«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр
ДЕКАБР
*** ип-1 фәс. 4, сәһ. 38—42 абз. 6—11 ***
Јеһованын еви уҹалыб
6 Әшијанын пејғәмбәрлији нә заман ҝерчәкләшмәли иди? Мүгәддәс Китаба әсасән, «заманын сонунда». Инҹилдә һәмин дөврүн әламәтләри гәләмә алыныб. Орада дејиләнләрә әсасән, мүһарибәләр, зәлзәләләр, гытлыглар, хәстәликләр вә саирә олаҹаг, һабелә сон дәрәҹә чәтин бир вахт ҝәләҹәк (2 Тимутијә 3:1—5; Лука 21:10, 11). Бүтүн бунларын јеринә јетмәси бизим елә ахырзаманда, јәни индики системин сонунда јашадығымызы ҝөстәрир. Мәнтиглидир ки, Әшијанын да пејғәмбәрлијинин неҹә ҝерчәкләшдијини бу ҝүн өз ҝөзләримизлә ҝөрә биләрик.
Ибадәтә һәср олунан дағ
7 Аллаһын елчиси олан Әшија бир-ики сөзлә дә олса, пејғәмбәрлији чох ајдын тәсвир едир. Охујанда ҝөзүмүзүн өнүндә Јеһованын мөһтәшәм мәбәдинин дурдуғу уҹа, шанлы дағын шәкли ачылыр. Бу дағ әтрафдакы башга дағлардан, тәпәләрдән һүндүрдүр. Амма о, инсаны ваһимәјә салмыр, әксинә, инсан бахдыгҹа, бахмаг истәјир. Һәр милләтдән олан инсанлар Јеһованын евинин дурдуғу даға галхмаг арзусу илә она сары ахышыр. Бәли, буну ҹанландырмаг елә дә чәтин дејил. Амма мараглыдыр, бу пејғәмбәрлијин мәғзи нәдир?
8 Әшија пејғәмбәрин јашадығы дөврдә дағлар, тәпәләр чох вахт ибадәти хатырладырды. Мәсәлән, орада бүтләрә сәҹдә гылардылар, башга аллаһлара сәҹдәҝаһлар гурардылар (Ганунун тәкрары 12:2; Әрәмја 3:6). Амма Јерусәлимдә Муријјә дағына јарашыг верән Јеһованын еви, јәни мәбәди иди. Мөмин исраиллиләр илдә үч дәфә ора ҝедиб тәк ҝерчәк Аллаһа ибадәт едирдиләр (Ганунун тәкрары 16:16). Демәли, үммәтләрин Јеһованын евинин дурдуғу даға сары ахышмасы бир чох инсанын һәгиги ибадәтдә бирләшмәсинә ишарә едир.
9 Әлбәттә, индики зәманәдә Аллаһын салеһ бәндәләри һәрфи мәнада һансыса дағын башында тикилән мәбәдә јығышмырлар. Әввәла, Јерусәлимдә јерләшән Јеһованын бу мәбәди ромалы әсҝәрләр тәрәфиндән ерамызын 70-ҹи илиндә дармадағын едилмишди. Бундан савајы, һәвари Булус ачыг-ајдын демишди ки, Јерусәлимдәки мәбәд вә ондан әввәл мөвҹуд олан чадыр символик мәна дашыјырды. Бунлар даһа үстүн олан руһани гурулушу, «инсан әлинин дејил», Јеһованын гурдуғу һәгиги чадыры символизә едир (Ибраниләрә 8:2). Һәвари Булусун сөз ачдығы руһани чадыр Иса Мәсиһин фидјә гурбанлығы әсасында Јеһоваја јахынлашмаға јол ачан тәдбирдир (Ибраниләрә 9:2—10, 23). Буна ујғун олараг, Әшија 2:2 ајәсиндә дејилән «Јеһованын евинин дурдуғу дағ» бизим дөврүмүздә али зирвәјә уҹалан пак ибадәти тәмсил едир. Пак ибадәтә гошулуланлар һансыса конкрет ҹоғрафи мәканда јығышмырлар, онлары бирләшдирән ибадәтдир.
Тәмиз ибадәтин дирчәлмәси
10 Пејғәмбәрликдә дејилир ки, «Јеһованын евинин дурдуғу дағ», башга сөзләрлә тәмиз ибадәт, «дағлардан уҹа бәргәрар олаҹаг, тәпәләрдән јухары уҹалаҹаг». Әшија пејғәмбәрдән узун илләр өнҹә јашамыш Давуд падшаһ әһд сандығыны Јерусәлимә, дәниз сәвијјәсиндән 760 метр һүндүрлүкдә јерләшән Сион дағына апармышды. Муријјә дағындакы мәбәд тикилиб гуртарана гәдәр сандыг орада галмышды (2 Ишмуил 5:7; 6:14—19; 2 Салнамәләр 3:1; 5:1—10). Демәли, Әшија пејғәмбәрин дөврүнә гәдәр әһд сандығы артыг һәрфи мәнада уҹалдылмышды вә башга аллаһлара ибадәт едилән бир чох тәпәләрдән даһа һүндүрдә јерләшән мәбәдә гојулмушду.
11 Сөзсүз, дини бахымдан Јеһоваја ибадәт бүтпәрәстләрин дини ајинләриндән һәр заман үстүн олуб. Лакин бизим дөврдә Јеһова пак ибадәти лап ҝөјләрә гәдәр, јәни напак ибадәтин бүтүн формаларындан, бүтүн дағлардан, тәпәләрдән даһа јүксәкләрә уҹалдыб. Неҹә? Әсас етибарилә, буну «руһа вә һәгигәтә ујғун» ибадәт етмәк истәјән инсанлары бир араја јығмагла едир (Јәһја 4:23).
