«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр

1—7 ОКТЈАБР

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈӘҺЈА 9, 10

«Иса сүрүсүнүн гејдинә галыр»

nwtsty-E медиа

Гојун ағылы

Гојун ағылы гојунлары оғрулардан вә јыртыҹы һејванлардан горумаг үчүн олан бағлы јер иди. Чобанлар сүрүләрини ҝеҹә орада сахлајырдылар. Гәдимдә мүхтәлиф форма вә өлчүдә ағыллара раст ҝәлинирди. Ағыллар чох вахт дашдан тикилирди, үстү ачыг олурду вә бир ҝириши олурду (Сј 32:16; 1Иш 24:3; Сф 2:6). Јәһја гојун ағылында гапычынын олмасындан, ағыла гапыдан ҝирмәкдән данышмышды (Јһ 10:1, 3). Үмуми ағылда ҝеҹәләр бир нечә сүрүнү сахлајырдылар. Гапычы да гојунлара ҝөз олмаг үчүн кешик чәкирди. Сәһәр гапычы чобанлар үчүн гапыны ачырды. Һәр чобан гојунларыны сәсләјәрәк сүрүсүнү јығырды. Гојунлар чобанын сәсини таныјыб ҝәлирдиләр (Јһ 10:3—5). Иса шаҝирдләринин гејдинә неҹә галдығыны ҝөстәрмәк үчүн бу нүмунәдән истифадә етмишди (Јһ 10:7—14).

cf-E с. 124, 125, абз. 17

«Иса онларла данышанда һәмишә мәсәл чәкирди»

¹⁷ Ҹорҹ Смит «Мүгәддәс торпағын тарихи ҹоғрафијасы» адлы китабында өз шәхси мүшаһидәләрини бөлүшәрәк јазмышды: «Бәзән биз ҝүнорта Јәһудадакы гујуларын биринин јанында динҹәлирдик. Үч-дөрд чобан да сүрүләри илә бирҝә ора ҝәләрди. Сүрүләр бир-биринә гарышырды. Биз фикирләширдик ки, ҝөрәсән, бу чобанлар өз гојунларыны неҹә јығаҹаглар. Амма һејванларыны суварандан, динҹәләндән сонра чобанларын һәрәси дәрәнин бир тәрәфинә ҝедирди вә һәр бири өзүнәмәхсус тәрздә гојунлары чағырырды. Сүрү ҝәлдији низамла да ҝедирди». Иса да баша салмаг истәјирди ки, әҝәр биз онун тәлимләрини таныјыб онлара риајәт етсәк, онун рәһбәрлијинә табе олсаг, јахшы чобанын гајғысындан бәһрәләнә биләрик. Бу фикри вурғуламаг үчүнсә Иса бундан јахшы нүмунә тапа билмәзди.

nwtsty-E Јһ 10:16 ајәси үчүн шәрһ

Ҝәтирмәлијәм: Бурада ишләнән аго феили контекстдән асылы олараг «ҝәтирмәк», јахуд «өнүндә ҝетмәк» мәналарыны верир. Ерамызын тәхминән 200-ҹү илинә аид олан бир јунан әлјазмасында ејникөклү јунан сөзү (синаго) ишләнир. Бу сөз чох вахт «топламаг» кими тәрҹүмә олунур. Јахшы чобан олан Иса бу ағыла аид олан гојунларыны (Лк 12:32 ајәсиндә «кичик сүрү» адланыр) вә бу ағылдан олмајан башга гојунларыны топлајыр, онлара бәләдчилик едир, онлары горујур вә једирир. Онлар бир чобанын отардығы бир сүрүдә бирләширләр. Бу нүмунә Исанын давамчылары арасында олан бирлији вурғулајыр.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

