Мөвһуми е’тигадлар һәјатыныза тә’сир ҝөстәрирми?

МӨВҺУМИ е’тигадлара дүнјанын һәр јериндә инанырлар. Бә’зи инсанлар мөвһуми е’тигадлары өз мәдәни мирасларынын бир һиссәси кими еһтијатла горујурлар. Башгалары исә буна, һәјатларына рәнҝарәнҝлик гатан ҹүз’и мараг кими бахырлар. Гәрб өлкәләриндә мөвһуми е’тигадлары ҹидди бир шеј кими гәбул етмирләр. Анҹаг башга өлкәләрдә, мәсәлән, Африка өлкәләриндә мөвһуми тәсәввүрләр инсанларын һәјатына ҝүҹлү тә’сир ҝөстәрә биләр.

Африка мәдәнијјәти әһәмијјәтли дәрәҹәдә мөвһуми тәсәввүрләрә әсасланыр. Африкада чыхан филмләрдә вә радио верилишләриндә, һәмчинин орада чап олунан әдәбијјатда маҝија, әҹдадлара ситајиш вә фетишизим кими мөвһуми вә мистик мөвзулара ваҹиб јер верилир. Мөвһуми тәсәввүрләр инсанлара нәјә ҝөрә бу гәдәр ҝүҹлү тә’сир ҝөстәрир вә онлар һарадан пејда олмушлар?

Мөвһуми е’тигадларын архасында дуран нәдир?

Мөвһуми тәсәввүрләрин бир чоху өлүләрин руһу вә ја һәр һансы башга руһлар гаршысында горхудан јаранмышдыр. Һесаб едилир ки, баш верән һадисәләр — руһларын јашајанлары горхутмаг, онлары хәбәрдар етмәк вә ја мүкафатландырмаг үчүн ҝөстәрдикләри ҹәһддир.

Мөвһуми тәсәввүрләр, һәмчинин шәфавериҹилик вә ара һәкимлији илә дә сых бағлыдыр. Инкишаф етмәкдә олан өлкәләрин әһалисинин әксәријјәти үчүн мүасир мүалиҹә үсуллары олдугҹа баһадыр вә әксәр һалларда садәҹә олараг әлчатмаздыр. Бу сәбәбдән бир чох инсанлар әлаҹ ахтарыр, ирси адәт-ән’әнәләрә, мөвһуми тәсәввүрләрә риајәт едәрәк, јахуд да спиритизмә әл атараг хәстәликләрдән горунмаға чалышырлар. Бундан әлавә, онлар, гәрб тәбабәт үсулларыны тәтбиг едән һәкимлә мәсләһәтләшмәк әвәзинә, онларын адәт-ән’әнәләри илә таныш олан вә онларын ләһҹәсиндә данышан ара һәкиминә мүраҹиәт етдикдә, өзләрини даһа архајын һисс едирләр. Буна ҝөрә дә мөвһуми тәсәввүрләр һәлә дә инкишаф етмәкдәдир.

Мөвһуми тәсәввүрләрә әсасән, хәстәликләр вә бәдбәхт һадисәләр тәсадүфи олмур, онларын сәбәбкары руһлар дүнјасындан олан мүәјјән гүввәләрдир. Мисал үчүн, ара һәкими изаһ едә биләр ки, баш верән һадисә әҹдадын руһунун нәдәнсә наразы олмасы илә әлагәдардыр. Јахуд спиритик медиум дејә биләр ки, ким исә башга ара һәкиминин васитәсилә хәстәјә ҹаду етдириб, хәстәликләрин вә бәдбәхтликләрин сәбәби дә елә будур.

Мүхтәлиф өлкәләрдә мөвһуми тәсәввүрләр бир-бириндән олдугҹа фәргләнир вә онларын ҝениш јајылмасы јерли шәраитдән, фолклордан вә әфсанәләрдән асылыдыр. Лакин мөвһуми тәсәввүрләрин әксәријјәтини бирләшдирән үмуми бир инам вар: ҝөрүнмәз руһлар дијарындан кими вә ја нәји исә сакитләшдирмәк лазымдыр.

Зәрәрсиздир, јохса тәһлүкәли?

