Ојаг дурмагда Исадан нүмунә ҝөтүр
«Сајыг олун вә даима дуа един» (МАТ. 26:41).
НЕҸӘ ҸАВАБ ВЕРӘРДИН?
Дуаларымыз ајыг-сајыг олдуғумузу неҹә ҝөстәрир?
Хидмәтдә ајыг-сајыг олдуғумузу неҹә ҝөстәрә биләрик?
Сынаглар заманы ојаг галмаг нә үчүн ваҹибдир вә биз буну неҹә едә биләрик?
1, 2. а) Исанын ојаг галмаға даир гојдуғу нүмунәси илә әлагәдар ортаја һансы суаллар чыхыр? б) Ҝүнаһлы инсанларын Исанын мүкәммәл нүмунәсиндән јарарланмасы мүмкүндүрмү? Нүмунә чәк.
ОЛА БИЛСИН, сәни белә бир суал нараһат едир: «Иса кими ојаг галмаг мүмкүндүрмү?» Ахы Иса камил инсан иди! Үстәлик, о, ҝәләҹәкдә, һәтта мин илләр сонра нәләр баш верәҹәјини ҝөрә биләрди! Доғруданмы, онун ојаг галмаға еһтијаҹы варды? (Мат. 24:37—39; Ибр. 4:15). Ојаг галмағын нә дәрәҹәдә ваҹиб вә зәрури олдуғуну анламаг үчүн әввәлҹә ҝәлин бу суалларын ҹавабыны ахтараг.
2 Гејри-камил инсанлар камил нүмунәдән јарарлана биләрләрми? Бәли, чүнки јахшы мүәллимдән вә онун нүмунәсиндән өјрәнмәк мүмкүндүр. Нүмунә үчүн ох атмаг үзрә илк мәшғәләсиндә иштирак едән бир нәфәри тәсәввүр едәк. Бу саһәдә тәҹрүбәси олмадығындан јени шаҝирд гәтијјән һәдәфә дүшә билмир; лакин о, һеч бир мәшғәләни бурахмыр вә сәј ҝөстәрмәјә давам едир. Пүхтәләшмәк үчүн о, маһир охатан олан мүәллиминин һәрәкәтләрини диггәтлә изләјир. Шаҝирд мүәллиминин дурушуна, әлләринин вәзијјәтинә вә јајын ипини неҹә тутдуғуна фикир верир. Тәдриҹән әзмкар шаҝирд јајы дартмаг үчүн нә гәдәр ҝүҹ сәрф етмәк лазым олдуғуну, күләјин истигамәтини нәзәрә алмағы өјрәнир вә ҹәһд ҝөстәрмәјә давам едир. Мүәллимини тәглид етмәси сајәсиндә бир мүддәтдән сонра о, һәдәфи дүзҝүн нишан алмағы өјрәнир вә онун атдығы охлар ҝет-ҝедә һәдәфә јахынлашыр. Ејнилә, биз дә Исанын ҝөстәришләринә әмәл етмәклә вә онун мүкәммәл нүмунәсини изләмәклә мәсиһчи кими даима пүхтәләшмәјә чалышырыг.
3. а) Иса онун үчүн ојаг галмағын ваҹиб олдуғуну неҹә ҝөстәрди? б) Бу мәгаләдә биз нәји арашдыраҹағыг?
3 Бәс сајыглыг һаггында нә демәк олар? Исанын, һәгигәтәнми, бу хүсусијјәтә еһтијаҹы варды? Әлбәттә, варды! Мәсәлән, јер үзүндәки һәјатынын сон ҝеҹәсиндә Иса садиг һәвариләрини тәшвиг едәрәк демишди: «Мәнимлә бирҝә ојаг галын». Сонра әлавә етди: «Сајыг олун вә даима дуа един ки, сынаглара таб ҝәтирәсиниз» (Мат. 26:38, 41). Иса һәр заман ајыг-сајыг олса да, хүсусилә бу чәтин анда ојаг галмаг вә сәмави Атасына мүмкүн гәдәр јахын олмаг истәјирди. О билирди ки, давамчылары да нәинки һәмин вахт, һәм дә ҝәләҹәкдә онун кими ојаг галмалыдырлар. Буна ҝөрә ҝәлин Исанын нә үчүн бизим ојаг галмағымызы истәдијини арашдыраг. Бундан сонра биз ҝүндәлик һәјатымызын үч саһәсиндә Иса кими неҹә ојаг гала биләҹәјимизи нәзәрдән кечирәҹәјик.