*** ип-1 фәс. 4 сәһ. 44—45 абз. 20—21 ***
20 Јеһова јол вермәз ки, Онун халгы итмиш гузутәк азсын. Буна ҝөрә дә онлара дүз јол ҝөстәрмәк үчүн Мүгәддәс Китаб вә она әсасланан нәшрләр васитәсилә Өз ганунуну вә сөзүнү өјрәдир. Мәһз бу елм сајәсиндә онлар Аллаһын јолу илә јеријирләр. Бу инсанларын үрәји шүкранлыгла долуб-дашыр. Онлар илаһи рәһбәрлијә әсасән, өз араларында Јеһованын ганун-гајдалары һагда данышырлар. Аллаһын өјүд-нәсиһәтини динләмәк, Онун јолларыны өјрәнмәк үчүн онлар бөјүк топлантылар заманы бирҝә топлашырлар, кичик групларла ибадәт евиндә вә ја шәхси евләрдә јығышырлар (Ганунун тәкрары 31:12, 13). Бунунла онлар биринҹи әсрдә јашамыш мәсиһиләрин нүмунәсини изләмиш олурлар. Илк мәсиһиләрдән өрнәк алараг онлар да јығышан заман бир-бирини руһландырыр, мәһәббәтә вә јахшы ишләрә тәшвиг едирләр (Ибраниләрә 10:24, 25).
21 Бу мөмин инсанлар башгаларыны да Јеһоваја ибадәтә сәсләјирләр. Бу, Иса Мәсиһин Аллаһын дәрҝаһына галхмаздан өнҹә шаҝирдләринә вердији әмрлә неҹә дә үст-үстә дүшүр! Мәсиһ демишди: «Ҝедин вә бүтүн халгларын ичиндә шаҝирд һазырлајын, онлары Ата, Оғул вә мүгәддәс руһ ады илә вәфтиз един, сизә әмр етдијим һәр шејә риајәт етмәји онлара өјрәдин» (Мәтта 28:19, 20). Јеһованын Шаһидләри бу әмрә табе олараг дүнјанын дөрд бир ҝушәсини ҝәзиб тәлим верир, шаҝирд һазырлајыр вә онлары вәфтиз едирләр. Онларын бу ишини Аллаһ Өзү аванд едир.
*** ип-1 фәс. 4 сәһ. 46—47 абз. 24—25 ***
Јеһованын еви уҹалыб
24 Үмумиликдә халглар бу үлви мәгсәдә һеч вахт чата билмәзләр. Бу, онларын ҝүҹүндән артыгдыр. Әшијанын пејғәмбәрлик сөзләри бүтүн халглардан пак ибадәтдә бирләшән инсанларын үзәриндә јеринә јетир. Јеһова Аллаһ онлара аид «мәсәләләри һәлл едиб». Онлара бир-бири илә сүлһдә јашамағы өјрәдиб. Чахнашма вә чәкишмәләрлә долу бир дүнјада бу мөмин инсанлар, санки, «гылынҹларындан ҝаваһын, низәләриндән ораг» дүзәлдибләр.
25 Мәсәлән, онлар мүһарибәләрдә һеч кимә тәрәфкешлик етмирләр. Иса Мәсиһин һәјатынын сон ҝүнләриндә силаһланмыш әсҝәрләр ону һәбс етмәјә ҝәләндә һәвари Бутрус Устадыны мүдафиә етмәк үчүн әсҝәрләрдән бирини гылынҹла вурмушду. Онда Мәсиһ она белә демишди: «Гылынҹыны гајтар гој гынына. Гылынҹ ҝөтүрән һәр кәс гылынҹдан өләҹәк» (Мәтта 26:52). Елә о вахтдан бәри Иса пејғәмбәрин ардыҹыллары гылынҹларындан ҝаваһын дүзәлдибләр вә әлләринә силаһ алмырлар, еләҹә дә һеч бир һәрби ишләри дәстәкләмирләр. Онлар «һамыјла сүлһдә олмаға» чалышырлар (Ибраниләрә 12:14).
*** ит-2 сәһ. 761, абз. 3 ***
Барышыг
Барышыға апаран зәрури аддымлар. Аллаһын ганунлары һәр заман позулуб вә позулур. Беләҹә, зәрәрчәкән тәрәф Аллаһ олдуғу үчүн инсанлар Аллаһла барышмалыдыр, Аллаһ онларла јох (Зб 51:1—4). Инсанлар Аллаһла бәрабәр һүгуга малик ола билмәзләр, үстәлик, нәјин сәһв, нәјин дүз олдуғуна даир Аллаһын бахышына дүзәлиш вә ја дәјишиклик олуна билмәз (Әш 55:6—11; Мл 3:6; мүг. един: Јг 1:17). Буна ҝөрә дә Аллаһын барышыг үчүн гојдуғу шәртләр мүзакирә олунмур вә онлары һеч бир вәҹһлә јумшалтмаг олмаз (Мүг. един: Әј 40:1, 2, 6—8; Әш 40:13, 14). Бәзи тәрҹүмәләрдә Әшија 1:18 ајәси белә верилиб: «Рәбб дејир: “Ҝәлин инди бирҝә дүшүнәк”» (МКШ, 2009). Анҹаг даһа дүзҝүн вә дәгиг тәрҹүмә белә сәсләнир: «Јеһова дејир: “Ҝәлин арамыздакы мәсәләләри һәлл едәк”». Аллаһла инсанлар арасында сүлһүн позулмасы Аллаһын дејил, инсанларын уҹбатындандыр (Мүг. един: Һз 18:25, 29—32).
*** ip-1-E с. 124—126, абз. 13—17 ***
Сүлһ әмири вәд олунур
«Хар олмуш» әрази
13 Сонра Әшија пејғәмбәр Ибраһимин нәслинин башына ҝәлмиш ән дәһшәтли һадисәләрин бириндән сөз ачыр: «Бу дәфәки зүлмәт өлкә әзаб чәкәркән олдуғу кими олмајаҹаг. О заман Зәбулун вә Нифталы торпағы хар олмушду. Сонра исә О, дәнизкәнары јол бојунҹа узанан, Иордан бөлҝәсиндә јерләшән, јаделлиләр јашајан Ҹәлиләни шәрәфләндирәҹәк» (Әшија 9:1). Ҹәлилә Исраилин шимал падшаһлығынын әразисидир. Әшијанын пејғәмбәрлијиндә бу әрази өзүнә Зәбулун вә Нифталы торпагларыны, һабелә дәнизкәнары јолу дахил едир. Бу, Ҹәлилә дәнизинин јанындан кечән вә Аралыг дәнизинә апаран гәдим јол иди. Пејғәмбәрин јашадығы дөврдә бу әрази «јаделлиләр јашајан Ҹәлилә» адланырды. Ҝөрүнүр, она ҝөрә ки, бу әразинин әксәр шәһәрләриндә исраиллиләр јох, башга халглар мәскунлашмышды. Бәс бу торпаг һансы мәнада хар олмушду? Ашшурлулар бу торпағы зәбт едиб исраиллиләри әсир апаранда ораја Ибраһимин нәслиндән олмајан бүтпәрәст инсанлары көчүртдүләр. Беләҹә, онгәбиләли шимал падшаһлығы мухтар падшаһлыг кими мөвҹудлуғуна сон гојур (2 Падшаһлар 17:5, 6, 18, 23, 24).
