Аллаһ һаггындакы дәгиг билик тәсәлли мәнбәјидир

МҮГӘДДӘС КИТАБДА Аллаһын мәһәббәти вә мәрһәмәти һаггында дејиләнләр бә’зи инсанларда анлашылмазлыға сәбәб олур. Онлар фикирләширләр: “Әҝәр Аллаһ пислијә сон гојмаг истәјирсә, буну неҹә едәҹәјини билирсә вә буну етмәјә гадирдирсә, бәс нә үчүн пислик давам етмәкдәдир?” Онлар бу үч фикри бир-бири илә узлашдыра билмирләр: 1) Аллаһ һәр шејә гадирдир; 2) Аллаһ севән вә хејирхаһдыр; 3) инсанлара бәдбәхтликләр үз вермәјә давам етмәкдәдир. Сонунҹу фикрин доғрулуғуну инкар етмәк мүмкүн олмадығындан, онларын фикринҹә, әввәлки фикирләрдән һеч олмазса бири сәһвдир: Аллаһ ја писликләрә сон гоја билмир, ја да буну етмәк истәмир.

Нју-Јоркда јерләшән Үмумдүнја Тиҹарәт Мәркәзинин дағылмасындан бир нечә ҝүн сонра, танынмыш америкалы дин хадими демишдир: “Мәндән, Аллаһын изтираблара вә фәлакәтләрә нә үчүн јол вердијини јүз дәфәләрлә сорушублар. Е’тираф етмәлијәм ки, мән бу суаллара һеч өзүм үчүн дә ганеедиҹи ҹаваб тапмырам”.

Бу сөзләрлә әлагәдар бир илаһијјатчы профессор, һәмин дин хадиминин тәблиғ етдији “мәнтигли илаһијјатын” она тә’сир бағышладығыны јазмышдыр. Бунунла јанашы профессор, нөвбәти фикри сөјләјән бир алим илә һәмфикир олдуғуну билдирмишдир: “Изтирабларын сәбәбинин дәрк едилмәмәси, Аллаһын дәркедилмәзлијинин бир гисмидир”. Бәс Аллаһын пислијә нә үчүн јол вердијини анламаг һәгигәтән дә гејри-мүмкүндүрмү?

Пислијин башланғыҹы

Дин рәһбәрләринин сөјләдикләринин әксинә олараг, Мүгәддәс Китаб Аллаһын писликләрә јол вермәсинин сәбәбини анлашылмаз бир шеј кими тәсвир етмир. Бу мәсәләни анламаг үчүн јадда сахламаг лазымдыр ки, Аллаһ бу дүнјаны пислик ичиндә јаратмамышды. Аллаһ илк инсанлары камил вә ҝүнаһсыз јаратмышды. Аллаһ јаратдығы һәр шејә нәзәр салыб, деди: “Чох ҝөзәлдир” (Јарадылыш 1:26, 31, МКШ). Аллаһын нијјәтинә әсасән, Адәм вә Һәвва Едендәки Ҹәннәти бүтүн јер үзүндә ҝенишләндирмәли вә ону, өз Јараданларынын севҝи долу һөкмранлығына табе олараг, динҹлик вә хошбәхтлик ичиндә јашајаҹаг инсанларла сакин етмәли идиләр (Ишаја 45:18).

Пислијин пејда олмасы бир руһани варлыгла бағлыдыр. О, башланғыҹда Аллаһа садиг олса да, сонрадан она итаәт едилмәсини арзулады (Јагуб 1:14, 15). Бу руһани варлығын јер үзүндәки үсјаны, илк инсанлары өз тәрәфинә ҹәлб етдији заман башланды. Адәмлә Һәвва, Аллаһын хејир вә шәр ағаҹына тохунмамаға вә ондан јемәмәјә даир вердији ајдын ҝөстәришинә табе олмагдан имтина едәрәк, мејвәни ҝөтүрүб једиләр (Тәквин 3:1-5). Буну етмәклә, онлар нәинки Аллаһа итаәтсиз олдулар, һәмчинин Аллаһдан мүстәгил јашамаг истәдикләрини ҝөстәрдиләр.

Әхлаг мәсәләси

Едендә галдырылан үсјан бүтүн бәшәријјәтә аид олан әхлаги бир мәсәләјә тохунду. Инсанлар, Јеһованын өз јаратдыглары үзәриндә дүзҝүн рәһбәрлик етдијини шүбһә алтына гојдулар. Јарадан инсанлардан там итаәткарлыг тәләб етмәк һүгугуна маликдирми? Инсанларын Ондан асылы олмадан јашамалары даһа јахшы дејилми?

Јеһованын бу чағырыша неҹә ҹаваб вермәси илә Онун мәһәббәт, әдаләт, мүдриклик вә гүввә кими хүсусијјәтләри арасында мүкәммәл таразлыг тәзаһүр олунду. О өз гүввәсини тәтбиг едәрәк, үсјанчылары садәҹә олараг мәһв едә биләрди. Бу, әдаләтли ҝөрүнә биләр, чүнки Аллаһын буна һүгугу вар. Анҹаг о заман, үсјан нәтиҹәсиндә әхлагла әлагәдар јаранан суаллара ҹаваб верилмәзди. Аллаһ, һәмчинин ҝүнаһа әһәмијјәт вермәјә дә биләрди. Еһтимал ки, бу ҝүн ким исә буну мәһәббәтин тәзаһүрү һесаб едәрди. Лакин бу заман да Шејтанын ирәли сүрдүјү иддиа, јә’ни инсанларын өз-өзләрини даһа јахшы идарә едәҹәкләри фикри ҹавабсыз галаҹагды. Бундан әлавә, мәҝәр бу, башгаларыны да Јеһованын јолундан дөнмәјә тәшвиг етмәздими? Бу ҹүр гәрарын нәтиҹәси әбәди изтираб оларды.

