«Мүтәхәссисләрә» е’тибар етмәк олармы?
БУ ҜҮН бүтүн дүнјада бир чох валидејнләр ушагларынын тәрбијәси илә бағлы мәсләһәт тапмаг үчүн интернетә мүраҹиәт едирләр. Бу мөвзу илә әлагәдар орада күлли мигдарда мәгаләләр вар. Әҝәр валидејн бу мәгаләләрин һәр биринә ҹәми-ҹүмләтаны бир дәгигә вахт сәрф етсә, онлары охујуб гуртарана гәдәр ушағы бөјүјүб һәдди-бүлуға чатар.
Бәс интернет, ушаг һәкимләри вә психологлары олмајанда валидејнләр ҝөрәсән кимә мүраҹиәт едирдиләр? Адәтән, онлар гоһум-әграба јанына ҝедәрдиләр. Ата, ана, әми, дајы, хала, биби мәмнунијјәтлә ҝәнҹ валидејнләрә мәсләһәт верәр, мадди көмәк ҝөстәрәр, лазым ҝәләндә ушаглара да бахардылар. Инди исә бир чох өлкәләрдә әһалинин әксәр һиссәси шәһәрләрә көчдүјүндән, демәк олар ки, адамларда гоһумҹанлылыг галмајыб. Она ҝөрә дә бу ҝүн ушагларыны јалныз өзләри тәрбијә едән валидејнләрин сајы артмагдадыр.
Мәһз бу сәбәбдән ушаг тәрбијәси үзрә хидмәт нөвләри илдырым сүр’әти илә инкишаф едир. Диҝәр сәбәб инсанларын елмә чох бел бағламасыдыр. Мисал үчүн, он доггузунҹу әсрин сонларындан башлајараг, америкалылар инанырлар ки, елм һәјатын һәр бир саһәсини јахшылашдырмаға гадирдир. Ушаг тәрбијәси дә истисна дејил. 1899-ҹу илдә Америка Милли Аналар Конгреси иҹтимаијјәт гаршысында валидејнләрин баҹарыгсызлығындан шикајәтләнәндә чох сајда «елми мүтәхәссис» мејдана чыхыб ҹамаата өз хидмәтләрини тәклиф етмәјә башладылар. Онлар чаш-баш галмыш валидејнләрә јол ҝөстәрәҹәкләри һагда вә’дләр јағдырырдылар.
Китаб васитәсилә тәрбијә
Бу «мүтәхәссисләр» нәјәсә наил олублармы? Ҝөрәсән мүасир валидејнләр ушаг тәрбијәсиндә өзләрини нәнә-бабаларындан даһа тәҹрүбәли вә архајын һисс едирләрми? Бу јахынларда Британијада апарылан сорғунун нәтиҹәләри ҝөстәрди ки, азјашлы ушағы олан валидејнләрин 35 фаизи һәлә дә е’тибарлы мәсләһәтләр ахтарышындадыр. Диҝәрләри исә јалныз өз дујғуларына ҝүвәнирләр.
Мүәллиф Анна Һалберт «Американын тәрбијәси» адлы китабында Америка педагожи әдәбијјатынын тарихчәсини ишыгландырыр («Raising America: Experts, Parents, and a Century of Advice About Children»). Ики ушаг анасы олан ханым Һалберт јазыр ки, мүтәхәссисләрин мәсләһәтләриндән јалныз бә’зиләри елмә әсасланыр. Галан мәсләһәтләр исә објектив мә’луматлардан дејил, бу адамларын шәхси тәҹрүбәсиндән ирәли ҝәлир. Инди о јазылара баханда, онларын нә гәдәр гәрибә, зиддијјәтли, бә’зи һалларда исә әмәлли-башлы ағласығмаз олдуғуну ҝөрүрүк.
Бәс јазыг валидејнләр инди нә етсин? Бир-биринә зидд олан сајсыз-һесабсыз мәсләһәт вә фикирләр уҹбатындан онлар лап чаш-баш галыблар. Амма буну бүтүн валидејнләр һаггында демәк олмаз. Нөвбәти мәгаләдән ҝөрәҹәјимиз кими, бүтүн дүнјада бир чох валидејнләр е’тибарлы мәсләһәтләри һикмәт мәнбәји олан Мүгәддәс Јазылардан тапмышлар.