јох, ҝүнаһлылары төвбәјә чағырмаға ҝәлмишәм».+

33 Онлар Исаја дедиләр: «Јәһјанын вә фәрисиләрин шаҝирдләри тез-тез оруҹ тутур, һәрарәтлә дуалар едир, сәнинкиләр исә јејиб-ичир».+ 34 Иса онлара деди: «Бәј јанларында оларкән мәҝәр онун достларыны оруҹ тутмаға мәҹбур етмәк олар? 35 Амма ҝүн ҝәләҹәк, бәји+ араларындан ҝөтүрәҹәкләр, бах о ҝүнләрдә онлар оруҹ тутаҹаглар».+

36 Сонра Иса онлара бир мисал чәкди: «Һеч ким тәзә палтардан кәсиб көһнә палтара јамаг тикмир, белә етсә, тәзә јамаг гопар. Тәзә палтардан кәсилмиш јамаг көһнә палтара јарамыр.+ 37 Һәмчинин һеч ким тәзә шәрабы көһнә тулуглара төкмүр. Белә етсә, тәзә шәраб көһнә тулуглары јыртыб јерә төкүләр, тулуглар да јарарсыз олар. 38 Тәзә шәраб тәзә тулуглара төкүлмәлидир. 39 Көһнә шәрабы ичән тәзә шәраб истәмәз. “Көһнә шәраб јахшыдыр”, — дејәр».

6 Бир шәнбә ҝүнү Иса зәмиләрин арасындан кечирди. Шаҝирдләри сүнбүл дәрир,+ овуҹларында овуб јејирдиләр.+ 2 Бу заман бир нечә фәриси деди: «Сиз нијә шәнбә ҝүнү гадаған олунмуш иши ҝөрүрсүнүз?»+ 3 Иса ҹавабында онлара деди: «Мәҝәр охумамысыныз, Давудла јолдашлары аҹанда Давуд нә етмишди?+ 4 Онун Аллаһын евинә ҝириб она верилән тәгдим чөрәкләрини* једијини вә јолдашларына да вердијини билмирсиниз? Һалбуки бу чөрәкләри каһинләрдән башга һеч ким јејә билмәзди».+ 5 Иса әлавә етди: «Инсан Оғлу шәнбәнин ағасыдыр».+

6 Башга бир шәнбә ҝүнү+ Иса синагога ҝириб вәз етмәјә башлады. Орада сағ әли гурумуш бир адам варды.+ 7 Мирзәләр вә фәрисиләр Исаны иттиһам етмәк үчүн бәһанә ахтарырдылар. Буна ҝөрә дә диггәтлә бахырдылар ки, ҝөрсүнләр Иса шәнбә ҝүнү адам сағалдаҹаг, ја јох. 8 Иса онларын фикирләрини билирди,+ бунунла белә, әли гурумуш адама деди: «Дур, кеч ортаја». О адам ајаға галхыб ортаја кечди. 9 Сонра Иса онлара деди: «Сиздән сорушурам: шәнбә ҝүнү јахшылыг етмәк дүзҝүндүр, јохса пислик етмәк? Инсаны хилас етмәк дүзҝүндүр, јохса мәһв етмәк?»+ 10 Иса һамыја ҝөз ҝәздирәндән сонра һәмин адама деди: «Әлини узат». О, белә дә етди вә әли сағалды. 11 Онлар бәрк гәзәбләндиләр вә өз араларында ҝөтүр-гој етмәјә башладылар ки, Исаја нә етсинләр.

12 О ҝүнләрдә Иса дуа етмәк үчүн даға галхды+ вә бүтүн ҝеҹәни Аллаһа дуа етди.+ 13 Сәһәр ачыланда шаҝирдләрини чағырыб араларындан он ики нәфәр сечди вә онлары һәвари* адландырды.+ 14 Онлар Исанын Бутрус адландырдығы Шимон вә онун гардашы Андреас, Јагуб вә Јәһја, Филип+ вә Бартолмај, 15 Мәтта вә Томас+, Алфајын оғлу Јагуб, Гејрәтли ләгәби верилмиш Шимон, 16 Јагубун оғлу Јәһуда вә сонрадан сатгын чыхан Јәһуда Искәрјут иди.

17 Иса онларла бирликдә ашағы ениб дүзәнлик бир јердә дајанды. Орада онун чохлу шаҝирди вә бүтүн Јәһудијјә, Јерусәлим, Сур вә Сидонун саһилбоју бөлҝәләриндән ҝәлмиш хејли адам варды. Онлар Исаны динләмәк вә хәстәликләриндән шәфа тапмаг үчүн јығышмышдылар. 18 Һәтта мурдар руһларын әзијјәт вердији адамлар да сағалырдылар. 19 Ҹамаат она тохунмаға чалышырды, чүнки ондан ҝүҹ чыхыр+ вә онлары сағалдырды.

20 Иса шаҝирдләринә бахыб деди:

«Еј јохсуллар, сиз хошбәхтсиниз, чүнки Аллаһын Падшаһлығы сизиндир.+

21 Еј инди аҹлыг чәкәнләр, сиз хошбәхтсиниз, чүнки дојаҹагсыныз.+

Еј инди ағлајанлар, сиз хошбәхтсиниз, чүнки ҝүләҹәксиниз.+

22 Инсан Оғлундан өтрү сизә нифрәт едәндә,+ сизи гованда,+ тәһгир едәндә вә адынызы бәднам едәндә сиз неҹә дә хошбәхтсиниз. 23 О ҝүн севинин вә шадланын, чүнки ҝөјдә сизи бөјүк мүкафат ҝөзләјир, ахы онларын ата-бабалары да пејғәмбәрләрлә бу ҹүр рәфтар етмишдиләр.+

24 Анҹаг, еј варлылар, вај һалыныза!+ Сиз тәсәллинизи артыгламасы илә алмысыныз.+

25 Еј гарны тохлар, вај һалыныза! Сиз аҹлыг чәкәҹәксиниз.

Инди ҝүләнләр, вај һалыныза! Сиз јас тутуб ағлајаҹагсыныз.+

26 Һамы сизи тәрифләјәндә вај һалыныза!+ Онларын ата-бабалары јаланчы пејғәмбәрләри дә тәрифләјирдиләр.

27 Мәни динләјәнләрә исә дејирәм: дүшмәнләринизи һәмишә севин, сизә нифрәт едәнләрә һәмишә јахшылыг един,+ 28 сизә ләнәт јағдыранлара һәмишә хејир-дуа верин, сизи тәһгир едәнләр үчүн һәмишә дуа един.+ 29 Бир јанағына вурана о бири јанағыны да чевир вә үст палтарыны ҝөтүрәндән көјнәјини дә әсирҝәмә.+ 30 Кимсә сәндән бир шеј истәјәндә вер.+ Сәндән ҝөтүрүлән шеји ҝери истәмә.

31 Инсанларын сизинлә неҹә рәфтар етмәсини истәјирсинизсә, сиз дә онларла елә рәфтар един.+

32 Тәкҹә сизи севәнләри севирсинизсә, мәҝәр бөјүк иш ҝөрүрсүнүз? Ҝүнаһлылар да онлары севәнләри севирләр.+ 33 Сизә јахшылыг едәнләрә јахшылыг едирсинизсә, мәҝәр бөјүк иш ҝөрүрсүнүз? Ҝүнаһлылар да ејни шеји едирләр. 34 Һәмчинин борҹунузу гајтараҹағына архајын олдуғунуз адамлара борҹ* верирсинизсә, нә бөјүк иш ҝөрүрсүнүз?+ Ҝүнаһлылар да ҝүнаһлылара борҹ верирләр ки, сонра ејни мәбләғи ҝери алсынлар. 35 Амма сиз һәмишә дүшмәнләринизи севин, јахшылыг един, борҹ верин вә борҹунузун гајтарылаҹағыны ҝөзләмәјин.+ Онда мүкафатыныз бөјүк олаҹаг вә сиз Һагг-Тааланын оғуллары олаҹагсыныз, чүнки О, нашүкүрләрә вә писләрә гаршы хејирхаһдыр.+ 36 Атаныз мәрһәмәтли олдуғу кими, сиз дә һәмишә мәрһәмәтли олун.+

37 Инсанлары мүһакимә етмәјин, онда мүһакимә олунмазсыныз.+ Инсанлары мәһкум етмәјин, онда мәһкум олунмазсыныз. Инсанлары бағышлајын, онда бағышланаҹагсыныз.+ 38 Һәмишә верин, онда сизә дә верәҹәкләр.+ Әтәјинизә силкәләниб-басылмыш, ағзынаҹан долдурулмуш, допдолу бир өлчү илә төкәҹәкләр. Чүнки һансы өлчү илә өлчүрсүнүзсә, һәмин өлчү илә дә сизә өлчәҹәкләр».

39 Сонра Иса онлара бир мисал чәкди: «Һеч кор кора бәләдчилик едәр? Мәҝәр икиси дә чухура дүшмәз?+ 40 Шаҝирд устадындан үстүн дејил, амма мүкәммәл тәлим алмыш адам өз устады кими олаҹаг. 41 Нијә башгасынын* ҝөзүндә чөпү ҝөрүрсән, амма өз ҝөзүндә тири ҝөрмүрсән?+ 42 Өз ҝөзүндә тири ҝөрмәјиб, башгасына неҹә дејирсән: “Гардаш, ҝәл ҝөзүндәки чөпү чыхарым”? Еј икиүзлү инсан! Сән әввәл өз ҝөзүндәки тири чыхарт, онда ајдын ҝөрүб башгасынын ҝөзүндәки чөпү чыхара биләрсән.

43 Јахшы ағаҹ чүрүк мејвә вермәз, чүрүк ағаҹ да јахшы мејвә вермәз.+ 44 Һәр ағаҹ мејвәсиндән танынар.+ Мисал үчүн, тиканлыгдан әнҹир, тикан колундан үзүм јығмазлар. 45 Јахшы адам үрәјиндәки јахшы хәзинәдән јахшы шејләр чыхарыр, пис адам исә пис хәзинәсиндән пис шејләр чыхарыр. Инсан үрәјиндә ашыб-дашан фикирләри дилә ҝәтирир.+

46 Мәнә: “Аға, Аға”, — дејирсиниз, бәс нијә дедијими етмирсиниз?+ 47 Јаныма ҝәлиб сөзләрими ешидән вә онлара әмәл едән, билирсиниз, кимә бәнзәјир?+ 48 О, дәрин газыб тикдији евин тәмәлини даш үзәриндә гојан адама бәнзәјир. Дашгын заманы сел евин үстүнә ҝәлди, амма еви јериндән тәрпәдә билмәди, чүнки ев мөһкәм тикилмишди.+ 49 Сөзләрими ешидиб онлара әмәл етмәјәнсә+ евини торпағын үстүндә бүнөврәсиз тикмиш адама бәнзәјир. Сел евин үстүнә ҝәләндә о ев дәрһал учуб дармадағын олду».

7 Иса ону динләјәнләрә сөзүнү дејиб гуртарды вә Кәфәрнаһума ҝәлди. 2 Бир јүзбашынын севимли нөкәри ағыр хәстәләнмишди, өлүм ајағында иди.+ 3 Јүзбашы Иса һаггында ешидәндә јәһуди ағсаггалларындан бир нечәсини онун јанына ҝөндәрди вә хаһиш етди ки, ҝәлиб онун нөкәрини сағалтсын. 4 Онлар Исанын јанына ҝәлиб јалвар-јахар етмәјә башладылар. Онлар дедиләр: «О, белә јахшылыға лајиг адамдыр, 5 чүнки халгымызы севир. Синагогу да бизим үчүн о тикиб». 6 Иса бу адамларла ҝетди. Амма евә јахынлашанда јүзбашынын ҝөндәрдији достлары онунла растлашыб дедиләр: «Аға, зәһмәт чәкмә. Мән лајиг дејиләм ки, сән мәним евимә ҝирәсән.+ 7 Буна ҝөрә дә сәнин јанына ҝәлмәјә өзүмү лајиг билмәдим. Сән бирҹә кәлмә сөз де, нөкәрим сағалсын. 8 Елә мән өзүм дә гуллуг адамыјам, мәним дә табелијимдә әсҝәрләр вар. Биринә “ҝет” дејирәм, ҝедир, о бирисинә “ҝәл” дејирәм, ҝәлир, нөкәрә “филан шеји елә” дејирәм, еләјир». 9 Иса бу сөзләри ешидәндә о адама валеһ олду. О чөнүб ардынҹа ҝәлән ҹамаата деди: «Инанын, мән һәтта Исраилдә дә белә ҝүҹлү имана раст ҝәлмәмишәм».+ 10 Јүзбашынын ҝөндәрдији адамлар евә гајытдыгда ҝөрдүләр ки, нөкәр сапсағламдыр.+

11 Бу һадисәдән бир гәдәр сонра Иса Наин шәһәринә ҝетди. Ону шаҝирдләри вә хејли адам мүшајиәт едирди. 12 Иса шәһәрин дарвазасына јахынлашанда ҝөрдү ки, орадан бир ҹәназә чыхарырлар. Мәрһум анасынын јеҝанә оғлу иди.+ Гадын һәм дә дул иди. Гадынын јанында шәһәр ҹамаатындан чохлу адам вар иди. 13 Ананы ҝөрәндә Ағанын она јазығы ҝәлди+ вә деди: «Ағлама».+ 14 О јахынлашыб мафәјә тохунду. Мафәни апаранлар ајаг сахладылар. Иса деди: «Еј ҹаван, сәнинләјәм, ајаға галх!»+ 15 Өлән оғлан галхыб отурду вә данышмаға башлады. Иса ону анасына верди.+ 16 Һамынын ҹанына ваһимә дүшдү. Онлар Аллаһы мәдһ етмәјә вә: «Арамызда бөјүк бир пејғәмбәр зүһур едиб»,+ «Аллаһ өз халгына нәзәр салыб»,+ — демәјә башладылар. 17 Исанын сорағы бүтүн Јәһудијјәјә вә әтраф бөлҝәләрә јајылды.

18 Јәһјанын шаҝирдләри бүтүн бу һадисәләри она данышдылар.+ 19 Онда Јәһја ики шаҝирдини чағырыб онлары «ҝәлишини ҝөзләдијимиз Мәсиһ сәнсән,+ јохса башгасыны ҝөзләјәк?» суалы илә Ағанын јанына ҝөндәрди. 20 Шаҝирдләр Исанын јанына ҝәлиб дедиләр: «Вәфтизчи Јәһја бизи сәнин јанына ҝөндәрди ки, сорушаг: “Ҝәлишини ҝөзләдијимиз Мәсиһ сәнсән, јохса башгасыны ҝөзләјәк?”» 21 Һәмин вахт Иса бир чох адамы нахошлугдан,+ ағыр хәстәликләрдән сағалдыр, инсанларын ичиндән ҹинләри говур, корларын ҝөзләрини ачырды. 22 Иса шаҝирдләрә деди: «Ҝедин, ҝөрүб-ешитдикләринизи Јәһјаја чатдырын: корларын ҝөзләри ачылыр,+ топаллар ҝәзир, ҹүзамлылар тәмизләнир, карлар ешидир,+ өлүләр дирилир, јохсуллара мүждә билдирилир.+ 23 Мәнимлә бағлы шүбһәләрә гапылмајан нә хошбәхтдир».+

24 Јәһјанын шаҝирдләри чыхыб ҝетдикдән сонра Иса ҹамаата Јәһја һаггында бунлары сөјләди: «Чөллүјә нә ҝөрмәјә ҝетмишдиниз? Күләјин әсдирдији гамышы?+ 25 Онда ора нә ҝөрмәјә ҝетмишдиниз? Зәриф либас ҝејмиш адамы?+ Бәс билмирсиниз ки, јарашыглы либас ҝејәнләр, дәбдәбәли һәјат сүрәнләр падшаһ сарајларында олурлар? 26 Јахшы, бәс ора нә ҝөрмәјә ҝетмишдиниз? Пејғәмбәр? Бәли, буну билин ки, бу адам пејғәмбәрдән дә үстүндүр.+ 27 “Сәнин габағынҹа Өз елчими ҝөндәрирәм, о, гаршында ҝедиб сәнин јолуну һазырлајаҹаг” сөзләри онун һаггында јазылмышдыр.+ 28 Сизә дејирәм: бәшәр өвладлары арасында Јәһјадан бөјүјү јохдур, амма Аллаһын Падшаһлығында ән кичији ондан бөјүкдүр».+ 29 (Ҹамаат вә верҝијығанлар буну ешидәндә Аллаһын адил олдуғуну тәсдиг етдиләр, чүнки Јәһја онлары вәфтиз етмишди.+ 30 Анҹаг фәрисиләр вә гануншүнаслар Аллаһын онлара олан өјүдүнү рәдд етдикләриндән+ онун тәрәфиндән вәфтиз едилмәмишдиләр.)

31 «Бу нәслин адамларыны кимлә мүгајисә едим? Онлар кимә бәнзәјир?+ 32 Бу адамлар базар мејданында отуруб бир-бириләринә: “Биз сизин үчүн түтәк чалдыг, амма сиз ојнамадыныз, биз ағы дедик, амма сиз ағламадыныз”, — дејән ушаглара бәнзәјирләр. 33 Сиз дә онлар кими. Вәфтизчи Јәһја ҝәлиб чөрәк јемир, шәраб ичмир,+ дејирсиниз ки: “Онда ҹин вар”. 34 Инсан Оғлу ҝәлиб јејир дә, ичир дә, сиз исә дејирсиниз: “Будур һа, гарынгулу вә шәраб дүшкүнү, верҝијығанларын вә ҝүнаһлыларын досту!”+ 35 Нә олурса олсун, һикмәт әмәлләри* сајәсиндә һаглы чыхыр».+

36 Бир фәриси Исаны наһара дәвәт едирди. Иса онун евинә ҝәлиб сүфрәјә әјләшди. 37 Шәһәрдә ҝүнаһкар кими танынан бир гадын биләндә ки, Иса фәрисинин евиндә наһар едир, бир габ* әтирли јағ ҝөтүрүб ора ҝәлди.+ 38 Гадын Исанын архасында, ајаглары јанында дуруб ағлајыр, ҝөз јашлары илә онун ајагларыны исладыб сачы илә силирди. О, Исанын ајагларыны нәвазишлә өпүр вә ајагларынын үстүнә әтирли јағ төкүрдү. 39 Исаны евинә дәвәт етмиш фәриси буну ҝөрәндә үрәјиндә деди: «Бу адам пејғәмбәр олсајды, она тохунан гадынын нә јолун јолчусу олдуғуну, ҝүнаһкар олдуғуну биләрди».+ 40 Иса она деди: «Шимон, сәнә сөзүм вар». О деди: «Бујур, Устад!»

41 «Бир сәләмчијә ики нәфәр пул борҹлу иди. Биринин борҹу беш јүз динар*, о бирисининки исә әлли динар иди. 42 Борҹу гајтармаға һеч бир шејләри олмадығындан сәләмчи алиҹәнаблыгла онлары бағышлады. Инди неҹә билирсән, онлардан ким о кишини даһа чох севәҹәк?» 43 Шимон ҹаваб верди: «Белә дүшүнүрәм ки, борҹу даһа чох олан». Иса тәсдиг етди: «Дүз дедин». 44 Сонра үзүнү гадына тәрәф чевириб Шимона деди: «Бу гадыны ҝөрүрсән? Сәнин евинә ҝәлдим, ајагларымы јумаға мәнә су вермәдин. Амма бу гадын ајагларымы ҝөз јашлары илә јујуб, сачы илә силди. 45 Сән мәни өпмәдин, амма бу гадын, мән ҝәләндән бәри ајагларымы нәвазишлә өпүр. 46 Сән башыма јағ сүртмәдин, бу гадын исә ајагларыма әтирли јағ сүртдү. 47 Сәнә дејирәм, онун ҝүнаһлары чох олса да, бағышланды.+ Бу сәбәбдән бөјүк мәһәббәт ҝөстәрир. Аз бағышланан исә аз севир». 48 Сонра Иса гадына деди: «Ҝүнаһларын бағышланды».+ 49 Буну ешидәндә онунла сүфрә архасында оланлар дедиләр: «Бу кимдир ки, ҝүнаһлары да бағышлајыр?!»+ 50 Амма Иса гадына деди: «Иманын сәни хилас етди.+ Саламат ҝет».

