Ианә вермәкдән дујулан севинҹ
БРАЗИЛИЈАНЫН шимал-шәргиндәки јохсул шәһәрдә јашајан Женивал хәстәхана ҝөзәтчиси ишләјәрәк, аиләсини ҹүз’и маашла сахлајырды. Еһтијаҹ ичиндә јашамаларына бахмајараг, Женивал ондалығы виҹданла өдәјирди. О, гарнына ишарә едәрәк дејир: “Һәрдән аиләм аҹ галырды, анҹаг мән Аллаһа малик олдуғум ән јахшы шеји вермәк үчүн һәр фәдакарлыға һазыр идим”.
Женивал ишини итирдикдән сонра да ондалығы өдәмәјә давам едирди. Кешиш ону, бөјүк бир ианә етмәклә Аллаһы сынамаға тәһрик етди вә сөз верди ки, Аллаһ мүтләг онун үзәринә хејир-дуалар јағдыраҹаг. Буна ҝөрә дә Женивал евини сатмаг вә әлдә етдији ҝәлири килсәјә вермәк гәрарына ҝәлди.
Ианә етмәк мәсәләсинә белә сәмимиликлә јанашан тәкҹә Женивал дејил. Сон дәрәҹәдә јохсуллуг ичиндә јашајан бир чох инсанлар ондалығы өдәмәји өзләринә борҹ билирләр, чүнки килсәдә онлара ондалығын Мүгәддәс Китаб тәләби олдуғуну өјрәдибләр. Лакин бу беләдирми?
Ондалыг вә Мусанын гануну
Ондалығы өдәмәк әмри, 3 500 ил бундан әввәл Јеһова Аллаһын гәдим Исраил халгынын 12 нәслинә вердији Ганунун бир һиссәси иди. Ганунда, левилиләрин сәјјар мә’бәддә хидмәт етмәләринә көмәк етмәк үчүн, тахыл мәһсулунун вә ағаҹларын бәһрәсинин вә сүрүнүн артымынын онда бир һиссәсинин Леви нәслинә верилмәси әмри варды (Левилиләр 27:30, 32; Сајлар 18:21, 24).
Јеһова исраиллиләри әмин етди ки, Ганун онлар үчүн “чәтин дејил” (Тәснијә 30:11). Ондалығы өдәмәк дә дахил олмагла, Јеһованын әмрләринә сәдагәтлә риајәт етдикләри мүддәтдә, исраиллиләр Јеһованын бол мәһсул вермәк вә’динә үмид едә биләрдиләр. Бундан әлавә, исраиллиләр еһтијаҹы оланлара көмәк етмәк үчүн, мүнтәзәм олараг әлавә иллик ондалыг да ајырырдылар. Бу иллик ондалыг адәтән халг дини бајрамлара јығышан заман истифадә олунурду. Бунун сајәсиндә ‘гәрибләр, јетимләр вә дуллар’ тә’мин олунурдулар (Тәснијә 14:28, 29; 28:1, 2, 11-14).
Ганунда ондалығы өдәмәјәнләри һансы ҹәза ҝөзләдији дејилмәсә дә, һәр бир исраилли һәгиги ибадәти дәстәкләјәрәк ондалығы өдәмәји өзүнә борҹ билирди. Јеһова Малакинин ҝүнләриндә гурбан ҝәтирмәјә е’тинасыз јанашан исраиллиләри Ону ‘ондалыгларда вә тәгдимәләрдә сојмагда’ иттиһам едирди (Малаки 3:8). Бу иттиһамы ондалығы өдәмәјән мәсиһчиләрә дә тәтбиг етмәк олармы?
Ҝәлин фикирләшәк: адәтән һәр һансы өлкәнин гануну өлкә хариҹиндә гүввәдә олмур. Мисал үчүн, Бөјүк Британијада сүрүҹүләрин јолун сол тәрәфилә һәрәкәт етмәсини тәләб едән ганун Франсадакы сүрүҹүләр үчүн е’тибарсыздыр. Еләҹә дә, ондалығы тәләб едән ганун Аллаһ илә Исраил халгы арасындакы хүсуси әһдин бир һиссәси иди (Чыхыш 19:3-8; Мәзмур 147:19, 20). Бу ганун јалныз исраиллиләр үчүн тә’јин олунмушду.