14 Јәһуда да ашшурлуларын зүлмү алтында иди. Бәс Зәбулун вә Нифталыны, јәни онгәбиләли падшаһлығы бүрүјән зүлмәт Јәһуданы да бүрүјәҹәк? Хејр. Јәһуданын ҹәнуб падшаһлығынын әразисини вә һәтта бир вахтлар шимал падшаһлығына мәхсус олан торпағы гаршыда Јеһованын хејир-дуасы ҝөзләјәјир. Һансы?
15 Бу суалын ҹавабыны Мәттанын јаздығы мүждәдә тапмаг олар. Орада Иса Мәсиһин хидмәтинин башланғыҹы белә тәсвир олунуб: «Сонра Насирәдән чыхыб Зәбулун вә Нифталы торпагларына, дәнизин кәнарында јерләшән Кәфәрнаһума ҝәлиб орада мәскән салды. Беләликлә, Әшија пејғәмбәр тәрәфиндән дејилмиш бу сөзләр јеринә јетди: “Еј јаделлиләр јашајан Ҹәлилә! Иордан чајынын о тәрәфиндә, дәниз јолу бојунҹа узанан Зәбулун вә Нифталы торпаглары! Зүлмәтдә отуран халг парлаг ишыг ҝөрдү, өлүм көлҝәсиндә отуранларын үзәринә нур әләнди”» (Мәтта 4:13—16).
16 Бәли, Әшијанын пејғәмбәрлик етдији «сонра исә» сөзләри Иса Мәсиһин јер үзүндә хидмәт етдији вахты билдирир. Мәсиһ һәјатынын чох һиссәсини Ҹәлиләдә кечирмишди. Хидмәтинә дә елә орада башламышды вә «сәмави Падшаһлыг јахынлашыр» сөзләрини бәјан етмишди (Мәтта 4:17). Иса Мәсиһ Ҹәлиләдә танынмыш Дағүстү вәзини сөјләмиш, һәвариләрини сечмиш, илк мөҹүзәсини ҝөстәрмиш, дириләндән сонра һарадаса 500 шаҝирдинә ҝөрүнмүшдү (Мәтта 5:1—7:27; 28:16—20; Марк 3:13, 14; Јәһја 2:8—11; 1 Коринфлиләрә 15:6). Беләҹә, Иса Мәсиһ «Зәбулун вә Нифталы торпагларыны» шәрәфләндирмәклә Әшијанын пејғәмбәрлијини ҝерчәкләшдирди. Әлбәттә, Мәсиһ јалныз Ҹәлилә сакинләринә тәблиғ етмирди. О, бүтүн өлкәдә шаһидлик едирди. Беләҹә, Иса Мәсиһ Јәһуда да дахил олмагла, ҹәми Исраил халгыны шәрәфләндирмишди.
«Парлаг ишыг»
17 Мәтта Ҹәлиләдә олан «парлаг ишыг» дејәндә нәји нәзәрдә тутурду? Бу да Әшијанын пејғәмбәрлијиндән бир ситат иди. Әшија јазмышды: «Зүлмәтдә ҝәзән халг парлаг ишыг ҝөрдү. Зүлмәт дијарында јашајанларын үзәринә нур әләнди» (Әшија 9:2). Ерамызын биринҹи әсринә гәдәр һәгигәт ишығы бүтпәрәст јаланларла өрт-басдыр олунмушду. Јәһуди дин хадимләри Аллаһын ганунларыны бир кәнара гојуб дини ајинләри иҹра етмәклә вәзијјәти даһа да ағырлашдырырдылар (Мәтта 15:6). Һәлим инсанлар кор бәләдчиләрин әлиндән мәзлум һалда, чашгынлыг ичиндә идиләр (Мәтта 23:2—4, 16). Анҹаг Иса Мәсиһ ҝәләндә бу инсанларын ҝөзләри гејри-ади шәкилдә ачылды (Јәһја 1:9, 12). Исанын јер үзүндә ҝөрдүјү иш вә онун гурбанлығы сајәсиндә мүмкүн олан немәтләр Әшијанын пејғәмбәрлијиндә әбәс јерә «парлаг ишыг» адланмыр (Јәһја 8:12).
*** ip-1-E с. 132, абз. 28, 29 ***
Вәд олунмуш сүлһ әмири
28 Аллаһын гојдуғу вахтда Мәсиһ бүтүн дүнјада сүлһү бәргәрар едәҹәк (Һәвариләрин ишләри 1:7). «Һакимијјәти уҹгарларадәк јајылаҹаг, сүлһүн сону олмајаҹаг. О, Давудун тахтында, падшаһлығынын башында отураҹаг. Һакимијјәтини индидән сонсузадәк әдаләт вә салеһлик үзәриндә бәргәрар едәҹәк» (Әшија 9:7а). Сүлһ әмири олан Иса һакимијјәтини зүлмкарлыгла ҝөстәрмәјәҹәк. Онун тәбәәләри сечим азадлығындан мәһрум олмајаҹаг вә зүлмә мәруз галмајаҹаглар. Онун еләдији һәр шеј әдаләт вә салеһлик наминә олаҹаг. Бу, неҹә дә мөһтәшәм дәјишикликдир!