8 Бунун үстүндән бир гәдәр вахт кечди. Иса шәһәрбәшәһәр, кәндбәкәнд ҝәзәрәк Аллаһын Падшаһлығы һаггында мүждәни тәблиғ едирди.+ Он ики һәвари, 2 һәмчинин ҹинләрдән гуртулмуш вә хәстәликләрдән шәфа тапмыш бәзи гадынлар: једди ҹиндән азад едилмиш Мәҹдәлли адланан Мәрјәм, 3 Һиродун евиндә ешикағасы олан Һузанын арвады Јуһәннә+, Сүсән вә бир чох башга гадынлар онунла иди. Гадынлар Иса илә шаҝирдләринә гуллуг едир, нәләри вардыса онларла бөлүшүрдүләр.+

4 Исанын әтрафына чохлу адам, о ҹүмләдән башга шәһәрләрдән ҝәләнләр дә јығышмышды. Иса сөзә башлајыб бир мәсәл чәкди:+ 5 «Бир әкинчи тохум сәпмәјә чыхды. Тохум сәпәркән бәзи тохумлар јол кәнарына дүшдү, ајаг алтында галыб тапдаланды вә ҝөјүн гушлары онлары дәнләди.+ 6 Башгалары дашлыға дүшүб орада битди, амма рүтубәт олмадығындан гуруду.+ 7 Диҝәрләри тиканлыға дүшдү. Тикан коллары онларла бирҝә бој атыб онлары боғду.+ 8 Бәзи тохумлар исә мүнбит торпаға дүшдү вә бөјүјүб јүзгат бар верди».+ Мәсәли гуртарандан сонра Иса уҹадан деди: «Гулағы олан ешитсин!»+

9 Шаҝирдләри Исадан бу мәсәлин мәнасыны сорушдулар.+ 10 О деди: «Сизә Аллаһын Падшаһлығынын мүгәддәс сирләрини баша дүшмәк әнамы верилиб, башгаларына исә бунлар мәсәлләрлә сөјләнилир+ ки, баханда һеч нә ҝөрмәсинләр, ешидәндә мәнасыны дәрк етмәсинләр.+ 11 Мәсәлин мәнасы исә будур: тохум Аллаһын сөзүдүр.+ 12 Тохумун јол кәнарына дүшмәси о демәкдир ки, инсанлар Аллаһын сөзүнү ешидир, амма сонра Иблис ҝәлир вә сөзү онларын үрәјиндән ҝөтүрүб апарыр ки, онлар инаныб хилас олмасынлар.+ 13 Тохумун дашлыға дүшмәси о демәкдир ки, инсанлар Аллаһын сөзүнү ешидиб севинҹлә гәбул едир, амма көк атмырлар. Онлар бир мүддәт инаныр, амма сынаға дүшән кими имандан дөнүрләр.+ 14 Тохумун тиканлыға дүшмәси о демәкдир ки, инсанлар Аллаһын сөзүнү ешидирләр, амма башлары һәјатын гајғыларына, вар-дөвләтә+ вә зөвг-сәфаја+ гарышдығындан тамамилә боғулурлар вә бәһрәләри дәјмир.+ 15 Тохумун мүнбит торпаға дүшмәси исә о демәкдир ки, јахшы вә ҝөзәл үрәкли инсанлар Аллаһын сөзүнү ешидиб ону үрәјиндә горујур+ вә дөзүмлә бәһрә ҝәтирирләр.+

16 Һеч кәс чырағы јандырыб үстүнү габла өртмүр, ја да ону чарпајынын алтына гојмур. Әксинә, ону чырагдана гојур ки, ичәри ҝирәнләр ишығы ҝөрсүн.+ 17 Чүнки елә бир сирр јохдур ки, бир ҝүн ашкар олмасын. Елә бир ҝизли шеј јохдур ки, бир ҝүн үстү ачылмасын, ашкар едилмәсин.+ 18 Буна ҝөрә дә неҹә гулаг асдығыныза фикир верин, чүнки кимин варыдырса, она даһа чох вериләҹәк,+ кимин јохудурса, ондан варыдыр дејә зәнн етдији шеј дә алынаҹаг».+

19 Исанын анасы вә гардашлары+ онун јанына ҝәлдиләр, лакин басабас олдуғундан онун јанына кечә билмәдиләр.+ 20 Онда Исаја дедиләр: «Анан вә гардашларын бајырдадырлар, сәни ҝөрмәк истәјирләр». 21 Иса онлара деди: «Мәним анам вә гардашларым Аллаһын сөзүнү динләјиб она әмәл едәнләрдир».+

22 Бир ҝүн Иса шаҝирдләри илә гајыға миниб деди: «Ҝәлин ҝөлүн о бири тәрәфинә үзәк». Онлар саһилдән араландылар.+ 23 Онлар гајыгла үзәркән Иса јухуја ҝетди. Бирдән ҝөлдә ҝүҹлү бир фыртына гопду вә гајыға су долмаға башлады. Онлар бөјүк тәһлүкәдә идиләр.+ 24 Шаҝирдләр Исаја јахынлашыб ону ојадараг: «Мүәллим, Мүәллим, батырыг!» — дедиләр. Иса дуруб күләји вә ҹошмуш далғалары рам етди. Күләк дајанды, далғалар јатды. Әтрафа сүкут чөкдү.+ 25 Иса онлара деди: «Һаны сизин иманыныз?» Амма шаҝирдләри горху бүрүмүшдү вә онлар чашгынлыг ичиндә бир-биринә дејирдиләр: «Бу кимдир ки, һәтта күләјә вә суја әмр едир, онлар да итаәт едирләр?!»+

26 Онлар Ҹәлилә илә үзбәүз олан ҝерасалыларын торпағына+ јан алдылар. 27 Иса саһилә чыханда о шәһәрин сакини илә растлашды. Бу адамын ичинә ҹин ҝирмишди. О, узун мүддәт иди ки, чылпаг ҝәзирди, евдә јох, сәрдабәләрин арасында јашајырды.+ 28 О, Исаны ҝөрән кими бағырды вә гаршысында јерә сәрилиб бәркдән гышгырды: «Еј Аллаһ-Тааланын Оғлу Иса! Мәндән нә истәјирсән? Јалварырам сәнә, мәнә әзаб вермә».+ 29 (Чүнки Иса мурдар руһа ондан чыхмағы әмр едирди. Ону тез-тез ҹин тутурду*.+ Дәфәләрлә ону зәнҹирләјиб гандалламыш вә кешијини чәкмишдиләр. О исә буховлары гырырды вә ҹин ону чөл-бијабана говурду.) 30 Иса ондан сорушду: «Адын нәдир?» О ҹаваб верди: «Леҝион»*. Чүнки онун ичинә чохлу ҹин ҝирмишди. 31 Ҹинләр Исаја јалварырдылар ки, онлары дибсиз гујуја* ҝөндәрмәсин.+ 32 Бу вахт дағда бөјүк донуз сүрүсү+ отлајырды. Ҹинләр Исаја јалвардылар ки, онлара донузлара ҝирмәјә иҹазә версин. Иса иҹазә верди.+ 33 Ҹинләр о адамдан чыхыб донузлара ҝирдиләр вә бүтүн сүрү учурумдан ҝөлә атылыб боғулду. 34 Буну ҝөрән чобанлар гачыб баш верәнләри шәһәрдә вә кәндләрдә данышдылар.

35 Ҹамаат нә баш вердијини ҝөрмәк үчүн ораја ахышды. Исанын јанына ҝәләндә ҝөрдүләр ки, ичиндән ҹин чыхмыш адам әјниндә палтар, ағлы башында Исанын ајагларынын јанында отуруб. Онлар бәрк горхдулар. 36 Һадисәни өз ҝөзләри илә ҝөрәнләр ичинә ҹин ҝирмиш адамын неҹә јахшылашдығыны онлара данышдылар. 37 Ҝераса торпағынын ҹамааты Исадан хаһиш етди ки, чыхыб ҝетсин, чүнки онлары дәһшәт бүрүмүшдү. Иса гајыға минди вә саһилдән араланмаг истәјәндә 38 ҹинләрдән азад едилмиш адам јалварды ки, о да онунла ҝетсин. Амма Иса етираз едиб деди:+ 39 «Евинә гајыт вә Аллаһ сәнин үчүн нә едибсә, һамысыны ҹамаата даныш». Онда һәмин адам ҝедиб Исанын онун үчүн нә етдијини бүтүн шәһәр әһлинә данышды.

40 Иса ҝери гајыданда ҹамаат ону севинҹлә гаршылады, чүнки һамы онун јолуну ҝөзләјирди.+ 41 Бу заман синагог рәиси, Јаир адында бир адам ҝәлиб Исанын ајагларына дүшдү вә јалвар-јахар едиб ондан евинә ҝәлмәјини хаһиш етди.+ 42 Онун он ики јашында олан јеҝанә гызы өлүм ајағында иди.

Иса јолла ҝедәркән ҹамаат ону сыхышдырырды. 43 Дүз он ики ил иди ки, ганахмадан әзијјәт чәкән+ вә һеч кимин сағалда билмәдији бир гадын+ 44 архадан јахынлашыб Исанын палтарынын сачағына тохунду+ вә о андаҹа ганахмасы дајанды. 45 Иса сорушду: «Мәнә ким тохунду?» Һеч ким бојнуна алмајанда Бутрус деди: «Мүәллим, ҹамаат сәни дөврәјә алыб сыхышдырыр».+ 46 Амма Иса деди: «Мәнә кимсә тохунду, чүнки мәндән гүввә+ чыхдығыны һисс етдим». 47 Ҝизлин гала билмәдијини баша дүшән гадын титрәјә-титрәјә ҝәлиб Исанын ајагларына јыхылды вә она нә үчүн тохундуғуну вә дәрһал сағалдығыны һамынын гаршысында данышды. 48 Иса она деди: «Баҹым*, иманын сәни сағалтды. Саламат ҝет».+

49 Иса һәлә данышаркән синагог рәисинин јахын адамларындан бири ҝәлиб деди: «Гызын өлдү. Даһа Устада әзијјәт вермә».+ 50 Иса буну ешидән кими Јаирә деди: «Горхма, сән бирҹә инан. Гызын хилас олаҹаг».+ 51 Онлар евә чатанда Иса Бутруса, Јәһјаја, Јагуба вә гызын ата-анасындан башга һеч кимә өзү илә ичәри ҝирмәјә иҹазә вермәди. 52 Һамы кәдәр ичиндә иди. Онлар гызы ағлајыр, синә дөјүрдү. Иса онлара деди: «Бәсдир ағладыныз,+ гыз өлмәјиб, јатыр».+ 53 Онда ҹамаат она ҝүлмәјә башлады, чүнки гызын өлдүјүнү билирдиләр. 54 Иса гызын әлиндән тутуб сәсләди: «Бала, дур!»+ 55 О дирилди*+ вә дәрһал ајаға галхды.+ Иса бујурду ки, гыза јемәк версинләр. 56 Ушағын ата-анасынын севинҹи јерә-ҝөјә сығмырды, лакин Иса онлара тапшырды ки, бу һадисәни һеч кимә данышмасынлар.+

9 Иса он ики һәварисини јанына чағырыб бүтүн ҹинләри говмаг+ үчүн, хәстәликләри сағалтмаг+ үчүн онлара ҝүҹ вә сәлаһијјәт верди. 2 Сонра онлары Аллаһын Падшаһлығыны тәблиғ етмәјә вә хәстәләри сағалтмаға ҝөндәрди. 3 Иса тапшырды: «Өзүнүзлә јола һеч нә ҝөтүрмәјин: нә әса, нә һејбә, нә чөрәк, нә пул, нә дә дәјишәк көјнәк*.+ 4 Һансы евә ҝирсәниз, орада галын вә орадан да јола дүшүн.+ 5 Һарада сизи гәбул етмәсәләр, һәмин шәһәрдән чыханда онлара гаршы шәһадәт олараг ајағынызын тозуну чырпын*».+ 6 Шаҝирдләр јола чыхдылар. Онлар бүтүн о әразини кәндбәкәнд ҝәзиб мүждәни тәблиғ едир вә хәстәләрә шәфа верирдиләр.+

7 Һаким Һирод* бу һадисәләрдән хәбәр тутанда чашбаш галды, чүнки бәзиләри дејирдиләр ки, Јәһја дирилиб.+ 8 Диҝәрләри Илјасын зүһур етдијини, башгалары исә гәдимдәки пејғәмбәрләрдән биринин дирилдијини сөјләјирдиләр.+ 9 Һирод деди: «Јәһјанын бојнуну вурдурмушам,+ бәс ҝөрәсән, барәсиндә бу гәдәр сөһбәт ҝедән бу адам кимдир?» Буна ҝөрә дә Исаны ҝөрмәк истәјирди.+

10 Һәвариләр гајыдыб ҝөрдүкләри ишләри Исаја данышдылар.+ Онда Иса онлары ҝөтүрүб хәлвәтҹә Бејтсәјда адланан шәһәрә ҝетди.+ 11 Ҹамаат бундан хәбәр тутуб онун далынҹа јолланды. Иса онлары меһрибанлыгла гаршылады, онлара Аллаһын Падшаһлығы һаггында данышмаға башлады вә шәфаја еһтијаҹы оланлары сағалтды.+ 12 Јаваш-јаваш гаш гаралырды. Бу вахт он ики һәвариси онун јанына ҝәлиб деди: «Бура чөллүкдүр, ҹамааты бурах әтрафдакы кәндләрә, обалара ҝедиб ҝеҹәләмәјә бир јер тапсынлар, бир шеј јесинләр».+ 13 Лакин Иса онлара деди: «Сиз онлара јемәк верин».+ Шаҝирдләр дедиләр: «Онда ҝәрәк ҝедиб бу гәдәр ҹамаата јемәк алаг. Чүнки беш чөрәкдән вә ики балыгдан савајы һеч нәјимиз јохдур». 14 Орада тәхминән беш мин киши варды. Онда Иса деди: «Онлары дәстә-дәстә, әлли-әлли отурдун». 15 Шаҝирдләр ҹамааты әјләшдирдиләр. 16 Иса беш чөрәји вә ики балығы әлинә ҝөтүрдү. Ҝөјә бахды вә бәрәкәт диләди. Сонра чөрәји бөлдү, ҹамаата пајламаг үчүн чөрәји вә балығы шаҝирдләринә верди. 17 Һамы јејиб дојду вә артыг галмыш тикәләрдән он ики сәбәт јығылды.+

18 Даһа сонра Иса тәкликдә дуа едәндә шаҝирдләри јанына ҝәлдиләр. Иса онлардан сорушду: «Ҹамаат нә дејир? Мән кимәм?»+ 19 Онлар ҹаваб вердиләр: «Кимиси дејир Вәфтизчи Јәһјасан, кимиси дејир Илјассан. Башгалары исә дејир ки, гәдимдә јашамыш пејғәмбәрләрдән бири дирилиб».+ 20 Иса онлардан сорушду: «Бәс сиз нә дејирсиниз, мән кимәм?» Бутрус ҹаваб верди: «Аллаһын Мәсиһи».+ 21 Иса онларла ҹидди данышыб бәрк-бәрк тапшырды ки, буну һеч кәсә демәсинләр+ 22 вә әлавә етди: «Инсан Оғлу чохлу әзијјәт чәкмәли, ағсаггаллар, бөјүк каһинләр вә мирзәләр ону рәдд етмәли, о өлмәли+ вә үчүнҹү ҝүндә дирилмәлидир».+

23 Сонра о һамыја деди: «Ким ардымҹа ҝәлмәк истәјирсә, гој өзүнү инкар етсин,+ ишҝәнҹә дирәјини* ҝөтүрүб ҝүнбәҝүн дашысын вә даима ардымҹа ҝәлсин.+ 24 Һәјатыны хилас етмәк истәјән ону итирәҹәк, амма һәјатыны мәним уғрумда итирән ону хилас едәҹәк.+ 25 Доғрудан да, әҝәр инсан бүтүн дүнјаја саһиб оларса, амма һәјатыны итирәрсә, јахуд һәјаты тар-мар оларса, бунун она нә фајдасы?+ 26 Ким мәндән вә сөзләримдән утанарса, инсан Оғлу да өзүнүн, Атасынын вә мүгәддәс мәләкләрин әзәмәтилә ҝәләндә һәмин адамы шаҝирди адландырмаға утанаҹаг.+ 27 Ешидин вә аҝаһ олун, бурада дуранлардан бәзиләри Аллаһын Падшаһлығыны ҝөрмәмиш өлмәјәҹәк».+

28 Бу сөһбәтдән тәхминән сәккиз ҝүн сонра Иса Бутрусу, Јәһјаны вә Јагубу ҝөтүрүб дуа етмәк үчүн даға чыхды.+ 29 Дуа етдији заман онун симасы дәјишди вә либасы дүмағ ағарды. 30 Бирдән онунла ики адам данышмаға башлады. Бунлар Муса вә Илјас иди. 31 Онлар әзәмәтлә пејда олдулар вә Јерусәлимдә баш верәҹәк һадисәдән, Исанын дүнјадан ајрылмасындан сөһбәт етмәјә башладылар.+ 32 Бутрус вә онун јолдашлары мүрҝүләјирдиләр. Онлар там ојананда Исанын ҹалалыны+ вә јанында дуран ики адамы ҝөрдүләр. 33 Бу ики нәфәр Исадан ајрыларкән Бутрус она деди: «Мүәллим, бизим бура ҝәлмәјимиз нә јахшы олду! Гој биз үч чадыр гураг: бирини сәнә, бирини Мусаја, бирини дә Илјаса». О, нә дедијини өзү дә билмирди. 34 Бутрус һәлә данышаркән онларын башы үстүнә булуд јығылды. Онлар булудун ичиндә галдыгда бәрк горхдулар. 35 Булуддан бир сәс+ ҝәлди: «Бу, Мәним Оғлумдур, ону сечмишәм.+ Она гулаг асын».+ 36 Бу сәс ҝәләндә онлар ҝөрдүләр ки, Иса тәкдир. Онлар ҝөрдүкләрини о вахт ҝизли сахладылар вә һеч кәсә данышмадылар.+

37 Ертәси ҝүн дағдан дүшәндә Исаны бөјүк бир издиһам гаршылады.+ 38 Ҹамаатын ичиндән бир киши гышгырды: «Устад, сәнә јалварырам, нә олар, бир оғлума бах, о, мәним јеҝанә өвладымдыр.+ 39 Бир ҹин* ону тутур, оғлум гәфләтән гышгырыр, гыҹ олур, ағзы көпүкләнир вә ҹин ону там үзәндән сонра һандан-һана ондан әл чәкир. 40 Шаҝирдләринә јалвардым ки, ҹини говсунлар, амма баҹармадылар». 41 Иса деди: «Еј имансыз вә јолуну азмыш нәсил!+ Нә вахта гәдәр аранызда олаҹағам? Нә вахта гәдәр сизә дөзәҹәјәм? Оғлуну бура ҝәтир».+ 42 Оғлан Исаја јахынлашанда ҹин ону јерә сәрди вә о, гыҹ олуб шиддәтлә чырпынмаға башлады. Иса мурдар руһа һөкм етди, оғланы сағалдыб атасына верди. 43 Һамы Аллаһын мөһтәшәм ҝүҹүнә һејран галды.

Ҹамаат онун етдикләринә һејран галаркән о, шаҝирдләринә деди: 44 «Сөзләрими диггәтлә динләјин вә јадынызда јахшы сахлајын: инсан Оғлуну әлә верәҹәкләр».+ 45 Лакин шаҝирдләр онун нә демәк истәдијини баша дүшмәдиләр. Бу, онлардан ҝизләдилмишди ки, бунун мәнасыны анламасынлар. Амма бу һагда сорушмаға да горхурдулар.