Әкизләрин дүнјаја ҝәлмәси бир чох аиләләр үчүн хүсуси вә һәјәҹанландырыҹы һадисәдир. Лакин мөвһуматчы инсанлар буну бир әламәт кими јоза биләрләр. Гәрби Африканын бә’зи әразиләриндә әкизләрин дүнјаја ҝәлишини илаһиләрин доғулмасы кими гијмәтләндирирләр вә бу сәбәбдән әкизләрә сәҹдә гылырлар. Әҝәр әкизләрдән бири вә ја һәр икиси өләрсә, онларын кичик һејкәлләри дүзәлдилир вә аилә һәмин бүтләрин гаршысына јемәк гојмалыдыр. Башга јерләрдә исә әкизләрин доғулмасы бәдбәхтлик сајылыр, һәтта иш о јерә чатыр ки, бә’зи валидејнләр әкизләрдән һеч олмаса бирини өлдүрүрләр. Нәјә ҝөрә? Онлар инанырлар ки, әҝәр әкизләрин һәр икиси сағ галарса, ҝүнләрин бириндә онлар өз валидејнләрини гәтлә јетирә биләрләр.

Бу кими нүмунәләр ҝөстәрир ки, мөвһуми е’тигадларын бә’зи нөвләри гәрибә вә зәрәрсиз ҝөрүнсә дә, диҝәр нөвләри тәһлүкәли, һәтта өлүмҹүл дәрәҹәдә тәһлүкәли ола биләр. Ади һадисәләри нәһс бир шеј кими јозмаг дәһшәтли нәтиҹәләрә ҝәтириб чыхара ­биләр.

Мөвһумат әслиндә — бир дин формасыдыр. Әҝәр мөвһуми тәсәввүрләрин һеч дә зәрәрсиз олмадығыны нәзәрә алсаг, онда белә бир суал вермәк јериндә оларды: мөвһуми тәсәввүрләрин вә ән’әнәләрин мөвҹуд олмасы кимин үчүн сәрфәлидир?

Мөвһуми е’тигадларын мәнбәји

Әлдә олан сүбутлара бахмајараг, бу ҝүн бә’зи инсанлар Шејтанын вә пис руһларын мөвҹудлуғуну инкар етмәјә мејллидирләр. Лакин мүһарибә заманы ҝүҹлү рәгибин мөвҹудлуғуну гәбул етмәмәк, садәҹә олараг мәғлубијјәтә уғрада биләр. Ејни шеј, гүдрәтли руһани варлыгларла мүбаризәдә дә е’тибарлыдыр. Һәвари Павел онлар һаггында јазырды: “Мүбаризәмиз... пис руһи гүввәләрә гаршыдыр” (Ефеслиләрә 6:12).

Биз пис руһани варлыглары ҝөрә билмәсәк дә, онлар мөвҹуддур. Мүгәддәс Китаб изаһ едир ки, ҝөзә ҝөрүнмәјән руһани бир варлыг, илк гадын олан Һәвваја мүраҹиәт едәрәк, ону Аллаһа гаршы үсјан галдырмаға тәһрик етмәк үчүн иландан истифадә етмишдир (Тәквин 3:1-5). Мүгәддәс Китаб дејир ки, бу руһани шәхсијјәт — “Иблис вә шејтан адланан бөјүк әждаһа, бүтүн дүнјаны алдадан гәдим илан”дыр (Вәһј 12:9). Елә һәмин Шејтан, башга мәләкләри Аллаһа гаршы үсјан галдырмаға тәһрик етмишдир (Јәһуда 6). Бу пис мәләкләр ҹинләрә, Аллаһын дүшмәнләринә чеврилдиләр.

Иса инсанлардан ҹинләри чыхарырды, буну онун шаҝирдләри дә едирдиләр (Марк 1:34; Һәвариләрин ишләри 16:18). Бу пис руһлар өлмүш әҹдадларын руһлары ола билмәздиләр, чүнки “өлүләр бир шеј билмәзләр” (Ваиз 9:5). Хејр, онлар, Шејтан тәрәфиндән аздырылмыш үсјанчы мәләкләрдир. Онларла әлагә јаратмаға вә ја онларын бизә тә’сир етмәсинә јол вермәјә дүшүнҹәсиз јанашмаг олмаз, чүнки, өз рәһбәрләри олан Шејтан Иблис кими, онлар да бизи ашырмаг истәјирләр (1 Петер 5:8). Онларын мәгсәди, бизи бәшәријјәтин јеҝанә үмидиндән — Аллаһын Падшаһлығындан дөндәрмәкдир.