НӘЈӘ ҜӨРӘ ИСА БИЗИМ ОЈАГ ГАЛМАҒЫМЫЗЫ ИСТӘЈИР?
4. Ҝәләҹәклә бағлы мүәјјән шејләри билмәдијимизи нәзәрә алсаг, ојаг галмаг нәјә ҝөрә ваҹибдир?
4 Гысаҹа десәк, Иса бизим ојаг галмағымызы она ҝөрә истәјир ки, биз бәзи шејләри билир, бәзи шејләри исә билмирик. Иса јер үзүндә јашајанда ҝәләҹәкдә баш верәҹәк һадисәләрин һамысындан хәбәри вар идими? Онун тәвазөкарлыгла дедији нөвбәти сөзләриндән белә гәнаәтә ҝәлирик ки, јох: «О ҝүнү вә сааты һеч кәс билмир: нә ҝөјдәки мәләкләр, нә дә Оғул. Буну јалныз Ата билир» (Мат. 24:36). О вахт Иса, јәни «Оғул» пис дүнјанын сонунун нә заман ҝәләҹәјини дәгиг билмирди. Бәс бизим барәмиздә нә демәк олар? Ҝәләҹәк һаггында биликләримиз мәһдуддурму? Бәли, мәһдуддур! Биз Јеһованын Өз Оғлуну бу пис системи мәһв етмәк үчүн нә заман ҝөндәрәҹәјини дәгиг билмирик. Әҝәр билсәјдик, сәнҹә, ојаг галмағымыза еһтијаҹ оларды? Исанын изаһ етдији кими, сон гәфләтән, ҝөзләнилмәдән ҝәләҹәк; буна ҝөрә дә биздән даима ојаг галмаг тәләб олунур. (Матта 24:43 ајәсини оху.)
5, 6. а) Аллаһын нијјәтләри, еләҹә дә ҝәләҹәк барәдә билдикләримиз бизә ојаг галмаға неҹә көмәк едир? б) Нәјә ҝөрә Шејтан барәдә билдикләримиз бизи даһа сајыг олмаға тәшвиг етмәлидир?
5 Ҝәләҹәкдә баш верәҹәк бир чох мөһтәшәм һадисәләрдән әтрафындакы әксәр инсанлар тамамилә бихәбәр олдуглары һалда, Исанын онлардан хәбәри вар иди. Бизим биликләримиз Исанынкы илә мүгајисәјә ҝәлә билмәз. Лакин онун сајәсиндә биз Аллаһын Падшаһлығы вә јахын ҝәләҹәкдә бу Падшаһлығын нәләр едәҹәји барәдә чох шеј билирик. Әтрафымыза нәзәр саланда мәктәбдә, ишдә, тәблиғ етдијимиз әразидә әксәр инсанларын бу әсрарәнҝиз һәгигәтләрдән тамамилә хәбәрсиз олдугларыны ҝөрүрүк. Онлар, санки, зүлмәт гаранлыгдадырлар. Бу, бизим ојаг галмағымыз үчүн башга бир сәбәбдир. Иса кими, биз дә Аллаһын Падшаһлығы һагда билдикләримизи инсанлара данышмаг үчүн јаранан һеч бир фүрсәти әлдән вермәмәлијик, чүнки онларын һәр бири дәјәрлидир. Ахы сөһбәт инсанларын һәјатындан ҝедир! (1 Тим. 4:16).
6 Иса она ојаг галмаға әсас верән башга бир амил барәдә дә билирди. Онун үчүн сирр дејилди ки, Шејтан ону сынамаг, тәгиб етмәк вә нөгсансызлығындан дөндәрмәк нијјәтиндә гәти гәрарлыдыр. Бу гәддар дүшмән Исаны сынамаг үчүн һәмишә «башга бир фүрсәт» ахтарырды (Лука 4:13). Лакин Иса һеч заман еһтијаты әлдән вермирди. Истәр ширникдириҹи тәклиф, истәр мүгавимәт, истәрсә дә тәгиб олсун, о, һәр бир сынаға һазыр олмаг әзминдә иди. Мәҝәр бизим барәмиздә дә ејни шеји демәк олмаз? Биз билирик ки, Шејтан һәлә дә «нәрилдәјән шир кими [ҝәзәрәк] удмаға адам ахтарыр». Бу сәбәбдән Аллаһын Кәламы бүтүн мәсиһчиләри тәшвиг едир: «Ајыг-сајыг олун, ојаг дурун» (1 Пет. 5:8). Бәс буну неҹә етмәк олар?
