Өвладларымыз дәјәрли мирасдыр
«Өвладлар Рәббин вердији пајдыр [«мирасдыр», КМ], бәтнин бәһрәси Онун мүкафатыдыр» (МӘЗМУР 127:3).
1. Илк ушаг неҹә доғулду?
ҜӘЛИН Јеһова Аллаһын илк киши вә гадыны јарадараг мө’ҹүзәви бир һадисәни неҹә мүмкүн етдији барәдә дүшүнәк. Ата вә ана кими, Адәмлә Һәвванын һиссәҹикләринин бирләшмәси сајәсиндә јаранмыш һүҹејрәдән Һәвванын бәтниндә јени инсан — дүнјада илк ушаг формалашды (Јарадылыш 4:1). Мајаланма вә ушағын доғулмасы биздә бу ҝүн дә дәрин еһтирам һисси ојадыр вә чохларынын буну әсл мө’ҹүзә һесаб етмәси тәәҹҹүблү дејил.
2. Ана бәтниндә баш верәнләри нәјә ҝөрә мө’ҹүзә адландырмаг олар?
2 Тәхминән 270 ҝүндән сонра ана бәтниндәки мајаланмыш һүҹејрәдән, организми трилјон һүҹејрәдән ибарәт олан ушаг доғулур. Тәкҹә илк һүҹејрә өзүндә 200 нөв һүҹејрәнин јаранмасы үчүн зәрури олан мә’луматы дашыјыр. Мө’ҹүзәли вә дәркедилмәз просес сајәсиндә һәр бири һејранедиҹи мүрәккәблијә малик олан бу һүҹејрәләрин һамысы дүзҝүн гајдада вә мүәјјән едилмиш тәрздә өз вахтында јараныр ки, бунун да нәтиҹәсиндә дүнјаја јени инсан ҝәлир!
3. Нәјә ҝөрә дүшүнән инсанларын чоху разыдыр ки, ушаг доғмаг габилијјәтинә ҝөрә Аллаһа борҹлудурлар?
3 Сизҹә, бу мө’ҹүзәни јарадан кимдир? Шүбһә јохдур ки, буну едән һәјатын Гајнағы олан шәхсдир. Мәзмурчу охујурду: «Рәбб Аллаһдыр, сиз буну билин, О бизи јарадыб» (Мәзмур 100:3). Аталар вә аналар, сиз чох ҝөзәл билирсиниз ки, дәјәрли көрпәнизин дүнјаја ҝәлмәси сизин гејри-ади габилијјәтиниз сајәсиндә дејил. Онун дүнјаја ҝәлмәсинә ҝөрә сиз, сонсуз һикмәтә саһиб олан Аллаһа борҹлусунуз. Мин илләрдир ки, дүшүнән инсанлар ушағын ана бәтниндә формалашмасына ҝөрә иззәти Бөјүк Јарадана верирләр. Бәс сиз? (Мәзмур 139:13-16).
4. Гејри-камил инсанларын һансы хүсусијјәти Јеһоваја һеч заман хас олмамышдыр?
4 Инсанлара садәҹә олараг нәсил артырмаг имканы верән биоложи просесин ихтирачысы олан Јеһованы һиссијјатсыз Јарадан адландырмаг олармы? Инсанлар һиссијјатсыз ола биләрләр, амма буну Јеһова һаггында демәк олмаз (Мәзмур 78:38-40). Мәзмур 127:3 ајәсиндә дејилир: «Өвладлар Рәббин вердији пајдыр [«мирасдыр», КМ], бәтнин бәһрәси Онун мүкафатыдыр». Ҝәлин бу суаллар үзәриндә дүшүнәк: мирас нәдир вә о нә һагда шәһадәт едир?
Мирас вә мүкафат
5. Нәјә ҝөрә демәк олар ки, ушаглар мирасдыр?