Мүгәддәс Китаб, Шејтанын вә онун ҹинләринин истифадә етдикләри үсуллардан бирини ифша едир: “Иблис дә нур мәләји ҹилдинә ҝирәр” (2 Коринфлиләрә 11:14). Шејтан бизә тәлгин етмәјә чалышыр ки, о, бизә ән јахшы һәјат јолу тәгдим едир. Буна ҝөрә дә биздә елә тәәссүрат јарана биләр ки, пис руһларын мүдахиләси мүәјјән гәдәр мүвәггәти фајда ҝәтирир. Лакин онлар бизә узунмүддәтли һеч бир шеј верә билмирләр (2 Петер 2:4). Онлар һеч кимә әбәди һәјат бәхш етмәјә гадир дејилләр, тезликлә өзләри дә мәһв едиләҹәкләр (Ромалылара 16:20). Әбәди һәјатын, һәгиги хошбәхтлијин мәнбәји тәкҹә Јараданымыздыр вә пис руһи гүввәләрә гаршы ән е’тибарлы мүдафиәни јалныз О тә’мин едә биләр (Јагуб 4:7).

Аллаһ, спиритик үсуллара әл атараг көмәк алмаг үчүн едилән һәр бир ҹәһди мүһакимә едир (Тәснијә 18:10-12; 2 Краллар 21:6). Бу, дүшмәнлә әлагә јаратмаг, Аллаһа хәјанәт едәнләрлә үнсијјәтдә олмаг мә’насыны дашыјыр! Әҝәр бир инсан улдуз фалына бахыр, ара һәкимләринә мүраҹиәт едир вә ја һәр һансы башга мөвһуми ән’әнәләрә риајәт едирсә, бу о демәкдир ки, һәмин инсан пис руһларын онун гәрарларына һаким олмасына јол верир. Бу, онларын Аллаһа гаршы галдырдыглары үсјана гошулмаға бәрабәрдир.

Писликдән горунмаг мүмкүндүрмү?

Ниҝеријада јашајан Адеa адлы бир киши, Јеһованын Шаһидләринин таммүддәтли тәблиғчиси илә бирликдә Мүгәддәс Китабы өјрәнирди. Аде, дүканында тәлисман сахламасынын сәбәбини белә изаһ етди: “Мәним чохлу дүшмәнләрим вар”. Јеһованын Шаһиди Адејә ҝөстәрди ки, әсл мүдафиәни бизә јалныз Јеһова тәгдим едә биләр. О, Адејә Мәзмур 34:7 ајәсини охуду. Орада дејилир: “Рәббин мәләји ондан горханларын чеврәсиндә орду гурар вә онлары гуртарар”. Аде белә бир нәтиҹә чыхарды: “Әҝәр Јеһова мәни һәгигәтән дә горуја биләрсә, онда мән тәлисманымы атаҹағам”. Һал-һазырда, тәхминән 20 илдән сонра Аде мәсиһчи ағсаггалыдыр вә таммүддәтли тәблиғчи кими хидмәт едир. Дүшмәнләриндән һеч ким она зәрәр јетирмәјиб.

Мүгәддәс Китаб ҝөстәрир ки, бизим мөвһуматчы олуб-олмамағымыздан асылы олмајараг, һәр биримизин һәјатында вахт вә тәсадүф өз ролуну ојнајыр (Ваиз 9:11). Лакин Јеһова бизи һеч вахт писликлә имтаһан етмир (Јагуб 1:13). Биз, Адәмин ҝүнаһы үзүндән гејри-камиллији вә өлүмү мирас алмышыг (Ромалылара 5:12). Мәһз буна ҝөрә дә бизләрдән һәр биримиз бә’зән хәстәләнир вә ја ҹидди нәтиҹәләрә ҝәтириб чыхараҹаг сәһвләрә јол веририк. Бу сәбәбдән, бүтүн хәстәликләри вә ја бүтүн уғурсузлуглары пис руһларын адына јазмаг дүзҝүн олмаз. Әҝәр бу ҹүр мејлимиз варса, онда биздә һәмин руһлары разы салмаға ҹәһд етмәк арзусу јарана биләрb. Әҝәр хәстәләнмишиксә, бизә, ‘јаланчы вә јаланын атасы’ олан Шејтан Иблисин мәсләһәтләри дејил, мүвафиг тибби мүалиҹә лазымдыр (Јәһја 8:44). Статистика ҝөстәрир ки, ирси мөвһуми е’тигадларын ҝениш јајылдығы өлкәләрдә инсанлар, башга өлкәләрдәки инсанлара нисбәтән чох вә ја даһа јахшы јашамырлар. Бундан ајдын ҝөрүнүр ки, мөвһуми е’тигадлар бизим сағламлығымызы зәррә гәдәр дә олсун јахшылашдырмыр.