ДУА МӘСӘЛӘСИНДӘ НЕҸӘ ОЈАГ ОЛА БИЛӘРСӘН?
7, 8. Иса дуа илә әлагәдар һансы ҝөстәриш верди вә өзү бу саһәдә неҹә нүмунә гојду?
7 Мүгәддәс Китаб ҝөстәрир ки, руһән ајыг-сајыг галмагла дуалар арасында сых әлагә вар (Колос. 4:2; 1 Пет. 4:7). Давамчыларына онунла бирликдә ојаг галмағы тапшырдыгдан гыса мүддәт сонра Иса деди: «Сајыг олун вә даима дуа един ки, сынаглара таб ҝәтирәсиниз» (Мат. 26:41). Бу, о демәк идими ки, шаҝирдләр јалныз һәмин ан үзләшдикләри чәтин вәзијјәтә бәнзәр вәзијјәтләрдә дуа етмәли идиләр? Јох, онун вердији бу ҝөстәриш һәр ҝүн әлдә рәһбәр тутмалы олдуғумуз принсипдир.
8 Иса дуа илә бағлы ҝөзәл нүмунә гојуб. Јәгин, хатырлајырсан ки, о, бир дәфә бүтүн ҝеҹәни ҝөзүнү гырпмадан Атасына дуа етмишди. Бир анлыг һәмин сәһнәни ҝөзүнүн өнүндә ҹанландыр. (Лука 6:12, 13 ајәләрини оху.) Јаз фәслидир. Еһтимал ки, Иса әһалиси балыгчылыгла мәшғул олан Капернаһум шәһәринин јахынлығындадыр. Ахшам дүшәндә о, Галилеја дәнизинин саһилиндә јерләшән бир дағын башына галхыр. Әтрафа гаранлыг чөкәндә, јәгин ки, Иса Капернаһум вә гоншу кәндләрдә чырагларын ишыгларынын неҹә сајрышдығыны ҝөрүр. Лакин Јеһоваја дуа едәндә о, диггәтини јалныз дуаја ҹәмләјир. Дәгигәләр өтүр, саатлар кечир. Анҹаг о, евләрдә чырагларын бир-бир сөндүјүнә, ајын ишыг сачараг сәмада дөвр етдијинә, ова чыхан ҝеҹә һејванларынын коллугда ешәләндијинә фикир вермир. Иса 12 һәвари сечмәлидир вә ҝөрүнүр, о, гаршысында дуран бу мүһүм мәсәлә барәдә дуа едир. Исанын һәр бир шаҝирди барәдә бүтүн фикир вә нараһатчылыгларыны Атасы илә бөлүшәркән исрарла Ондан рәһбәрлик вә мүдриклик диләдијини бир тәсәввүр ет!
9. Исанын бүтүн ҝеҹәни дуа етмәсиндән нә өјрәнирик?
