ФӘСИЛ 19

Бәлкә, мәктәби атым?

Сәнҹә, мәктәбдә нечә ил охумалысан? ․․․․․

Бәс валидејнләринин фикринҹә? ․․․․․

ҸАВАБЛАРЫНЫЗ үст-үстә дүшүр? Бәлкә дә, дүшүр. Буна бахмајараг, бәзән елә ола биләр ки, сәндә мәктәби атмаг истәји јарансын. Ашағыда һаггында бәһс едилән һиссләр сәнә танышдыр?

«Һәрдән о гәдәр әлдән дүшүрәм, сәһәрләр һеч јеримдән галхмаг белә истәмирәм. Белә оланда өзүмдән сорушурам: “Мәктәбә ҝедиб һеч вахт мәнә лазым олмајаҹаг шејләри өјрәнмәк нәјимә ҝәрәкдир?”» (Рәсмијјә).

«Чох вахт мәктәбдән елә безирәм ки, истәјирәм, һәр шеји атым, ҝедиб бир ишә дүзәлим, һеч олмаја пул газанарам. Мәктәбдән исә мәнә бир хејир ҝәлән дејил» (Ҹон).

«Јени мәктәбә һеч ҹүр алыша билмирдим. Охумагла проблемим јох иди, анҹаг һеч ким мәни өз араларына јахын бурахмаг истәмирди, буна ҝөрә дә чох вахт тәк ҝәзирдим. Һәтта һамы тәрәфиндән рәдд олунан диҝәр ушаглар да мәнимлә данышмаг истәмирдиләр! Мәктәбә ҝетмәјә һеч һәвәсим јох иди» (Рајан).

«Мән һәр ҝүн дәрсләрими охумаға дөрд саат сәрф едирдим! Битмәјән ев тапшырыглары, рефератлар вә тестләр мәни о гәдәр јорурду ки, тамамилә әлдән дүшүрдүм вә һәр шеји атмаг истәјирдим» (Синди).

«Бир дәфә партлајыш тәһлүкәси, үч дәфә интиһар тәшәббүсү вә бандаларын һүҹумлары... Бәзән бунлар о гәдәр дөзүлмәз олурду ки, артыг мәктәбә ҝетмәк истәмирдим» (Роза).

Сән дә бу кими проблемләрлә гаршылашырсанмы? Гаршылашырсанса, онлардан ән чох һансына ҝөрә мәктәби атмаг истәјирсән?

․․․․․

Ола билсин, мәктәби атмаг мәсәләсиндә там ҹиддисән. Бәс нәјә ҝөрә сәндә белә бир фикир јараныб? Кифајәт гәдәр тәһсил алдығыны дүшүнүрсән? Јохса артыг мәктәбдән безмисән вә чијниндәки ағыр јүкдән азад олмаг истәјирсән? Әввәлҹә, ҝәл мәктәби атмағын нә демәк олдуғуну мүәјјәнләшдирәк.

Чыхмаг, јохса атмаг?

«Мәктәбдән чыхмаг»ла «мәктәби атмаг» ифадәләри арасындакы фәрги неҹә изаһ едәрдин?

․․․․․

Јәгин билирсән ки, бәзи өлкәләрдә мәҹбури тәһсил 5, 8 вә 10-ҹу синифләрә кимидир. Ҝөрүндүјү кими, бүтүн дүнјада ушагларын нечә јашына вә нечәнҹи синфә кими охумалы олдугларына даир тәләбләр ејни дејил.

Бундан әлавә, бәзи өлкәләрдә бир нечә фәнни вә ја һамысыны евдә охумаға иҹазә верилир. Әлбәттә, демәк олмаз ки, валидејнләринин разылығы илә евдә тәһсил алан шаҝирдләр мәктәби атмышлар.

Анҹаг әҝәр сән мәктәбдә вә ја евдә охумағындан асылы олмајараг, тәһсилини вахтындан әввәл дајандырмаг истәјирсәнсә, ашағыда ҝәтирилән суалларын үзәриндә дүшүнмәлисән.