nwtsty-E Јһ 9:38 ајәси үчүн шәрһ

Тәзим етди: Јахуд «баш әјди». Јунан феили проскинео Аллаһ, јахуд илаһ гаршысында әјилмәк мәнасында ишләнәндә «сәҹдә гылмаг» кими тәрҹүмә олунур (Мт 4:10; Лк 4:8). Лакин бу контекстдә шәфа тапан анаданҝәлмә кор киши Исанын Аллаһын елчиси олдуғуну гәбул етди вә она тәзим етди. О, Исаны Аллаһ, јахуд һансыса бир илаһ санмады, әксинә, она һаггында пејғәмбәрлик едилмиш «Инсан Оғлу», јәни Аллаһын сәлаһијјәт вердији Мәсиһ кими бахды (Јһ 9:35). Төвратда да инсанларын пејғәмбәрләрә, падшаһлара вә ја Аллаһын диҝәр нүмајәндәләринә баш әјдији јазылыб (1Иш 25:23, 24; 2Иш 14:4—7; 1Пд 1:16; 2Пд 4:36, 37). О киши дә, ҝөрүнүр, Исаја о мәнада тәзим етмишди. Бир чох һалларда Исаја тәзим едәндә Аллаһдан назил олан мәлумата ҝөрә миннәтдарлыгларыны билдирир вә Аллаһын Исадан разы олдуғуну гәбул етдикләрини ҝөстәрирдиләр.

nwtsty-E Јһ 10:22 ајәси үчүн шәрһ

Һәср етмә бајрамы: Бу бајрам ибраниҹә Һанукка (ханукка) адланыр, мәнасы «һәср етмә» демәкдир. Бајрам сәккиз ҝүн кечирилирди. Кислев ајынын 25-дә, гыш ҝүндөнүмүнә јахын башлајырды (Б15 әлавәсинә бахын). Б. е. ә. 165-ҹи илдә Јерусәлимдәки мәбәдин јенидән һәср олунмасы гејд едилирди. Сурија падшаһы IV Антиох Епифан јәһудиләрин Аллаһы Јеһоваја нифрәтини ҝөстәрмәк үчүн мәбәди мурдарламышды. Мисал үчүн, о, әввәлләр үстүндә һәр ҝүн јандырма гурбаны ҝәтирилән бөјүк гурбанҝаһын үстүндә башга бир гурбанҝаһ тикмишди. Е. ә. 168-ҹи илдә, кислев ајынын 25-дә Јеһованын мәбәдини бүсбүтүн мурдарламаг үчүн Антиох гурбанҝаһда донуз гурбан ҝәтирди вә әтинин сујуну мәбәдин һәр тәрәфинә чиләди. Мәбәдин дарвазаларыны јандырды, каһин отагларыны сөкдүрдү, гызыл гурбанҝаһы, һүзур чөрәкләри гојулан масаны, гызыл шамданы мәбәддән чыхарды. Сонра Јеһованын мәбәдини Олимп аллаһы Зевсә һәср етди. Ики ил сонра Иуда Маккавеј шәһәри вә мәбәди әлә кечирди. Мәбәд тәмизләнәндән сонра, Антиохун гурбанҝаһда Зевсә мурдар гурбаны ҝәтирмәсиндән дүз үч ил сонра, е. ә. 165-ҹи илдә, кислев ајынын 25-дә мәбәд јенидән Јеһоваја һәср олунду. Јеһоваја ҝүндәлик јандырма гурбанлары ҝәтирилмәјә башланды. Мүгәддәс Јазыларда бирбаша олараг дејилмир ки, Иуда Маккавејә гәләбә газандыран вә мәбәди бәрпа етмәјә сөвг едән Јеһова олмушду. Лакин Јеһова башга халглардан олан адамларын, мәсәлән, фарс шаһы Курушун васитәсилә ибадәтлә бағлы мүәјјән нијјәтләрини иҹра етмишди (Әш 45:1). О заман мәнтиги олараг белә нәтиҹәјә ҝәлмәк олар ки, Јеһова ирадәсини јеринә јетирмәк үчүн Өз халгынын үзвүндән истифадә едә биләрди. Мүгәддәс Јазылар ҝөстәрир ки, Мәсиһлә, онун хидмәтилә вә гурбанлығы илә бағлы пејғәмбәрликләрин јеринә јетмәси үчүн мәбәд олмалы вә фәалијјәт ҝөстәрмәли иди. Һәмчинин Мәсиһ бәшәријјәт уғрунда даһа бөјүк гурбаны, һәјатыны тәгдим едәнәдәк лавили каһинләр гурбан ҝәтирмәли идиләр (Дн 9:27; Јһ 2:17; Иб 9:11—14). Мәсиһин давамчыларына һәср етмә бајрамыны гејд етмәк әмр едилмәјиб (Кл 2:16, 17). Лакин Исанын, јахуд давамчыларынын бу бајрамын гејд едилмәсини мүһакимә етдији барәдә һеч бир јазылы мәлумат јохдур.