9 Исанын нүмунәсиндән нә өјрәнирик? Биз дә онун кими саатларла дуа етмәлијик? Јох, бу, онун давамчылары барәдә нөвбәти факты мүлајимҹәсинә етираф едәрәк дедији сөзләрдән бәллидир: «Руһ ҝүҹлү, бәдән исә зәифдир» (Мат. 26:41). Бунунла белә, Исаны тәглид етмәк мүмкүндүр. Мәсәлән, бизим, аиләмизин вә ја һәмиманлыларымызын руһанилијинә тәсир ҝөстәрәҹәк һәр һансы бир гәрар вермәздән өнҹә дуада сәмави Атамызла мәсләһәтләширикми? Баҹы-гардашларымыз үчүн дә дуа едирикми? Дуаларымыз үрәкдән ҝәлир, јохса һәмишә ејни ифадәләри тәкрарлајырыг? Һәмчинин фикир вер ки, Иса үчүн Атасы илә өз мәһрәм һиссләрини бөлүшдүјү тәкбәтәк сөһбәтләр гијмәтли иди. Мәшғул вә сүрәтли һәјат темпи олан бу дүнјада башымыз ҝүндәлик ишләрә елә гарыша биләр ки, ән ваҹиб шејләри тамамилә унуда биләрик. Әҝәр биз үрәјимизин дәринликләриндән ҝәлән шәхси дуалара кифајәт гәдәр вахт ајырсаг, руһани ҹәһәтдән ајыг-сајыг галмаг бизим үчүн даһа асан олаҹаг (Мат. 6:6, 7). Онда биз Јеһоваја даһа јахын олаҹаг, Онунла мүнасибәтимизи мөһкәмләндирмәјә ҹан атаҹаг вә бу мүнасибәти зәифләдә биләҹәк бүтүн әмәлләрдән узаг дураҹағыг (Мәз. 25:14).
ТӘБЛИҒ ХИДМӘТИНДӘ НЕҸӘ ОЈАГ ОЛА БИЛӘРСӘН?
10. Һансы нүмунә ҝөстәрир ки, Иса шаһидлик вермәк үчүн јаранан фүрсәтләри әлдән вермирди?
10 Исанын диггәти Јеһованын она тапшырдығы ишдән һеч вахт јајынмырды. Елә ишләр вар ки, инсанын диггәтинин бир аз јајынмасы ҹидди фәсадларла нәтиҹәләнмир. Лакин бир чох ишләр инсанын там шәкилдә диггәт ҝөстәрмәсини тәләб едир вә мәсиһчи хидмәти, сөзсүз ки, белә ишләрдән биридир. Иса хош хәбәри бөлүшмәк үчүн јаранан һеч бир фүрсәти әлдән вермирди, бунунла о, һәмишә өз сајыглығыны горујурду. Бир нүмунәјә нәзәр салаг. Сүбһ тездән јол ҝедән Иса вә шаҝирдләри Сихар шәһәринә ҝәлиб чатдылар. Шаҝирдләр јемәјә бир шеј алмаг үчүн ҝедәндә Иса шәһәрин су гујусунун јанында отуруб истираһәт едирди. Буна бахмајараг, о, сајыглығыны әлдән вермирди вә будур, шаһидлик етмәк үчүн имкан јаранды. Самаријалы бир гадын гујудан су чәкмәјә ҝәлир. Иса һәмин ан бир аз мүрҝүләјә вә ја сөһбәтдән гачынмаг үчүн мүхтәлиф бәһанәләр ҝәтирә биләрди. Лакин о, гадынла сөһбәт етмәјә башлады вә онун вердији шаһидлик һәмин шәһәрин бир чох сакинләринә јахшы тәсир бағышлады (Јәһ. 4:4—26, 39—42). Ҝүндәлик һәјатымызда гаршылашдығымыз инсанларла хош хәбәри бөлүшмәк үчүн јаранан фүрсәтләри әлдән вермәјәк дејә, Иса кими, даһа диггәтли ола биләрикми?
11, 12. а) Иса ону ишиндән јајындырмаг истәјән инсанлара неҹә мүнасибәт ҝөстәрирди? б) Исанын хидмәтә таразлы шәкилдә јанашдығы нәдән бәлли иди?
11 Бәзән инсанлар јахшы нијјәтдән ирәли ҝәләрәк Исаны ишиндән јајындырмаға чалышырдылар. Исанын инсанлары мөҹүзәви шәкилдә сағалтмасы Капернаһум шәһәриндә јашајанлара о дәрәҹәдә бөјүк тәсир бағышламышды ки, онлар Исанын орада галмасыны истәдиләр. Онлары баша дүшмәк оларды. Лакин Исанын тапшырығы јалныз о шәһәрин сакинләринә јох, «Исраил евинин» бүтүн итмиш гојунларына тәблиғ етмәк иди (Мат. 15:24). Буна ҝөрә дә о, һәмин инсанлара деди: «Мән Аллаһын падшаһлығы һаггында хош хәбәри башга шәһәрләрә дә бәјан етмәлијәм, ахы Аллаһ мәни бу иш үчүн ҝөндәриб» (Лука 4:40—44). Бурадан ајдын ҝөрүнүр ки, Иса бүтүн һәјатыны хидмәтә һәср етмишди. О јол вермирди ки, нәсә ону бу хидмәтдән јајындырсын.