Ганун нә тәләб едир? Артыг гејд олундуғу кими, иҹбари мәктәб тәһсилинин мүддәти, јериндән асылы олараг, фәрглидир. Сәнин јашадығын әразидә минимум тәһсил мүддәти нечә илдир? Бәс сән тәһсилини тамамламысан? Әҝәр Мүгәддәс Китабын «гој һәр кәс һөкумәтә табе олсун» әмрини позараг тәһсилини вахтындан әввәл дајандырырсанса, демәли, мәктәби атмыш олурсан (Ромалылара 13:1).

Тәһсиллә бағлы мәгсәдимә чатмышам? Тәһсилин көмәјилә һансы мәгсәдләрә наил олмаг истәјирсән? Әмин дејилсән? Әслиндә, олмалысан! Әкс тәгдирдә, гатара миниб һара ҝетмәк истәдијини билмәјән сәрнишинә бәнзәјәҹәксән. Буна ҝөрә дә валидејнләринлә «Тәһсил алмагда мәгсәдим» адлы чәрчивәдәки суаллара ҹаваб јаз. Бу, сәнә гаршына конкрет һансы мәгсәдләри гојмалы олдуғуну вә мәктәбдә нечә ил охумалы олдуғуну валидејнләринлә бирликдә мүәјјән етмәјә көмәк едәҹәк (Сүлејманын мәсәлләри 21:5).

Шүбһәсиз ки, мүәллимләрин вә башгалары нечәнҹи синфә кими охумалы олдуғуна даир сәнә мәсләһәтләр верәҹәкләр. Анҹаг сон сөзү валидејнләрин демәлидир (Сүлејманын мәсәлләри 1:8; Колослулара 3:20). Әҝәр сән валидејнләринлә бирликдә гаршыныза гојдуғунуз мәгсәдләрә чатмамыш тәһсилинә сон гојурсанса, демәли, мәктәби атмыш олурсан.

Мәктәби атмагда нијјәтим нәдир? Өзүнү алдатма (Јеремја 17:9). Егоист һәрәкәтләринә тәмиз нијјәтләрлә бәраәт газандырмаг инсана хасдыр (Јагуб 1:22).

Мәктәбдән вахтындан әввәл чыхмаг үчүн әсаслы һесаб етдијин сәбәбләри јаз.

․․․․․

Худбинликдән ирәли ҝәлдијини һесаб етдијин сәбәбләри јаз.

․․․․․

Әсаслы сәбәбләр кими нәји гејд етмисән? Јәгин, сән валидејнләринә мадди ҹәһәтдән көмәк етмәк вә ја Аллаһа хидмәтини ҝенишләндирмәк истәјирсән. Худбинликдән ирәли ҝәлән сәбәбләр арасында исә имтаһандан вә дәрс охумагдан ҹаныны гуртармаг ола биләр. Әсас одур ки, нијјәтләринин архасында әсаслы сәбәбләрин, јохса егоист истәкләрин дурдуғуну мүәјјән едәсән.

Јухарыда јаздыгларына бир дә нәзәр сал вә 5 баллыг гијмәт шкаласына әсасән мәктәби атмаг үчүн ҝәтирдијин сәбәбләри дүрүстҹәсинә гијмәтләндир. Јалныз проблемләрдән гачмаг үчүн мәктәби атырсанса, үмидләрин мүтләг боша чыхаҹаг.

Мәктәби атмагда пис нә вар?

Мәктәби јарымчыг гојмаг лазыми јерә чатмамыш гатардан тулланмаға бәнзәјир. Ола билсин, гатарла ҝетмәк нараһатдыр, сәрнишинләр дә бир о гәдәр меһрибан дејилләр. Анҹаг әҝәр сән гатардан туллансан, тәбии ки, ҝетмәк истәдијин јерә чатмајаҹагсан, үстәлик, ағыр јараланаҹагсан. Буна бәнзәр тәрздә, мәктәби атсан, тәһсил алмагда гаршына гојдуғун мәгсәдләрә наил олмајаҹагсан вә ҝеҹ-тез проблемләрин јаранаҹаг.