5 Мирасы һәдијјә илә мүгајисә етмәк олар. Ушагларына мирас сахламаг үчүн валидејнләр адәтән узун мүддәт вә сә’јлә ишләмәли олурлар. Бу мирас — пул, торпаг саһәси вә ја башга бир гијмәтли әмлак ола биләр. Сахланылмыш мирас һәр нә олса да, валидејнин мәһәббәтинә сүбутдур. Мүгәддәс Китабда исә дејилир ки, Аллаһ ушаглары валидејнләрә мирас вермишдир. Ушаглар — сәмави Атамызын мәһәббәтлә вердији һәдијјәдир. Әҝәр ушагларыныз варса, онларла Каинатын Јараданын сизә е’тибар етдији һәдијјә кими давранырсынызмы?
6. Аллаһ инсанлара ушаг доғмаг габилијјәтини һансы мәгсәдлә вермишди?
6 Јеһова инсанлара ушаг доғмаг габилијјәтини она ҝөрә верди ки, Адәмлә Һәвванын нәсли бүтүн јер үзүнү долдурсун (Јарадылыш 1:27, 28; Јешаја 45:18). Јеһова милјонларла мәләкләри Өзү јаратса да, инсанлара ҝәлдикдә һәр шеј башга ҹүрдүр (Мәзмур 104:4; Вәһј 4:11). Аллаһ инсанлары өзләринә бәнзәр ушаглар доғмаг габилијјәти илә јаратмаг гәрарына ҝәлди. Ата вә ана үчүн дүнјаја јени инсан ҝәтирмәк вә сонра онун гајғысына галмаг неҹә дә бөјүк шәрәфдир! Аталар вә аналар, Аллаһа бу ҹүр дәјәрли мирас үчүн миннәтдарсынызмы?
Исанын нүмунәсиндән өјрәнирик
7. Бә’зи валидејнләрдән фәргли олараг, Иса «бәшәр өвладларына» неҹә шәфгәт вә мараг ҝөстәрирди?
7 Әфсуслар олсун ки, валидејнләрин һамысы өз ушагларына мүкафат кими бахмырлар. Чохларында ушагларына гаршы шәфгәт һисси јохдур. Белә валидејнләр Јеһованын вә Оғлунун ушаглара бәсләдији мүнасибәти бәсләмирләр (Мәзмур 27:10; Јешаја 49:15). Бу валидејнләрдән фәргли олараг, Иса ушаглара һәмишә мараг ҝөстәрирди. О, ҝөјдә гүдрәтли руһани варлыг оланда белә, ‘бәшәр өвладларына ҝөрә фәрәһләнирди’ (Сүлејманын мәсәлләри 8:31). Онун инсанлара олан мәһәббәти о гәдәр бөјүк иди ки, әбәди һәјаты ала билмәјимиз үчүн, өз һәјатыны һазырлыгла фидијә верди (Матта 20:28; Јәһја 10:18).
8. Иса валидејнләрә һансы ҝөзәл нүмунәни верди?
8 Иса јер үзүндә хидмәт едәркән хүсусән валидејнләрә ҝөзәл нүмунә верди. Ҝәлин ҝөрәк нә етди? О, чох мәшғул вә чәтин шәраитләрдә оланда белә, ушаглара вахт ајырырды. Базар мејданында ојнајан ушаглары сејр едир вә онларын давранышында ҝөрдүкләрини инсанлара тә’лим верәркән истифадә едирди (Матта 11:16, 17). Јерусәлимә сонунҹу ҝәлиши заманы Иса изтираб чәкиб, өлдүрүләҹәјини билирди. Инсанлар балаҹа ушагларыны Исанын јанына ҝәтирәндә, шаҝирдләри, еһтимал ки, ону артыг нараһатчылыглардан горумаг үчүн ушаглары ондан узаглашдырмаға чалышырдылар. Лакин буна ҝөрә Иса онлары мәзәммәт етди. Көрпә ушагларла бир јердә олмагдан севинҹ дујдуғуну ҝөстәрәрәк деди: «Гојун ушаглар Мәним јаныма ҝәлсинләр! Онлара мане олмајын!» (Марк 10:13, 14).
