Јеһованын Кәламы ҹанлыдыр
«Неһемја» китабындан диггәтәлајиг фикирләр
МҮГӘДДӘС ЈАЗЫЛАРЫН «Езра» китабында бәһс едилән сон һадисәләрин баш вермәсиндән он ики ил кечиб. ‘Јерусәлими бәрпа едиб тикмәк үчүн верилән фәрманын чыхмасы’— Мәсиһә апаран 70 иллик һәфтәнин башланмасына ишарә едән һадисәнин вахты јахынлашыр (Даниел 9:24-27). «Неһемја» китабы Јерусәлим диварыны бәрпа едән Аллаһын халгынын тарихидир. Бу китаб б. е. ә. 456-443-ҹү илләри вә бир гәдәр сонракы мүддәт дә дахил олмагла, 12 илдән бир гәдәр узун сүрән һәлледиҹи дөврү әһатә едир.
Вали Неһемја тәрәфиндән јазылан бу китаб, гәтијјәтлиликлә Аллаһа е’тибарын бирләшмәси нәтиҹәсиндә һәгиги ибадәтин јүксәлмәсиндән бәһс едән һәјәҹанландырыҹы мә’луматы тәгдим едир. Бурада Јеһованын Өз ирадәсини һәјата кечирмәк үчүн һадисәләрә неҹә истигамәт вердијини ајдын шәкилдә ҝөрмәк олар. Бу, һәм дә мәтин вә ҹәсарәтли рәһбәрин һекајәтидир. «Неһемја» китабы ‘Аллаһын ҹанлы вә тә’сирли кәламынын’ бир һиссәси олдуғундан Јеһованын мүасир хидмәтчиләри үчүн дәјәрли ибрәт дәрсләри тәгдим едир (Ибраниләрә 4:12).
«ДИВАРЫН ТИКИНТИСИ ТАМАМЛАНДЫ»
Неһемја Шушан галасындадыр. Падшаһ Артахшаста I Әлиузун она мәс’улијјәтли вәзифә е’тибар етмишдир. Неһемја халгын ‘бөјүк мәшәггәт вә хәҹаләт ичиндә јашадығыны, Јерусәлимин дивары дағыдылыб, дарвазалары исә јандырылмыш’ олдуғуну ешидәндә бәрк нараһат олур. Аллаһын она јол ҝөстәрмәси үчүн о, бүтүн гәлби илә дуа едир (Неһемја 1:3, 4). Бир гәдәр вахтдан сонра падшаһ, Неһемјанын кәдәрли олдуғуну һисс едир вә она Јерусәлимә ҝетмәјә иҹазә верир.
Јерусәлимә чатдыгдан сонра Неһемја ҝеҹә икән шәһәрин диварыны јохлајыр вә ону бәрпа етмәк планыны јәһудиләрә ачыглајыр. Тикинти ишләри башланыр. Лакин бу манеәсиз кечинмир, белә ки, дүшмәнләр мүгавимәт ҝөстәрмәјә башлајырлар. Буна бахмајараг, Неһемјанын ҹәсарәтли рәһбәрлији алтында ‘диварын тикинтиси тамамланыр’ (Неһемја 6:15).