8—14 ОКТЈАБР

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈӘҺЈА 11, 12

«Мәсиһ кими шәфгәтли олун»

nwtsty-E Јһ 11:24, 25 ајәләри үчүн шәрһ

Билирәм,.. дириләҹәк: Марта фикирләширди ки, Иса ҝәләҹәкдә, ахырынҹы ҝүндә олаҹаг дирилмәдән данышыр. Онун бу тәлимә олан иманы диггәтәлајиг иди. О дөврдә бәзи дин хадимләри, јәни саддукиләр дирилмәни инкар едирдиләр, бахмајараг ки, Мүгәддәс Јазыларда бу барәдә ајдын шәкилдә јазылыб (Дн 12:13; Мр 12:18). Фәрисиләр исә руһун өлмәдијинә инанырдылар. Анҹаг Марта билирди ки, Иса өлүләрин дириләҹәјини өјрәдир вә һәтта өлүләри дирилдир. Садәҹә онун дирилтдији адамлардан һеч бири Илазәр гәдәр өлү галмамышды.

Дирилмә вә һәјат мәнәм: Исанын өлүмү вә дирилмәси өлүләрин һәјата гајытмасына јол ачды. Иса дириләндән сонра Јеһова она тәкҹә өлүләри дирилтмәк јох, һәм дә онлара әбәди һәјат вермәк гүдрәти верди. Вһ 1:18 ајәсиндә Иса өзүнү «јашајан» адландырмыш вә демишди ки, «өлүм илә Мәзарын ачарлары» ондадыр. Буна ҝөрә дә Иса һәм дириләрин, һәм дә өлүләрин үмид јеридир. О, вәд етмишди ки, гәбирләри ачаҹаг вә өлүләрә ја ҝөјдә падшаһ олмаг үчүн, ја да сәмави һөкумәтинин идарә етдији јени јердә јашамаг үчүн һәјат верәҹәк (Јһ 5:28, 29; 2Бт 3:13).

nwtsty-E Јһ 11:33—35 ајәләри үчүн шәрһ

Ағлашдығыны: «Ағлашмаг» кими тәрҹүмә олунан јунан сөзү чох вахт сәсли ағламаг мәнасыны верир. Исанын Јерусәлимин мәһв едиләҹәјини сөјләјәндә ағладығы ејни феиллә ифадә олунуб (Лк 19:41).

Бәрк гәһәрләнди вә дәриндән аһ чәкиб: Јунан дилиндә бу ики сөз бирликдә Исанын бу һалда чох ҝүҹлү һиссләр кечирдијини тәсвир едир. «Аһ чәкмәк» кими тәрҹүмә олунан јунан феили (ембримаомај) үмумиликдә инсанын дахилиндә баш галдыран ҝүҹлү һиссләри билдирир. Лакин бу контекстдә ҝөстәрир ки, Иса сон дәрәҹә мүтәәссир олмуш вә һиссләрини ичиндә сахлаја билмәјиб аһ чәкмишди. «Гәһәрләнмәк» кими тәрҹүмә олунан јунан сөзү исә һәрфән «һәјәҹан» (тарассо) демәкдир. Бир алимин сөзләринә әсасән, бу контекстдә бу сөз «инсанын дахилиндә тәлатүм јаратмаг, бөјүк изтираб, үрәкағрысы вермәк» демәкдир. Јһ 13:21 ајәсиндә дә Јәһуданын ону сатаҹағыны фикирләшәндә Исанын кечирдији һиссләр бу сөзлә ифадә олунуб.