46 Бундан сонра онлар кимин даһа бөјүк олдуғу барәдә мүбаһисә етмәјә башладылар. + 47 Иса онларын үрәјиндәкиләри билдијиндән балаҹа бир ушағы ҝөтүрүб јанына гојду 48 вә белә деди: «Бу балаҹа ушағы мәним хатиримә гәбул едән мәни дә гәбул едир. Мәни гәбул едән исә мәни ҝөндәрәни гәбул едир.+ Аранызда ән тәвазөкар кимдирсә*, бөјүк одур».+

49 Онда Јәһја деди: «Мүәллим, биз бир адам ҝөрдүк. О, сәнин адынла ҹинләри говурду. Биз она мане олмаға чалышдыг, чүнки о, бизимлә ҝәзмир».+ 50 Лакин Иса деди: «Она мане олмајын, чүнки сизә гаршы чыхмајан сизин тәрәфиниздәдир».

51 Исанын ҝөјә галдырылмасы вахты јахынлашырды.+ О, Јерусәлимә ҝетмәк гәтијјәтиндә иди 52 вә габағынҹа адамларыны ҝөндәрди. Онлар Иса үчүн һазырлыг ҝөрмәкдән өтрү јола дүшдүләр вә ҝәлиб сәмәријјәлиләрин бир кәндинә чыхдылар. 53 Амма оранын ҹамааты Исаны гәбул етмәди,+ чүнки о, Јерусәлимә ҝетмәји гәрарлашдырмышды. 54 Шаҝирдләрдән Јагуб вә Јәһја+ буну ҝөрәндә дедиләр: «Аға, истәјирсән дејәк ҝөјдән алов ҝәлиб бунлары мәһв етсин?»+ 55 Иса дөнүб онлары данлады. 56 Сонра башга кәндә ҝетдиләр.

57 Онлар јолла ҝедәркән бир нәфәр Исаја деди: «Сән һара ҝетсән, мән дә сәнин ардынҹа ҝедәҹәјәм». 58 Лакин Иса она деди: «Түлкүләрин дә, ҝөј гушларынын да јувасы вар, амма инсан Оғлунун башыны гојмаға белә, јери јохдур».+ 59 Башга адама исә: «Ардымҹа ҝәл», — деди. О адам ҹаваб верди: «Аға, иҹазә вер, әввәлҹә ҝедим атамы дәфн едим».+ 60 Лакин Иса деди: «Гој өлүләр+ өз өлүләрини дәфн етсинләр, сән исә ҝет һәр јердә Аллаһын Падшаһлығыны тәблиғ ет».+ 61 Башга бириси деди: «Аға, сәнин ардынҹа ҝедәҹәјәм, амма иҹазә вер ҝедим әввәл евдәкиләрлә сағоллашым». 62 Иса она деди: «Әлини хышын үстүнә гојуб архадакы шејләрә бахан+ адам Аллаһын Падшаһлығына лајиг дејил».+

10 Бүтүн бунлардан сонра Аға даһа јетмиш шаҝирд тәјин едиб онлары ҝедәҹәји һәр шәһәрә, һәр јерә өзүндән габаг ики-ики+ ҝөндәрди. 2 О, шаҝирдләрә деди: «Бәли, мәһсул бол, бичинчи исә аздыр. Буна ҝөрә дә бичин Саһибинә јалварын ки, мәһсулу јығмаға бичинчи ҝөндәрсин.+ 3 Ҝедин. Мән сизи ҹанаварлар арасына гузу кими ҝөндәрирәм.+ 4 Өзүнүзлә пул кисәси, һејбә, сәндәл ҝөтүрмәјин+ вә јолда һеч кәслә гуҹаглашыб ҝөрүшмәјин. 5 Һансы евә ҝирсәниз, әввәлҹә дејин: “Бу евә салам олсун*!”+ 6 О евдә сүлһсевәр бир адам олмаса, диләдијиниз сүлһ сизә гајыдаҹаг. Әҝәр олса, онун үзәриндә галаҹаг. 7 О евдә галын.+ Габағыныза нә гојсалар јејин, ичин,+ чүнки зәһмәткеш әмәкһаггына лајигдир.+ Бир еви гојуб башга евә кечмәјин.

8 Һәр һансы бир шәһәрә ҝирәндә сизи орада гәбул етсәләр, габағыныза гојулан шејләри јејин, 9 о шәһәрдәки хәстәләри сағалдын вә онлара: “Аллаһын Падшаһлығы јахындыр”, — дејин.+ 10 Һансы шәһәрдә ки сизи гәбул етмәдиләр, онун баш күчәләринә чыхыб дејин: 11 “Һәтта шәһәриниздән ајағымыза јапышан тозу да сизә гаршы шәһадәт олараг чырпырыг.+ Анҹаг јадынызда галсын, Аллаһын Падшаһлығы јахындыр”. 12 Билин вә аҝаһ олун, Һөкм ҝүнү Сәдумун ҹәзасы о шәһәринкиндән јүнҝүл олаҹаг.+

13 Вај һалына, Хорәзин! Вај һалына, Бејтсәјда! Чүнки сиздә едилмиш гүдрәтли ишләр Сур вә Сидон шәһәрләриндә едилсәјди, онлар чула бүрүнүб күл ичиндә отурараг чохдан төвбә етмишдиләр.+ 14 Буна ҝөрә дә Һөкм ҝүнү Сурла Сидон шәһәрләринин ҹәзасы сизинкиндән јүнҝүл олаҹаг. 15 Еј Кәфәрнаһум, елә билирсән, ҝөјләрә гәдәр јүксәләҹәксән? Хејр! Бирбаша Мәзара* дүшәҹәксән!

16 Сизә гулаг асан мәнә дә гулаг асыр.+ Сизи рәдд едән мәни дә рәдд едир. Мәни рәдд едән исә мәни ҝөндәрәни дә рәдд едир».+

17 Бундан бир гәдәр сонра јетмиш шаҝирд севинҹ ичиндә гајыдыб дедиләр: «Аға! Сәнин адыны чәкәндә ҹинләр дә бизә бојун әјирләр!»+ 18 Иса деди: «Шејтанын ҝөјдән илдырым кими дүшдүјүнү+ ҝөрүрәм. 19 Мән сизә иланлары вә әгрәбләри тапдаламаг һөкмү, һәмчинин дүшмәнин бүтүн ҝүҹү үзәриндә сәлаһијјәт вермишәм.+ Сизә һеч бир шеј зәрәр вура билмәз. 20 Анҹаг ҹинләрин* сизә бојун әјдијинә ҝөрә јох, адынызын ҝөјләрдә јазылдығына ҝөрә севинин».+ 21 О ан Иса мүгәддәс руһла долду вә севинҹдән ҹуша ҝәлиб деди: «Ата, еј јерин, ҝөјүн Саһиби! Һамынын гаршысында Сәнә шүкүр едирәм, чүнки бунлары һикмәтли вә ағыллы адамлардан+ бәрк-бәрк ҝизләдиб көрпәләрә ачдын. Бәли, Ата, Сән белә мәсләһәт билдин.+ 22 Һәр шеји Атам мәнә вериб. Оғулу Атадан савајы һеч ким танымыр. Атаны да Оғулдан+ савајы вә Оғулун танытмаг истәдији адамдан савајы һеч кәс танымыр».+

23 Иса буну дејиб шаҝирдләринә тәрәф дөндү вә ајрыҹа онлара деди: «Сизин ҝөрдүјүнүзү ҝөрән ҝөзләр нә хошбәхтдир!+ 24 Инанын, бир чох пејғәмбәр вә падшаһ сизин ҝөрдүјүнүзү ҝөрмәји арзуламыш, амма ҝөрмәмишдир,+ ешитдикләринизи ешитмәк истәмиш, амма ешитмәмишдир».

25 Бир гануншүнас Исаны сынамаг үчүн ајаға галхыб сорушду: «Устад, әбәди һәјаты алмаг үчүн нә етмәлијәм?»+ 26 Иса ҹаваб верди: «Ганунда нә јазылыб? Неҹә баша дүшүрсән?» 27 О, ҹавабында деди: «“Аллаһын Јеһованы бүтүн гәлбинлә, бүтүн варлығынла, бүтүн ағлынла вә вар ҝүҹүнлә сев”+ вә “башгасыны өзүнү севдијин кими сев”».+ 28 Иса она деди: «Дүз дедин: “Һәмишә белә ет, онда әбәди һәјаты алаҹагсан”».+

29 Лакин бу адам өзүнә бәраәт газандырмаг+ үчүн Исадан сорушду: «Бәс мән кими севмәлијәм?» 30 Иса ҹаваб верди: «Бир адам Јерусәлимдән Әриһаја енирди. Јолда гулдурларын әлинә дүшдү. Гулдурлар ону сојундуруб дөјдүләр, өлүмҹүл һалда гојуб ҝетдиләр. 31 Бу вахт бир каһин дә о јолла ҝедирди, лакин ону ҝөрдүкдә јолун о тајына кечиб ҝетди. 32 Һабелә бир лавили дә һәмин јерә чатыб ону ҝөрәндә јолун о бири тәрәфинә кечиб ҝетди. 33 О јол илә бир сәмәријјәли+ дә ҝедирди. О, һәмин јерә чатанда бу адамы ҝөрдү. Она јазығы ҝәлди. 34 Јахынлашыб онун јараларына јағ вә шәраб төкдү, јараларыны сарыды. Сонра ону өз ешшәјинә миндириб бир карвансараја ҝәтирди вә орада онун гајғысына галды. 35 Ертәси ҝүн сәмәријјәли ики динар* чыхарыб карвансара саһибинә верди вә деди: “Бу адама јахшы бах, артыг хәрҹин чыхса, гајыданда өдәјәрәм”. 36 Сәнҹә, бу үч нәфәрдән һансы бири гулдурларын әлинә дүшмүш адама мәһәббәт+ ҝөстәрди?» 37 О ҹаваб верди: «Она мәрһәмәт ҝөстәрән».+ Иса она деди: «Ҝет, сән дә белә елә».+

38 Онлар јолларына давам едәркән Иса бир кәндә ҝирди. Бурада Марта+ адлы бир гадын ону евинә дәвәт етди. 39 Бу гадынын баҹысы Мәрјәм Ағанын ајаглары јанында отуруб она гулаг асырды. 40 Мартанын исә башы биш-дүшә бәрк гарышмышды. О јахынлашыб деди: «Аға, баҹым мәни тәк гојуб көмәк еләмир, нијә она бир сөз демирсән? Она де ки, дуруб мәнә көмәк етсин». 41 Аға она деди: «Марта, Марта, сән чох шејә ҝөрә нараһат олуб өзүнү јорурсан. 42 Әслиндә, инсана аз шеј лазымдыр, һәтта бир шеј дә кифајәт едәр. Мәрјәм өзүнә јахшы пај сечиб+ вә бу, ондан алынмајаҹаг».

11 Ҝүнләрин бир ҝүнү Иса дуа едирди. Дуасыны гуртаранда бир шаҝирди ондан хаһиш етди: «Аға, Јәһја шаҝирдләринә өјрәтдији кими, сән дә бизә дуа етмәји өјрәт».

2 Иса онлара деди: «Дуа едәндә дејин: “Ата, гој адын мүгәддәс тутулсун.+ Гој Падшаһлығын ҝәлсин.+ 3 Һәр ҝүн бизә ҝүндәлик рузимизи* вер+ 4 вә ҝүнаһларымызы бағышла,+ чүнки өзүмүз дә бизә гаршы ҝүнаһ иш тутмуш* һәр кәси бағышлајырыг.+ Гојма јолумузу азаг”».+

5 Сонра Иса онлара белә деди: «Тутаг ки, сизләрдән киминсә бир досту вар. О, ҝеҹә јарысы достунун евинә ҝедиб дејир: “Достум, мәнә үч чөрәк вер, 6 индиҹә јолдан бир достум ҝәлиб, онун габағына гојмаға һеч нәјим јохдур”. 7 Ев саһиби ичәридән дејир: “Мәни нараһат еләмә. Гапы бағлыдыр, ушагларым да јанымда јатырлар. Мән дуруб сәнә һеч нә верә билмәрәм”. 8 Сизә ону дејим ки, бу адам достлуг хатиринә дуруб она һеч нә вермәсә дә, досту исрар етдији+ үчүн дураҹаг вә истәдији шеји она верәҹәк. 9 Беләликлә, дурмадан диләјин,+ сизә вериләҹәк; дурмадан ахтарын, тапаҹагсыныз; дурмадан гапыны дөјүн, сизә ачаҹаглар.+ 10 Чүнки диләјән истәдијини алыр,+ ахтаран тапыр вә гапыны дөјәнә ачырлар. 11 Доғрудан да, мәҝәр аранызда елә бир ата вар ки, оғлу балыг истәјәндә балыг әвәзинә она илан версин?+ 12 Јахуд јумурта истәјәндә она әгрәб версин? 13 Беләликлә, әҝәр сиз пис олдуғунуз һалда, ушагларыныза јахшы шејләр верә билирсинизсә, мәҝәр ҝөјдәки Ата Ондан истәјәнләрә мүгәддәс руһ вермәјәҹәк?»+

14 Даһа сонра Иса бир нәфәрдән инсаны лал едән ҹини говду.+ Ҹин чыхандан сонра һәмин адам данышмаға башлады. Ҹамааты һејрәт бүрүдү.+ 15 Амма бәзиләри дедиләр: «Бу адам ҹинләрин һөкмдары Беелзебубун* әли илә ҹинләри говур».+ 16 Башгалары исә ону сынамаг үчүн ҝөјдән бир әламәт+ ҝөстәрмәсини истәдиләр. 17 Онларын үрәјиндәкиләри билән+ Иса деди: «Дахилдән парчаланмыш һәр бир падшаһлыг дағылаҹаг, дахилдән парчаланмыш ев учаҹаг. 18 Әҝәр Шејтан да ичәридән парчаланыбса, онун падшаһлығы неҹә давам ҝәтирәҹәк? Ахы дејирсиниз ки, мән ҹинләри Беелзебубун әли илә говурам. 19 Әҝәр мән ҹинләри Беелзебубун әли илә говурамса, ҝөрәсән, сизин шаҝирдләриниз онлары кимин әли илә говур? Буна ҝөрә дә сизи онлар мәһкум едәҹәкләр. 20 Јох әҝәр мән ҹинләри Аллаһын ҝүҹү*+ илә говурамса, демәли, Аллаһын Падшаһлығы ҝәлиб, сизин исә хәбәриниз јохдур.+ 21 Ҝүҹлү, јараг-јасаглы бир адам имарәтинин кешијини чәкирсә, онун әмлакы үчүн горху јохдур. 22 Амма ондан ҝүҹлүсү онун евинә басгын едиб ону үстәләјәрсә, ҝүвәндији јараг-јасағы ҝөтүрәр вә гарәт етдији шејләри башгалары илә бөлүшәр. 23 Мәним тәрәфимдә олмајан мәним әлејһимәдир вә мәнимлә бир јердә јығмајан дағыдыр.+

24 Мурдар руһ инсандан чыхандан сонра өзүнә раһат јер тапмаг үчүн гураг јерләрдә ҝәзиб-долашыр. Лакин бир јер тапмајанда өз-өзүнә дејир: “Чыхдығым евә гајыдым”.+ 25 Ҝери гајыданда ҝөрүр ки, ев силиниб-сүпүрүлүб вә бәрбәзәк ичиндәдир. 26 Онда о ҝедир вә өзүндән бетәр башга једди руһ ҝөтүрүб ҝәлир. Онлар о евә ҝириб орада мәскунлашырлар. О адамын ахыры әввәлиндән дә пис олур».

27 Иса данышаркән ҹамаатын арасындан бир гадын уҹадан деди: «Сәни бәтниндә дашыјан, сәни әмиздирән гадын нә хошбәхтдир!»+ 28 Анҹаг Иса деди: «Әксинә, Аллаһын сөзүнү ешидиб она әмәл едәнләр хошбәхтдирләр!»+

29 Исанын әтрафына даһа чох адам јығышанда о деди: «Бу нәсил шәр нәсилдир. О, әламәт ахтарыр, амма она Јунусун әламәтиндән савајы башга бир әламәт верилмәјәҹәк.+ 30 Јунус+ нејнәвалылар үчүн бир әламәт олдуғу кими, инсан Оғлу да бу нәсил үчүн бир әламәт олаҹаг. 31 Һөкм вахты ҹәнуб мәликәси+ бу нәслин адамлары илә бирликдә дирилиб онлары мәһкум едәҹәк. Чүнки мәликә Сүлејманын һикмәтини динләмәк үчүн дүнјанын о башындан дуруб ҝәлмишди, һәрчәнд бурада Сүлејмандан даһа һикмәтлиси дуруб.+ 32 Һөкм вахты нејнәвалылар бу нәслин адамлары илә бирликдә дирилиб онлары мәһкум едәҹәкләр. Чүнки нејнәвалылар Јунусун бәјан етдији һөкмү ешидәндә төвбә етдиләр,+ һәрчәнд бурада Јунусдан даһа бөјүк инсан дуруб. 33 Чырағы јандырыб ҝизли јерә вә ја сәбәт алтына гојмурлар. Әксинә, ону чырагдана+ гојурлар ки, отаға ҝирән ишығы ҝөрсүн. 34 Бәдәнин чырағы ҝөздүр. Инсанын ҝөзү тохдурса*, демәли, бүтүн бәдәни нур ичиндәдир. Јох әҝәр ҝөзү аҹдырса, демәли, бүтүн бәдәни зүлмәт ичиндәдир.+ 35 Буна ҝөрә дә ајыг ол. Гојма ичиндәки ишыг зүлмәт олсун. 36 Әҝәр бәдәнин бүсбүтүн нур ичиндәдирсә вә онун һеч бир һиссәси зүлмәтдә дејилсә, чыраг сәни ишыгландырдығы кими, бәдәнин дә тамамилә нура гәрг олаҹаг».

37 Иса сөзүнү гуртаранда бир фәриси ону наһара дәвәт етди. Иса онун евинә ҝириб сүфрә архасында әјләшди. 38 Фәриси Исанын наһардан әввәл јујунмадығыны* ҝөрәндә тәәҹҹүбләнди.+ 39 Аға она деди: «Сиз фәрисиләр, ҹамы вә нимчәни үстдән тәмизләјирсиниз, амма дахилиниз аҹҝөзлүк вә писликлә долудур.+ 40 Ағылсызлар! Мәҝәр заһири јарадан дахили дә јаратмајыб? 41 Сиз үрәкдән сәдәгә верин, онда сизин үчүн һәр шеј тәмиз олаҹаг. 42 Вај һалыныза, фәрисиләр! Чүнки сиз нанә, сәдәфоту вә диҝәр ҝөјәртиләрин онда бирини верирсиниз,+ амма әдаләтә вә Аллаһа гаршы мәһәббәтә бармагарасы бахырсыныз. Ондабири вермәк борҹунуздур, амма ҝәрәк галан шејләрә дә етинасыз јанашмајајдыныз.+ 43 Вај һалыныза, фәрисиләр! Чүнки сиз синагогларда габаг ҹәрҝәләрдә отурмағы, базар мејданларында ҹамаатдан салам алмағы севирсиниз.+ 44 Вај һалыныза, чүнки сиз адамларын билмәдән тапдалајыб кечдикләри ҝөзә чарпмајан гәбирләр+ кимисиниз».