29 Иса Мәсиһин пејғәмбәрликдәки адынын мәнасы белә еҹазкар олдуғу үчүн Әшијанын пејғәмбәрлијинин сонунда дедији сөзләр бөјүк мараға сәбәб олур. О дејир: «Буну ордулар Аллаһы Јеһованын гејрәти едәҹәк» (Әшија 9:7б). Бәли, Аллаһ гејрәти илә һәрәкәт едир. О, көнүлсүз һеч нә етмир. Буна ҝөрә дә әмин ола биләрик ки, Аллаһ вәд етдији һәр шеји там шәкилдә һәјата кечирәҹәк. Беләҹә, әбәдијјән сүрәҹәк сүлһ вә әмин-аманлыгда јашамаг истәјән һәр кәс Аллаһа бүтүн варлығы илә ибадәт етмәлидир. Ҝәлин биз дә Јеһова Аллаһымыз вә сүлһ әмири Иса кими, «јахшы ишләрә ҹан атаг» (Титуса 2:14).
*** ит-1 сәһ. 1219 ***
Әшија
Әшија пејғәмбәрлик едән дөврдә, хүсусилә дә Әһәз падшаһын вахтында Јәһуда падшаһлығы әхлаги ҹәһәтдән аҹынаҹаглы вәзијјәтдә иди. Һәм башчылар, һәм дә бүтүн халг үсјанкар иди вә Јеһованын ҝөзүндә онларын үрәји вә башы азарлы иди. Јәһуда һөкмдарлары Сәдума, халг исә Әмурәјә бәнзәдилир (Әш 1:2—10). Әшијаја габагҹадан дејилмишди ки, онларын гулаглары ешитмәјәҹәк. Јеһова пејғәмбәрлик етмишди ки, вәзијјәт дәјишмәјәҹәк вә нәтиҹәдә халг мәһв олаҹаг вә нәһәнҝ палыд ағаҹынын көтүјү кими јалныз «мүгәддәс бир нәсил» галаҹаг. Әшијанын пејғәмбәрлик етмәси сајәсиндә бу аз сајда галанлар тәсәлли тапмыш вә иманда мөһкәмләнмишләр. Диҝәрләри исә пејғәмбәрә гулаг асмаг истәмәмишди (Әш 6:1—13).
Әшија әсас етибарилә Јәһуда барәдә данышса да, о Исраил вә гоншу халглар барәдә дә пејғәмбәрлик едирди. Чүнки онлар Јәһудадакы вәзијјәтә вә бу сәлтәнәтдәки һадисәләрин һансы тәрздә ҹәрәјан етмәсинә тәсир едирдиләр. Әшија узун мүддәт пејғәмбәр олмушду. О, тәхминән бизим ерадан әввәл 778-ҹи илдә, Үзијјә өлән заман, бәлкә дә, бир мүддәт әввәл пејғәмбәрлик етмәјә башламышды вә хидмәти Һизгијјә падшаһын һакимијјәтинин 14-ҹү илиндән (б. е. ә. 732) бир мүддәт сонраја кими давам етмишди (Әш 36:1, 2; 37:37, 38).
Әшијанын аиләси. Әшија аиләли иди. Онун арвады пејғәмбәр адланырды (Әш 8:3). О, еһтимал ки, пејғәмбәр арвады олдуғу үчүн белә адланмыр. Һакимләрин дөврүндә јашамыш Дәбурә вә Јушијјәнин дөврүндә јашамыш Һүлда кими, ҝөрүнүр, о да Аллаһдан пејғәмбәрлик етмәк сәлаһијјәти алмышды (Һк 4:4; 2Пд 22:14).
Мүгәддәс Китабда Әшијанын ики оғлу һагда данышылыр. Онлар Јеһованын Исраилә вердији нишанә вә мөҹүзәләр адланыр (Әш 8:18). Әһәз падшаһын дөврүндә Шаарјашуб Аллаһын хәбәрини падшаһа чатдыран атасыны мүшајиәт етмәк үчүн кифајәт гәдәр јеткин јашда иди. Шаарјашуб адынын мәнасы «јалныз сағ галанлар дөнәҹәк» демәкдир. Бу адын пејғәмбәрлик мәнасы беләдир: Әшијанын оғлу доғуланда бу ады алмасы данылмаз факт олдуғу кими, вахт кечдикҹә Јәһуда падшаһлығынын дағылаҹағы вә әсирликдән аз сајда инсанын гајыдаҹағы да гәтидир (Әш 7:3; 10:20—23). Һәгигәтән дә, ерамыздан әввәл 537-ҹи илдә Фарс падшаһы Куруш фәрман чыхарыб 70 ил Бабил әсарәтиндә олан јәһудиләри азад етди вә сағ галан аз сајда инсан вәтәнинә гајытды (2См 36:22, 23; Үз 1:1; 2:1, 2).
Әшијанын о бири оғлуна ад доғулмаздан өнҹә верилмишди. Онун ады лөвһәјә јазылмышды вә буну садиг шаһидләр тәсдигләмишди. Шүбһәсиз, бу ад ушаг доғулана гәдәр ҝизли сахланылмышды. О доғуландан сонра шаһидләр ирәли чыхыб тәсдиг едәҹәкдиләр ки, онун дүнјаја ҝәләҹәјини пејғәмбәр габагҹадан демишди, беләҹә, сүбут олунаҹагдыр ки, бу һадисә пејғәмбәрлик мәнасы дашыјыр. Аллаһын бујруғу илә ушағын адыны Маһир-Шәлал-Һәш-Баз гојдулар. Бу адын мәнасы «гәнимәт ҝөтүрмәјә тәләсир, гарәт етмәк үчүн гачыр» демәкдир. Габагҹадан дејилмишди ки, ушаг һәлә «ата», «ана» кәлмәсини демәмиш Суријанын онгәбиләли Исраил падшаһлығы илә бағладығы сазиш уҹбатындан Јәһуданы ҝөзләјән тәһлүкә арадан галхаҹаг (Әш 8:1—4).
Пејғәмбәрлијә әсасән, тезликлә Јәһуданы гуртулуш ҝөзләјирди. Арам падшаһы Рәсин вә Исраил падшаһы Фәга Јәһудајла мүһарибә едәндә Ашшур мүдахилә етди вә беләҹә, Јәһуда гуртулду. Ашшурлулар Дәмәшги ишғал етдиләр вә сонралар, б. е. ә. 740-ҹы илдә Исраил падшаһлығыны мәғлуб едиб гарәт етдиләр. Беләҹә, ушағын адындакы пејғәмбәрлији јеринә јетирдиләр (2Пд 16:5—9; 17:1—6). Амма Јәһуда падшаһы Әһәз Јеһоваја ҝүвәнмәди, о, арамиләрлә исраиллиләрин тәһлүкәсинин гаршысыны өзү алмаг истәди: Ашшур падшаһынын мүдафиәсини газанмаг үчүн ону сатын алды. Буна ҝөрә дә Јеһова јол верди ки, диҝәр ваһимәли тәһлүкә Јәһуданын үзәринә ҝәлсин. Бу тәһлүкә Әшијанын пејғәмбәрлик етдији кими ашшурлулар иди. Онлар сел кими өлкәјә басгын етдиләр вә Јерусәлимә гәдәр ҝедиб чыхдылар (Әш 7:17—20).