Аллаһ пис руһларын һәр бириндән гүдрәтлидир, һәмчинин О, бизим рифаһымызла марагланыр. “Рәббин ҝөзләри салеһләрә, гулаглары онларын дуаларына тәрәф јөнәлмишдир” (1 Петер 3:12). Мүдафиә вә мүдриклик үчүн Она дуа един (Сүлејманын мәсәлләри 15:29; 18:10). Аллаһын Кәламы олан Мүгәддәс Китабы анламаға сә’ј ҝөстәрин. Мүгәддәс Китабдакы дәгиг билик — әлдә едә биләҹәјимиз ән јахшы мүдафиәдир. Бу билик, пис шејләрин нә үчүн баш вердијини вә Гадир Аллаһын илтифатыны неҹә газанмағы баша дүшмәкдә бизә көмәк едир.

Аллаһ һаггында олан билијин фајдасы

Јеһова вә Онун нијјәтләри һаггында олан дәгиг билик — ҹаһиллијин вә мөвһуми тәсәввүрләрин әксинә олараг — е’тибарлы мүдафиә әлдә етмәјин ачарыдыр. Бу, Бениндән олан Жан адлы киши илә баш верән һадисәдән ҝөрүнүр. Жанын аиләси чох мөвһуматчы иди. Тајфанын адәт-ән’әнәсинә ҝөрә, јениҹә оғлан ушағы доғмуш гадын 9 ҝүн әрзиндә хүсуси тикилмиш дахмада галмалыдыр. Әҝәр о, гыз ушағы доғарса, орада 7 ҝүн галмалыдыр.

1975-ҹи илдә Жанын арвады ҝөзәл бир оғлан доғду вә онун адыны Марк гојдулар. Жан вә онун арвады Мүгәддәс Китаб һаггында олан биликләринә әсасланараг, пис руһларла әлагәдә олмаг истәмирдиләр. Онлар горхдулармы, ән’әнәјә риајәт етмәк тәзјигинә табе олдулармы, Жанын арвады дахмада јашамаға разылашдымы? Јох, онлар тајфанын бу мөвһуми е’тигадына риајәт етмәкдән имтина етдиләр (Ромалылара 6:16; 2 Коринфлиләрә 6:14, 15).

Буна ҝөрә Жанын аиләси зәрәр чәкдими? Артыг чох илләр өтмүш вә инди Марк Јеһованын Шаһидләринин јерли јығынҹағында хидмәти көмәкчи вәзифәсини дашыјыр. Аиләнин бүтүн үзвләри севинирләр ки, мөвһуми тәсәввүрләрин онларын һәјатыны идарә етмәсинә јол вермәмиш вә руһани әмин-аманлыгларыны тәһлүкә алтына атмамышлар (1 Коринфлиләрә 10:21, 22).

Исанын һәгиги давамчылары мөвһуми тәсәввүрләрин зүлмәтиндән кәнар дурмалы вә Јараданымыз Јеһованын вә Онун Оғлу Иса Мәсиһин сачдығы руһани ишыгда јеримәлидирләр. Бу сәбәбдән онлар, Аллаһын ҝөзүндә доғру оланы етмәклә наил олдуглары үрәк раһатлығына севинә биләрләр (Јәһја 8:32).

[Һашијәләр]

[5-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]

Аллаһ һаггында олан дәгиг билик һәгиги мүһафизә вә хошбәхтлик ҝәтирир.