45 Онда бир гануншүнас Исаја деди: «Устад, бу сөзләрлә сән бизи дә тәһгир едирсән». 46 Иса она ҹаваб верди: «Еј гануншүнаслар, вај сизин дә һалыныза! Чүнки сиз ҹамаатын бојнуна ағыр јүк гојурсунуз, өзүнүз исә бармағынызы да о јүкә вурмаг истәмирсиниз.+

47 Вај һалыныза, чүнки сиз пејғәмбәрләр үчүн түрбәләр уҹалдырсыныз, һалбуки онлары өлдүрән елә сизин аталарыныз олуб.+ 48 Аталарынызын әмәлләриндән хәбәриниз вар, бунунла белә, онларын әмәлләри илә разылашырсыныз: онлар пејғәмбәрләри өлдүрүбләр,+ сиз исә һәмин пејғәмбәрләр үчүн түрбәләр уҹалдырсыныз. 49 Буна ҝөрә дә Аллаһын һикмәти демишдир: “Мән онлара пејғәмбәр вә һәвари ҝөндәрәҹәјәм. Онлардан бәзисини өлдүрәҹәк, бәзисинә зүлм едәҹәкләр. 50 Беләҹә, бәшәрин тәмәли гојуландан бәри бүтүн пејғәмбәрләрин, 51 Һабилдән+ тутмуш гурбанҝаһла Аллаһын еви арасында өлдүрүлмүш Зәкәријјәјә гәдәр һамысынын ахыдылмыш ганына+ ҝөрә бу нәсил ҹаваб верәҹәк”.+ Бәли, буна ҝөрә бу нәсил ҹаваб верәҹәк.

52 Вај һалыныза, еј гануншүнаслар! Чүнки сиз билик гапысынын ачарыны ҝөтүрмүсүнүз. Өзүнүз дә ичәри ҝирмәдиниз, ҝирмәк истәјәнләри дә гојмурсунуз».+

53 Иса орадан чыханда мирзәләр вә фәрисиләр ону дөврәјә алдылар, сыхышдырараг она суал јағдырмаға башладылар. 54 Онлар Исаны сөздә тутмаг үчүн фүрсәт ахтарырдылар.+

12 Бу арада Исанын башына минләрлә адам топлашмышды, адам әлиндән тәрпәнмәк олмурду. Иса әввәлҹә өз шаҝирдләринә мүраҹиәт едәрәк сөзә башлады: «Өзүнүзү фәрисиләрин мајасындан, јәни икиүзлүлүкдән ҝөзләјин.+ 2 Елә ҝизли шеј јохдур ки, бир ҝүн үзә чыхмасын, елә бир сирр јохдур ки, сонрадан үстү ачылмасын.+ 3 Буна ҝөрә дә гаранлыгда дедијиниз ишыгда ешидиләҹәк, дөрд дивар арасында пычылдадығыныз евләрин дамындан вәз едиләҹәк. 4 Достлар+, бәдәни өлдүрүб ондан сонра һеч нә едә билмәјәнләрдән горхмајын.+ 5 Сизә дејим кимдән горхмаг лазымдыр: бәдәни өлдүрәндән сонра ону Һинном вадисинә*+ ата биләндән горхун. Бәли, сизә дејирәм, Ондан горхун.+ 6 Мәҝәр беш сәрчәни икиҹә гара гәпијә* сатмырлар? Амма онлардан һеч бири Аллаһын јадындан чыхмыр.+ 7 Сизин исә башыныздакы түкләр белә, бир-бир сајылыб.+ Одур ки, горхмајын, сиз сәрчәләрдән гат-гат гијмәтлисиниз.+

8 Буну билин ки, ким инсанларын гаршысында мәни таныдығыны етираф етсә,+ инсан Оғлу да Аллаһын мәләкләри гаршысында ону таныдығыны етираф едәҹәк.+ 9 Амма ким инсанларын гаршысында мәни данса, мән дә Аллаһын мәләкләри гаршысында ону данаҹағам.+ 10 Инсан Оғлуна гаршы бир сөз дејән адам бағышланаҹаг, лакин мүгәддәс руһа гаршы күфр данышан адам бағышланмајаҹаг.+ 11 Сизи халг мәҹлисләринә, һөкмдарларын вә мәмурларын гаршысына чәкиб ҝәтирәндә өзүнүзү мүдафиә етмәк үчүн нәји неҹә дејәҹәјиниз, нә данышаҹағыныз һаггында нараһат олмајын.+ 12 Чүнки мүгәддәс руһ сизә нә демәк лазым олдуғуну һәмин ан өјрәдәҹәк».+

13 Бундан сонра ҹамаат арасындан бир адам она деди: «Устад, гардашыма де ки, мирасы мәнимлә бөлсүн». 14 Иса она ҹаваб верди: «А гардаш, мәни аранызда һакимлик, вәкиллик етмәјә ким гојуб?» 15 Сонра әлавә етди: «Ајыг-сајыг олун, өзүнүзү һәр ҹүр тамаһкарлыгдан горујун,+ чүнки инсанын вар-дөвләти башындан ашыб-дашса да, һәјаты бундан асылы дејил».+ 16 Сонра онлара бир мәсәл чәкди: «Бир варлынын торпағы бол мәһсул верди. 17 Бу адам үрәјиндә дүшүнмәјә башлады: “Мән инди неҹә едим? Мәһсулу јығмаға јерим јохдур”. 18 Сонра деди: “Билирәм нә едәҹәјәм!+ Анбарларымы сөкүб, јеринә даһа бөјүкләрини тикәҹәјәм. Бүтүн тахылымы, сәрвәтими ора јығаҹағам. 19 Сонра өзүмә дејәҹәјәм: “Ҹаным, динҹәл, је, ич, кеф елә, чүнки топладығын бу вар-дөвләт сәнә өмрүнүн ахырына кими бәсдир”. 20 Анҹаг Аллаһ она деди: “Еј ағылсыз, елә бу ҝеҹә сәнин ҹаныны алаҹаглар. Бу топладығын сәрвәт кимә галаҹаг?”+ 21 Аллаһын ҝөзүндә варланмаг әвәзинә өзүнә вар-дөвләт топлајанларын агибәти белә олур»+.

22 Сонра о, шаҝирдләринә деди: «Буна ҝөрә дә сизә дејирәм, “нә јејәҹәјик?” дејә ҹаныныздан өтрү вә “нә ҝејәҹәјик?” дејә бәдәниниздән өтрү даһа гајғы чәкмәјин.+ 23 Чүнки ҹан гидадан, бәдән исә ҝејимдән даһа гијмәтлидир. 24 Гузғунлара бахын: онлар нә әкир, нә бичир, нә зирзәмиләри вар, нә анбарлары. Буна бахмајараг, Аллаһ онлары једиздирир.+ Сиз исә гушлардан гат-гат гијмәтлисиниз!+ 25 Һансыныз гајғы чәкмәклә өмрүнү бир гарыш да олса, узада биләр? 26 Әҝәр сизин белә кичиҹик бир ишә ҝүҹүнүз чатмырса, нәјә ҝөрә галан шејләрдән өтрү гајғы чәкәсиниз?+ 27 Занбагларын неҹә бој атдығына бахын: онлар нә зәһмәт чәкир, нә ип әјирир, амма инанын ки, һеч Сүлејман да бүтүн ҹаһ-ҹалалында бунлардан бири кими ҝејинмәмишди.+ 28 Әҝәр Аллаһ бу ҝүн вар олуб сабаһ оҹаға атылаҹаг чөл отуну белә ҝејиндирирсә, еј иманы аз оланлар, мәҝәр сизи ҝејиндирмәјәҹәк?! 29 Буна ҝөрә дә јемәк-ичмәк дәрди чәкмәји вә һәддиндән артыг нараһат олмағы гуртарын,+ 30 чүнки бүтүн бу шејләрин далынҹа бу дүнјанын халглары дүшүр. Амма сизин Атаныз бунлара еһтијаҹ дујдуғунузу билир.+ 31 Онун Падшаһлығыны һәјатынызда һәр шејдән үстүн тутун, онда бунлар да сизә вериләҹәк.+

32 Горхма, кичик сүрү,+ чүнки Атаныз Падшаһлығы сизә вермәји мәсләһәт билди.+ 33 Һәр нәјиниз варса, сатын вә сәдәгә верин.+ Өзүнүзә јыртылмајан пул кисәләри дүзәлдин, ҝөјдә һеч вахт түкәнмәјән хәзинә јығын.+ Орада хәзинәнизә оғрунун әли чатмаз вә ону ҝүвә јемәз. 34 Чүнки хәзинәниз һарададырса, үрәјиниз дә орада олаҹаг.

35 Һазыр олун*,+ гој чырағыныз һәмишә јансын.+ 36 Сиз ағасынын тој зијафәтиндән+ гајытмасыны ҝөзләјән,+ аға ҝәлиб гапыны дөјәндә гапыны дәрһал ачан адамлар кими олун. 37 Аға ҝәләндә ојаг тапдығы нөкәрләр неҹә дә хошбәхтдирләр! Инанын ки, аға гуршагланыб онлары сүфрә архасында әјләшдирәҹәк вә өзү дуруб онлара гуллуг едәҹәк. 38 Әҝәр аға ҝеҹ*, һәтта ҝеҹә јарысындан сонра* да ҝәлиб онлары ојаг тапарса, о нөкәрләр неҹә дә хошбәхтдирләр! 39 Буну билин, ев јијәси оғрунун нә вахт ҝәләҹәјини билсәјди, ојаг галыб оғрунун евә ҝирмәсинә јол вермәзди.+ 40 Сиз дә һазыр олун, чүнки инсан Оғлу ҝөзләмәдијиниз саатда ҝәләҹәк».+

41 Бутрус сорушду: «Аға, сән бу мәсәли тәкҹә бизим үчүн чәкирсән, јохса һамы үчүн?» 42 Аға ҹаваб верди: «Өз гуллугчуларына вахтлы-вахтында јемәк пајларыны вермәк үчүн онларын үзәриндә ағанын гојаҹағы садиг вә ағыллы* нөкәрбашы кимдир?+ 43 Ағасы ҝәләндә иш башында олан нөкәр неҹә дә хошбәхтдир! 44 Инанын, ағасы бүтүн әмлакынын идарәсини она тапшыраҹаг. 45 Ишдир, әҝәр о нөкәр үрәјиндә: “Ағам ҝеҹикир”, — дејиб нөкәрләри вә гарабашлары дөјәрсә, јејиб-ичиб сәрхошлуг едәрсә,+ 46 ағасы онун ҝөзләмәдији ҝүн вә билмәдији саатда ҝәлиб она ағыр ҹәза верәҹәк вә онун агибәти имансызларла ејни олаҹаг. 47 Ағасынын истәјини баша дүшүб, амма јеринә јетирмәјән вә ја онун ҝәлишинә һазыр олмајан нөкәр чохлу көтәк јејәҹәк.+ 48 Амма ағасынын истәјини баша дүшмәјән, көтәкләнмәјә лајиг иш ҝөрән нөкәр аз көтәк јејәҹәк. Кимә чох верилибсә, ондан чох тәләб олунаҹаг. Кимә чох шеј етибар едилибсә, ондан даһа чох шеј тәләб олунаҹаг.+

49 Мән јер үзүндә алов јандырмаға ҝәлмишәм вә алов артыг јанырса, мәнә бундан башга нә лазымдыр ки? 50 Мән башга бир вәфтизлә дә вәфтиз олунмалыјам вә о, тамам оланадәк үрәјим бәрк сыхылыр!+ 51 Сиз елә билирсиниз ки, мән јерә сүлһ ҝәтирмәјә ҝәлмишәм? Хејр! Мән сүлһ јох, ихтилаф ҝәтирмәјә ҝәлмишәм.+ 52 Бундан сонра евләрдә зиддијјәт олаҹаг: беш адамын јашадығы бир евдә үч адам ики нәфәрә гаршы, ики адам үч нәфәрә гаршы чыхаҹаг. 53 Ата оғула, оғул атаја гаршы, ана гыза, гыз анаја гаршы, гајынана ҝәлинә, ҝәлин гајынанаја гаршы чыхаҹаг».+

54 Сонра Иса ҹамаата мүраҹиәт етди: «Гәрбдән галхан бир булуд ҝөрәндә дејирсиниз: “Туфан олаҹаг”. Белә дә олур. 55 Ҹәнуб күләјинин әсдијини ҝөрәндә дејирсиниз: “Бәрк исти олаҹаг”. Белә дә олур. 56 Икиүзлүләр! Јерин вә ҝөјүн ҝөрүнүшүндән һаванын неҹә олаҹағыны мүәјјән едә билирсиниз. Бәс неҹә олур ки, бу заманда баш верәнләрин мәнасыны дәрк едә билмирсиниз?+ 57 Нәјин доғру олуб-олмадығына нијә өзүнүз гәрар вермирсиниз? 58 Мисал үчүн, рәгибинлә һакимин јанына ҝедәндә һәлә јолда икән чалыш онунла мүбаһисәни һәлл ет ки, о сәни һакимин гаршысына апармасын. Јохса һаким сәни мәһкәмә иҹрачысына верәр, о да сәни зиндана салар.+ 59 Сәнә дејирәм, ахырынҹы гәпијини* вермәјинҹә орадан чыхмајаҹагсан».

13 Һәмин вахт орадакылардан бәзиләри Ҹәлилә сакинләринин башына ҝәлмиш мүсибәти Исаја данышдылар. Пилат онларын ганыны ҝәтирдикләри гурбанларын ганына гатмышды. 2 Иса онлара деди: «Елә билирсиниз ки, Ҹәлиләнин бу сакинләри онун диҝәр сакинләриндән даһа ҝүнаһлы олдуглары үчүн башларына белә мүсибәт ҝәлди? 3 Хејр! Билин вә аҝаһ олун, әҝәр төвбә етмәсәниз, һамыныз онлар кими мәһв олаҹагсыныз.+ 4 Јахуд Шилам гүлләсинин алтында галыб өлмүш он сәккиз нәфәр Јерусәлимин бүтүн диҝәр сакинләриндән даһа ҝүнаһлы иди? 5 Хејр! Билин вә аҝаһ олун, әҝәр төвбә етмәсәниз, һамыныз беләҹә мәһв олаҹагсыныз».

6 Сонра онлара бир мәсәл чәкди: «Бир адамын үзүмлүјүндә әнҹир ағаҹы вар иди. Бир ҝүн о, ағаҹдан әнҹир дәрмәјә ҝәлди, амма үстүндә һеч нә тапмады.+ 7 Онда бағбана деди: “Дүз үч илдир ҝәлирәм, лакин бу ағаҹда бир дәнә дә олсун әнҹир тапмамышам. Кәс ону ҝетсин! Нә үчүн торпағы бош јерә тутур?” 8 Бағбан деди: “Аға, гој бир ил дә галсын. Дибини белләјәрәм, пејинләјәрәм. 9 Ҝәлән ил бар верәр, лап јахшы, вермәз, онда кәсәрсән”».+

10 Иса бир шәнбә ҝүнү синагогларын бириндә вәз едирди. 11 Орада ичинә ҹин ҝирмиш бир гадын вар иди. О, дүз он сәккиз ил иди ки, нахош иди. Онун бели тамам бүкүлмүшдү вә дикәлмирди. 12 Иса она бахыб деди: «Баҹым, хәстәлијиндән гуртулдун».+ 13 Иса әлләрини онун үзәринә гојду. Гадын һәмин андаҹа дикәлди вә Аллаһа алгыш охумаға башлады. 14 Лакин синагог рәиси Исанын шәнбә ҝүнүндә адам сағалтдығына һирсләниб халга деди: «Ишләмәк үчүн алты ҝүн вар,+ һәмин ҝүнләрдә ҝәлиб сағалын, даһа шәнбә ҝүнү јох».+ 15 Аға она деди: «Икиүзлүләр!+ Мәҝәр шәнбә ҝүнү сиз өз өкүзүнүзү вә ја ешшәјинизи төвләдән ачыб сувармаға апармырсыныз?+ 16 Бәс дүз он сәккиз илдир ки, Шејтанын бағлы сахладығы бу гадыны, Ибраһимин гызыны шәнбә ҝүнү бу буховдан азад етмәк лазым дејилди?» 17 Исанын бу сөзләриндән сонра онун әлејһдарлары утандылар, ҹамаат исә онун мөһтәшәм ишләринә шадланды.+

18 Иса сөзүнә давам етди: «Аллаһын Падшаһлығыны нәјә бәнзәтмәк олар? Ону нә илә мүгајисә едим? 19 О, хардал тохумуна бәнзәјир. Бир адам бу тохуму ҝөтүрүб өз бағында әкди. О бөјүјүб ағаҹ олду вә ҝөј гушлары онун будагларында јува салдылар».+

20 О, тәкрарән деди: «Аллаһын Падшаһлығыны нә илә мүгајисә едим? 21 О, мајаја бәнзәјир. Гадын ону үч ири габ* уна гатды вә бүтүн хәмир аҹыды».+

22 Иса шәһәрләрдә, кәндләрдә вәз едә-едә Јерусәлимә ҝедирди. 23 Бир нәфәр ондан сорушду: «Аға, доғрудан да, аз адам хилас олаҹаг?» Иса белә ҹаваб верди: 24 «Дар гапыдан ҝирмәк үчүн вар ҝүҹүнүзлә чалышын,+ чүнки чохлары бу гапыдан ҝирмәјә чалышаҹаг, лакин баҹармајаҹаг. 25 Ев јијәси дуруб гапыны бағлајанда сиз бајырда галаҹагсыныз вә гапыны дөјүб: “Аға, бизә гапыны ач”, — дејәҹәксиниз.+ О исә ҹаваб верәҹәк: “Мән сизи танымырам”. 26 Онда сиз дејәҹәксиниз: “Биз сәнинлә бир јердә чөрәк кәсмишик, сән шәһәримизин баш күчәләриндә вәз етмисән”.+ 27 Амма ев јијәси сизә дејәҹәк: “Мән сизи танымырам. Рәдд олун, бәдәмәлләр!” 28 Сиз Ибраһими, Исһагы, Јагубу вә бүтүн пејғәмбәрләри Аллаһын Падшаһлығында, өзүнүзүн исә бајырда галдығыны ҝөрәндә дишләринизи гыҹајаҹагсыныз, һөнкүр-һөнкүр ағлајаҹагсыныз.+ 29 Инсанлар шәргдән вә гәрбдән, шималдан вә ҹәнубдан ҝәлиб Аллаһын Падшаһлығында сүфрәјә әјләшәҹәкләр. 30 Ахырынҹылардан кимиси биринҹи, биринҹиләрдән кимиси ахырынҹы олаҹаг».+

31 Бу дәм бир нечә фәриси Исанын јанына ҝәлиб деди: «Бурадан чых ҝет, Һирод сәни өлдүрмәк истәјир». 32 О деди: «Ҝедин, о түлкүјә дејин ки, бу ҝүн вә сабаһ ҹинләри говаҹағам, инсанлара шәфа верәҹәјәм, үчүнҹү ҝүн ишими баша чатдыраҹағам. 33 Амма мән бу ҝүн, сабаһ вә бириҝүн јолума давам етмәлијәм. Чүнки ола билмәз ки, пејғәмбәр Јерусәлимдән кәнарда гәтлә јетирилсин.+ 34 Еһ, Јерусәлим, Јерусәлим! Пејғәмбәрләри гәтлә јетирән, сәнә ҝөндәриләнләри даша басан Јерусәлим!+ Тојуг ҹүҹәләрини ганадынын алтына топладығы кими, мән дә дәфәләрлә сәнин өвладларыны бир јерә јығмаг истәдим. Амма сиз истәмәдиниз!+ 35 Аллаһ бу мәбәди тәрк едәҹәк.+ Бахын, сизә дејирәм, сиз: “Јеһованын ады илә ҝәләнә ешг олсун!” — дејәнә гәдәр мәни ҝөрмәјәҹәксиниз».+

14 Бир шәнбә ҝүнү Иса фәрисиләрин рәһбәрләриндән биринин евинә наһара ҝетди. Орадакылар Исаја ҝөз гојурдулар. 2 Исанын гаршысында бәдәнинә су јығылан бир хәстә варды. 3 Иса бу адамы ҝөрәндә гануншүнаслардан вә фәрисиләрдән сорушду: «Неҹә билирсиниз, шәнбә ҝүнү адам сағалтмаг дүзҝүндүр, ја јох?»+ 4 Амма онлар динмәдиләр. Онда Иса хәстәјә тохунуб ону сағалтды вә јола салды. 5 Сонра онлара деди: «Һансынызын оғлу ја өкүзү шәнбә ҝүнү гујуја дүшсә,+ дәрһал ону орадан дартыб чыхармаз?»+ 6 Онлар ҹаваб верә билмәдиләр.