Ағлады: Бурада ишләнән сөз (дакрио) јунан дилиндә «ҝөз јашлары» исминин феил формасыдыр. Бу исмин раст ҝәлдији ајәләрдән бәзиләри бунлардыр: Лк 7:38; Һв 20:19, 31; Иб 5:7; Вһ 7:17; 21:4. Бурада вурғу даһа чох ҝөз јашларынын ахыдылмасына дүшүр, нәинки сәсли ағламаға. Инҹилдә бу јунан феили јалныз бурада ишләниб. Јһ 11:33 ајәсиндә (шәрһә бахын) Мәрјәмин вә јәһудиләрин ағламағыны тәсвир едән сөздән фәргләнир. Иса Илазәри дирилдәҹәјини билирди, амма әзиз достларынын изтирабларыны ҝөрмәк ону бәрк кәдәрләндирди. Достларына олан дәрин мәһәббәт вә мәрһәмәт һисси онун ҝөз јашларына сәбәб олду. Бу әһвалатдан ајдын ҝөрүнүр ки, Иса Адәмин сәбәб олдуғу өлүм уҹбатындан доғмаларыны итирән инсанларын дәрдини баша дүшүр.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

nwtsty-E Јһ 11:49 ајәси үчүн шәрһ

Баш каһин: Исраил мүстәгил халг оланда баш каһин вәзифәси өмүрлүк вәзифә иди (Сј 35:25). Лакин Романын мүстәмләкәси алтына дүшәндә Романын тәјин етдији рәһбәрләрин кимисә баш каһин вәзифәсинә гојмаг вә вәзифәдән азад етмәк сәлаһијјәти вар иди. (Лүғәтдә «Баш каһин» сөзүнә бахын.) Ромалылар тәрәфиндән тәјин олунан Гајафа ҝүҹлү сијасәтчи иди. О, өзүндән әввәлки баш каһинләрдән чох, тәхминән ерамызын 18-ҹи илиндән 36-ҹы илинәдәк бу вәзифәдә галмышды. Гајафанын һәмин ил, јәни 33-ҹү илдә баш каһин олдуғуну демәклә Јәһја, ҝөрүнүр, ону нәзәрдә тутурду ки, Гајафанын баш каһин олдуғу илләрә Исанын едам олундуғу ил дә дахил иди. (Гајафанын евинин јерләшдији мәкан үчүн Б12 әлавәсинә бахын.)

nwtsty-E Јһ 12:42 ајәси үчүн шәрһ

Рәһбәрләрин: Бу јунан сөзү, ҝөрүнүр, јәһуди али мәһкәмәси олан Синедрионун үзвләрини билдирир. Јһ 3:1 ајәсиндә һәмин мәһкәмәнин үзвү олан Никодемлә бағлы бу сөз ишләнир.

Синагогдан говулмаг: Јунан дилиндә апосинагогос сифәти тәкҹә бурада вә Јһ 12:42; 16:2 ајәләриндә ишләнир. Синагогдан говулмуш адамдан һамы ҝен ҝәзирди, она јарамаз адам кими јанашырдылар. Сојдашлары илә мүнасибәтләрин кәсилмәси онун аиләсинин мадди вәзијјәтинә шиддәтли зәрбә вурурду. Әсас етибарилә, тәдрис оҹағы олан синагоглар һәм дә јерли мәһкәмә кими фәалијјәт ҝөстәрирди. Синагогун гамчылама вә синагогдан говма кими ҹәзалары кәсмәк сәлаһијјәти вар иди.