Әшија тез-тез Јеһованын верәҹәји нишанлардан данышырды. Бу нишанлардан бири онун ики оғлу иди. Бир дәфә Әшијанын өзү дә нишан олмушду. Јеһова она бујурмушду ки, үч ил чылпаг вә ајагјалын ҝәзсин. Бу нишан Мисир вә Һәбәшә билдирирди ки, Ашшур онлары әсир апараҹаг (Әш 20:1—6; мүгајисә един: Әш 7:11, 14; 19:20; 37:30; 38:7, 22; 55:13; 66:19).
Әсарәт вә бәрпа барәдә пејғәмбәрлик. Мөһтәшәм пејғәмбәрликләрдән бири о иди ки, Јәһуда падшаһларыны Ашшур јох, Бабил тахтдан салаҹаг вә Јерусәлими мәһв едәҹәк (Әш 39:6, 7). Ашшурлуларын сел кими һүҹуму Јәһуданы басыб боғаза галханда Әшија Һизгијјә падшаһа хош хәбәр сөјләди, деди ки, Ашшур ордусу шәһәрә ҝирмәјәҹәк (Әш 8:7, 8). Јеһова мәләјини ҝөндәриб 185 000 ҝүҹлү дөјүшчүнү вә Ашшур ордусунун башчыларыны мәһв етди. Беләҹә, Јерусәлими бу јолла мүдафиә етди (2См 32:21).
Шүбһәсиз, Әшијаја ән чох севинҹ бәхш едән шеј о иди ки, Јеһова она севимли шәһәри Јерусәлимин бәрпасы барәдә пејғәмбәрликләр сөјләмәји вә гәләмә алмағы һәвалә етмишди. Јеһова Она гаршы чыхдыглары үчүн халгынын Бабилә сүрҝүн олунмасына јол версә дә, Онун халгы илә вәһшиҹәсинә даврандығы вә онлары мәҹбурән һәмишәлик әсарәтдә сахламаг истәдији үчүн Бабили мүһакимә едәҹәк. Әшијанын јаздығы бир сыра пејғәмбәрлик Бабил үзәриндә иҹра олунаҹаг һөкм вә онун ҝәләҹәји һагдадыр: шәһәр харабазара дөнәҹәк вә бир даһа бәрпа едилмәјәҹәк (Әш 45:1, 2; фәс. 13, 14, 46—48).
*** ip-1-E с. 111, 112, абз. 23, 24 ***
Чәтин мәгамларда Аллаһа бел бағла
Дәгигликлә гәләмә алынан әламәтләр
23 Әшија пејғәмбәр јаранмыш вәзијјәт һагда јенә сөз ачыр. Јерусәлим арами вә Исраил әсҝәрләринин мүһасирәсиндә олдуғу мүддәтдә Әшија дејир: «Јеһова мәнә деди: “Бөјүк лөвһә ҝөтүр вә үзәриндә ади гәләмлә Маһир-Шәлал-Һәш-Баз јаз. Гој садиг шаһидләр, каһин Урјај илә Јәбрәкијјә оғлу Зәкәријјә буну Мәним үчүн јазылы сурәтдә тәсдиг етсин”» (Әшија 8:1, 2). Маһир-Шәлал-Һәш-Баз адынын мәнасы «гәнимәт ҝөтүрмәјә тәләсир, гарәт етмәкчүн гачыр» демәкдир. Әшија ҹәмијјәтдә сајылыб-сечилән ики һөрмәтли инсаны шаһид тутур, онларын гаршысында бу ады бөјүк лөвһәјә јазыр ки, сонра онлар сәнәдин сахта олмадығыны тәсдиг едә билсинләр. Бу әламәт һәлә икинҹи әламәтлә дә тәсдиг олунаҹаг.
24 Пејғәмбәр дејир: «Сонра мән пејғәмбәр арвадымла јахынлыг етдим вә о һамилә галыб бир оғлан доғду. Онда Јеһова мәнә деди: “Онун адыны Маһир-Шәлал-Һәш-Баз гој. Чүнки ушаг һәлә ата-ана кәлмәсини демәмиш, Дәмәшгин сәрвәти, Сәмәријјәнин гәнимәти Ашшур падшаһынын һүзуруна апарылаҹаг”» (Әшија 8:3, 4). Бөјүк лөвһә вә дүнјаја ҝөз ачан көрпә ашшурлуларын тезликлә Јәһудаја зүлм едән арамиләри вә исраиллиләри дармадағын едәҹәјинин әламәти олаҹаг. Бу нә дәрәҹәдә тез олаҹаг? Ушаг һәлә «ата», «ана» кәлмәсини, адәтән, ушагларын илк дедији сөзләри демәмиш баш верәҹәк. Бу ҹүр дәгиг пејғәмбәрлик халгын Аллаһа етибарыны мөһкәмләндирмәли иди. Амма бу сөзләрә ҝөрә Әшијаја вә онун оғулларына ҝүләнләр, онлары лаға гојанлар да олаҹагды. Һәр неҹә олурса олсун, бир шеј дәгигдир ки, Әшијанын сөзләри јеринә јетди (2 Падшаһлар 17:1—6).