12 Бүтүн дүшүнҹәсини ишинә ҹәмләдији үчүн Исаны фанатик вә ја заһид адландырмаг олармы? Демәк олармы ки, онун башы тәјинатына гарышдығы үчүн аиләләрин зәрури еһтијаҹларына лагејд јанашырды? Јох, Иса һәр шејдә таразлы олмагда мүкәммәл нүмунә гојмушду. О, һәјатдан вә достлары илә јахшы вахт кечирмәкдән зөвг алырды. Исанын аиләләрә үрәји јанырды, о, онларын еһтијаҹларыны вә проблемләрини чох јахшы баша дүшүрдү. Иса ушаглара да мәһәббәт ҝөстәрмәкдән чәкинмирди. (Марк 10:13—16 ајәләрини оху.)
13. Исадан нүмунә ҝөтүрәрәк биз тәблиғ ишиндә сајыглығы вә таразлығы неҹә горуја биләрик?
13 Биз Исанын сајыглыг нүмунәсини изләјәрәк онун кими таразлығы неҹә горуја биләрик? Бу дүнјанын бизи ишимиздән јајындырмасына имкан вермәмәклә. Һәтта достларымыз вә ја гоһумларымыз јахшы нијјәтдән ирәли ҝәләрәк бизи даһа аз хидмәт етмәјә, јахуд да онларын фикринҹә нормал олан һәјат тәрзи сүрмәјә тәшвиг едә биләрләр. Лакин биз Исаны тәглид едириксә, онда хидмәт бизим үчүн гида кими зәрури олаҹаг (Јәһ. 4:34). Хидмәт руһанилијимиз үчүн, санки, бир гидадыр. Үстәлик, о, бизә севинҹ ҝәтирир. Амма өзүмүзү һәддән артыг салеһ кими ҝөстәрмәклә вә ја заһид кими апармагла ифрата вармаг гәтијјән истәмирик. Иса кими, биз дә һәмишә севинмәк вә «хошбәхт Аллаһ»ын һәр шејә таразлы јанашан хидмәтчиләри олмаг истәјирик (1 Тим. 1:11).
СЫНАГЛАР ЗАМАНЫ НЕҸӘ ОЈАГ ОЛА БИЛӘРСӘН?
14. Сынагларла үзләшәркән биз һансы мејилә мүгавимәт ҝөстәрмәлијик вә нәјә ҝөрә бу ваҹибдир?
14 Ҝөрдүјүмүз кими, Иса ојаг галмаға даир ваҹиб ҝөстәришини ағыр сынагла үзләшдији заман вермишди. (Марк 14:37 ајәсини оху.) Ағыр сынаглар заманы Исанын нүмунәсини хатырламаг хүсусилә ваҹибдир. Чохлары сынагларла гаршылашанда ваҹиб бир һәгигәти унутмаға мејиллидирләр. Бу һәгигәт о дәрәҹәдә ваҹибдир ки, «Сүлејманын мәсәлләри» китабында о, ики дәфә тәкрарланыр: «Јол вар ки, инсанын гаршысында дүз ҝөрүнүр, амма сону өлүмдүр» (Сүл. мәс. 14:12; 16:25). Әҝәр биз өз идракымыза ҝүвәнириксә, хүсусилә дә ҹидди проблемләрлә үзләшәндә, демәк олар ки, һәм өзүмүзү, һәм дә севдијимиз инсанлары тәһлүкәјә атырыг.
15. Мадди чәтинликләрлә үзләшәркән аилә башчысы һансы сечим гаршысында дура биләр?