Бундан әлавә, Аллаһын өзү һеч вахт дәјишмәсә дә, бә’зән Онун тәләбләри дәјишир (Малаки 3:6). Мүгәддәс Китабда тамамилә ајдын шәкилдә дејилир ки, б. е. 33-ҹү илиндә Исанын гурбанлыг өлүмү “онда бир һиссәни алмаг” әмри илә бирликдә Гануну “ләғв етди” (Ибраниләрә 7:5, 18; Ефеслиләрә 2:13-15; Колослулара 2:13, 14).
Мәсиһчиләр арасында ианә етмәјин үсулу
Бунунла белә, һәгиги ибадәти дәстәкләмәк үчүн едилән ианәләр һәмишә олдуғу кими инди дә лазымдыр. Иса шаҝирдләринә “дүнјанын ән узаг јерләринә гәдәр” она шаһид олмаг тапшырығыны верди (Һәвариләрин ишләри 1:8). Шаҝирдләрин сајы артдыгҹа, мәсиһчи мүәллимләри вә нәзарәтчиләринин јығынҹаглара баш чәкмәләринә вә онлары мөһкәмләндирмәләринә олан тәләбат да артырды. Бә’зән дулларын, јетимләрин вә еһтијаҹы олан башгаларынын гајғысыны чәкмәк лазым ҝәлирди. Биринҹи әсрин мәсиһчиләри бунунла бағлы хәрҹләри неҹә өдәјирдиләр?
Тәхминән б. е. 55-ҹи илиндә, Авропада вә Кичик Асијада јашајан гејри-јәһуди мәсиһчиләрдән Јәһудејадакы јохсуллуг ичиндә олан јығынҹағын үзвләринә көмәк етмәји хаһиш етдиләр. Һәвари Павел Коринфдәки јығынҹаға јаздығы мәктубларында “мүгәддәсләр үчүн ианә”нин неҹә тәшкил олундуғуну тәсвир едир (1 Коринфлиләрә 16:1). Павелин мәсиһчиләрин етдикләри ианәләр һаггында дедији сөзләр, јәгин ки, сизи тәәҹҹүбләндирәҹәк.
Һәвари Павел һәмиманлыларындан пул гопармырды. Әслиндә Македонијадакы мәсиһчиләрин өзләри “бөјүк сыхынтыларла” гаршылашыб, ‘дәрин јохсуллуг’ ичиндә олсалар да, ‘артыг дәрәҹәдә тә’кид едиб, ондан хаһиш етдиләр ки, һәдијјәләрини ҝөтүрсүн вә мүгәддәсләрә хидмәт етмәк ишиндә иштирак үчүн иҹазә версин’ (2 Коринфлиләрә 8:1-4).
Доғрудур, Павел даһа имканлы олан коринфлиләри сәхавәтли олмагда македонијалы гардашларына охшамаға тәшвиг едирди. Лакин бунунла белә, бир әсәрдә гејд олундуғу кими, о, ҝөстәриш вермәкдән имтина едәрәк, хаһиш етмәк, тәклиф етмәк, тәшвиг вә дә’вәт етмәк үсулуну үстүн тутурду. Әҝәр бу иш мәҹбури олсајды, коринфлиләрин ианәләриндә үрәји ачыглыг вә сәмимилик олмазды. Павел билирди ки, Аллаһ “кәдәрлә, јахуд мәҹбури јох... ҝүләр үзлә верәни севир” (2 Коринфлиләрә 9:7).
Иманда вә биликдә зәнҝинлик, һәмчинин һәмиманлыларына олан әсл мәһәббәт коринфлиләри көнүллү ианә вермәјә тәшвиг етмәли иди (2 Коринфлиләрә 8:7, 8).
“Үрәјиндә нијјәт етдији кими”
Павел конкрет мәбләғ вә ја ҝәлирин бир һиссәсини мүәјјән етмәк әвәзинә, садәҹә тәклиф етди: “Һәр бириниз һәфтәнин илк ҝүнүндә өз газанҹына ҝөрә јанында бир гәдәр пул сахласын” (1 Коринфлиләрә 16:2, Курсив бизимдир). Коринфлиләрә нә гәдәр ианә едә биләҹәкләрини габагҹадан фикирләшмәк вә мүнтәзәм олараг кәнара мүәјјән мәбләғдә пул гојмаг тәклиф олунурду ки, Павел ҝәләндә ианә етмәјә мәҹбур олмасынлар, чүнки белә һалда ким исә ианәни көнүлсүз, јахуд емосијалара гапылараг верә биләрди. Һәр бир мәсиһчи нә гәдәр ианә едәҹәјини өзү мүәјјән етмәли вә һәр кәс “үрәјиндә нијјәт етдији кими” давранмалы иди (2 Коринфлиләрә 9:5, 7).