*** ip-1-E с. 160, 161, абз. 9—11 ***
Мәсиһин һакимијјәти алтында гуртулуш вә севинҹ сәдалары
Әдаләтли вә мәрһәмәтли һаким
9 Әшија пејғәмбәр Мәсиһин диҝәр ҝөзәл хүсусијјәтләрини дә пејғәмбәрлик едир: «Ҝөзләринин ҝөрдүјү илә һөкм етмәјәҹәк, гулағы илә ешитдијинә ҝөрә тәнбеһ етмәјәҹәк» (Әшија 11:3б). Тәсәввүр един сиз мәһкәмә гаршысында дурмусунуз, мәҝәр истәмәздиниз, сизин ишинизә белә бир һаким бахсын? Мәсиһ ҹүмлә-бәшәр үзәриндә һаким тәјин олунуб. Сахта дәлилләр ҝәтирмәклә, мәһкәмә залында фәнд ишләтмәклә, шајиәләр данышмагла вә ја пулла онун чыхардығы һөкмә тәсир етмәк мүмкүн дејил. О, јаланы дәрһал сезир, инсанын кәнардан неҹә ҝөрүндүјүнә јох, ич үзүнә, дахили варлығына фикир верир (1 Бутрус 3:4). Иса Мәсиһ јығынҹагдакы мәсәләләрә бахан гардашлар үчүн ҝөзәл нүмунәдир (1 Коринфлиләрә 6:1—4).
10 Бәс Мәсиһин ҝөзәл хүсусијјәтләри онун чыхараҹағы һөкмләрә неҹә тәсир едәҹәк? Әшија пејғәмбәр изаһ едир: «О, фағыр-фүгәра үчүн инсафла һөкм чыхараҹаг. Дүнјадакы һәлимләрин хатиринә әдаләтлә тәнбеһ едәҹәк. Дүнјаны ағзынын дәјәнәји илә вураҹаг. Шәр адамы ағзындан чыхан нәфәслә өлдүрәҹәк. О, белини салеһликлә гуршајаҹаг, сәдагәт онун кәмәри олаҹаг» (Әшија 11:4, 5).
11 Давамчыларына дүзәлиш вермәк лазым ҝәләндә Иса Мәсиһ буну елә едир ки, онлара фајда ҝәтирсин. Бу саһәдә дә Иса Мәсиһ јығынҹагдакы ағсаггаллара ҝөзәл өрнәк гојур. Амма әҝәр кимсә пислик етмәјә вәрдиш едибсә, ону гаршыда ағыр һөкм ҝөзләјир. Аллаһ бу дүнјаны мүһакимә едәндә Мәсиһ зәһмли сәси илә дүнјаны һөкмә чағыраҹаг, пис инсанлары мәһвә дүчар едәҹәк (Зәбур 2:9; мүгајисә един: Вәһј 19:15). Бундан сонра јер үзүндә инсанлар арасында сүлһү позан олмајаҹаг (Зәбур 36:10, 11). Белини салеһликлә гуршајан, сәдагәт кәмәрини тахан Иса Мәсиһ бүтүн бунлары етмәјә габилдир (Зәбур 45:3—7).
*** w13-E 1/ 6 с. 7 ***
Гәрәзли мүнасибәтләрә нә заман сон гојулаҹаг?
АЛЛАҺЫН ПАДШАҺЛЫҒЫ ГӘРӘЗЛИ МҮНАСИБӘТЛӘРӘ СОН ГОЈАҸАГ
Дүздүр, илаһи елм һиссләримизи вә емосијаларымызы ҹиловламаға вә онлары үстәләмәјә көмәк едир. Бунунла белә, гәрәзли мүнасибәтә бирдәфәлик сон гојмаг үчүн һәлл олунасы ики мәгам вар. Биринҹиси, бу, ҝүнаһ вә гејри-камилликдир. Аллаһын Кәламында ачыг-ајдын дејилир: «Елә адам јохдур ки, ҝүнаһ етмәсин» (1 Падшаһлар 8:46). Буна ҝөрә дә дәридән-габыгдан чыхсаг да, истәр-истәмәз дахилимиздә мүбаризә ҝедир. Һәвари Булус бу барәдә јазмышды: «Дүзҝүн иш ҝөрмәк истәјәндә пислик артыг јанымда һазыр дурур» (Ромалылара 7:21). Бундан ҝөрүнүр ки, бәзән ҝүнаһлы үрәјимиздә гәрәзли мүнасибәтә ҝәтириб чыхаран пис фикирләр јаранаҹаг (Марк 7:21).
Икинҹиси, гәрәзли мүнасибәтләрин јаранмасында Шејтан Иблисин әли вар. Мүгәддәс Китабда о, гатил адланыр вә һәмчинин дејилир ки, бу варлыг бүтүн дүнјаны алдадыр (Јәһја 8:44; Вәһј 12:9). Бу сәбәбдән гәрәзли мүнасибәт бу гәдәр јајылыб вә бәшәријјәт фанатизм, дискриминасија, сојгырым, иргчилик, дини вә сосиал дөзүмсүзлүјүн гаршысында аҹиздир.
Демәли, гәрәзли фикирләрә һәмишәлик сон гојмаг үчүн илк өнҹә ҝүнаһ вә гејри-камилликдән, еләҹә дә Шејтан Иблисин тәсириндән азад олмаг лазымдыр. Мүгәддәс Китабда јазыланлара әсасән, буну Аллаһын Падшаһлығы едәҹәк.
Иса Мәсиһ өз давамчыларына нөвбәти сөзләрлә Аллаһа дуа етмәји өјрәтмишди: «Гој Падшаһлығын ҝәлсин. Гој Сәнин ирадән ҝөјдә олдуғу кими, јердә дә јеринә јетсин» (Мәтта 6:10). Аллаһын Падшаһлығы сајәсиндә дүнјадакы бүтүн әдаләтсизлијә, о ҹүмләдән һәр ҹүр дөзүмсүзлүк вә гәрәзли мүнасибәтә сон гојулаҹаг.
Аллаһын Падшаһлығы ҝәләндә вә јер үзүндә баш верәнләри нәзарәти алтына аланда Шејтан буховланаҹаг ки, бир даһа халглары аздырмасын (Вәһј 20:2, 3). Онда «јени јер», јәни јени инсан ҹәмијјәти олаҹаг вә «орада салеһлик мәскунлашаҹаг» (2 Бутрус 3:13).