7 Иса гонагларын јухары башда јер ахтардығыны ҝөрәндә онлара бир мәсәл чәкди:+ 8 «Кимсә сәни тој мәҹлисинә дәвәт едәндә јухары баша кечмә.+ Ола билсин, мәҹлисә сәндән даһа адлы-санлы бир адам чағырылыб. 9 Белә олдугда тој јијәси ҝәлиб сәнә дејәҹәк: “Јерини бу адама вер”. Онда сән хәҹаләтлә ашағы баша кечмәли олаҹагсан. 10 Амма сәни бир јерә чағыранда ашағы башда отур. Мәҹлис јијәси ҝәлиб сәнә дејәҹәк: “Гардаш, кеч јухары баша”. Онда бүтүн гонагларын гаршысында һөрмәтли оларсан.+ 11 Чүнки өзүнү јүксәлдән алчалдылаҹаг, өзүнү алчалдан исә јүксәлдиләҹәк».+

12 Сонра Иса ону дәвәт етмиш адама деди: «Гонаглыг верәндә евинә достларыны, гоһум-гардашыны вә ја варлы-һаллы гоншуларыны чағырма. Ҝүн ҝәләр, онлар да сәни өз евләринә дәвәт едәрләр, онда әвәз-әвәз оларсыныз. 13 Гонаглыг верәндә евинә касыблары, шикәстләри, чолаглары, корлары чағыр.+ 14 Бах, онда хошбәхт олаҹагсан, чүнки бу адамларын сәнә вермәјә һеч нәләри јохдур. Салеһләр дириләндә+ әвәзини алаҹагсан».

15 Буну ешидәндә гонаглардан бири деди: «Аллаһын Падшаһлығында чөрәк јејән нә хошбәхтдир!»

16 Иса она деди: «Бир адам бөјүк бир зијафәт вермәјә һазырлашырды.+ О, евинә чохлу гонаг дәвәт етмишди. 17 Зијафәт вахты ҝәләндә бу адам нөкәрини ҝөндәрди ки, онлара десин: “Һәр шеј һазырдыр, ҝәлин”. 18 Амма онларын һамысы бәһанә ҝәтирмәјә башлады.+ Бири деди: “Тарла алмышам, ҝәрәк ҝедиб она бахым. Хаһиш едирәм, мәни үзрлү һесаб елә”. 19 Башгасы деди: “Беш ҹүт өкүз алмышам, онлары јохламаға ҝедирәм. Нә олар, мәни үзрлү сај”.+ 20 Башга бириси деди: “Тәзәҹә евләнмишәм, ҝәлә билмәрәм”. 21 Нөкәр гајыдыб онларын сөзләрини ағасына чатдырды. Онда ев јијәси гәзәбләниб нөкәринә деди: “Дурма, тез шәһәрин баш күчәләринә вә јоллара чых, касыблары, шикәстләри, корлары вә чолаглары јығ бура ҝәтир”. 22 Бир аздан нөкәр ҝәлиб деди: “Аға, әмрини јеринә јетирдим, амма һәлә бир аз да јер галыб”. 23 Аға нөкәрә деди: “Јолларда, ҹығырларда кими тапсан һамыны мәҹбур едиб бура ҝәтир ки, евим долсун.+ 24 Буну билин ки, габагҹадан дәвәт етдијим гонаглардан һеч бири мәним шам јемәјимин дадына бахмајаҹаг”».+

25 Иса илә чохлу адам ҝедирди. О чөнүб онлара деди: 26 «Јаныма ҝәлиб, амма ата-анасыны, арвадыны, ушагларыны, баҹы-гардашыны, бәли, һәтта һәјатыны+ мәндән чох севән мәним шаҝирдим ола билмәз.+ 27 Ишҝәнҹә дирәјини ҝөтүрүб мәним архамҹа ҝәлмәјән мәним шаҝирдим ола билмәз.+ 28 Мисал үчүн, сиздән кимсә бир гүллә тикмәк фикринә дүшсә, мәҝәр тикинтини гуртармаға ҝүҹүнүн чатыб-чатмајаҹағыны билмәк үчүн әввәлҹә отуруб мәсрәфләри һесабламаз? 29 Әкс тәгдирдә, бүнөврәни гојаҹаг, амма тикинтини гуртара билмәјәҹәк. Онда ҹамаат: 30 “Бу адам тикмәјә башлады, амма гуртара билмәди”, — дејиб она ҝүләҹәк. 31 Јахуд мүһарибәјә чыхан һансы падшаһ әввәлҹә отуруб мәсләһәтчиләри илә мәшвәрәт етмәз ки, ҝөрсүн он мин әсҝәрилә дүшмәнин ијирми мин әсҝәринә галиб ҝәлә биләҹәк, ја јох? 32 Әҝәр ҝүҹү чатмырса, рәгиб падшаһ һәлә узагда икән елчиләрини ҝөндәриб онунла сүлһ бағламаға чалышаҹаг. 33 Әмин ола биләрсиниз, әмлакындан әл чәкмәјән адам мәним шаҝирдим ола билмәз.+

34 Дуз, әлбәттә ки, јахшы шејдир. Амма о, өз дадыны итирсә, онун дадыны неҹә гајтармаг олар?+ 35 О, артыг нә торпаға, нә дә ҝүбрәјә јарајар. Ону туллајарлар. Гулағы олан, гој ешитсин».+

15 Верҝијығанларын вә ҝүнаһлыларын һамысы она гулаг асмаға ҝәлирди.+ 2 Фәрисиләр вә мирзәләр исә дејинирдиләр: «Бу адам ҝүнаһлыларла отуруб-дурур, онларла чөрәк кәсир». 3 Онда Иса онлара бу мәсәли чәкди: 4 «Сиздән киминсә јүз гојуну олсајды вә онлардан бири итсәјди, мәҝәр дохсан доггузуну чөлдә гојуб итмиш гојуну тапана кими ҝедиб ону ахтармазды?+ 5 Ону тапанда чијнинә гојуб севинә-севинә 6 евинә гајыдар, гонум-гоншуну чағырыб дејәрди: “Мәнимлә бирҝә севинин, чүнки итмиш гојунуму тапмышам”.+ 7 Буну билин ки, ҝөјдә төвбә едән бир ҝүнаһкардан+ өтрү төвбәјә еһтијаҹы олмајан дохсан доггуз салеһдән даһа чох севинәҹәкләр.

8 Јахуд он ҝүмүш пулу* олан һансы гадын пулун бирини итирәрсә, чырағы јандырыб еви сүпүрмәз вә ону тапана гәдәр диггәтлә ахтармаз? 9 Пулу тапанда рәфигәләрини вә гоншуларыны чағырыб дејәр: “Мәнимлә бирҝә севинин, чүнки итирдијим ҝүмүш пулу тапмышам”. 10 Буну билин ки, Аллаһын мәләкләри дә төвбә етмиш бир ҝүнаһкардан өтрү белә севинирләр».+

11 Сонра о, сөзүнә давам етди: «Бир адамын ики оғлу варды. 12 Кичик оғул атасына деди: “Ата, әмлакындан мәнә дүшән пајы вер”. Онда ата өз малыны ики оғулун арасында бөлдү. 13 Чох кечмәди ки, кичик оғул һәр шејини јығыб узаг өлкәјә јолланды. Орада ејш-ишрәтә гуршаныб бүтүн малыны пуч етди. 14 Һәр шејини хәрҹләјиб гуртармышды ки, о өлкәдә мөһкәм аҹлыг олду вә оғлан корлуг чәкмәјә башлады. 15 О, һәмин өлкәнин сакинләриндән биринин јанына ҝедиб әтәјиндән јапышды. О да оғланы отлагларына донуз+ отармаға ҝөндәрди. 16 Оғлан донузларын једији кечибујнузу ағаҹынын мејвәси илә гарныны дојдурмаға шад оларды, амма һеч ким она һеч нә вермирди.

17 Ағлы башына ҝәләндә оғлан өзү-өзүнә деди: “Атамын евиндә муздла ишләјән нечә-нечә адамын дојунҹа јемәјә чөрәји вар, мән исә бурада аҹындан өлүрәм! 18 Атамын јанына гајыдыб дејәҹәјәм: “Ата, мән ҝөјдәки Аллаһа вә сәнә гаршы ҝүнаһ еләмишәм. 19 Артыг сәнин оғлун адланмаға лајиг дејиләм. Иҹазә вер, муздла ишләјән адамларына гошулум”. 20 О дуруб атасынын јанына ҝетди. Һәлә узагда икән атасы оғлуну ҝөрүб она үрәји јанды, габағына гачыб онун бојнуна сарылды вә нәвазишлә өпдү. 21 Оғлан атасына деди: “Ата, мән ҝөјдәки Аллаһа вә сәнә гаршы ҝүнаһ еләмишәм.+ Артыг сәнин оғлун адланмаға лајиг дејиләм”. 22 Атасы исә нөкәрләринә әмр етди: “Тез олун! Ән ҝөзәл хәләти ҝәтириб оғлума ҝејиндирин. Бармағына үзүк тахын, ајагларына сәндәл ҝејиндирин. 23 Бәсләнмиш дананы ҝәтириб кәсин, јејәк-ичәк шадланаг. 24 Чүнки мәним бу оғлум өлмүшдү дирилди,+ итмишди тапылды”. Онлар шәнлијә башладылар.

25 Бу заман бөјүк оғул тарлада иди. Ҝери гајыдаркән евә јахынлашанда мусиги вә рәгс сәдалары ешитди, 26 нөкәрләрдән бирини јанына чағырыб ондан нә баш вердијини сорушду. 27 Нөкәр деди: “Гардашын гајыдыб, атан да онун сағ-саламат гајытдығына ҝөрә бәсләнмиш дана кәсиб”. 28 Бөјүк оғул гәзәбләнди вә евә ҝирмәк истәмәди. Онда атасы чыхыб она јалвармаға башлады. 29 О, ҹавабында атасына деди: “Нечә илдир сәнә нөкәрчилик едирәм, һеч вахт сәнин сөзүндән чыхмамышам. Сән исә мәнә достларымла шәнлик етмәк үчүн бир чәпиш дә вермәмисән. 30 Амма сәнин малыны фаһишәләрә хәрҹләјиб пуч едән бу оғлун ҝәлән кими онун үчүн бәсләнмиш дана кәсдин”. 31 Онда атасы деди: “Оғлум, сән һәмишә јанымдасан, нәјим варса, сәниндир. 32 Амма биз она ҝөрә севиниб-шадланырыг ки, гардашын өлмүшдү дирилди, итмишди тапылды”».

16 Сонра Иса шаҝирдләринә мүраҹиәт едәрәк деди: «Бир дөвләтли адамын евиндә нөкәрбашы варды. Бир ҝүн ону ағасынын малыны исраф етмәкдә иттиһам етдиләр. 2 Онда аға нөкәрбашыны јанына чағырыб деди: “Бу нәдир сәнин һаггында ешидирәм? Ишин барәдә һесабат вер, сән артыг бу еви идарә етмәјәҹәксән”. 3 Нөкәрбашы өз-өзүнә деди: “Ағам вәзифәми әлимдән алыр, бәс мән нә едәҹәјәм? Торпаг газмаға гүввәм јох, диләнмәјә дә утанырам. 4 Аһа! Билирәм нә етмәк лазымдыр ки, ишдән говуландан сонра ҹамаат мәни өз евиндә гәбул етсин”. 5 О, ағасына борҹу оланлары бир-бир јанына чағырды. Биринҹисиндән сорушду: “Ағама нә гәдәр борҹлусан?” 6 О ҹаваб верди: “Јүз бат* зејтун јағы”. Нөкәрбашы она деди: “Борҹ сәнәдини ҝөтүр, отур, ҹәлд әлли бат јаз”. 7 Сонра диҝәриндән сорушду: “Бәс сәнин борҹун нә гәдәрдир?” О ҹаваб верди: “Јүз кор* буғда”. Нөкәрбашы она: “Борҹ сәнәдини ҝөтүр, сәксән кор јаз”, — деди. 8 Ағасы нөкәрбашыны, надүрүст олса да, ағылла тәрпәндији үчүн тәрифләди. Буну билин, бу дөврүн* оғуллары нурун оғулларына+ нисбәтән өз дөврүнүн адамлары илә даһа ағылла давранырлар.

9 Бахын сизә дејирәм: өзүнүзә бу шәр дүнјанын сәрвәтилә+ достлар газанын ки, бу сәрвәт гуртаранда онлар сизи әбәди мәскәнләрә гәбул етсинләр.+ 10 Хырда ишдә етибарлы олан бөјүк ишдә дә етибарлы олур, хырда ишдә дүрүст олмајан бөјүк ишдә дә дүрүст олмур. 11 Беләликлә, әҝәр сиз бу шәр дүнјанын сәрвәти илә мүнасибәтдә садиг олмасаныз, ким сизә һәгиги сәрвәти етибар едәр? 12 Өзҝәсинин малына гаршы садиг олмасаныз, ким сизә сизин үчүн һазырланмыш мүкафаты верәр?+ 13 Һеч бир нөкәр ики ағаја гуллуг едә билмәз, чүнки ја биринә нифрәт едиб, о бирини севәҹәк, ја да биринә садиг галыб диҝәрини сајмајаҹаг. Сиз һәм Аллаһын, һәм дә вар-дөвләтин нөкәри ола билмәзсиниз».+

14 Бу сөзләри ешидән пулҝир фәрисиләр она истеһза етмәјә башладылар.+ 15 Буна ҝөрә дә Иса онлара деди: «Сиз инсанларын гаршысында өзүнүзү салеһ ҝөстәрирсиниз,+ лакин Аллаһ үрәјинизи билир.+ Инсанларын ҝөзүндә уҹа сајылан шеј Аллаһын ҝөзүндә ијрәнҹдир.+

16 Төврат* вә Пејғәмбәрләрин китабы Јәһјаја гәдәр иди. Ондан башлајараг Аллаһын Падшаһлығы һаггында мүждә тәблиғ едилир вә һәр ҹүр адам вар ҝүҹү илә ора ҝирмәјә ҹан атыр.+ 17 Јерлә ҝөј јох олса белә, Төвратдан бир һәрфин нөгтәси дә боша чыхмаз.+

18 Арвадыны бошајыб башгасы илә евләнән зина едир, бошанмыш гадынла евләнән дә зина едир.+

19 Бир варлы адам вар иди. О, кәтан вә бәнөвшәји либас ҝејинир, өмрүнү тәмтәраг ичиндә, кефдә-дамагда кечирирди. 20 Бир дә Илазәр адлы бир диләнчи варды. Онун бәдәни бүсбүтүн јара ичиндә иди. Адәтән ону варлынын гапысына гојардылар. 21 О, варлынын сүфрәсиндән дүшән шејләрлә гарныны дојдурмағы арзулајарды. Итләр ҝәлиб онун јараларыны јалајарды. 22 Бир ҝүн диләнчи өлдү вә мәләкләр ону Ибраһимин јанына* апардылар.

Варлы адам да өлдү вә дәфн едилди. 23 О, Мәзарда* әзаб чәкән вахт башыны галдырыб узагда Ибраһими вә јанындакы Илазәри ҝөрдү. 24 Варлы чағырыб деди: “Ибраһим ата! Мәнә рәһм ет. Илазәри ҝөндәр, бармағынын уҹуну суја батырыб дилими сәринләтсин, аловун ичиндә әзаб чәкирәм”. 25 Лакин Ибраһим она деди: “Бала, унутма ки, сән бүтүн өмрүн боју фираван јашамысан, Илазәр исә бир хош ҝүн ҝөрмәјиб. Инди о, бурада тәсәлли тапыр, сән исә әзаб чәкирсән. 26 Үстәлик, арамызда дәрин учурум гојулуб ки, кимсә биздән сизә ја сиздән бизә кечмәк истәсә, кечә билмәсин”. 27 Варлы адам деди: “Ата, онда сәндән хаһиш едирәм, Илазәри атамын евинә ҝөндәр, 28 чүнки мәним беш гардашым вар. Гој онлары хәбәрдар етсин ки, онлар да бу әзаблы јерә дүшмәсинләр”. 29 Лакин Ибраһим деди: “Онларын Мусасы вар, Пејғәмбәрләри вар, гој онлары динләсинләр”.+ 30 Варлы исә деди: “Хејр, динләмирләр, ај Ибраһим ата! Амма өлүләрдән кимсә ҝәлсә, төвбә едәрләр”. 31 Онда Ибраһим деди: “Әҝәр Мусаја+ вә Пејғәмбәрләрә гулаг асмырларса, өлүләрдән кимсә дирилиб ҝәлсә дә инанмазлар”».

17 Сонра Иса шаҝирдләринә деди: «Иман јолунда мүтләг манеәләр олаҹаг. Амма вај сәбәбкарын һалына! 2 Бу кичикләрдән бирини бүдрәтмәкдәнсә онун үчүн даһа јахшы оларды ки, бојнуна дәјирман дашы асыб ону дәнизә атсынлар.+ 3 Еһтијатлы олун. Кимсә* ҝүнаһ ишләсә, ону мәзәммәт ет,+ төвбә етсә, бағышла.+ 4 Һәтта бир ҝүндә сәнә гаршы једди дәфә ҝүнаһ ишләсә вә һәр дәфә јанына ҝәлиб: “Төвбә едирәм”, — десә, ону бағышламалысан».+

5 Һәвариләр Ағаја дедиләр: «Иманымызы артыр».+ 6 Аға исә деди: «Әҝәр сиздә бир хардал тохуму бојда иман олсајды, бу хартут ағаҹына: “Көкүндән гоп, дәниздә бит”, — дејәрдиниз, ағаҹ да сизә итаәт едәрди.+

7 Туталым нөкәриниз вар. О, јер шумламагдан вә ја сүрүнү отармагдан гајыданда һансыныз она: “Тез сүфрәјә кеч, әјләш”, — дејәр? 8 Мәҝәр: “Шам јемәјими һазырла, өнлүјүнү тах, мән јејиб гуртаранадәк мәнә гуллуг ет, өзүн сонра јејәрсән”, — демәз? 9 Тапшырығыны јеринә јетирдијинә ҝөрә мәҝәр ағасы нөкәрә миннәтдар олаҹаг? 10 Сиз дә сизә тапшырылмыш ишләри ҝөрүб гуртаранда дејин: “Биз һеч нәјә јарамајан нөкәрләрик. Биз садәҹә өһдәмизә дүшән иши ҝөрдүк”».+

11 Јерусәлимә ҝедәркән Иса Сәмәријјә илә Ҹәлиләнин арасындан кечирди. 12 Бир кәндә ҝирәндә ону он нәфәр ҹүзамлы киши ҝөрдү. Онлар узагда дуруб+ 13 гышгырдылар: «Иса, Мүәллим, бизә рәһм ет!» 14 Иса онлары ҝөрәндә деди: «Ҝедин өзүнүзү каһинләрә ҝөстәрин».+ Бу адамлар јолда икән ҹүзамдан тәмизләндиләр.+ 15 Онлардан бири сағалдығыны ҝөрүб Аллаһы уҹадан мәдһ едә-едә ҝери гајытды. 16 О, үзүгојлу Исанын ајагларына јыхылыб она тәшәккүр етди. Бу адам сәмәријјәли+ иди. 17 О заман Иса деди: «Мәҝәр он нәфәр тәмизләнмәди? Бәс галан доггуз нәфәр һаны? 18 Башга халгдан олан бу адамдан савајы Аллаһы мәдһ етмәк үчүн ҝери гајыдан олмады?» 19 Сонра һәмин адама деди: «Дур ҝет, иманын сәни сағалтды».+

20 Фәрисиләр ондан Аллаһын Падшаһлығынын нә вахт ҝәләҹәјини сорушанда+ Иса белә ҹаваб верди: «Аллаһын Падшаһлығы ачыг-ашкар шәкилдә ҝәлмәјәҹәк. 21 Онун барәсиндә “бахын, бурададыр” ја “орададыр” демәјәҹәкләр. Чүнки Аллаһын Падшаһлығы араныздадыр».+