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
1:1; 2:1 — Бу ики ајәдә ҝөстәрилән «ијирминҹи ил» ејни һадисәјәми аиддир? Бәли, бурада падшаһ Артахшастанын һакимијјәтинин 20-ҹи или нәзәрдә тутулур. Бунунла белә, бу ики ајәдәки һесаблама үсулу мүхтәлифдир. Тарихи фактлара әсасән, Артахшаста б. е. ә. 475-ҹи илдә тахта отурмушду. Бабил мирзәләри адәтән Фарс падшаһларынын һөкмранлыг илләрини нисан ајындан (март, апрел) нөвбәти нисан ајына кими һесабладыглары үчүн Артахшастанын һакимијјәти б. е. ә. 474-ҹү илин нисанындан башламышды. Беләликлә, Неһемја 2:1 ајәсиндә хатырланан һакимијјәтин 20-ҹи или б. е. ә. 455-ҹи илдә башламышды. Неһемја 1:1 ајәсиндә ҝөстәрилән кислев ајы (нојабр, декабр), мәнтигә ујғун олараг, 455-ҹи илдән бир ил әввәл — б. е. ә. 456-ҹы илин кислев ајы иди. Неһемја бу ајы Артахшастанын һакимијјәтинин 20-ҹи илинә аид едир. Ҝүман ки, бу һалда о, илләри һөкмдарын тахта отурдуғу тарихдән һесаблајырды. О ҹүмләдән, ола биләр Неһемја вахты, сентјабр, октјабр ајларына мүвафиг тишри ајындан башлајан вә бу ҝүн јәһудиләрин тәгвим или адландырдыглары ил һесабы илә һесаблајырды. Һәр һалда, Јерусәлимин бәрпасы һагда әмр б. е. ә. 455-ҹи илдә чыхмышды.
4:17, 18 — Бир әл илә тикинти ишләрини неҹә ҝөрмәк оларды? Јүк дашыјан фәһләләр үчүн бу проблем дејилди. Јүк дашыјанлар асанлыгла бир әли илә јүкү чијинләриндә вә ја башларында сахлајыр, ‘о бири әли илә силаһ тутурдулар’. Ишини ики әли илә ҝөрмәли олан бәнналар да «һәр бири гылынҹы белинә бағлајараг дивар тикирди». Дүшмән һүҹум етдији һалда онлар мүдафиәјә һазыр идиләр.
5:7 — Һансы мә’нада Неһемја ‘ә’јанларла һөкумәт мә’мурларыны тәнбеһ етди’? Бу инсанлар Мусанын ганунуну позараг өз јәһуди гардашларындан сәләм тәләб едирдиләр (Левилиләр 25:36; Ганунун тәкрары 23:19). Бундан башга онлар пулу чох јүксәк фаизлә сәләмә верирдиләр. Әҝәр сәләм һәр ај тәләб олунсајды, о заман онун «јүздә бири» илдә 12 фаизә бәрабәр оларды (Неһемја 5:11, КМ). Онсуз да верҝиләр вә әрзаг гытлығындан әзијјәт чәкән халгын үзәринә, үстәлик белә бир јүк дә гојмаг гәддарлыг иди. Аллаһын ганунундан истифадә едәрәк Неһемја онлары тәнбеһ вә мәзәммәт етди вә беләликлә, онлар ифша олундулар.
6:5 — Мәхфи мәктублар адәтән мөһүрлү олдуғу һалда, Санбаллат нә үчүн Неһемјаја «мөһүрләнмәмиш намә» ҝөндәрди? Ирәли сүрдүјү јалан иттиһамлары мөһүрләнмәмиш намәдә ҝөндәрмәкдә Санбаллатын, ола билсин ки, онлары халгын ичиндә јајмаг нијјәти варды. Бәлкә дә о ҝүман едирди ки, бу, Неһемјаны о дәрәҹәдә гәзәбләндирәҹәк ки, о, тикинти ишләрини кәнара гојуб, өз мүдафиәсинә галхаҹаг. Јахуд Санбаллат дүшүнә биләрди ки, мәктубун мәзмуну јәһудиләр арасында елә тәшвишә сәбәб олаҹаг ки, онлар иши тамамилә дајанадыраҹаглар. Неһемја горхуја дүшмәди вә тәмкинлә Аллаһын она һәвалә етдији тапшырығы јеринә јетирмәјә давам етди.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
1:4; 2:4; 4:4, 5. Чәтин шәраитләрлә үзләшәркән вә ја ваҹиб гәрарлар гәбул едәркән биз ‘дуада мәтанәтли олмалы’ вә Аллаһын тәгдим етдији рәһбәрлијә ујғун давранмалыјыг (Ромалылара 12:12).
1:11–2:8; 4:4, 5, 15, 16; 6:16. Јеһова хидмәтчиләринин сәмими дуаларыны ҹавабсыз гојмур (Мәзмур 86:6, 7).