9. Нәјә ҝөрә әмәлләр сөзләрдән ваҹибдир?
9 Исанын нүмунәсиндән чох шеј өјрәнә биләрик. Ушаглар мәшғул олдуғумуз заман бизә јахынлашанда, неҹә реаксија ҝөстәририк? Иса кими давранырыгмы? Ушаглар, онлара вахт вә диггәт ајрылмасыны истәјирләр, буну хүсусилә дә валидејнләриндән ҝөзләјирләр. Иса ушагларын бу тәләбатыны һазырлыгла тә’мин едирди. Әлбәттә, ушаға «мән сәни севирәм» демәк чох ваҹибдир. Әмәлләр сөзләрдән тә’сирлидир. Сизин мәһәббәтинизи сөзләрдән чох әмәлләриниз сүбут едир. Мәһәббәтиниз, онлара ајырдығыныз вахтдан, ҝөстәрдијиниз диггәт вә гајғыдан бәлли олур. Лакин бу ҹүр давранмагла, еһтимал ки, истәдијиниз сәмәрәни дәрһал ҝөрмәјәҹәксиниз. Сәбирли олун. Исанын шаҝирдләри илә давраныш тәрзини тәглид етмәклә сәбирли олмағы өјрәнмәк олар.
Иса сәбир вә мәһәббәт тәзаһүр етдирирди
10. Иса өз шаҝирдләринә һәлим олмағы неҹә өјрәдирди вә тә’лим дәрһал сәмәрә ҝәтирдими?
10 Иса шаҝирдләри арасында, онлардан кимин даһа бөјүк олдуғу барәдә мүбаһисә ҝетдијини билирди. Бир дәфә онларла Кефернаһума ҝәләндә, Иса сорушду: «“Јолда аранызда нә данышырдыныз?” Онлар исә сусдулар; чүнки јолда араларында мүбаһисә етмишдиләр: ким даһа бөјүкдүр?» Иса онлары мәзәммәт етмәк әвәзинә, һәлим олмағы өјрәтмәк үчүн мәсәл чәкди (Марк 9:33-37). Бу, арзу олунан сәмәрәни дәрһал ҝәтирмәди. Тәхминән алты ајдан сонра Јагуб вә Јәһја аналарынын васитәсилә Исадан хаһиш етдиләр ки, Падшаһлыгда ҝөркәмли јердә отурсунлар. Иса јенидән онларын дүшүнҹә тәрзинә сәбирлә дүзәлиш верди (Матта 20:20-28).
11. а) Иса илә бирликдә үст отагда топлашдыглары заман һәвариләр нәји нәзәрдән гачырдылар? б) Иса һансы нүмунәни верди вә шаҝирдләр бу дәрси дәрһал мәнимсәдиләрми?
11 Гыса бир мүддәтдән сонра ерамызын 33-ҹү илинин Пасха бајрамы јахынлашды. Иса вә һәвариләр бу бајрамы гејд етмәк үчүн бир јерә топлашдылар. Онлар үст мәртәбәдәки отагда јығыланда 12 һәваридән һеч бири башгаларынын тозлу ајагларыны јумаг арзусуну билдирмәди. Адәтән бу иши гадынлар вә ја гуллугчулар едирдиләр (1 Шамуел 25:41; 1 Тимотејә 5:10). Јәгин ки, һәвариләринин һәлә дә јүксәк мөвгејә ҹан атдыгларыны ҝөрдүкдә, Иса чох кәдәрләнди! Иса һәвариләрин һамысынын ајагларыны јудугдан сонра, онлары башгаларына хидмәт етмәкдә ондан нүмунә ҝөтүрмәјә чағырды (Јәһја 13:4-17). Шаҝирдләр Исаја гулаг асдылармы? Мүгәддәс Китабда дејилир ки, бир гәдәр сонра, елә һәмин ахшам «онларын арасында бир [«гызғын», ЈД] мүбаһисә дә олду: онлардан ким ән бөјүк сајылмалыдыр» (Лука 22:24).