15—21 ОКТЈАБР

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈӘҺЈА 13, 14

«Мән сизин үчүн нүмунә гојдум»

nwtsty-E Јһ 13:5 ајәси үчүн шәрһ

Шаҝирдләринин ајагларыны јујуб: Гәдим Исраилдә сәндәл ән ҝениш јајылмыш ајаггабы иди. Сәндәл ајаға вә топуға ипләрлә бәркидилмиш алтлыгдан ибарәт иди. Буна ҝөрә дә јол ҝәлән адамын ајағы истәр-истәмәз тоз-торпаға, палчыға булашырды. Евә ҝәлән адам сәндәлләрини чыхарырды, гонагпәрвәр ев саһиби исә гајғы ҝөстәрирди ки, онун ајагларыны јусунлар. Мүгәддәс Китабын бир нечә ајәсиндә бу адәт барәдә данышылыр (Јр 18:4, 5; 24:32; 1Иш 25:41; Лк 7:37, 38, 44). Иса шаҝирдләринин ајагларыны јујанда бу адәтин васитәсилә онлара тәвазөкарлыгла вә бир-биринә хидмәт етмәклә бағлы дәрс верди.

nwtsty-E Јһ 13:12—14 ајәләри үчүн шәрһ

Јумалысыныз: Јахуд «јумаға борҹлусунуз». «Малы» шәкилчиси кими тәрҹүмә олунан јунан феили чох вахт маддијјат мәнасында ишләнир. Әсас мәнасы «кимәсә борҹлу олмаг» демәкдир (Мт 18:28, 30, 34; Лк 16:5, 7). Бурада вә башга ајәләрдә бу сөз ҝениш мәнада ишләнәрәк нәјисә етмәјә борҹлу олмаг мәнасыны дашыјыр (1Јһ 3:16; 4:11; 3Јһ 8).

w99-E 3/1 с. 31, абз. 1

Ән даһи инсан шаҝирдләрин ајағыны јујур

Шаҝирдләрин ајағыны јумагла Иса онлара тәвазөкарлыгла бағлы чох бөјүк дәрс верди. Мәсиһиләр дүшүнмәмәлидирләр ки, онлар елә ваҹиб инсанлардыр ки, башгалары һәмишә онлара хидмәт етмәлидир. Һәмчинин мәсиһиләр уҹа, шәрәфли мөвгејә ҹан атмамалыдырлар. Әксинә, онлар Исанын гојдуғу нүмунә илә ҝетмәлидирләр. Иса она ҝөрә ҝәлмәмишди ки, «она гуллуг етсинләр, әксинә, о хидмәт етмәк вә бир чохлары уғрунда һәјатыны фидјә кими вермәк үчүн» ҝәлмишди (Мәтта 20:28). Бәли, Исанын давамчылары бир-бири үчүн ән ашағы ишләри дә ҝөрмәјә һазыр олмалыдырлар.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

nwtsty-E Јһ 14:6 ајәси үчүн шәрһ

Јол, һәгигәт вә һәјат мәнәм: Иса јолдур, чүнки јалныз онун васитәсилә дуада Аллаһа јахынлашмаг мүмкүндүр. О һәмчинин инсанларын Аллаһла барышмасына да «јол» ачыр (Јһ 16:23; Рм 5:8). Иса һәгигәтдир, чүнки сөзү вә һәјаты һәгигәтлә узлашырды. Һәмчинин Аллаһын нијјәтинин јеринә јетмәсиндә онун әсас ролу ојнадығыны ҝөстәрән чохлу пејғәмбәрлији јеринә јетирмишди (Јһ 1:14; Вһ 19:10). Бу пејғәмбәрликләр «онун васитәсилә бәли олду», јәни јеринә јетди (2Кр 1:20). Иса һәјатдыр, чүнки фидјә васитәсилә о, бәшәријјәтин әсл һәјата, јәни әбәди һәјата наил олмасыны мүмкүн етди (1Тм 6:12, 19; Еф 1:7; 1Јһ 1:7). О һәмчинин Ҹәннәтдә әбәди јашамаг имканы илә дириләҹәк милјонларла инсан үчүн «һәјат» олаҹаг (Јһ 5:28, 29).