1:4; 4:19, 20; 6:3, 15. Бахмајараг ки, Неһемја мүлајим адам иди, о, салеһлик уғрунда мәтинлик ҝөстәрәрәк даима фәалијјәтдә олан бир шәхс кими ҝөзәл нүмунә гојмушдур.
1:11–2:3. Неһемјаја севинҹ ҝәтирән онун саги олараг тутдуғу јүксәк мөвгеји дејил, һәгиги ибадәтин ирәлиләмәси иди. Јеһоваја ибадәт вә онун ирәлиләмәси бизим әсас мәгсәдимиз вә севинҹ мәнбәјимиз олмалы дејилми?
2:4-8. Јеһова Артахшастаны тәшвиг етди ки, о, Јерусәлимин диварыны бәрпа етмәк үчүн Неһемјаја вәтәнинә дөнмәјә иҹазә версин. Сүлејманын мәсәлләри 21:1 ајәсиндә дејилир: «Падшаһын үрәји Рәббин әлиндәдир, ону су архы кими истәдији сәмтә дөндәрәр».
3:5, 27. Биз һәгиги ибадәтин мараглары үчүн ҝөрүлән физики иши Тегоа «әсилзадәләри» кими өз ләјагәтимиздән ашағы һесаб етмәли дејилик. Бунун әвәзинә, ҝәлин өзләрини ишә сә’јлә һәср едән садә тегоалылары тәглид едәк.
3:10, 23, 28-30. Бә’зиләринин Падшаһлыг тәблиғчиләринә еһтијаҹ олан јерләрә көчмәк имканлары вар, анҹаг бизләрдән чохумуз һәгиги ибадәтин ирәлиләмәси үчүн јашадығымыз јердә әлимиздән ҝәләни едирик. Биз буну Падшаһлыг Залы тикинтисиндә вә тәбии фәлакәтин нәтиҹәләринин арадан галдырылмасы ишиндә иштирак етмәклә, лакин әсас е’тибарилә Падшаһлыг һаггында мүждәни башгалары илә бөлүшмәклә едә биләрик.
4:14. Мүгавимәтләрлә үзләшәркән ‘бөјүк вә зәһмли Худавәнди хатырлајараг’ биз дә горхуја үстүн ҝәлә биләрик.
5:14-19. Вали Неһемја мәсиһчи ағсаггалларына тәвазөкар олмагда, шәхси мәнфәәти ҝүдмәмәкдә вә дүшүнҹәлиликдә ә’ла нүмунә гојмушду. Ганунун јеринә јетирилмәсинә сә’јлә нәзарәт едән Неһемја, башгалары үзәриндә тамаһкар мәгсәдләри үчүн ағалыг етмирди. Әксинә о, һаггы тапдалананлара вә јохсуллара гајғы ҝөстәрирди. Алиҹәнаблыгда Неһемја Аллаһын бүтүн хидмәтчиләринә ә’ла нүмунә гојмушдур.
«ЕЈ АЛЛАҺЫМ, МӘНИ ЈАДДА САХЛА ВӘ МӘНӘ ХЕЈИРХАҺ ОЛ!»
Јерусәлим диварынын тикинтиси тамамланан кими Неһемја дарвазалары вурур вә шәһәрин мүдафиәси үчүн тәдбирләр ҝөрүр, сонра исә халгын нәсил шәҹәрәсини тәртиб едир. Халг «Су дарвазасынын гаршысындакы мејдана» топлашдыгда каһин Езра Мусанын ганун китабыны охујур, Неһемја илә Левилиләр Гануну халга изаһ едирләр (Неһемја 8:1). Чардаглар бајрамынын кечирилмәси һагда Аллаһын әмрини билдикдә халг бајрамы севинҹлә гејд едир.