12. Ушагларына тәрбијә верәркән валидејнләр Исаны неҹә тәглид едә биләрләр?
12 Ушагларын нәсиһәтләринизә риајәт етмәдикләри һаллар олурму? Онда сиз Исанын кечирдији һиссләри баша дүшә биләрсиниз. Һәвариләр сәһвләрини дүзәлтмәјә тәләсмәсәләр дә, Иса үмидини үзмүрдү. Онун сәбри јахшы сәмәрәләр ҝәтирди (1 Јәһја 3:14, 18). Әҝәр сиз валидејнләр ушагларынызы тәрбијә едәркән сәбир вә мәһәббәт ҝөстәрир, һәмчинин сөзүнүзүн үстүндә дурурсунузса, бунунла Исаны тәглид етмиш олурсунуз.
13. Ушаг суал верәндә нәјә ҝөрә валидејнләр онун сөзүнү ағзында гојмалы дејилләр?
13 Ушаглар валидејнләринин онлары севдикләрини вә онларла марагландыгларыны һисс етмәлидирләр. Иса шаҝирдләринин нә барәдә дүшүндүкләрини билмәк истәјирди вә ондан нә һагдаса сорушанда, онлары диггәтлә динләјирди. Шаҝирдләрин бә’зи мәсәләләр һагда нә дүшүндүкләрини сорушурду (Матта 17:25-27). Доғрудан да, јахшы тә’лим өзүнә диггәтлә динләмәји вә сәмими мараг ҝөстәрмәји дахил едир. Буна ҝөрә дә ушаг нә исә сорушанда һеч заман «мане олма! Ҝөрмүрсән, мәшғулам?» демәк лазым дејил. Әҝәр һәгигәтән дә мәшғулсунузса, онунла бир гәдәр сонра сөһбәт едәҹәјинизи билдирин вә мүтләг сөзүнүзүн үстүндә дурун! Белә олан һалда, ушаг валидејнләринин онунла һәгигәтән марагландығыны анлајаҹаг вә онлара даһа чох е’тибар едәҹәк.
14. Ушаглара нәвазиш ҝөстәрмәкдә валидејнләр Исаны неҹә тәглид едә биләрләр?
14 Валидејнин ушағыны гуҹаглајыб бағрына басмасы вә нәвазиш ҝөстәрмәси мүнасибдирми? Валидејнләр бу саһәдә дә Исадан нүмунә ҝөтүрә биләрләр. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, о, ушаглары «гуҹаглајыб, әлләрини үзәрләринә гојараг, хејир-дуа» верирди (Марк 10:16). Сизҹә бу, ушаглара неҹә тә’сир едирди? Шүбһәсиз ки, онлар өзләрини јахшы вә раһат һисс едир, Исаја јахын олмаға ҹан атырдылар. Әҝәр сиз валидејнләр ушагларыныза нәвазиш вә мәһәббәтлә јанашырсынызса, онлар сизин нәсиһәтләринизә даһа һазырлыгла һај верәҹәкләр.
Ушаглара нә гәдәр вахт ајырмаг лазымдыр?
15, 16. Һал-һазырда һансы тәрбијә методикасы тәблиғ едилир вә ҝөрүндүјү кими, бу методиканын јаранмасына нә сәбәб олмушдур?
15 Бә’зиләри ушаглара һәгигәтән дә чох вахт вә диггәт ајырмаг лазым ҝәлдијинә шүбһә илә јанашырлар. Һал-һазырда ушагларын тәрбијәсинә даир јени үсул — «кејфијјәтли вахт» методикасы тәблиғ едилир. Бу методиканын тәрәфдарлары иддиа едирләр ки, ушагларла үнсијјәт «аз олсун, јахшы олсун» принсипи әсасында едилмәлидир. Бу принсипә әсасән валидејнләрин ушаглара чох вахт ајырмаларына еһтијаҹ јохдур, үнсијјәти планлашдырмаг вә ону кејфијјәтли етмәк кифајәтдир. Бәс бу үсул тә’сирлидирми вә ушағын рифаһына хидмәт едирми?