Дәрһал јаранаҹаг проблемләр. Чох еһтимал ки, иш тапмаг чәтин олаҹаг, тапдығын ишин исә маашы мәктәби битирәнләрә нисбәтән аз олаҹаг. Јашамаг үчүн зәрури еһтијаҹларыны өдәмәкдән өтрү даһа чох ишләмәли олаҹагсан, үстәлик, орада әһатә даирән мәктәбдәкиндән дә пис ола биләр.

Сонрадан јаранаҹаг проблемләр. Арашдырмалар ҝөстәрир ки, мәктәби атан инсанларын чох вахт сағламлыглары зәиф олур, һәбсә дүшүрләр вә сосиал јардыма мөһтаҹ олурлар.

Әлбәттә, мәктәби битирмәк бу проблемләрдән гуртулаҹағына зәманәт вермир. Ахы нијә мәктәби атараг өз вәзијјәтини даһа да чәтинләшдирәсән?

Охумағын фајдасы

Имтаһанлары верә билмәјәндә вә ја мәктәбдә ҝүнүн ағыр кечәндә һәр шеји атыб ҝетмәк истәјә биләрсән, ҝәләҹәк проблемләр индики әзијјәтләринин јанында һеч нә кими ҝөрүнә биләр. Анҹаг даһа «асан» јол сечмәздән габаг, фәслин әввәлиндә адлары чәкилән, мәктәби јарымчыг гојмадыглары үчүн хејир тапан ҝәнҹләрин сөзләринә нәзәр салаг.

«Мән сәбирли вә дөзүмлү олмағы өјрәндим. Һәмчинин бир шеји дә өјрәндим ки, ҝөрдүјүм ишин хошума ҝәлмәсини истәјирәмсә, она бахыш тәрзими дәјишмәлијәм. Охумаға давам етмәклә график-дизајн баҹарығымы инкишаф етдирдим. Бу, мәнә ҝәләҹәкдә лазым олаҹаг» (Рәсмијјә).

«Баша дүшдүм ки, вар ҝүҹүмлә чалышсам, истәдијимә наил ола биләрәм. Һал-һазырда мәктәбдә техники тәлим курсу кечирәм. Бу, мәнә типографијада ишләмәк үчүн лазым олаҹаг» (Ҹон).

«Мән тәслим олмадым, мүкәммәл охујуб-јазмаг баҹарығына јијәләндим. Мәктәб мәнә өз фикирләрими ајдын вә мәнтигли шәкилдә ифадә етмәји вә тәнгидә дүзҝүн јанашмағы өјрәтди. Јеһоваја хидмәт едәркән бунун мәнә чох фајдасы олур» (Рајан).

«Мәктәб истәр синифдә, истәрсә дә башга јердә јаранан проблемләри һәлл етмәк баҹарығымы артырды. Инсанларла јола ҝетмәји, дәрсләр вә саирә кими проблемләрдән баш чыхартмағы өјрәнмәјин сајәсиндә хејли јеткинләшдим» (Синди).

«Мәктәб мәнә иш јериндә јаранаҹаг чәтинликләрә һазыр олмаға көмәк етди. Орада елә вәзијјәтләрлә үзләширдим ки, тез-тез иманымын нәјә әсасландығыны јохламалы олурдум. Бунун сајәсиндә иманым мөһкәмләнди» (Роза).

Мүдрик падшаһ Сүлејман јазыр: «Бир шејин ахыры әввәлиндән јахшыдыр. Сәбирли адам гүрурлудан јахшыдыр» (Ваиз 7:8). Беләликлә, мәктәби јарымчыг гојмагданса, орада јаранан проблемләри сәбирлә һәлл етмәји өјрән. Онда нәтиҹә дүшүндүјүндән дә јахшы олаҹаг.

АЧАР АЈӘ

“Чалышганын нијјәти хејир ҝәтирәр, тәләсән еһтијаҹ ичинә дүшәр” (Сүлејманын мәсәлләри 21:5).