Баш тутан нөвбәти топлантыда «Исраил өвладлары нәсли» халгын ҝүнаһларыны е’тираф едир, Левилиләр Аллаһын Исраилә ҝөстәрдији мүнасибәти халгын јадына салыр вә халг ‘Худавәнд Рәббин ганунларына е’тина илә әмәл етмәк үчүн’ анд ичир (Неһемја 9:1, 2; 10:29). Јерусәлимдә әһалинин сајы һәлә дә аз олдуғундан, шәһәр әтрафында јашајан һәр он нәфәрдән биринин шәһәрә көчмәси үчүн пүшк атылыр. Диварын тәгдисетмә мәрасими елә шадјаналыгла кечирилир ки, ‘Јерусәлимин шәнлији узаглардан ешидилир’ (Неһемја 12:43). Дөнүшүндән он ики ил сонра Неһемја, Артахшастанын гаршысындакы вәзифәсини јеринә јетирмәк үчүн Јерусәлими тәрк едир. Јәһудиләр арасында натәмизлик тезликлә өзүнү бүрузә верир. Јерусәлимә гајытдыгдан сонра Неһемја вәзијјәти дүзәлтмәк үчүн гәти аддымлар атыр. Өзү үчүн исә тәвазөкарлыгла риҹа едир: «Еј Аллаһым, мәни јадда сахла вә мәнә хејирхаһ ол!»
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
7:6-67 — Зеруббабиллә Јерусәлимә гајыдан јәһудиләрин бә’зи аилә үзвләринин адлары Неһемја илә Езра тәрәфиндән тутулан сијаһыларда нә үчүн фәргләнир? (Езра 2:1-65). Буна сәбәб Езра вә Неһемјанын мүхтәлиф мәнбәләрдән истифадә етмәләри ола биләр. Мәсәлән, гајытмаг үчүн сијаһыја алынанларын сајы гајыданларын сајындан фәргләнә биләрди. Сијаһы һәм дә она ҝөрә фәргләнә биләрди ки, вахтилә нәсил шәҹәрәсини мүәјјән едә билмәјән јәһудиләр буну сонралар етмишди. Һәр һалда, бу ики сијаһы бир мәсәләдә узлашыр: көлә вә илаһичиләр истисна олмагла, илк ҝери дөнәнләрин сајы 42 360 нәфәр иди.
10:34 — Нә үчүн ҹамаатдан мә’бәди одунла тә’мин етмәк тәләб олунурду? Мусанын ганунунда бу һагда әмр јох иди. Бу тәләб сырф еһтијаҹ үзүндән доғмушду. Гурбанҝаһда гурбанлары јандырмаг үчүн бөјүк мигдарда одун тәләб олунурду. Ҝөрүнүр, мә’бәд гуллары кими хидмәт едән Нетинимләрин сајы кифајәт гәдәр дејилди. Бу сәбәбдән, мә’бәди фасиләсиз олараг одунла тә’мин етмәк үчүн пүшк атылды.
13:6 — Неһемјанын Јерусәлимдә олмамасы нә гәдәр давам етди? Мүгәддәс Китаб јалныз, «бир мүддәт сонра» вә ја һәрфи мә’нада «ҝүнләрин сонунда» Неһемјанын Јерусәлимә гајытмаг үчүн падшаһдан изин алдығы һаггында мә’лумат верир. Буна ҝөрә дә, онун Јерусәлимдә олмадығы мүддәти мүәјјән етмәк гејри-мүмкүндүр. Һәр һалда, Неһемја Јерусәлимә гајыдаркән ҝөрдү ки, каһинләр онлара дүшән пајла тә’мин олунмур, Аллаһын шәнбә ҝүнүнә даир ганунуна әмәл едилмирди. Чохлары јаделли гадынларла евләнмиш, онларын өвладлары исә һәтта Јәһуди дилиндә данышмағы белә баҹармырдылар. Вәзијјәтин бу дәрәҹәдә писләшмәсиндән елә нәтиҹә чыхармаг олар ки, Неһемја Јерусәлимдә узун мүддәт олмамышды.