16 Чохлу ушагларла үнсијјәтдә олан бир јазычы гејд етмишдир ки, ушаглар «валидејнләринин онлара даһа чох вахт ајырмаларыны» вә «шәхсән диггәт ҝөстәрмәләрини истәјирләр». Бир университет профессорунун сөјләдикләри диггәтәлајигдир: «Валидејнләр өзләрини ҝүнаһкар һесаб едирдиләр. Јени методиканын јаранмасындан сонра исә, ушагларла аз вахт кечирмәк үчүн онларын бәһанәләри вар». Әслиндә ушаглара нә гәдәр вахт ајрылмалыдыр?
17. Ушаглар нәјә еһтијаҹ дујурлар вә валидејнләрдән нә ҝөзләнилир?
17 Мүгәддәс Китабда бу һагда һеч нә дејилмир. Лакин исраиллиләр, ушаглары илә евдә оларкән, јол ҝедәркән, јатаркән вә дураркән сөһбәт етмәјә тәшвиг олунурдулар (Ганунун тәкрары 6:7). Бу о демәкдир ки, валидејнләр ушаглары илә үнсијјәт етмәли вә онлары һәр ҝүн өјрәтмәлидирләр.
18. Иса шаҝирдләрини неҹә өјрәдирди вә валидејнләр онун нүмунәсиндән нә өјрәнә биләрләр?
18 Иса шаҝирдләрини өјрәтмәк үчүн һәр бир фүрсәтдән истифадә едирди: онлары өзү илә һәр јерә апарыр, онларла бирликдә јејир вә һәтта динҹәлирди (Марк 6:31, 32; Лука 8:1; 22:14). Буна бәнзәр тәрздә, ушаглары илә сөһбәт етмәк вә онлара Јеһованын јолларыны өјрәтмәк үчүн мәсиһчи валидејнләр имканы әлдән вермәли дејилләр.
Нә өјрәтмәли вә буну неҹә етмәли?
19. а) Ушагларын тәрбијәси үчүн вахтдан әлавә даһа нә тәләб олунур? б) Валидејнләр ушагларына илк нөвбәдә нә һагда данышмалыдырлар?
19 Ушаглары јахшы тәрбијә етмәк үчүн онлара вахт ајырмаг вә өјрәтмәк кифајәт дејил. Онлара нә өјрәтдијимизә диггәт јетирмәк дә ваҹибдир. Бу барәдә Мүгәддәс Китабын дедикләринә бахаг: ‘Бу ҝүн сәнә әмр етдијим бу сөзләри... өвладларынын шүуруна јахшы-јахшы јерит’. Ушаглара өјрәдилмәси ваҹиб олан «бу сөзләр» һансы сөзләрдир? Шүбһәсиз ки, сөһбәт әввәлки ајәләрдә олан сөзләрдән ҝедир: «Аллаһын Рәбби бүтүн гәлбинлә, бүтүн варлығынла, вар ҝүҹүнлә сев» (Ганунун тәкрары 6:5-7). Иса бу сөзләри Аллаһын әмрләриндән ән ваҹиби адландырмишдыр (Марк 12:28-30). Буна ҝөрә дә валидејнләр ушагларына илк нөвбәдә Јеһова Аллаһ һаггында данышмалы вә нәјә ҝөрә јалныз Онун һәдсиз сәдагәтә вә мәһәббәтә лајиг олдуғуну изаһ етмәлидирләр.
20. Аллаһын тәләб етдији кими исраиллиләр ушагларына нә өјрәтмәли идиләр?