Коринфлиләр бол-бол бичмәк үчүн, бол-бол да әкмәли идиләр. Онлардан һеч вахт малик олдуглары һәр шеји вермәк тәләб олунмурду. Павел онлары әмин етди: “Биз истәмирик ки... сизә... ағырлыг олсун”. Ианә “инсанда олмајан мала ҝөрә дејил, олан мала ҝөрә” гәбул едилирди (2 Коринфлиләрә 8:12, 13; 9:6). Һәвари сонрадан јаздығы мәктубунда хәбәрдарлыг етмишдир: “Ким өз... аилә үзвләринин гејдинә галмырса, о, иманы инкар етмиш вә имансыздан да бетәрдир” (1 Тимотејә 5:8). Павел, бу принсипин позаҹаг дәрәҹәдә ианә вермәјә тәшвиг етмәмишдир.
Гејд етмәк лазымдыр ки, Павел ианәни еһтијаҹы олан “мүгәддәсләр үчүн” топлајырды. Мүгәддәс Китабын һеч бир јериндә охумуруг ки, Павел вә ја диҝәр һәвариләр пулу, јахуд ондалығы хидмәтләринә һагг олараг топлајырдылар (Һәвариләрин ишләри 3:6). Павел јығынҹагларын вердији бәхшишләри һәмишә миннәтдарлыгла гәбул етсә дә, ‘гардашлара јүк олмамағы’ өзүнә борҹ билирди (1 Салониклиләрә 2:9; Филипилиләрә 4:15-18).
Көнүллү ианә бу ҝүн
Ҝөрдүјүмүз кими, биринҹи әсрдә Мәсиһин давамчылары ондалыг јығмырдылар, онлар көнүллү ианәләр едирдиләр. Ола билсин, сиз, бизим дөврдә хош хәбәрин тәблиғини бу ҹүр малијјәләшдирмәјин вә еһтијаҹы олан мәсиһчиләрә гајғы ҝөстәрмәјин мүмкүн олмадығыны дүшүнүрсүнүз.
Нөвбәти фактлара диггәт јетирин. Әлиниздәки журналын редакторлары 1879-ҹу илдә ачыгҹа е’лан етдиләр ки, онлар “һеч заман инсанлара көмәк үчүн мүраҹиәт вә ја хаһиш етмәјәҹәкләр”. Бу гәрар Јеһованын Шаһидләринә дүнјанын мүхтәлиф ҝушәләриндә олан инсанлара Мүгәддәс Китаб һәгигәтләрини чатдырмаға мане олдуму?
Һазырда Шаһидләр Мүгәддәс Китабы, она әсасланан китаблары вә диҝәр нәшрләри 234 өлкәдә пајлајырлар. Маарифләндириҹи Мүгәддәс Китаб журналы олан “Ҝөзәтчи Гүлләси” әввәлҹә јалныз бир дилдә ајда 6 мин тиражла чыхырды. О вахтдан бәри журнал 147 дилдә 24 милјон нүсхәдән чох тиражла чыхан јарымајлыг нәшр олуб. Јер үзәриндә Мүгәддәс Китабын маарифләндирмә ишини кечирмәк үчүн Шаһидләр 110 өлкәдә мәркәзи идарәләрини јаратмышлар. Бундан әлавә, онлар јерли јығынҹаг ҝөрүшләри вә конгресләр кечирмәк үчүн минләрҹә бөјүк вә кичик заллар тикмишләр. Бунунла да мараг ҝөстәрәнләрин Мүгәддәс Китаб һаггында даһа сонра да билик алмаг имканлары јараныр.