nwtsty-E Јһ 14:12 ајәси үчүн шәрһ

Бунлардан да бөјүк ишләр едәҹәк: Иса демирди ки, шаҝирдләри онун етдији мөҹүзәләрдән бөјүк мөҹүзәләр едәҹәкләр. Әксинә, о, тәвазөкарлыгла етираф етди ки, онларын ҝөрдүјү тәблиғ вә тәлим ишинин мигјасы Исанын ҝөрдүјүндән бөјүк олаҹаг. Онун давамчылары даһа ҝениш әразини әһатә едәҹәк, даһа чох инсана шаһидлик едәҹәк вә даһа узун мүддәт тәблиғ едәҹәкләр. Исанын сөзләри ајдын ҝөстәрир ки, о, давамчыларындан онун башладығы иши давам етдирмәләрини ҝөзләјирди.

22—28 ОКТЈАБР

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈӘҺЈА 15—17

«Сиз дүнјаја мәхсус дејилсиниз»

nwtsty-E Јһ 15:19 ајәси үчүн шәрһ

Дүнја: Бу контекстдә јунан сөзү космос Аллаһын хидмәтчиләри истисна олмагла, бәшәријјәтә, јәни Аллаһдан узаглашмыш инсан ҹәмијјәтинә аиддир. Мүждәләри јазанларын ичиндә тәкҹә Јәһја Исанын өз давамчыларынын дүнјаја мәхсус олмадығыны дедијини јазыб. Ејни фикир Исанын садиг һәвариләри илә етдији сон дуасында ики дәфә дә ифадә олунуб (Јһ 17:14, 16).

nwtsty-E Јһ 15:21 ајәси үчүн шәрһ

Мәним адыма ҝөрә: Мүгәддәс Китабда «ад» сөзү бәзән бу ады дашыјан инсаны, онун инсанларын гаршысында газандығы ады вә онун тәмсил етдији һәр шеји билдирир. Исанын адына ҝәлдикдә, бу ад һәмчинин Атанын она вердији сәлаһијјәт вә мөвгеји билдирир (Мт 28:18; Фп 2:9, 10; Иб 1:3, 4). Иса бурада дүнјадакы инсанларын нәјә ҝөрә давамчыларынын башына о шејләри ҝәтирәҹәкләрини изаһ едир: чүнки онлар Исаны ҝөндәрәни танымырлар. Онлар Аллаһы танысајдылар, Исанын адынын һансы мәнаны дашыдығыны баша дүшәр вә буну гәбул едәрдиләр (Һв 4:12). Бу, Исанын Аллаһын тәјин етдији Рәһбәр, падшаһлар Падшаһы мөвгејини, һәјата говушмаг үчүн бүтүн инсанларын бојун әјмәли олдуғу кәс мөвгејини өзүнә дахил едир (Јһ 17:3; Вһ 19:11—16; мүгајисә един Зб 2:7—12).

it-1-E с. 516

Ҹәсарәт

Јеһова Аллаһа дүшмән кәсилән дүнјанын әһвал-руһијјәси вә һәрәкәтләри илә өзүнү ләкәләмәмәк үчүн, дүнјанын нифрәтинә бахмајараг, Јеһоваја садиг галмаг үчүн мәсиһијә ҹәсарәтли олмаг лазымдыр. Иса Мәсиһ шаҝирдләринә демишди: «Дүнјада чох әзијјәтлә үзләшәҹәксиниз, анҹаг ҹәсарәтли олун! Мән дүнјаја галиб ҝәлдим» (Јһ 16:33). Аллаһын Оғлу бу дүнјанын тәсиринә ујмады, о, һеч бир шејдә дүнјадакы инсанлара бәнзәмәди, бунунла да дүнјаја галиб ҝәлди. Иса Мәсиһин зәфәр нүмунәси вә ејибсиз һәјатынын мүкафаты мәсиһијә ҹәсарәт верә биләр ки, ондан нүмунә ҝөтүрүб бу дүнјадан ајры галсын вә өзүнү ләкәләмәсин (Јһ 17:16).