Салеһ инсан ҹәмијјәтинә аид олаҹаг кәсләр камилләшәҹәк вә ҝүнаһын пәнҹәсиндән азад олаҹаг (Ромалылара 8:21). Аллаһын Падшаһлығынын тәбәәләриндән һеч бир хәтәр ҝәлмәјәҹәк вә онлар һеч нәји тәләф етмәјәҹәкләр. Чүнки дүнја башдан-баша Јеһова барәдә биликлә долаҹаг (Әшија 11:9). О заман ҹүмлә-ҹаһан Јеһованын ганунларыны өјрәнәҹәк вә Онун ҝөзәл хүсусијјәтләрини тәзаһүр етдирәҹәк. Онда бүтүн гәрәзли мүнасибәтләрә дә сон гојулаҹаг, чүнки «Аллаһ ајры-сечкилији севмир» (Ромалылара 2:11).
*** w06 1/12 с. 30 абз. 4 ***
«Јешаја» китабындан диггәтәлајиг фикирләр — I һиссә
11:1, 10 — Һансы мәнада Иса Мәсиһ һәм «Јәссәнин көтүјүндән галхан фидан», һәм дә «Јәссәнин көкү»дүр? (Ромалылара 15:12). Иса Мәсиһ Јәссәнин оғлу Давудун нәслиндән доғулдуғу үчүн «Јәссәнин көтүјүндән галхан фидан» адланыр (Матта 1:1-6; Лука 3:23—32). Амма јени тәјин едилмиш падшаһ кими онун әҹдадлары илә мүнасибәтдә мөвгеји дәјишир. Исаја итаәткар бәшәријјәтә јер үзүндә әбәди һәјаты бәхш етмәк үчүн сәлаһијјәт вә ҝүҹ верилдијиндән о, һамынын «Әбәдијјәт атасы» олаҹаг (Јешаја 9:6). Беләликлә, Иса, Јәссә дә дахил олмагла, бүтүн әҹдадларынын «көкүдүр».
*** ip-1-E с. 238, абз. 16, 17 ***
Сәдагәтсизлијин агибәти
Худбин сарај мәмуру
16 Инди исә пејғәмбәр диггәтини Аллаһдан дөнән халгдан конкрет бир инсана јөнәлдир. О јазыр: «Күлли-Ихтијар, ордулар Аллаһы Јеһова дејир: “Дур, ешикағасы Сәбнанын јанына ҝедиб она де ки, “Сәнин бурада нә ишин вар? Сән нә ихтијарла бурада өзүнә сәрдабә ојурсан?” О өзү үчүн јүксәк јердә сәрдабә дүзәлдир, гајада мәскән ојур”» (Әшија 22:15, 16).
17 Еһтимал ки, Сәбна Һизгијјә падшаһын сарајынын ешикағасы иди. Сарајда падшаһдан сонра икинҹи адам олдуғу үчүн онун бөјүк сәлаһијјәти вар иди. Ондан чох шеј ҝөзләнилирди (1 Коринфлиләрә 4:2). Сәбна илк өнҹә үзәринә дүшән иши иҹра етмәли иди, амма о, өзүнә шөһрәт ахтарырды. Сәбна гајанын башында өзүнә падшаһлара лајиг сәрдабә ојур. Бу, Јеһова Аллаһын ҝөзүндән јајыныр вә О, Әшија пејғәмбәри сәдагәтсиз мәмурун јанына ҝөндәрир ки, ону хәбәрдар едиб десин: «Ај киши, бах Јеһова сәни шиддәтлә ашағы туллајаҹаг. Сәни тутаҹаг, бәрк-бәрк бүкүб топ кими ҝен бир дијара атаҹаг. Орада өләҹәксән, өјүндүјүн арабалар орада галыб ағанын еви үчүн биабырчылыг олаҹаг. Сәни вәзифәндән атаҹағам, мөвгејиндән салаҹағам» (Әшија 22:17—19). Өз худбинлијинә ҝөрә Сәбна һеч Јерусәлимдә ади гәбирдә дә дәфн олунмајаҹаг. О, топ кими башга бир дијара атылаҹаг, узаг дијарда өләҹәк. Бу, мәсул гардашлар үчүн бөјүк бир хәбәрдарлыгдыр. Үзәринә дүшән мәсулијјәти јеринә јетирмәјән шәхс вәзифәсиндән азад ола вә ја говула биләр.
*** ip-1-E с. 238, 239, абз. 17, 18 ***
Сәдагәтсизлијин агибәти
17 Еһтимал ки, Сәбна Һизгијјә падшаһын сарајынын ешикағасы иди. Сарајда падшаһдан сонра икинҹи адам олдуғу үчүн онун бөјүк сәлаһијјәти вар иди. Ондан чох шеј ҝөзләнилирди (1 Коринфлиләрә 4:2). Сәбна илк өнҹә үзәринә дүшән иши иҹра етмәли иди, амма о, өзүнә шөһрәт ахтарырды. Сәбна гајанын башында өзүнә падшаһлара лајиг сәрдабә ојур. Бу, Јеһова Аллаһын ҝөзүндән јајыныр вә О, Әшија пејғәмбәри сәдагәтсиз мәмурун јанына ҝөндәрир ки, пејғәмбәр ону хәбәрдар едиб десин: «Ај киши, бах Јеһова сәни шиддәтлә ашағы туллајаҹаг. Сәни тутаҹаг, бәрк-бәрк бүкүб топ кими ҝен бир дијара атаҹаг. Орада өләҹәксән, өјүндүјүн арабалар орада галыб ағанын еви үчүн биабырчылыг олаҹаг. Сәни вәзифәндән атаҹағам, мөвгејиндән салаҹағам» (Әшија 22:17—19). Өз худбинлијинә ҝөрә Сәбна һеч Јерусәлимдә ади гәбирдә дә дәфн олунмајаҹаг. О, топ кими башга бир дијара атылаҹаг, узаг дијарда өләҹәк. Бу, мәсул гардашлар үчүн бөјүк бир хәбәрдарлыгдыр. Үзәринә дүшән мәсулијјәти јеринә јетирмәјән шәхс вәзифәсиндән азад ола вә ја говула биләр.