МӘСЛӘҺӘТ

Әҝәр мәктәбдәки мүһит сәнин үчүн дөзүлмәздирсә, өјрән ҝөр, тезләшдирилмиш програм үзрә тәһсил алараг мәктәби екстерн јолу илә битирмәк мүмкүндүрмү.

БИЛИРСӘН... ?

Әксәр һалларда мәктәби атанлар тез-тез дәрсләри бурахан ушаглар олур.

ҺӘРӘКӘТ ПЛАНЫ!

Мәктәбдә чәтинлијим јаранарса, мәктәби атмаг әвәзинә мән... ․․․․․

Һәддән артыг јорулдуғум үчүн мәктәби атмаг фикринә дүшсәм, бунун өһдәсиндән ҝәлә биләрәм, әҝәр мән... ․․․․․

Бу мөвзу илә бағлы валидејнләримә вермәк истәдијим суаллар: ․․․․․

НЕҸӘ ДҮШҮНҮРСӘН?

● Јахшы охујуб-јазмағы вә һесабламағы баҹармаг нәјә ҝөрә ваҹибдир?

● Гаршына мәгсәдләр гојмағын дәрсдән максимум фајда әлдә етмәкдә сәнә неҹә көмәк едәҹәк?

● Мәктәби битирдикдән сонра һарада ишләмәк истәдијини билмәјин нәјә ҝөрә ваҹибдир?

[140–ҹы сәһифәдәки јазы]

“Проблемләрдән гача билмәзсән. Мәктәбдә охумаг инсана өзүнү мүдафиә етмәји өјрәдир. Бу, һәр јердә — истәр ишдә, истәрсә дә башга јердә инсана ҝәрәкдир” Рамона

[139–ҹу сәһифәдәки чәрчивә]

Чәрчивә

Тәһсил алмагда мәгсәдим

Тәһсилин әсас мәгсәди сәни иш тапмаға, өзүнү вә гураҹағын аиләни мадди ҹәһәтдән тәмин етмәјә һазырламагдыр (2 Салоникилиләрә 3:10, 12). Нә ишлә мәшғул олмаг истәдијинә артыг гәрар вермисән? Бунун үчүн мәктәбдә һансы баҹарыға јијәләнә биләрсән? Гаршына гојдуғун мәгсәдә неҹә наил олаҹағыны билмәк үчүн өзүнә нөвбәти суаллары вер:

Һансы ҝүҹлү ҹәһәтләрә маликәм? (Мәсәлән, инсанларла дил тапа билирсән? Әлләринлә ишләмәји — нә исә дүзәлтмәји вә ја тәмир етмәји хошлајырсан? Бәлкә, сәнин проблемләри ајырд етмәк вә чәтин вәзијјәтләрдән асан чыхыш јолу тапмаг габилијјәтин вар?) ․․․․․

Һансы иш ҝүҹлү ҹәһәтләрими үзә чыхартмаға имкан јарадаҹаг? ․․․․․

Јашадығым әразидә һансы саһәләрдә иш тапмаг мүмкүндүр? ․․․․․

Ҝәләҹәкдә иш тапмаг үчүн мәктәбдә һансы дәрсләри охумалыјам? ․․․․․

Өз мәгсәдимә чатмаг үчүн мәктәбдә даһа һансы имканлардан истифадә едә биләрәм? ․․․․․

Јадда сахла ки, сәнин мәгсәдин һәјатда јарарлы олаҹаг тәһсил алмагдыр. Бу сәбәбдән, башга бир ифрата варараг әбәди тәләбәјә — «гатардан дүшә билмәјән» вә јеткин һәјата гәдәм гојмагдан горхан тәләбәјә чеврилмәa.

[Һашијә]

[138 вә 139–ҹу сәһифәләрдәки шәкил]

Мәктәби јарымчыг гојмаг ҝетдијин јерә чатмамыш гатардан тулланмаға бәнзәјир