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

nwtsty-E Јһ 17:21—23 ајәләри үчүн шәрһ

Бир: Јахуд «вәһдәтдә». Иса дуа етмишди ки, онунла Атасы әмәлдә вә фикирдә јекдил олдуғу кими, һәгиги давамчылары да «бир олсунлар», ејни мәгсәд уғрунда вәһдәт ичиндә чалышсынлар (Јһ 17:22). 1Кр 3:6—9 ајәләриндә Булус бир-бирилә вә Аллаһла әмәкдашлыг едән мәсиһиләр арасында һөкм сүрән бу бирлији тәсвир едир (1Кр 3:8 ајәсинә бахын.)

Камил бирлијә јетишсинләр: Бу ајәдә Иса камил бирлији горумағы Ата тәрәфиндән севилмәклә әлагәләндирир. Бу фикир Кл 3:14 ајәсилә узлашыр. Орада дејилир: «Мәһәббәт инсанлар арасында камил бирлик јарадыр». Бу камил бирлик нисбидир. О демәк дејил ки, инсанлардакы бүтүн фәргләр арадан галхыр. Мәсәлән, һәр кәсин баҹарығы, вәрдиши вә виҹданы бир-бириндән фәргләнир. Бу о демәкдир ки, фәалијјәт, етигад вә тәлим бахымындан Исанын давамчылары арасында бирлик һөкм сүрүр (Рм 15:5, 6; 1Кр 1:10; Еф 4:3; Фп 1:27).

nwtsty-E Јһ 17:24

Бәшәрин тәмәли гојуландан: «Тәмәли гојуландан» кими тәрҹүмә олунан јунан сөзү Иб 11:11 ајәсиндә «ушаға галмаг» кими тәрҹүмә олунуб. Бурада «бәшәрин тәмәли гојуландан» ифадәси, ҝөрүнүр, Адәмлә Һәвванын өвладларынын дүнјаја ҝәлмәсинә шамил едилир. Иса «бәшәрин тәмәлинин гојулмасы» ифадәсини Һабиллә әлагәләндирмишди. Еһтимал ки, Һабил фидјәјә лајиг олан вә «бәшәр нәсли дүнјаја ҝәләндән бәри ады һәјат китабына» јазылан илк инсандыр (Лк 11:50, 51; Вһ 17:8). Исанын дуада Атасына дедији бу сөзләр дә тәсдиг едир ки, лап чохдан, һәлә Адәмлә Һәвва дүнјаја өвлад ҝәтирмәмишдән Аллаһ илк Оғлуну севир.

29 ОКТЈАБР — 4 НОЈАБР

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈӘҺЈА 18, 19

«Иса һәгигәтә шәһадәт едирди»

nwtsty-E Јһ 18:37 ајәси үчүн шәрһ

Шәһадәт етмәк: Инҹилдә ишләндији кими, «шаһидлик етмәк» (мартирео) вә «шаһид» (мартириа; мартис) кими тәрҹүмә олунан јунан сөзләри ҝениш мәна дашыјыр. Һәр ики сөз дашыдығы әсас мәнада, јәни шаһиди олдуғу вә ја шәхсән билдији фактлара шәһадәт вермәк мәнасында ишләнсә дә, «бәјан етмәк, тәсдиг етмәк, һаггында мүсбәт данышмаг» мәналарыны да верир. Иса һәм әмин олдуғу һәгигәтләрә шәһадәт едир, онлары бәјан едирди, һәм дә елә јашајырды ки, Атасынын пејғәмбәрлик сөзүнүн вә вәдләринин һәгигилијини тәсдиг едирди (2Кр 1:20). Аллаһ Падшаһлыгла вә онун Падшаһы илә бағлы нијјәтини хырдалығына кими габагҹадан сөјләмишди. Исанын јер үзүндәки бүтүн һәјаты, өзүнү гурбан верәрәк өлмәси онун һаггында олан бүтүн пејғәмбәрликләри, еләҹә дә Ганун әһдиндә ҝәләҹәк шејләрин көлҝәси, јәни нүмунәси олан мәгамлары јеринә јетирди (Кл 2:16, 17; Иб 10:1). Беләликлә, Иса һәм сөздә, һәм дә әмәлдә һәгигәтә шәһадәт едирди.