18 Бәс Сәбна вәзифәсиндән неҹә азад едиләҹәк? Јеһова Әшија пејғәмбәр васитәсилә буну белә изаһ едир: «О ҝүн гулум Хилгијјә оғлу Әлјакими чағыраҹағам, сәнин либасыны она ҝејиндирәҹәјәм, кәмәрини онун белинә бағлајаҹағам, сәнин сәлаһијјәтини она верәҹәјәм. О, Јерусәлим әһлинә, Јәһуда евинә ата олаҹаг. Давуд евинин ачарыны онун чијнинә тахаҹағам. Онун ачдығыны бағлајан, бағладығыны ачан олмајаҹаг» (Әшија 22:20—22). Сәбнанын јеринә Әлјаким гојулаҹаг. Әлјакимә сарај мәмурунун либасы вә Давуд евинин ачары вериләҹәк. Мүгәддәс Китаба ҝөрә, «ачар» сәлаһијјәти, һакимијјәти вә ја ихтијары тәмсил едир. (Мүгајисә един: Мәтта 16:19.) Гәдимдә падшаһ мәсләһәтчисинә ачарлар һәвалә олунанда она һәмчинин бәзән сарајдакы ишләрә нәзарәт етмәк, һәтта падшаһ үчүн нөкәрләр сечмәк ихтијары верилирди. (Мүгајисә един: Вәһј 3:7, 8.). Демәли, ешикағасы вәзифәси чох јүксәк вәзифә иди. Ајдындыр ки, белә инсандан чох шеј ҝөзләнилир (Лука 12:48). Чох ҝүман ки, Сәбна баҹарыглы сарај мәмуру иди, анҹаг сәдагәтсиз олдуғу үчүн Јеһова ону башгасы илә әвәз едәҹәкди.
*** ip-1-E с. 240, 241, абз. 19, 20 ***
Сәдагәтсизлијин агибәти
Ики символик мых
19 Сонда Јеһова мәҹази ифадәләр истифадә едәрәк Сәбнанын сәлаһијјәтинин Әлјакимә неҹә кечәҹәјини тәсвир едир: «“Мән ону [Әлјакими] мых кими бәрк јерә чалаҹағам. О, атасы еви үчүн шөһрәт тахты олаҹаг. Атасы евинин бүтүн шан-шөвкәти, нәсли вә өвладлары — балаҹа габлар, касалар вә бөјүк күпләр — һамысы ондан асылаҹаг”. Ордулар Аллаһы Јеһова бәјан едир: “О ҝүн бәрк јерә чалынмыш мых [Сәбна] кәнар едиләҹәк, кәсилиб дүшәҹәк вә ондан асылмыш һәр шеј дүшүб сынаҹаг. Буну Јеһованын Өзү дејир”» (Әшија 22:23—25).
20 Бу ајәләрдә биринҹи «мых» Әлјакимдир. О, атасы Хилгијјә еви үчүн шөһрәт тахты олаҹаг. Сәбнадан фәргли олараг, о, атасынын евини вә адыны биабыр етмәјәҹәк. Онун үзәриндә габ-гаҹаг «асылаҹаг», јәни о, падшаһын һүзурунда хидмәт едән адамлара дајаг олаҹаг (2 Тимутијә 2:20, 21). Икинҹи «мых» исә Сәбнадыр. О, нә гәдәр сәдагәтли ҝөрүнсә дә, кәнар едиләҹәк. Она ҝүвәнән һәр кәс јыхылаҹаг.
*** ip-1-E с. 253, 254, абз. 22—24 ***
Јеһова Сурун гүруруну сындырыр
22 Әшија пејғәмбәр сөзүнә давам едир: «Јетмиш илин сонунда Сур фаһишә һаггындакы маһныда дејилдији кими олаҹаг: “Еј унудулмуш фаһишә, әлинә чәнҝ ҝөтүр, шәһәри долан. Мәһарәтлә чал, чохлу һавалар чал, гој сәни јада салсынлар”. Јетмиш илин сонунда Јеһова Сура нәзәр салаҹаг, Сур көһнә пешәсинә гајыдаҹаг, дүнјанын бүтүн сәлтәнәтләри илә фаһишәлик едәҹәк» (Әшија 23:15б—17).
23 Ерамыздан әввәл 539-ҹу илдә Бабил падшаһлығы дағыландан сонра Финикија Мада-Фарс империјасынын сатраплығына чеврилир. Фарс шаһы Бөјүк Куруш толерант һөкмдардыр. Бу јени шаһын һакимијјәти алтында Сур әввәлки мәшғулијјәтинә гајыдаҹаг вә әлиндән ҝәләни едәҹәк ки, јенидән бүтүн дүнјанын тиҹарәт мәркәзинә чеврилсин. О, унудулмуш фаһишәтәк чәнҝ чалыб маһны охуја-охуја шәһәри ҝәзәҹәк ки, өзүнә јени мүштәриләр тапсын. Бәс Сур уғур газанаҹаг? Бәли. Јеһова онун ишинин аванд ҝетмәсинә изин верәҹәк. Вахт кечәндән сонра ада-шәһәр о гәдәр варланаҹаг ки, ерамыздан әввәл VI әсрин сонунда Зәкәријјә пејғәмбәр онун һагда белә дејәҹәк: «Сур өзүнә истеһкам тикди, торпаг гәдәр ҝүмүш, күчәнин палчығы гәдәр гызыл топлады» (Зәкәријјә 9:3).
«Онун ҝәлири, газанҹы Јеһоваја һәср олунаҹаг»
24 Пејғәмбәрин нөвбәти сөзләри чох мөһтәшәмдир! «Онун ҝәлири, газанҹы Јеһоваја һәср олунаҹаг. Онлары јыға билмәјәҹәк, кәнара гоја билмәјәҹәк, чүнки газанҹы Јеһованын һүзурунда јашајанлара чатаҹаг. Онлар дојунҹа јејәҹәк вә ҝөзәл-ҝөзәл либаслар ҝејәҹәк» (Әшија 23:18). Һансы мәнада Сурун ҝәлири, газанҹы Јеһоваја һәср олунаҹаг? Јеһова һадисәләри елә ҹәрәјан етдирир ки, бу ҝәлир Онун нијјәтинә хидмәт етсин: халгынын гарны тох вә ҝејинмәјә пал-палтары олсун. Бу дөвр исраиллиләрин Бабил әсарәтиндән чыхдығы вахта тәсадүф едир. Сур әһалиси исраиллиләри сидр тирләрилә тәҹһиз едир ки, онлар мәбәди тәзәдән тиксинләр. Һәмчинин сурлулар Јерусәлимлә тиҹарәти бәрпа едирләр (Үзејир 3:7; Нәһәмја 13:16).