Јеһова өзүнүн мүдриклији сајәсиндә, инсанларын мүәјјән вахт әрзиндә Ондан асылы олмадан јашамаларына изин верди. Бу, пислијин мүвәггәти мөвҹуд олаҹағы мә’насыны дашыса да, инсанлара имкан верилди ки, Аллаһдан асылы олмадан јашајараг, сәрбәст сурәтдә нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуну гәрара алараг өз-өзләрини мүвәффәгијјәтлә идарә едиб-етмәјәҹәкләрини ҝөстәрсинләр. Бунун нәтиҹәси нә олду? Бәшәријјәтин тарихи мүһарибәләр, әдаләтсизлик, сыхынты вә изтирабларла сәҹијјәләнир. Јеһоваја гаршы үсјанын там мүвәффәгијјәтсизлијә уғрамасы, Едендә галдырылан мүбаһисәли суалларын гәти ҹавабы олаҹагдыр.

Бу арада Аллаһ инсанлара олан мәһәббәтини тәзаһүр етдирди вә инсан һәјатыны фидијә тимсалында гурбан верән Оғлу Иса Мәсиһи јер үзүнә ҝөндәрди. Бу, итаәткар инсанларын Адәмин итаәтсизлијинин төрәтдији ҝүнаһ вә өлүмүн көләлијиндән азад олмасына имкан верир. Фидијә, Исаја иман ҝәтирәнләрин һамысына әбәди һәјата јол ачыр (Јәһја 3:16).

Јеһова бизи әмин едир ки, инсанларын изтираблары мүвәггәтидир. Мәзмурчу јазмышдыр: “Бир аз ҝөзлә вә пис јох олаҹагдыр; онун јерини ахтараҹагсан вә јох олаҹагдыр. Фәгәт һәлимләр дүнјаны мирас алаҹаглар вә сүлһ боллуғунда ләззәт тапаҹаглар” (Мәзмур 37:10, 11).

Тәһлүкәсиз вә хошбәхт ҝәләҹәк

Мүгәддәс Китаб пејғәмбәрликләринин јеринә јетмәси ҝөстәрир ки, тезликлә Аллаһ хәстәликләрә, кәдәр вә өлүмә сон гојаҹаг. Ҝәләҹәкдә инсанлары ҝөзләјән ҝөзәл шејләрә даир һәвари Јәһјаја мөһтәшәм рө’ја верилмишдир вә о јазмышдыр: “Мән, јени бир сәма вә јени бир јер ҝөрдүм. Чүнки әввәлки сәма вә әввәлки јер кечди, дәниз дә артыг јохдур. [...] Аллаһын Өзү онларла [инсанларла] олаҹагдыр. Аллаһ онларын ҝөзләриндән бүтүн јашлары силәҹәкдир. Артыг өлүм мөвҹуд олмајаҹаг; артыг нә кәдәр, нә фәрјад, нә дә ағры олаҹагдыр, чүнки әввәлки шејләр кечиб ҝетди”. Јәһјаја сонрадан дејилән сөзләр бу вә’дин е’тибарлы олдуғуну ҝөстәрир: “Јаз, чүнки бу сөзләр һәгиги вә е’тимада лајигдир” (Вәһј 21:1-5).

Бәс Едендә галдырылан үсјандан бу ҝүнәҹән өлән милјардларла мә’сум инсанларла нә олаҹаг? Јеһова вә’д едир ки, өләнләри дирилдәҹәк. Һәвари Павел демишдир: “Мән... Аллаһа үмид едирәм ки, һәм салеһ, һәм дә салеһ олмајан өлүләрин дирилмәси олаҹагдыр” (Һәвариләрин ишләри 24:15). Һәмин инсанларын ‘салеһлик өмүр сүрән’ бир дүнјада јашамаг имканлары олаҹаг (2 Петер 3:13).

Әҝәр севән бир ата ағрылы ҹәрраһијјә әмәлијјатынын өвладына узунмүддәтли фајда ҝәтирәҹәјини билирсә, онун белә бир әмәлијјат кечирмәсинә јол верәҹәкдир. Бунун кими, Јеһова да јер үзүндә пислијин мүвәггәти мөвҹуд олмасына јол вермишдир. Анҹаг Аллаһын ирадәсини јеринә јетирмәјә сә’ј ҝөстәрән һәр бир кәси сонсуз хејир-дуалар ҝөзләјир. Һәвари Павел белә јазмышдыр: “Хилгәт өз ирадәси илә дејил, табе Етдирәнин ирадәси илә вурнухмаја табе етдирилди, бу үмидлә ки, хилгәт өзү дә чүрүклүјә олан көләлијиндән азад олунуб Аллаһын өвладларынын иззәтли азадлығына говушаҹагдыр” (Ромалылара 8:20, 21).

Бу һәгигәтән дә хош хәбәрдир. Бу хәбәри нә телевизор васитәсилә верилән хәбәрләрдә ешитмәк, нә дә гәзетдә охумаг мүмкүндүр. Бу ҹүр ҝөзәл хәбәри, бизи севән вә гејдимизә галан, “һәр ҹүр тәсәлли верән Аллаһ” чатдырыр (2 Коринфлиләрә 1:3).

[6-ҹы сәһифәдәки шәкилләр]

Вахт ҝөстәрди ки, инсанлар Аллаһдан асылы олмадан өзләрини мүвәффәгијјәтлә идарә етмәк игтидарында дејилләр.

[Иҹазә илә]

Сомалили аилә: UN PHOTO 159849/M. GRANT; atom bombası: USAF photo; həbs düşərgəsi: U.S. National Archives photo