20 Лакин валидејнләрин ушагларынын шүуруна јеритмәли олдуглары «бу сөзләр» Аллаһа һәдсиз мәһәббәт ҝөстәрмәкдән даһа чох шеји нәзәрдә тутур. «Ганунун тәкрары» китабынын әввәлки фәслиндә Мусанын, Аллаһын даш лөвһәҹикләр үзәриндә јаздығы ганунлары, јә’ни Он әмри тәкрарладығыны ҝөрәҹәксиниз. Бу ганунлар јалан данышмағы, оғурламағы, өлдүрмәји вә зина етмәји гадаған едир (Ганунун тәкрары 5:11-22). Беләликлә, гәдим вахтларда валидејнләр ушагларына әхлаг нормаларыны ашыламалы идиләр. Буҝүнкү мәсиһчи валидејнләр ушагларынын сағлам вә хошбәхт бөјүмәләрини истәјирләрсә, онлара буна бәнзәр тәрбијә вермәлидирләр.
21. Аллаһын әмрләрини ушагларын шүуруна ‘јеритмәк’ нә демәкдир?
21 Һәм дә диггәт јетирин ки, валидејнләрә «бу сөзләри», јә’ни әмрләри һансы тәрздә өјрәтмәли олдуглары да дејилмишдир. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Бунлары өвладларынын шүуруна јахшы-јахшы јерит». «Јерит» кими тәрҹүмә олунан ибрани сөзү «дејиләнләрин зеһиндә ајдын сурәтдә һәкк олунмасы үчүн даима јаддашлыг едәрәк вә өјүд верәрәк өјрәтмәк» мә’насыны дашыјыр. Беләликлә, Аллаһ валидејнләрә тапшырыр ки, Мүгәддәс Китаб һәгигәтләринин ушагларынын ҝәнҹ зеһинләриндә һәкк олунмасы үчүн, онларын руһани тәрбијәсини өлчүб-бичәрәк вә планлашдырараг һәјата кечирсинләр.
22. Ушагларын тәрбијәсинә даир исраиллиләрә һансы әмр верилмишдир вә бу нә демәк иди?
22 Әлбәттә, бу ҹүр тә’лим валидејнләрин сә’ј ҝөстәрмәсини тәләб едир. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Онлары [«бу сөзләри», јә’ни Аллаһын әмрләрини] јазыб голуна бир нишан кими, ҝөзләринин арасына алын бағы кими бағла; евләринин гапы чәрчивәләринә вә дарвазаларына јаз» (Ганунун тәкрары 6:8, 9). Бу о демәкдирми ки, валидејнләр Аллаһын ганунларыны һәгиги мә’нада евләринин гапы чәрчивәләринә вә дарвазаларына јазмалы вә ја ганунларын сурәтләрини ушагларын голларына бағламалы вә ҝөзләри өнүнә гојмалыдырлар? Хејир, бу сөзләрин мәғзи ондандыр ки, валидејнләр ушагларына Аллаһын нәсиһәтләрини даима хатырлатмалыдырлар. Буну мүнтәзәм олараг вә ардыҹыл сурәтдә етмәк лазымдыр. Јалныз бу һалда Аллаһын нәсиһәтләри, мәҹази диллә десәк, ушагларын ҝөзү өнүндә олаҹаг.
23. Ҝәлән һәфтә мүзакирә едиләҹәк мәгаләдә сөһбәт нәдән ҝедәҹәк?
23 Валидејнләр ушагларына хүсусилә нәји өјрәтмәлидирләр? Бу ҝүн ушаглары өзләрини мүдафиә етмәјә нә үчүн өјрәтмәк лазымдыр? Валидејнләрин ихтијарында һансы еффектли васитәләр вар? Бир чох валидејнләри нараһат едән бу вә диҝәр суаллар нөвбәти мәгаләдә мүзакирә олунаҹаг.
Неҹә ҹаваб верәрдиниз?
• Нәјә ҝөрә валидејнләр ушагларына дәјәрли бир шеј кими јанашмалыдырлар?
• Валидејнләр вә башгалары Исадан нә өјрәнә биләрләр?
• Валидејнләр ушагларына нә гәдәр вахт ајырмалыдырлар?
• Ушаглара нә өјрәтмәли вә буну неҹә етмәли?
[21-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Исраиллиләр өз ушагларыны нә заман вә неҹә өјрәтмәли идиләр?
[22-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Валидејнләр Аллаһын нәсиһәтләрини ушагларына даима хатырлатмалыдырлар.