22 Сонра шаҝирдләринә деди: «Елә бир вахт ҝәләҹәк ки, инсан Оғлунун ҝүнләриндән бирини ҝөрмәји чох арзулајаҹагсыныз, амма ҝөрмәјәҹәксиниз. 23 Сизә “бах, орададыр!”, јахуд “бах, бурададыр!” дејәҹәкләр. Ҝетмәјин, онларын далынҹа дүшмәјин.+ 24 Чүнки шимшәк чаханда ҝөјүн бир уҹундан о бири уҹуна гәдәр неҹә парлајырса, инсан Оғлу+ да зүһур едәҹәји ҝүн белә олаҹаг.+ 25 Анҹаг әввәлҹә о, чохлу әзаблара гатлашмалы, бу нәсил тәрәфиндән рәдд олунмалыдыр.+ 26 Нуһун вахтында неҹә идисә,+ инсан Оғлунун вахтында да елә олаҹаг:+ 27 Нуһ ҝәмијә ҝирән ҝүнә гәдәр+ инсанлар јејир-ичир, евләнир, әрә ҝедирдиләр. Сонра дашгын ҝәлиб онларын һамысыны тәләф етди.+ 28 Лутун вахтында да белә иди:+ инсанлар јејир-ичир, алыр-сатыр, әкир, тикирдиләр. 29 Амма Лут Сәдумдан чыхдығы ҝүн ҝөјдән атәш вә күкүрд јағыб һамыны мәһв етди.+ 30 Инсан Оғлунун зүһур едәҹәји ҝүндә дә белә олаҹаг.+

31 О ҝүн ким дамда оларса, әшјаларынын далынҹа евә дүшмәсин, тарлада олан да ҝери гајытмасын. 32 Лутун арвадыны һеч вахт јадыныздан чыхармајын.+ 33 Ким һәјатыны горумаға чалышырса, ону итирәҹәк, амма һәјатыны итирән ону горујаҹаг.+ 34 Буну билин: һәмин ҝеҹә ики нәфәр бир јатагда олаҹаг. Бири ҝөтүрүләҹәк, о бириси галаҹаг.+ 35 Бир дәјирманда ики гадын дән үјүдәҹәк. Бири ҝөтүрүләҹәк, о бириси галаҹаг». 36 *⁠—— 37 Шаҝирдләри ондан сорушду: «Аға, һара?» О ҹаваб верди: «Ҹәсәд һарададырса, гарталлар да ора јығышаҹаг».+

18 Сонра Иса һәмишә дуа етмәјин вә руһдан дүшмәмәјин ваҹиблији барәсиндә онлара бир мәсәл чәкди:+ 2 «Бир шәһәрдә Аллаһдан горхмајан вә инсанлары сајмајан бир һаким варды. 3 Орада һәмчинин бир дул гадын да јашајырды. Бу гадын даима һакимин јанына ҝедиб: “Мәнимлә рәгибимин ишинә бах, мәним үчүн әдаләти бәргәрар ет”, — дејирди. 4 Һаким бир мүддәт она көмәк етмәди, амма сонрадан өз-өзүнә деди: “Дүздүр, Аллаһдан горхмурам, инсанлары да сајмырам, 5 амма бу дул гадынын ҝәлиб-ҝетмәји мәни лап боғаза јығды. Ҝәрәк онун үчүн әдаләти бәргәрар едим ки, даһа ҝәлиб баш-бејними апармасын”».+ 6 Аға деди: «Ҝөрүрсүнүз, һагг-наһаг танымајан һаким нә деди?! 7 Әҝәр о, белә етдисә, мәҝәр сәбирли Аллаһ+ Ондан ҝеҹә-ҝүндүз имдад диләјән сечилмишләри үчүн әдаләти бәрпа етмәјәҹәк?+ 8 Буну билин ки, Аллаһ тез бир заманда онлар үчүн әдаләти бәрпа едәҹәк. Бәс ҝөрәсән, инсан Оғлу ҝәләндә јер үзүндә белә иман тапаҹаг?»

9 Өзүнү салеһ сајыб башгаларыны һеч сајан адамлар үчүн Иса бу мәсәли чәкди: 10 «Ики адам дуа етмәк үчүн мәбәдә ҝирди. Онлардан бири фәриси, диҝәри верҝијыған иди. 11 Фәриси ајаг үстә дуруб үрәјиндә белә дуа етди: “Шүкүр Сәнә, Илаһи! Мән башгалары кими сојғунчу, һагсыз, зинакар дејиләм. Нә дә бу верҝијығанын тајы дејиләм. 12 Һәфтәдә ики дәфә оруҹуму тутурам, әлдә етдијим һәр шејин онда бирини верирәм”.+ 13 Верҝијыған исә узагда дуруб ҝөзләрини дә ҝөјә галдырмаға ҹүрәт етмирди, амма синәсинә вуруб дејирди: “Ја Аллаһ, мән ҝүнаһкара рәһмин ҝәлсин”.+ 14 Буну билин ки, бу адам фәрисидән даһа салеһ сајылараг евинә ҝетди.+ Чүнки өзүнү јүксәлдән алчалдылаҹаг, өзүнү алчалдан исә јүксәлдиләҹәк».+

15 Ҹамаат өз көрпәләрини Исанын јанына ҝәтирирди ки, Иса онлара тохунсун. Шаҝирдләр исә онлары данлајырды.+ 16 Амма Иса ушаглары јанына чағырды вә деди: «Гојун ушаглар јаныма ҝәлсин, онлара мане олмајын, чүнки Аллаһын Падшаһлығы беләләринә мәхсусдур.+ 17 Билин вә аҝаһ олун: Аллаһын Падшаһлығыны балаҹа ушаг кими гәбул етмәјән әсла ора ҝирмәјәҹәк».+

18 Рәһбәрләрдән бири ондан сорушду: «Ҝөзәл Устад, әбәди һәјаты алмаг үчүн мән нә етмәлијәм?»+ 19 Иса она деди: «Мәни нијә белә адландырырсан? Аллаһдан башга ҝөзәл Варлыг јохдур.+ 20 Сән ки “зина етмә+, адам өлдүрмә+, оғурлуг етмә+, јалан шаһидлик етмә+, атана вә анана һөрмәт ет+” әмрләрини билирсән». 21 О адам ҹаваб верди: «Бүтүн бунлара та ушаглыгдан әмәл едирәм». 22 Иса она гулаг асыб деди: «Амма бир шеј дә етмәлисән. Нәјин варса, сат, касыблара пајла. Онда ҝөјдә хәзинән олаҹаг. Сонра мәним ардымҹа ҝәл».+ 23 О, буну ешидәндә бәрк кәдәрләнди, чүнки чох варлы иди.+

24 Иса она бахыб деди: «Пуллу адамлара Аллаһын Падшаһлығына ҝирмәк неҹә дә чәтин олаҹаг!+ 25 Дәвәнин ијнә дешијиндән кечмәси варлы адамын Аллаһын Падшаһлығына ҝирмәсиндән даһа асандыр».+ 26 Бу сөзләри ешидәнләр сорушдулар: «Бәс онда ким хилас ола биләр?»+ 27 Иса ҹаваб верди: «Инсан үчүн мүмкүн олмајан шеј Аллаһ үчүн мүмкүндүр».+ 28 Онда Бутрус деди: «Бах, нәјимиз вардыса гојуб сәнин ардынҹа ҝәлдик».+ 29 Иса онлара деди: «Әмин олун, Аллаһын Падшаһлығы уғрунда евини, арвадыны, гардашларыны, валидејнләрини вә ушагларыны гојуб ҝәлән+ 30 бу дөврдә әвәзини артыгламасы илә алаҹаг, ҝәләҹәкдә исә әбәди һәјата говушаҹаг».+

31 Сонра Иса он ики һәварисини кәнара чәкиб онлара деди: «Инди Јерусәлимә ҝедирик. Пејғәмбәрләрин инсан Оғлуна аид јаздыглары һәр шеј јеринә јетәҹәк.+ 32 Мәсәлән, о, башга халглардан олан адамларын әлинә вериләҹәк.+ Ону лаға гојаҹаглар+, тәһгир едәҹәкләр+, үзүнә түпүрәҹәкләр. 33 Ону гамчы илә дөјәҹәк, сонра өлдүрәҹәкләр,+ амма о, үчүнҹү ҝүн дириләҹәк».+ 34 Анҹаг шаҝирдләр бу сөзләрдән бир шеј баша дүшмәдиләр, чүнки бунларын мәнасы онлардан ҝизләдилмишди, буна ҝөрә дә онун дедикләрини дәрк етмәдиләр.

35 Иса Әриһаја јахынлашанда јолун гырағында бир кор диләнчи отурмушду.+ 36 О, јолдан чохлу адамын кечдијини ешидәндә нә баш вердијини сорушду. 37 Она дедиләр: «Нәсрани Иса кечир!» 38 Кор буну ешидәндә гышгырды: «Еј Давуд Оғлу Иса, мәнә рәһм ет!» 39 Габагда ҝедәнләр тәпинәрәк ону сусдурмаға чалышдылар, амма о, даһа да бәркдән гышгырмаға башлады: «Давуд Оғлу, мәнә рәһм ет!» 40 Иса ајаг сахлады вә әмр етди ки, о адамы јанына ҝәтирсинләр. О јахынлашанда Иса сорушду: 41 «Нә истәјирсән? Сәнин үчүн нә едим?» О ҹаваб верди: «Аға, ҝөзләримә шәфа вер». 42 Иса она деди: «Гој ҝөзләрин ҝөрсүн, иманын сәни сағалтды».+ 43 Һәмин андаҹа о адамын ҝөзләри ачылды вә о, Аллаһа алгыш охуја-охуја Исанын ардынҹа ҝетди.+ Буну ҝөрән ҹамаат да Аллаһа алгыш охуду.+

19 Иса Әриһа шәһәриндән кечирди. 2 Орада Зәккај адында варлы бир адам варды. Бу адам верҝијығанларын рәиси иди. 3 О, Исаны ҝөрмәк истәјирди, лакин адам чох олдуғундан ҝөрә билмирди, чүнки балаҹабој иди. 4 Буна ҝөрә дә Зәккај габаға гачыб Исаны ҝөрмәк үчүн бир әнҹир ағаҹына дырмашды, чүнки Иса һәмин јолдан кечмәли иди. 5 Иса о јерә чатанда башыны галдырыб она деди: «Зәккај, тез ашағы дүш. Мән бу ҝүн сәнин евиндә галмалыјам». 6 Зәккај тез ашағы дүшдү вә ону севинҹлә евиндә гонаг етди. 7 Адамлар буну ҝөрәндә: «Сиз бир буна бахын, ҝүнаһлынын евинә гонаг ҝедир», — дејә дејинмәјә башладылар.+ 8 Зәккај исә ајаға галхыб Ағаја деди: «Аға, малымын јарысыны јохсуллара верәҹәјәм, кимин әлиндән нәјини алмышамса, она дөрдгат гајтараҹағам».+ 9 Иса буну ешидәндә деди: «Бу ҝүн бу евә хилас ҝәлди, чүнки бу адам да Ибраһимин оғлудур. 10 Инсан Оғлу иткинләри тапыб хилас етмәјә ҝәлиб».+

11 Бу сөзләрдән сонра Иса шаҝирдләринә башга бир мәсәл чәкди, чүнки онлар елә дүшүнүрдүләр ки, Јерусәлимә ҝәлән кими Аллаһын Падшаһлығыны ҝөрәҹәкләр.+ 12 О деди: «Күбар аиләдән олан бир адам падшаһлыг һакимијјәтини алыб ҝери гајытмаг үчүн узаг бир өлкәјә јолланырды.+ 13 О, јанына он нөкәр чағырыб онлара он мина* верди вә тапшырды: “Мән ҝәләнә кими бу пулу дөвријјәјә бурахын”.+ 14 Лакин өлкәсинин сакинләри она нифрәт едирдиләр. Онлар онун ардынҹа бир нечә елчи ҝөндәриб дедиләр: “Биз бу адамын үзәримиздә һөкмранлыг етмәсини истәмирик”.

15 Падшаһлыг һакимијјәтини алыб ҝери гајыдандан сонра о, нөкәрләри јанына чағыртдырды ки, ҝөрсүн онлара вердији пулу дөвријјәјә бурахыб нә гәдәр ҝәлир әлдә едибләр.+ 16 Биринҹи нөкәр ҝәлиб деди: “Аға, вердијин мина он мина ҝәтирди”.+ 17 Ағасы она деди: “Афәрин, гочаг нөкәр! Хырда ишдә етибарлы олдуғун үчүн сәнә он шәһәр үзәриндә һакимијјәт верирәм”.+ 18 Сонра икинҹи нөкәр ҝәлиб деди: “Аға, вердијин мина беш мина ҝәтирди”.+ 19 Ағасы бу нөкәрә дә деди: “Сәнә дә беш шәһәр үзәриндә һакимијјәт верирәм”. 20 Лакин башга бириси ҝәлиб белә деди: “Аға, ал, бу да сәнин пулун. Ону јајлыға бүкүб ҝизләтмишдим. 21 Сәндән горхдум, чүнки сән сәрт адамсан, гојмадығыны ҝөтүрүрсән, әкмәдијини бичирсән”.+ 22 Ағасы она деди: “Јарамаз нөкәр! Сән өз дилинлә өзүнү мәһкум етдин. Ахы сән мәним гојмадығыны ҝөтүрән, әкмәдијини бичән сәрт адам олдуғуму билирдин!+ 23 Белә исә, нә үчүн пулуму дөвријјәјә бурахмадын ки, гајыданда ону фаизлә ҝери алым?”

24 Онда аға јанындакылара деди: “Пулу бундан алыб он минасы олана верин”.+ 25 Она дедиләр: “Аға, ахы онун артыг он минасы вар!” 26 “Буну билин ки, кимдә варса, она даһа чох вериләҹәк, кимдә јохдурса, әлиндәки дә алынаҹаг.+ 27 Үзәрләриндә падшаһлыг етмәјими истәмәјән дүшмәнләрими исә бура ҝәтириб ҝөзүмүн габағында өлдүрүн”».

28 Иса бунлары дејәндән сонра јолуна давам едиб Јерусәлимә галхды. 29 О, Зејтун дағында+ јерләшән Бејтфәҹијә вә Бејтанијјәјә јахынлашанда габағынҹа ики шаҝирдини ҝөндәриб+ 30 деди: «Гаршыдакы кәндә ҝедин. Кәндә ҝирәндә пајаја бағланмыш вә һеч кимин минмәдији бир годуг ҝөрәҹәксиниз. Ону ачыб мәнә ҝәтирин. 31 Әҝәр кимсә сиздән ону нијә ачдығынызы сорушса, дејин ки, Ағаја лазымдыр». 32 Онлар ҝедиб ҝөрдүләр ки, һәр шеј онун дедији кимидир.+ 33 Һејваны ачаркән онун јијәләри дедиләр: «Ону нијә ачырсыныз?» 34 Шаҝирдләр ҹаваб вердиләр: «Ағаја лазымдыр». 35 Онлар һејваны Исанын јанына ҝәтирдиләр, үст палтарларыны чыхарыб һејванын белинә гојдулар вә Исаны она миндирдиләр.+

36 Иса јолла ҝедәркән ҹамаат үст палтарыны јерә сәрирди.+ 37 О, Зејтун дағынын енишинә јахынлашанда бүтүн шаҝирдләри севинди. Онлар ҝөзләри илә ҝөрдүкләри әзәмәтли ишләрә ҝөрә Аллаһы уҹадан мәдһ едиб 38 дедиләр: «Јеһованын ады илә Падшаһ кими ҝәләнә ешг олсун! Ҝөјләрдә сүлһ, уҹаларда јашајана алгыш!»+ 39 Лакин бәзи фәрисиләр ҹамаатын арасындан гышгырыб дедиләр: «Устад, шаҝирдләрини сусдур».+ 40 Иса онлара деди: «Буну билин ки, онлар суссајдылар, дашлар дилә ҝәлиб бағырарды».

41 Иса шәһәрә јахынлашанда она бахыб ағлады.+ 42 О деди: «Каш бу ҝүн сән сүлһә апаран јолу дәрк едәјдин... Амма ҝөзләрин бағлыдыр.+ 43 Чүнки вахт ҝәләҹәк, дүшмәнләрин сәнин әтрафында уҹу шиш пајаларла истеһкам гураҹаг, сәни мүһасирәјә алыб һәр тәрәфдән сыхышдыраҹаг.+ 44 Онлар сәни, ушагларыны јерә чырпаҹаг,+ сәндә дашы даш үстә гојмајаҹаг,+ чүнки сән јохлама вахтыны сезмәдин».

45 Сонра Иса мәбәдә ҝириб орадакы алверчиләри говмаға башлады.+ 46 О дејирди: «Јазылыб: “Мәним евим дуа еви олаҹаг”.+ Сиз исә ону гулдур јувасына дөндәрмисиниз».+

47 Иса һәр ҝүн мәбәддә вәз едирди. Бөјүк каһинләр, мирзәләр вә халгын нүфузлу адамлары ону өлдүрмәк үчүн фүрсәт ахтарырдылар,+ 48 амма тапа билмирдиләр, чүнки бүтүн халг ону диггәтлә динләјир, ондан ајрылмырды.+

20 Бир ҝүн Иса мәбәддә вәз едир вә мүждәни тәблиғ едирди. Бөјүк каһинләр вә мирзәләр ағсаггалларла бирликдә онун јанына ҝәлиб 2 сорушдулар: «Де ҝөрәк бунлары нә һагла едирсән? Сәнә ким ихтијар вериб?»+ 3 Иса деди: «Мән дә сизә бир суал верәҹәјәм: дејин ҝөрүм 4 Јәһјаја вәфтиз етмәк ихтијарыны Аллаһ вермишди, јохса инсанлар?» 5 Онлар өз араларында ҝөтүр-гој едиб белә гәнаәтә ҝәлдиләр: «Әҝәр десәк ки, “Аллаһ вермишди”, о гајыдыб дејәҹәк: “Бәс нијә она инанмадыныз?” 6 Әҝәр десәк ки, “инсанлар вермишди”, онда ҹамаат бизи даша басар, чүнки һамы Јәһјанын пејғәмбәр олдуғуна инаныр».+ 7 Онлар белә дедиләр: «Билмирик ким вермишди». 8 Иса онлара деди: «Мән дә бунлары нә ихтијарла етдијими сизә демәјәҹәјәм».

9 Сонра Иса ҹамаата белә бир мәсәл чәкди: «Бир адам үзүм бағы салды+ вә бағы бағбанлара иҹарәјә вериб узун мүддәтә башга өлкәјә јолланды.+ 10 Мәһсул јығымы мөвсүмүндә өз нөкәрини бағбанларын јанына ҝөндәрди ки, бағын барындан она версинләр. Бағбанлар исә нөкәри дөјүб әлибош ҝери гајтардылар.+ 11 Бағын саһиби јенидән бир нөкәр ҝөндәрди. Бағбанлар ону да дөјүб тәһгир етдиләр вә әлибош гајтардылар. 12 О, үчүнҹү дәфә нөкәр ҝөндәрди. Бағбанлар ону да шил-күт едиб чөлә атдылар. 13 Онда бағын саһиби белә деди: “Нә едим? Ҝәлсәнә севимли оғлуму ҝөндәрим.+ Јәгин она һөрмәтлә јанашарлар”. 14 Лакин бағбанлар оғулу ҝөрәндә бир-биринә дедиләр: “Бу, варисдир. Ҝәлин ону өлдүрәк ки, мирас бизим олсун”. 15 Бағбанлар оғулу бағдан чөлә атыб өлдүрдүләр.+ Ҝөрәсән, бағын саһиби онлара нә едәҹәк? 16 О ҝәлиб бу бағбанлары өлдүрәҹәк, үзүм бағыны исә башгаларына верәҹәк».