13:25, 28 — Јолларындан дөнмүш јәһудиләри тәнбеһ етмәкдән башга Неһемја даһа һансы ислаһедиҹи өлчүләр ҝөтүрдү? Неһемјанын онлара ‘лә’нәт етмәси’ Аллаһын ганунундакы һөкмләри онлара е’лан етмәк мә’насыны дашыјырды. ‘Бә’зиләрини дөјмәји’ исә, ола билсин ки, онлара гаршы дүшүнүлмүш тәрздә өлчү ҝөтүрмәк демәк иди. Бундан әлавә, өз гәзәбини билдирәрәк, Неһемја онларын ‘сачларыны јолду’. О, һәмчинин Хоронлу Санбаллатын гызыны алан баш каһин Елјашивин нәвәсини јанындан говду.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
8:8. Аллаһын Кәламынын мүәллимләри кими биз дә, онун ‘мә’насыны изаһ едә’ биләрик. Буна ҝөрә Мүгәддәс Јазылары ифадәли охумалы, фикирләри дүзҝүн изаһ етмәли вә динләјиҹиләримизин онлары һәјатларында тәтбиг едә билмәләри үчүн бу фикирләри ајдын шәкилдә чатдырмалыјыг.
8:10. «Рәббин вердији севинҹ»и руһани еһтијаҹларымызы дәрк едиб онлары тә’мин етмәклә вә теократик рәһбәрлијә әмәл етмәклә әлдә едә биләрик. Мүгәддәс Китабы чалышганлыгла өјрәнмәк, мәсиһчи ҝөрүшләриндә мүнтәзәм иштирак етмәк вә Падшаһлығын тәблиғи вә шаҝирд һазырламаг иши илә сә’јлә мәшғул олмаг сон дәрәҹә ваҹибдир!
11:2. Ирс олараг алдығы мүлкү тәрк едиб, Јерусәлимә көчмәк хәрҹләр вә зәрәрә дүшмәк һесабына баша ҝәлмишди. Бүтүн бунлара бахмајараг, бу аддымы атанлар фәдакарлыг руһу тәзаһүр етдирмишләр. Конгресләрдә вә диҝәр һалларда башгаларына көнүллү олараг хидмәт етмәк үчүн имкан јарандыгда биз дә белә бир руһ әкс етдирә биләрик.
12:31, 38, 40-42. Һәмд нәғмәләри охумаг Јеһоваја һәмд етмәк вә миннәтдарлығымызы ифадә етмәк үчүн чох ҝөзәл васитәдир. Биз мәсиһчи ҝөрүшләриндә бүтүн гәлбимизлә охумалыјыг.
13:4-31. Вар-дөвләтин, мә’нәви позғунлуғун вә дөнүклүјүн һәјатымыза дахил олмамасы үчүн ајыг дурмалыјыг.
13:22. Неһемја, Аллаһ гаршысында ҹавабдеһ олдуғуну чох ҝөзәл баша дүшүрдү. Биз дә Јеһованын өнүндә мәс’улијјәтимизи дәрк етмәлијик.
Јеһованын хејир-дуасы ваҹибдир
Мәзмурчу охујурду: «Еви Рәбб тикмәзсә, бәнналарын зәһмәти боша ҝедәр» (Мәзмур 127:1). «Неһемја» китабы бу сөзләрин һәгигилијини неҹә дә ҝөзәл тәсвир едир!
Бизим үчүн олан ибрәт дәрси ајдындыр: үзәримизә ҝөтүрдүјүмүз һәр һансы ишдә мүвәффәгијјәтә наил олмаг үчүн Јеһованын хејир-дуасы зәруридир. Әҝәр һәгиги ибадәтә һәјатымызда әсас јер вермириксә, Јеһовадан хејир-дуа ҝөзләјә биләрикми? Гој Неһемја кими бизим дә әсас мәгсәдимиз һәгиги ибадәт вә онун тәрәггиси олсун.
[16-ҹы сәһифәдәки шәкил]
«Падшаһын үрәји Рәббин әлиндәдир».
[17-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Мүлајим вә даима фәалијјәтдә олан Неһемја Јерусәлимә ҝәлир.
[18 вә 19-ҹу сәһифәләрдәки шәкилләр]
Сән Аллаһын Кәламынын ‘мә’насыны изаһ едә’ билирсәнми?