Јеһованын Шаһидләринин башлыҹа иши инсанларын руһани еһтијаҹларыны тә’мин етмәк олса да, онлар һәмиманлыларынын мадди еһтијаҹларыны да унутмурлар. Гардашлары мүһарибәләрдән, зәлзәләләрдән, гураглыг вә ја туфанлардан әзаб чәкәндә, Шаһидләр онлары дәрһал дәрман, гида, ҝејим вә илк нөвбәдә лазым олан диҝәр шејләрлә тә’мин едирләр. Бүтүн бунлар бә’зи мәсиһчиләрин вә јығынҹагларын ианәләри һесабына малијјәләшдирилир.
Көнүллү ианә еффектли олмагла бәрабәр, јухарыда хатырланан Женивал кими јохсул инсанларын үзәриндәки ағыр јүкү дә ҝөтүрүр. Хошбәхтликдән, Женивал евини сатмаг мәҹбуријјәтиндә галмады. Јеһованын таммүддәтли хидмәтчиси олан Марија она баш чәкди. Женивал хатырлајыр: “Һәмин сөһбәт аиләми чохлу фәлакәтләрдән гуртарды”.
Женивал Аллаһын ишинин ондалыгдан асылы олмадығыны баша дүшдү. Бундан әлавә, ондалығы өдәмәк артыг Мүгәддәс Китаб тәләби дејил. О өјрәнди ки, мәсиһчиләр сәхавәтлә вердикдә хејир-дуалар алырлар вә онлар имканларындан артыг вермәјә борҹлу дејилләр.
Көнүллү ианә Женивала һәгиги севинҹ ҝәтирди. О изаһ едир: “Мән шәхси ҝәлиримин 10 фаизини верә дә биләрәм, вермәјә дә. Һәр неҹә олса да, ианә вермәкдән севинҹ дујурам вә әминәм ки, Јеһова да севинир”.
[6-ҹы сәһифәдәки чәрчивә/шәкилләр]
Илк килсә аталары ондалығы јығмағы өјрәдирдиләрми?
“Арамызда олан зәнҝинләр касыблара көмәк едирләр. [...] Вә тә’мин олунмушлар, истәкләринә ҝөрә лазым билдикләри гәдәр верирләр” (“Биринҹи аполоҝија”, Шәһид Јустин, тәхминән б. е. 150-ҹи или).
“(Јәһудиләр) өз (маликанәләринин) ондалығыны Она [Аллаһа] һәср едирдиләр; мәсиһчиләр исә... бүтүн варыны Аллаһын хәзинәсинә верән дул гадын кими, әмлакларынын һамысыны Рәббин нијјәти үчүн ајырырлар” (“Бид’әтләрин әлејһинә”, Иринеј Леонски, тәхминән б. е. 180-ҹи или).
“Биздә пул гутусуна бәнзәр гуту олса да, санки дин һәрраҹа гојулубмуш кими, фәхри ад үчүн верилән пул һесабына долдурулмур. Һәр кәс ајын биринҹи ҝүнүндә, јахуд истәдији вахт, анҹаг әҝәр истәји вә имканы варса, бир аз ианә едир, чүнки буна һеч ким мәҹбур едилмир, һәр кәс көнүллү олараг ианә едир” (“Apology”, Тертуллиан, тәхминән б. е. 197-ҹи или).
“Килсәнин ҝенишләнмәси вә онун мүхтәлиф мүәссәләринин мејдана ҝәлмәси сајәсиндә руһаниләрин лазыми вә сабит тә’минатына зәманәт верән гануну тәтбиг етмәк лазым ҝәлди. Ондалығы өдәмәк Мусанын ганунундан ҝөтүрүлмүшдүр... Бу мәсәләјә аид олан ән биринҹи конкрет гәрар, еһтимал ки, 567-ҹи илдә Турда топланан јепископларын мәктубунда вә 585-ҹи илин Макон килсә мәҹлисинин [канонларында] сахланылыр” (“Католик енсиклопедијасы”).
[Иҹазә илә]
Пул ваһиди (јухарыда солда): Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[4 вә 5-ҹи сәһифәләрдәки шәкил]
Көнүллү ианә вермәк севинҹ ҝәтирир.
[7-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Көнүллү ианәләр тәблиғ ишинә, мүхтәлиф фәлакәтләрдән зәрәр чәкәнләрин јардымына вә ҝөрүшләрин кечирилмәси үчүн залларын тикилмәсинә сәрф олунур.