Буну ешидәндә онлар дедиләр: «Ираг олсун!» 17 Иса онлара бахыб деди: «Бәс онда “бәнналарын рәдд етдикләри даш күнҹүн әсас дашы олду” сөзләринин мәнасы нәдир?+ 18 Онун үстүнә јыхылан һәр кәс тикә-парча олаҹаг.+ Бу даш кимин үстүнә дүшсә, ону тәләф едәҹәк».

19 Мирзәләр вә бөјүк каһинләр Исанын бу мәсәли онлара аид етдијини баша дүшүб ону дәрһал тутмаг истәдиләр, амма ҹамаатдан горхдулар.+ 20 Ону јахшыҹа мүшаһидә етдикдән сонра хәлвәтҹә муздла бир нечә адам тутдулар вә онун јанына ҝөндәрдиләр. Бу адамлар өзләрини салеһ ҝөстәриб ону сөздә тутмалы идиләр.+ Мирзәләр вә бөјүк каһинләр Исаны һөкумәтә вә валијә тәслим етмәк истәјирдиләр. 21 Һәмин адамлар ҝәлиб Исаја дедиләр: «Устад, биз билирик ки, сән һәмишә дүз данышырсан, доғру тәлим верирсән. Сәндә тәрәфкешлик јохдур, Аллаһын јолуну һәгигәтә мүвафиг өјрәдирсән. 22 Неҹә билирсән, падшаһа* ҹан верҝиси өдәмәк дүзҝүндүр, ја јох?» 23 Иса онларын кәләјини дәрһал анлајыб деди: 24 «Мәнә бир динар* ҝөстәрин. Бу динарын үзәриндә кимин сурәти вә титулу һәкк олунуб?» Онлар ҹаваб вердиләр: «Падшаһын». 25 Иса онлара деди: «Белә исә, падшаһа мәхсус шејләри падшаһа,+ Аллаһа мәхсус шејләри Аллаһа верин».+ 26 Онлар халгын гаршысында Исаны сөздә тута билмәдиләр вә онун ҹавабына мат галыб сусдулар.

27 Дирилмәјә инанмајан саддукиләрдән бир нечәси+ онун јанына ҝәлиб сорушду:+ 28 «Устад, Муса бизә белә јазыб: “Бир киши өвладсыз өләрсә, гардашы онун дул галмыш арвадыны алмалы вә онун нәслини давам етдирмәлидир”.+ 29 Једди гардаш вар иди: бөјүк гардаш евләнди, амма өвладсыз өлдү. 30 Икинҹиси дә о гадынла евләнди вә сонра өлдү, 31 үчүнҹүсү дә елә. Беләликлә, гардашларын једдиси дә онунла евләндиләр, амма өзләриндән сонра өвлад гојмајыб өлдүләр. 32 Ахырда о гадын да өлдү. 33 Ҝөрәсән, дириләндән сонра һәмин гадын бу гардашлардан һансынын арвады олаҹаг? Ахы једдиси дә ону алмышды».

34 Иса онлара деди: «Бу дөврүн өвладлары евләнирләр, әрә ҝедирләр, 35 лакин ҝәләҹәк дөврдә јашамаға вә өлүләрдән дирилмәјә лајиг ҝөрүләнләр нә евләнәҹәк, нә дә әрә ҝедәҹәкләр.+ 36 Онлар артыг өлмәјәҹәкләр, чүнки мәләк кими олаҹаг вә дирилдикләри үчүн Аллаһын өвладлары олаҹаглар. 37 О ки галды өлүләрин дирилмәсинә, буну һәтта Муса кол һаггындакы әһвалатында Јеһованы “Ибраһимин Аллаһы, Исһагын Аллаһы вә Јагубун Аллаһы” адландырмагла ҝөстәриб.+ 38 О, өлүләрин јох, дириләрин Аллаһыдыр, чүнки Онун үчүн онларын һамысы сағдыр».+ 39 Мирзәләрдән бир нечәси деди: «Устад, јахшы дедин». 40 Онлар артыг бир сөз белә сорушмаға ҹүрәт етмирдиләр.

41 Иса онлардан сорушду: «Неҹә олур ки, Мәсиһи Давудун оғлу адландырырлар?+ 42 Ахы Давуд өзү Зәбур китабында белә дејир: “Јеһова Ағама деди: 43 “Дүшмәнләрини кәтил кими ајағынын алтына гојанадәк сағымда отур”.+ 44 Давуд ону “Аға” адландырырса, о, Давудун оғлу неҹә ола биләр?»

45 Ҹамаат она гулаг асаркән о, шаҝирдләринә деди: 46 «Өзүнүзү мирзәләрдән ҝөзләјин. Онлар узун әбаларда ҝәзмәји, базар мејданларында ҹамаатдан салам алмағы, синагогларда габаг ҹәрҝәләрдә, зијафәтләрдә јухары башда отурмағы севирләр.+ 47 Онлар дул гадынларын евләрини талајыр, өзләрини мөмин ҝөстәрмәк үчүн узун-узады дуа едирләр. Онлара даһа ағыр һөкм кәсиләҹәк».

21 Иса әтрафа ҝөз ҝәздирәндә варлыларын хәзинә габларына ианә* салдыгларыны ҝөрдү.+ 2 Сонра касыб бир дул гадын да ҝәлиб габа ики хырда пул* салды.+ 3 Иса деди: «Инанын, бу касыб дул гадын онларын һамысындан чох пул салды.+ 4 Чүнки онлар варларынын артыглығындан ианә вердиләр, бу гадын исә јохсул ола-ола, доланмаг үчүн нәји вардыса, һамысыны верди».+

5 Даһа сонра бәзиләри мәбәдин өзүндән, онун ҝөзәл дашларла, Аллаһа тәгдим едилмиш әшјаларла бәзәдилдијиндән данышанда+ 6 о деди: «Елә вахт ҝәләҹәк ки, бурада ҝөрдүкләриниздән даш даш үстә галмајаҹаг, һамысы дағылаҹаг».+ 7 Онда Исадан сорушдулар: «Устад, бунлар нә вахт олаҹаг? Бунларын баш верәҹәји вахт һансы әламәтдән билинәҹәк?»+ 8 Иса ҹаваб верди: «Диггәтли олун ки, сизи алдатмасынлар.+ Чүнки бир чохлары мәним адымла ҝәлиб дејәҹәк: “Мәсиһ мәнәм”, “Вахт јахынлашыр”. Онларын ардынҹа ҝетмәјин.+ 9 Бундан әлавә, мүһарибәләр вә иғтишашлар барәсиндә ешидәндә дәһшәтә ҝәлмәјин. Чүнки әввәлҹә бунлар баш вермәлидир, анҹаг сон дәрһал ҝәлмәјәҹәк».+

10 Сонра әлавә етди: «Милләт милләтә гаршы,+ дөвләт дөвләтә гаршы галхаҹаг.+ 11 Ҝүҹлү зәлзәләләр олаҹаг, ҝаһ бурада, ҝаһ орада гытлыглар вә хәстәликләр* олаҹаг.+ Инсанлар дәһшәтли мәнзәрәләрин, ҝөјдән ҝәлән бөјүк әламәтләрин шаһиди олаҹаг.

12 Лакин бүтүн бунлардан әввәл сизи тутаҹаглар, тәгиб едәҹәкләр,+ синагоглара верәҹәкләр, зинданлара атаҹаглар, мәним адыма ҝөрә сизи падшаһларын вә валиләрин өнүнә ҝәтирәҹәкләр.+ 13 Бунун сајәсиндә сиз шәһадәт верәҹәксиниз. 14 Буна ҝөрә дә өзүнүзү мүдафиә етмәк үчүн нә дејәҹәјинизи габагҹадан дүшүнмәјин,+ 15 чүнки мән сизин дилинизә елә сөзләр гојаҹағам, сизә елә һикмәт верәҹәјәм ки, дүшмәнләриниз сизә бата билмәјәҹәк, сөзүнүзүн габағында сөз дејә билмәјәҹәк.+ 16 Бундан башга, валидејнләриниз, гоһум-гардашыныз, достларыныз сизи әлә верәҹәк, һәтта бәзиләринизи өлдүрәҹәкләр.+ 17 Мәним адыма ҝөрә һамы сизә нифрәт едәҹәк.+ 18 Бунлара бахмајараг, башыныздан бир түк белә, әскик олмајаҹаг.+ 19 Дөзүмлә һәјатынызы хилас едәҹәксиниз.+

20 Гошунларын Јерусәлими мүһасирәјә алдығыны ҝөрәндә+ билин ки, о, тезликлә виран олаҹаг.+ 21 Онда гој Јәһудијјәдә оланлар дағлара гачсын,+ шәһәрдәкиләр орадан чыхсын, әтраф кәндләрдә оланлар шәһәрә ҝирмәсин. 22 Чүнки о ҝүнләр гисас ҝүнләри олаҹаг* вә беләликлә, бүтүн јазыланлар јеринә јетәҹәк. 23 О ҝүнләрдә һамилә гадынларын, әмзикли аналарын вај һалына!+ Бу торпагда бөјүк мүсибәт олаҹаг. Бу халг гәзәбә туш ҝәләҹәк, 24 гылынҹдан кечириләҹәк, бүтүн өлкәләрә әсир апарылаҹаг.+ Халглара верилән вахт гуртарана гәдәр Јерусәлим халгларын тапдағы алтында галаҹаг.+

25 Һәмчинин ҝүнәшдә, ајда, улдузларда әламәтләр олаҹаг.+ Јердә дәнизин нәрилтисиндән вә чалхаланмасындан чыхыш јолу тапмајан халглар әзаб чәкәҹәк. 26 Инсанлар горхудан вә јерин үзәринә ҝәләҹәк һадисәләри ҝөзләмәкдән һушуну итирәҹәк, чүнки ҝөјләрин гүввәләри сарсылаҹаг. 27 Сонра инсан Оғлунун+ гүдрәтлә, ҹалал ичиндә булудда ҝәлдијини ҝөрәҹәкләр.+ 28 Бунлар јеринә јетмәјә башлајанда гамәтинизи дүзәлдиб башынызы дикәлдин, чүнки гуртулушунуз јахындыр».

29 Сонра Иса онлара бу мәсәли чәкди: «Әнҹир ағаҹына вә башга ағаҹлара фикир верин.+ 30 Онларын тумурҹугландығыны ҝөрәндә билирсиниз ки, тезликлә јај ҝәләҹәк. 31 Еләҹә дә бүтүн бунларын баш вердијини ҝөрәндә билин ки, Аллаһын Падшаһлығы јахындадыр. 32 Јадынызда сахлајын ки, бүтүн бунлар бу нәсил кечиб ҝетмәмиш баш верәҹәк.+ 33 Јер-ҝөј јох олуб ҝедәҹәк, амма мәним сөзләрим галаҹаг.+

34 Өзүнүзә фикир верин, үрәјинизи гарынгулулуг, сәрхошлуг+ вә һәјатын гајғылары+ илә јүкләмәјин ки, о ҝүн 35 үстүнүзә тор кими гәфләтән,+ бир ан ичиндә ҝәлмәсин. Чүнки о ҝүн јер үзүндә јашајан һәр кәсин үстүнә ҝәләҹәк. 36 Буна ҝөрә дә ојаг дурун+ вә һәр заман Аллаһа јалварын+ ки, баш верәҹәк бу һадисәләрдән гуртуласыныз вә инсан Оғлунун гаршысында дура биләсиниз».+

37 Иса ҝүндүзләр мәбәддә вәз едир, ҝеҹәләр исә ҝедиб Зејтун дағында галырды. 38 Бүтүн халг ону динләмәк үчүн сүбһ тездән мәбәдә ҝәлирди.

22 Пасха адланан Мајасыз чөрәк бајрамы+ јахынлашырды.+ 2 Бөјүк каһинләр вә мирзәләр халгдан горхурдулар,+ она ҝөрә дә Исаны арадан ҝөтүрмәк үчүн әлверишли јол ахтарырдылар.+ 3 Онда Шејтан он ики һәваридән бири олан Јәһуда Искәрјутун үрәјинә ҝирди.+ 4 Јәһуда бөјүк каһинләрин вә мәбәд рәисләринин јанына ҝедиб онларла Исаны әлә вермәк барәсиндә данышды.+ 5 Бу, онларын үрәјинҹә олду, онлар Јәһудаја ҝүмүш пул вермәји гәрарлашдырдылар.+ 6 Јәһуда разылашды вә Исаны ҹамаатдан хәлвәт әлә вермәк үчүн фүрсәт ахтармаға башлады.

7 Мајасыз чөрәк бајрамынын илк ҝүнү ҝәлди. Һәмин ҝүн Пасха гурбаны кәсилирди.+ 8 Иса Бутрусла Јәһјаны ҝөндәриб деди: «Ҝедин вә бизә Пасха јемәји һазырлајын».+ 9 Онлар сорушдулар: «Һарада һазырлајаг?» 10 Иса ҹаваб верди: «Шәһәрә ҝирәндә әлиндә сахсы сәһәнҝ апаран бир адам ҝөрәҹәксиниз. Онун ҝирдији евә ҝедин+ 11 вә ев саһибинә белә дејин: “Устад сорушур, шаҝирдләри илә Пасха јемәјини һансы отагда јејәҹәк”. 12 О адам сизә јухары мәртәбәдә һазырланмыш бөјүк бир отаг ҝөстәрәҹәк. Јемәји орада һазырлајын». 13 Шаҝирдләр ҝетдиләр вә доғрудан да, һәр шеј Исанын дедији кими олду. Онлар Пасха үчүн һазырлыг ҝөрдүләр.

14 Вахт јетишәндә Иса һәвариләри илә сүфрәјә әјләшди.+ 15 Иса онлара деди: «Мән чох арзулајырдым ки, әзаб чәкмәздән әввәл бу Пасха јемәјини сизинлә јејим. 16 Чүнки бу*, Аллаһын Падшаһлығында ҝерчәкләшмәјинҹә бир даһа буну јемәјәҹәјәм». 17 Сонра бир ҹам ҝөтүрдү вә Аллаһа шүкүр едиб деди: «Бу ҹамы ҝөтүрүн, бир-биринизә өтүрүн. 18 Чүнки Аллаһын Падшаһлығы ҝәлмәјинҹә мән бир даһа шәраб ичмәјәҹәјәм».

19 Сонра чөрәк ҝөтүрдү,+ Аллаһа шүкүр едиб чөрәји бөлдү вә шаҝирдләринә вериб деди: «Бу чөрәк сизин уғрунузда+ фәда едиләҹәк бәдәними тәмсил едир.+ Хатирәми јад етмәк үчүн буну һәмишә един».+ 20 Шам јемәјини јејәндән сонра ејнилә дә ҹамы ҝөтүрүб деди: «Бу ҹам сизин уғрунузда+ ахыдылаҹаг ганым+ әсасында бағланан јени әһди+ тәмсил едир.

21 Лакин хаин мәнимлә бир сүфрә архасындадыр.+ 22 Инсан Оғлу онун үчүн тәјин едилмиш јолла ҝедир.+ Амма јенә дә вај ону сатанын һалына!»+ 23 Онлар араларында данышмаға башладылар ки, ҝөрәсән, буну ким едәҹәк.+

24 Сонра онларын арасында гызғын мүбаһисә дүшдү: онлардан ким даһа бөјүкдүр.+ 25 Иса онлара деди: «Халгларын һөкмдарлары онлара ағалыг едир, онларын үзәриндә һакимијјәт сүрәнләри Һами* кими уҹалдырлар.+ 26 Сиз исә белә олмамалысыныз.+ Гој аранызда бөјүк сајылан кичик кими олсун,+ башчылыг едән хидмәтчи кими олсун. 27 Ким даһа бөјүкдүр: сүфрәдә отуран, јохса гуллуг едән? Мәҝәр бөјүк сүфрәдә отуран дејил? Мән исә сизә гуллуг едирәм.+

28 Амма бүтүн сынагларым боју+ мәним јанымда+ сиз олмусунуз. 29 Буна ҝөрә Атам мәнимлә әһд бағладығы кими, мән дә падшаһлыгда һөкмранлыг етмәк үчүн сизинлә әһд бағлајырам+ ки, 30 мәним Падшаһлығымда сүфрәмдә јејәсиниз, ичәсиниз+ вә тахтда отуруб+ Исраилин он ики гәбиләсини мүһакимә едәсиниз.+

31 Шимон, Шимон! Шејтан сизи буғда кими хәлбирдән кечирмәји тәләб едирди.+ 32 Амма мән сәнин үчүн Аллаһа јалвардым ки, иманын түкәнмәсин.+ Сән дә гајыданда гардашларынын иманыны мөһкәмләндир».+ 33 Бутрус исә деди: «Аға, мән сәнинлә зиндана да, өлүмә дә ҝетмәјә һазырам».+ 34 Анҹаг Иса деди: «Бутрус, буну бил ки, бу ҝүн хоруз банламамыш сән мәни үч дәфә данаҹагсан».+

35 Сонра Иса шаҝирдләринә деди: «Мән сизи хидмәтә ҝөндәрәндә өзүнүзлә пул кисәси, һејбә вә сәндәл ҝөтүрмәмишдиниз.+ Бир шејдә корлуг чәкдиниз?» Онлар дедиләр: «Хејр!» 36 Онда Иса деди: «Инди исә пул кисәси олан кисәсини, һәмчинин һејбәсини дә ҝөтүрсүн. Гылынҹы олмајан үст палтарыны сатыб гылынҹ алсын. 37 Буну билин ки, мәним һаггымда јазылмыш: “Ҹинајәткарлара тај тутулду”, — сөзләри јеринә јетмәлидир.+ Чүнки һаггымда јазыланлар артыг һәјата кечир».+ 38 Онлар дедиләр: «Аға, бурада ики гылынҹ вар». Иса деди: «Кифајәтдир».

39 Иса орадан чыхыб һәмишәки кими Зејтун дағына ҝетди. Шаҝирдләри дә далынҹа ҝетдиләр.+ 40 Ора чатанда Иса онлара деди: «Дуа един ки, ҝүнаһа јол вермәјәсиниз».+ 41 Өзү исә онлардан бир гәдәр* араланды, диз чөкүб дуа етмәјә башлады: 42 «Ата, әҝәр истәјирсәнсә, бу ҹамы* мәндән узаглашдыр. Фәгәт гој мәним јох, Сәнин истәдијин кими олсун».+ 43 Бу заман ҝөјдән бир мәләк пејда олуб ону үрәкләндирди.+ 44 Иса шиддәтли изтираб чәкәрәк даһа да һәрарәтлә дуа едирди+ вә тәри ган дамлалары кими јерә дүшүрдү. 45 Иса дуасыны гуртарыб ајаға галхды, шаҝирдләринин јанына гајытды вә ҝөрдү ки, онлар кәдәрдән үзүлүб јухуја ҝедибләр.+ 46 Иса онлара деди: «Нијә јатырсыныз? Галхын вә дурмадан дуа един ки, ҝүнаһа јол вермәјәсиниз».+

47 О һәлә данышаркән ора бир издиһам ҝәлди. Он ики һәваридән бири олан Јәһуда бу издиһамын өнүндә иди. Јәһуда Исаны өпмәк үчүн она јахынлашды.+ 48 Иса она деди: «Јәһуда, инсан Оғлуну өпүшлә сатырсан?» 49 Исанын јанындакылар вәзијјәти баша дүшүб она дедиләр: «Аға, гылынҹлары ишә салаг?» 50 Һәтта онлардан бири гылынҹла вуруб баш каһинин нөкәринин сағ гулағыны кәсди.+ 51 Анҹаг Иса деди: «Јетәр!» Сонра нөкәрин гулағына тохунуб ону сағалтды. 52 Иса ону тутмаға ҝәлән бөјүк каһинләрә, мәбәд рәисләринә вә ағсаггаллара деди: «Мәҝәр мән гулдурам ки, үстүмә гылынҹ вә дәјәнәклә ҝәлирсиниз?+ 53 Һәр ҝүн мәбәддә сизин јанынызда оланда+ һеч мәни тутмурдунуз?!+ Амма инди сизин вахтыныздыр, инди зүлмәтин һакимијјәтидир».+

54 Онлар Исаны тутуб баш каһинин евинә апардылар.+ Бутрус исә бир гәдәр аралыдан онларын далынҹа ҝедирди.+ 55 Адамлар һәјәтин ортасында тонгал галајыб дөврәсиндә отурдулар. Бутрус да онларын арасында отурду.+ 56 Бу заман гарабашлардан бири тонгалын јанында отуран Бутрусу ҝөрүб она диггәтлә бахды вә деди: «Бу да онларла иди». 57 Лакин Бутрус данмаға башлады: «Ај баҹы, мән ону танымырам». 58 Бир аз сонра башга бир адам ону ҝөрүб деди: «Сән дә онлардансан». Лакин Бутрус деди: «Јох, ај киши!»+ 59 Тәгрибән бир саатдан сонра башга бир адам исрарла деди: «Бу адам онунла иди! Бу да ҹәлиләлидир». 60 Бутрус деди: «Ај киши, баша дүшмүрәм, сән нә данышырсан?!» Елә һәмин андаҹа, сөз һәлә онун ағзында икән хоруз банлады. 61 Аға дөнүб дүз Бутрусун үзүнә бахды. Бутрус да Ағанын дедији: «Бу ҝүн хоруз банламамыш сән мәни үч дәфә данаҹагсан», — сөзләрини хатырлады.+ 62 О, чөлә чыхыб һөнкүр-һөнкүр ағлады.