Һәгигәт: Иса ҝениш мәнада һәгигәтдән јох, Аллаһын нијјәтләри илә бағлы һәгигәтдән данышырды. Аллаһын нијјәтиндә әсас мәгам одур ки, «Давуд оғлу» олан Иса баш каһин вә Аллаһын Падшаһлығынын Падшаһы кими хидмәт едир (Мт 1:1). Иса изаһ етди ки, бәшәр өвладлары арасына ҝәлмәсинин, јер үзүндә јашамасынын вә хидмәтинин әсас мәгсәди һәмин Падшаһлыг һаггында һәгигәти бәјан етмәкдир. Мәләкләр Исанын доғулмасындан әввәл, һәмчинин Давудун дүнјаја ҝәлдији Јәһудијјәдәки Бејтләһм шәһәриндә доғулдуғу вахт охшар хәбәри бәјан етмишдиләр (Лк 1:32, 33; 2:10—14).

nwtsty-E Јһ 18:38а ајәси үчүн шәрһ

Һәгигәт нәдир: Пилат, ҝөрүнүр, Исанын данышдығы «һәгигәти» јох, ҝениш мәнада һәгигәти нәзәрдә тутурду (Јһ 18:37). О бу суалы сәмими версәјди, Иса, сөзсүз ки, она ҹаваб верәрди. Амма Пилатын суалы, еһтимал ки, риторик характер дашыјырды вә о, санки дејирди: «Һәгигәт? О нәдир? Һәгигәт дејилән бир шеј јохдур!» Пилат суалы верәндән сонра ҹавабы һеч ҝөзләмәди, бајыра чыхыб јәһудиләрин јанына ҝетди.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

nwtsty-E Јһ 19:30 ајәси үчүн шәрһ

Ҹаныны тапшырды: Һәрфән «руһуну верди». Бурада руһ (јунанҹа пневма) сөзү «нәфәс» јахуд «һәјат гүввәси» кими баша дүшүлә биләр. Бу фикри Мр 15:37 вә Лк 23:46 ајәләриндә екпнео («нәфәсини вермәк») сөзүнүн ишләнмәси дә тәсдиг едир. Бәзиләринин фикринҹә, бу ајәдә ишләнән јунан сөзү о мәнаны верир ки, Иса сағ галмаг үчүн биләрәкдән мүбаризә апармады, чүнки артыг һәр шеј тамам олмушду. О, көнүллү шәкилдә ҹаныны өлүмә верди (Әш 53:12; Јһ 10:11).

nwtsty-E Јһ 19:31 ајәси үчүн шәрһ

О шәнбә бөјүк шәнбә иди: Нисанын он беши, Пасхадан сонракы ҝүн һәфтәнин һансы ҝүнүнә дүшүрдүсә-дүшсүн, һәмишә шәнбә сајылырды (Лв 23:5—7). Бу хүсуси шәнбә ади шәнбә илә (јәһудиләрдә һәфтәнин једдинҹи ҝүнү, ҹүмә ҝүнү ҝүн батандан шәнбә ҝүнү ҝүн батана кими давам едән ҝүн) үст-үстә дүшәндә «бөјүк» шәнбә адланырды. Иса ҹүмә ҝүнү өлмүшдү вә о ҝүнүн сабаһысы ҝүн белә шәнбә иди. Ерамызын 29-ҹу илиндән 35-ҹи илинә кими 14 нисан тәкҹә 33-ҹү илдә ҹүмә ҝүнүнә дүшмүшдү. Беләликлә, бу, Исанын ерамызын 33-ҹү илинин нисан ајынын 14-ү өлдүјүнү тәсдиг едир.