63 Исанын кешијини чәкәнләр ону лаға гојуб+ вурмаға+ башладылар. 64 Онлар Исанын үзүнү өртүб ондан сорушурдулар: «Һә, пејғәмбәр, тап ҝөрәк сәни ким вурду?» 65 Она чохлу башга күфрләр дә дејирдиләр.

66 Нәһајәт, сәһәр ачыланда халгын ағсаггаллары, бөјүк каһинләр вә мирзәләр јығышдылар+ вә Исаны Синедрион залына ҝәтириб дедиләр: 67 «Әҝәр Мәсиһсәнсә, де, биз дә биләк».+ Анҹаг Иса деди: «Десәм дә инанмајаҹагсыныз. 68 Сиздән сорушсам, ҹаваб вермәјәҹәксиниз. 69 Лакин индән белә инсан Оғлу+ гүдрәтли Аллаһын сағында отураҹаг».+ 70 Буну ешидәндә онларын һамысы деди: «Демәли, сән Аллаһын Оғлусан?» О ҹаваб верди: «Еләдир ки вар». 71 Онлар дедиләр: «Даһа башга шәһадәт нәјимизә лазымдыр? Буну өзүмүз онун дилиндән ешитдик».+

23 Сонра һамысы галхыб Исаны Пилатын јанына ҝәтирдиләр.+ 2 Онлар Исаны тәгсирләндирәрәк+ дејирдиләр: «Бу адам халгымызы јолдан чыхарыр, Сезара+ верҝи өдәмәји гадаған едир, үстәлик, өзүнү Мәсиһ, падшаһ адландырыр».+ 3 Пилат ондан сорушду: «Сән јәһудиләрин падшаһысан?» Иса ҹаваб верди: «Дедијин кимидир».+ 4 Пилат бөјүк каһинләрә вә ҹамаата деди: «Мән бу адамда бир ҝүнаһ ҝөрмүрәм».+ 5 Амма онлар тәкидлә дедиләр: «Бу адам бүтүн Јәһудијјәдә, Ҹәлиләдән тутмуш бураја кими һәр јердә тәлимләри илә халгы гызышдырыр». 6 Пилат буну ешидәндә онун Ҹәлиләдән олуб-олмадығыны сорушду. 7 Биләндә ки, Иса Һиродун табелијиндәки бөлҝәдәндир, ону Һиродун јанына ҝөндәрди. Һирод+ һәмин вахт Јерусәлимдә иди.

8 Һирод Исаны ҝөрәндә чох севинди, нечә вахт иди ки, ону ҝөрмәк истәјирди. Исанын сәси-сорағы онун гулағына чатмышды.+ О үмид едирди ки, Иса она бир мөҹүзә ҝөстәрәҹәк. 9 Һирод ону узун-узады сорғу-суала тутду, амма Иса ҹаваб вермәди.+ 10 Бөјүк каһинләр вә мирзәләр ајаға галхыр, Исаны һиддәтлә иттиһам едирдиләр. 11 Сонра Һирод әсҝәрләри илә бирликдә ону алчалтмаға башлады.+ Әјнинә ҝөзәл либас ҝејдириб ону әлә салды.+ Сонра исә Пилатын јанына ҝөндәрди. 12 Һәмин ҝүн Һиродла Пилат дост олдулар, һәрчәнд о вахта кими бир-биринә дүшмән идиләр.

13 Пилат бөјүк каһинләри, рәһбәрләри вә халгы јығыб 14 деди: «Сиз бу адамы јаныма ҝәтириб дединиз ки, о, ҹамааты үсјана галдырыр. Мән ону сизин гаршынызда диндирдим, анҹаг онда бир ҝүнаһ тапмадым. Сизин иттиһамларыныз әсассыздыр.+ 15 Һирод да онда бир тәгсир тапмадығындан ону ҝери гајтарды. Бу адам өлүмә лајиг бир иш ҝөрмәјиб. 16 Буна ҝөрә дә ону ҹәзаландырыб+ бурахаҹағам». 17 * ⁠—— 18 Онлар исә бир ағыздан гышгырдылар: «Ону едам ет! Бараббаны бурах!»+ 19 (Бу адам шәһәрдә галдырылмыш гијама вә төрәдилмиш гәтлә ҝөрә һәбс едилмишди.) 20 Пилат јенә дә онлара мүраҹиәт етди, чүнки Исаны бурахмаг истәјирди.+ 21 Онларса: «Ону дирәкдә едам ет! Дирәкдә едам ет!» — дејәрәк гышгырырдылар.+ 22 Пилат үчүнҹү дәфә онлара деди: «Ахы нијә? Бу адам нә пис иш ҝөрүб ки? Мән онда өлүмә лајиг бир шеј тапмадым. Ҹәзаландырыб бурахаҹағам». 23 Ҹамаат исә даһа бәркдән бағырараг ону дирәјә мыхламағы тәләб едирди. Онлар о гәдәр бағырдылар+ ки, 24 ахырда Пилат тәслим олуб онларын тәләб етдији һөкмү чыхарды. 25 Онларын тәләби илә гијама вә гәтлә ҝөрә һәбс едилмиш адамы бурахды, Исаны исә онларын ихтијарына верди.

26 Ону едама апараркән кәнддән ҝәлән киреналы Шимону тутдулар, ишҝәнҹә дирәјини* Исанын архасынҹа апармаг үчүн онун белинә гојдулар.+ 27 Ҹамаат да Исанын ардынҹа ҝедирди. Гадынлар кәдәрдән синәләринә вурур, ондан өтрү ағлајырдылар. 28 Иса чөнүб онлара деди: «Еј Јерусәлим гызлары, мәндән өтрү ағламајын. Өзүнүздән, ушагларыныздан өтрү ағлајын.+ 29 Ҝүн ҝәләҹәк, инсанлар дејәҹәкләр: “Сонсуз, ушаг доғмамыш, ушаг әмиздирмәмиш гадынлар нә хошбәхтдир!”+ 30 О заман инсанлар дағлара: “Үстүмүзә јыхылын!”, тәпәләрә: “Бизи өртүн!” — дејәҹәкләр.+ 31 Әҝәр ағаҹын ҹанында су вар икән белә едирләрсә, ҝөрүн о гурујанда нә олаҹаг!»

32 Онунла бирликдә ики нәфәр ҹинајәткары да едама апарырдылар.+ 33 Онлар Кәллә адланан јерә ҝәлиб чатдылар.+ Орада Исаны вә ҹинајәткарлары дирәјә мыхладылар. Бирини Исанын сағында, о бирини солунда асдылар.+ 34 Лакин Иса дејирди: «Ата, онлары бағышла, чүнки нә етдикләрини билмирләр». Сонра Исанын палтарларыны бөлүшдүрмәк үчүн пүшк атдылар.+ 35 Ҹамаат дуруб бахырды, рәһбәрләр исә ришхәндлә дејирдиләр: «Бәс башгаларыны хилас едирди? Әҝәр о, Аллаһын сечдији Мәсиһдирсә, гој өзүнү хилас етсин».+ 36 Һәтта әсҝәрләр дә ону әлә салырдылар. Онлар јахынлашыб Исаја турш шәраб узадыр+ 37 вә дејирдиләр: «Әҝәр сән јәһудиләрин падшаһысанса, өзүнү хилас ет!» 38 Исанын башынын үстүндә лөвһә варды. Лөвһәдә јазылмышды: «Бу, јәһудиләрин падшаһыдыр».+

39 Дирәкдән асылмыш ҹинајәткарлардан бири ону тәһгир едәрәк+ дејирди: «Мәҝәр сән Мәсиһ дејилсән? Өзүнү дә хилас ет, бизи дә». 40 Амма о бириси она аҹыгланыб деди: «Сән һеч Аллаһдан горхмурсан? Ахы өзүн дә ејни ҹәзаны чәкирсән. 41 Бизә әмәлләримизә ҝөрә ҹәза верибләр, дүз дә едибләр, бу адам исә һеч бир пис иш ҝөрмәјиб». 42 Сонра үзүнү Исаја тутуб деди: «Иса, Падшаһлығына ҝәләндә мәни јада сал».+ 43 Иса она ҹаваб верди: «Буну бил:* сән мәнимлә Ҹәннәтдә олаҹагсан!»+

44 Ҝүнорта саат он ики* оларды. Бүтүн јер үзүнә гаранлыг чөкдү вә һарадаса саат үчәдәк* давам етди.+ 45 Ҝүнәш ишығы јох иди. О заман мәбәдин пәрдәси*+ тән ортадан ҹырылды+ 46 вә Иса уҹадан гышгырыб деди: «Ата, руһуму Сәнин әлинә әманәт едирәм».+ Буну дејиб сон нәфәсини верди.+ 47 Јүзбашы баш верәнләри ҝөрәндә Аллаһы мәдһ едиб деди: «Бу адам, доғрудан да, салеһ адам имиш».+ 48 Тамашаја дурмуш адамлар да баш верәнләри ҝөрәндә синәләринә вура-вура дағылышыб ҝетдиләр. 49 Исаны таныјанлар исә кәнарда дурмушдулар. Онларын арасында Ҹәлиләдән онун ардынҹа ҝәлмиш гадынлар вар иди. Онлар да баш верәнләрин шаһиди олдулар.+

50 Орада Јусиф адлы салеһ вә хејирхаһ бир адам варды. О, Шуранын* үзвү иди.+ 51 Бу адам онларын гурдуғу фәндә, әмәлләринә гол гојмамышды. О, Јәһудијјәнин Ариматај шәһәриндән иди вә Аллаһын Падшаһлығыны ҝөзләјирди. 52 Јусиф Пилатын јанына ҝедиб ондан Исанын ҹәсәдини истәди. 53 О, ҹәсәди дирәкдән дүшүрүб+ зәриф кәтан парчаја сарыды вә гајада ојулмуш тәзә бир сәрдабәјә гојду.+ 54 Һәмин ҝүн Һазырлыг ҝүнү+ иди вә артыг шәнбә+ башлајырды. 55 Иса илә Ҹәлиләдән ҝәлмиш гадынлар ҝедиб сәрдабәјә вә ҹәсәдин неҹә гојулдуғуна бахдылар.+ 56 Онлар гајыдыб хош ијли отлар вә әтирли јағлар һазырладылар. Ертәси ҝүн шәнбә+ олдуғундан Гануна әсасән истираһәт етдиләр.

24 Һәфтәнин илк ҝүнү* сәһәр тездән онлар һазырладыглары әтирли отлары да ҝөтүрүб сәрдабәјә ҝәлдиләр.+ 2 Јахынлашанда ҝөрдүләр ки, сәрдабәнин ағзындакы дашы кәнара јуварлајыблар.+ 3 Гадынлар сәрдабәјә ҝирәндә орада Исанын ҹәсәдини тапмадылар.+ 4 Онлар чашбаш галдылар. Бирдән јанларында парлаг либасда ики нәфәр пејда олду. 5 Гадынлар горхудан онларын үзүнә бахмадылар. Амма о ики нәфәр онлара деди: «Сиз нә үчүн дирини өлүләр арасында ахтарырсыныз?+ 6 О, бурада јохдур, дирилиб. Һәлә Ҹәлиләдә оларкән онун сизә 7 инсан Оғлунун ҝүнаһлыларын әлинә вериләҹәји, дирәкдә едам олунаҹағы, анҹаг үчүнҹү ҝүндә дириләҹәји барәсиндә дедикләрини јадыныза салын».+ 8 Гадынлар Исанын сөзләрини хатырладылар+ 9 вә сәрдабәдән ҝери дөнүб һәр шеји он бир һәваријә вә диҝәр шаҝирдләрә данышдылар.+ 10 Бу гадынлар Мәҹдәлли Мәрјәм, Јуһәннә вә Јагубун анасы Мәрјәм иди. Онларла олан диҝәр гадынлар да бу һагда һәвариләрә данышдылар. 11 Анҹаг һәвариләр гадынларын дедикләрини бош шеј саныб онлара инанмадылар.

12 Бутрус исә ајаға галхыб сәрдабәјә гачды вә ичәри бојлананда орада кәфәндән башга бир шеј ҝөрмәди. Бутрус мат-мәәттәл чыхыб ҝәлди.

13 Елә һәмин ҝүн ики шаҝирд Јерусәлимдән тәгрибән он бир километр* аралыда јерләшән Иммас кәндинә ҝедирди. 14 Онлар баш вермиш бу һадисәләр барәдә араларында сөһбәт едирдиләр.

15 Шаҝирдләр араларында данышаркән Иса јахынлашыб онларла јанашы ҝетди. 16 Амма онлар Исаны танымадылар.+ 17 Иса онлардан сорушду: «Нә барәдә данышырсыныз?» Шаҝирдләр дајандылар. Онлар чох гәмҝин идиләр. 18 Клеопас адлы шаҝирд она деди: «Сән гәрибсән, Јерусәлимдә тәк галырсан ки, хәбәрин јохдур* бу ҝүнләрдә шәһәрдә нә баш вериб?» 19 Иса онлардан сорушду: «Нә олуб ки?» Онлар ҹаваб вердиләр: «Нәсрани+ Иса илә бағлы һадисәләри дејирик. О, Аллаһын вә бүтүн халгын гаршысында сөздә вә әмәлдә гүдрәтли бир пејғәмбәр иди.+ 20 Бизим бөјүк каһинләр вә рәһбәрләр исә ону Пилата тәслим етдиләр.+ О да она өлүм һөкмү кәсиб дирәкдә едам етди. 21 Еһ, биз исә үмид едирдик ки, о, Исраили азад едәҹәк.+ Артыг бу һадисәләрдән үч ҝүн кечир. 22 Үстәлик, шаҝирдләр арасындакы гадынлардан бәзиләри дә бизи лап чашбаш гојублар. Онлар сәһәр тездән сәрдабәјә ҝетдиләр,+ 23 амма онун ҹәсәдини орада тапмадылар. Ҝәлиб орада гејри-ади бир шеј ҝөрдүкләрини данышдылар. Ҝуја мәләкләр пејда олуб онун сағ олдуғуну сөјләјибләр. 24 Онда бизимкиләрдән бәзиләри сәрдабәјә ҝетдиләр+ вә ҝөрдүләр ки, һәр шеј гадынларын дедији кимидир. Амма онун өзүнү ҝөрмәдиләр».

25 Иса онлара деди: «Еј ағылсызлар! Еј пејғәмбәрләрин дедикләринә инанмајан үрәји һиссијјатсызлар! 26 Мәҝәр Мәсиһ бу әзаблара гатлашмалы+ вә сонра шәрәфә чатмалы дејилди?»+ 27 Сонра Мусадан вә бүтүн Пејғәмбәрләрдән+ башлајыб Мүгәддәс Јазыларда өзүнә аид олан шејләри бир-бир онлара изаһ етди.

28 Нәһајәт, онлар кәндә чатдылар. Амма Иса өзүнү елә апарды ки, ҝуја јолуна давам едир. 29 Онда шаҝирдләр тәкид етдиләр: «Артыг ахшам дүшүр, гаш гаралыр. Бизимлә гал». Иса разылашыб ичәри ҝирди. 30 Сүфрәдә отуран заман Иса чөрәји ҝөтүрүб дуа етди, сонра бөлүб онлара верди.+ 31 Онда шаҝирдләрин ҝөзү там ачылды вә ону таныдылар. Лакин Иса гејб олду.+ 32 Онлар бир-биринә дедиләр: «Мәҝәр о, јолда бизимлә данышанда, Мүгәддәс Јазылары бизә изаһ едәндә үрәјимиз алышыб јанмырды?» 33 Онлар јубанмадан Јерусәлимә гајытдылар вә ҝөрдүләр ки, он бир һәвари вә диҝәр шаҝирдләр бир јерә јығышыблар. 34 Орадакылар дедиләр: «Доғрудан да, Аға дирилиб вә Шимона ҝөрүнүб!»+ 35 Онда ики шаҝирд дә јолда баш вермиш һадисәни вә Иса чөрәји бөләркән ону неҹә таныдыгларыны һамыја данышдылар.+

36 Онлар бүтүн бунлардан данышаркән Иса өзү орада пејда олуб: «Сизә салам олсун», — деди.+ 37 Амма шаҝирдләр бәрк горхдулар, онлары дәһшәт бүрүдү, елә зәнн етдиләр ки, габагларындакы руһдур. 38 Иса онлара деди: «Нијә горхурсунуз? Нә үчүн үрәјиниздә шүбһәләр вар? 39 Әлләримә, ајагларыма бахын. Бу, мәнәм. Мәнә тохунун, бахын, ахы руһун әти вә сүмүјү олмур, мәндә исә вар». 40 Иса бунлары дејиб әлләрини вә ајагларыны онлара ҝөстәрди. 41 Онлар севинҹ вә һејрәт ичиндә идиләр, амма һәлә дә инана билмирдиләр. Онда Иса сорушду: «Јемәјә бир шејиниз вар?» 42 Она бир тикә гызардылмыш балыг вердиләр. 43 О, балығы ҝөтүрүб онларын ҝөзү габағында једи.

44 Сонра Иса белә деди: «Һәлә сизинлә оланда сизә мәһз бу һагда данышмышдым.+ Сизә демишдим ки, Мусанын Төвратында*, Пејғәмбәрләрин китабында вә Зәбурда мәним һаггымда јазыланлар јеринә јетмәлидир».+ 45 Сонра Иса Мүгәддәс Јазыларын мәнасыны анламаг үчүн онларын зеһнини там ачды+ 46 вә деди: «Мүгәддәс Јазылар дејир ки, Мәсиһ әзаб чәкәҹәк, өлүб үчүнҹү ҝүндә дириләҹәк,+ 47 Јерусәлимдән башлајараг+ бүтүн халглара+ онун ады илә ҝүнаһларын бағышланмасы+ үчүн төвбә тәблиғ олунаҹаг. 48 Сиз бунларын шаһиди олаҹагсыныз.+ 49 Мән Атамын вәд етдији әнамы сизә ҝөндәрәҹәјәм. Она ҝөрә дә ҝөјдән ҝәлән ҝүҹү алмајынҹа шәһәрдән чыхмајын».+

50 Иса онлары Бејтанијјәјә кими ҝәтирди, сонра әлләрини галдырыб онлара хејир-дуа верди. 51 Иса онлара хејир-дуа верәркән онлардан ајрылды вә ҝөјә галхды.+ 52 Шаҝирдләр она тәзим едиб бөјүк севинҹлә Јерусәлимә гајытдылар.+ 53 Онлар даима мәбәддә олурдулар вә Аллаһы мәдһ едирдиләр.+