15 Бир нүмунәјә нәзәр салаг. Туталым, аилә башчысына доғмаларыны тәмин етмәк чох чәтиндир (1 Тим. 5:8). Буна ҝөрә дә о, сечим гаршысында гала биләр: мүнтәзәм олараг јығынҹаг ҝөрүшләриндә вә тәблиғ хидмәтиндә иштирак етмәјә, еләҹә дә аиләви ибадәт кечирмәјә манечилик төрәдәҹәк бир иш тәклифини гәбул етсин, јохса етмәсин. Анҹаг о, тамамилә өз идракына ҝүвәнәрсә, бу тәклифи гәбул етмәк онун ҝөзүндә әсаслы вә һәтта дүзҝүн ҝөрүнә биләр. Лакин бу, руһани ҹәһәтдән хәстәлик вә ја өлүмлә нәтиҹәләнә биләр. Мәҝәр белә вәзијјәтдә Сүлејманын мәсәлләри 3:5, 6 ајәләриндәки мәсләһәтә риајәт етмәк даһа мүдрик һәрәкәт олмазды? Орада дејилир: «Бүтүн гәлбинлә Рәббә ҝүвән, өз идракына етибар етмә. Бүтүн јолларында Ону таны, О сәнин јолларыны дүзәлдәр».
16. а) Иса өзүнүн јох, Јеһованын мүдриклијинә ҝүвәнмәјә даир һансы нүмунәни гојуб? б) Бир чох аилә башчылары мадди чәтинлик чәкәндә Јеһоваја ҝүвәнмәкдә Исанын нүмунәсини неҹә тәглид едирләр?
16 Иса ағыр сынагларла үзләшәндә өз идракына ҝүвәнмәкдән гәти шәкилдә имтина етди. Бир тәсәввүр ет! Јер үзүндә јашамыш ән мүдрик инсан ҹавабларында өз ағлына ҝүвәнмәди. Мәсәлән, Шејтан ону имтаһана чәкәндә о, дәфәләрлә: «Јазылыб», — демишди (Мат. 4:4, 7, 10). Ширникдириҹи тәклифләри рәдд етмәк үчүн Иса Атасынын мүдриклијинә бел бағлајырды; бунунла о, Шејтанда олмајан вә онун нифрәт етдији тәвазөкарлыг хүсусијјәтини әкс етдирди. Биз дә белә давранырыгмы? Иса кими сајыг олан аилә башчысы һәмишә, хүсусилә дә чәтин вахтларда Аллаһын Кәламынын она јол ҝөстәрмәсинә имкан верәҹәк. Бу ҝүнләри бүтүн дүнјада минләрлә аилә башчысы мәһз бу ҹүр давраныр. Онлар мадди чәтинлик чәкәндә белә Аллаһын Падшаһлығыны вә һәгиги ибадәти һәјатларында биринҹи јерә гојурлар. Бунунла онлар өз аиләләринин гајғысына ән јахшы шәкилдә галырлар. Јеһова бунун гаршылығында, Кәламында вәд етдији кими, аиләләринин мадди тәләбатларыны өдәмәк сәјләринә хејир-дуа верир (Мат. 6:33).
17. Сәни Иса кими ојаг галмаға нә тәшвиг едир?
17 Шүбһә јохдур ки, Иса ојаг галмагда бизә ән ҝөзәл нүмунәни гојуб. Онун бу нүмунәси практики вә фајдалы олмагла јанашы, инсанларын һәјатларыны да хилас едә биләр. Һеч вахт унутма ки, Шејтан сәни руһани јухуја гәрг етмәк үчүн, јәни руһән зәифләтмәк вә ибадәтә ҹандәрди јанашмағына наил олмаг үчүн дәридән-габыгдан чыхыр (1 Салон. 5:6). Имкан вермә ки, о, истәјинә наил олсун! Иса кими, бүтүн саһәләрдә — дуа мәсәләсиндә, хидмәтдә вә сынагларла үзләшәндә ајыг-сајыг ол. Белә етмәклә сән һәтта инди, сон ҝүнләрини јашајан бу көһнә системин зүлмәт гаранлығында долғун, хошбәхт вә мәмнунедиҹи һәјат сүрәҹәксән. Ојаг галсан, әмин ол ки, Ағамыз Иса Мәсиһ бу системи мәһв етмәк үчүн ҝәләндә сәнин ајыг-сајыг вә Аллаһын ишиндә фәал олдуғуну ҝөрәҹәк. Һеч тәсәввүр едирсән, садиг галдығына ҝөрә Јеһова сәни мүкафатландыранда неҹә дә бөјүк севинҹ дујаҹаг?! (Вәһј 16:15).
[6-ҹы сәһифәдәки шәкил]
Иса су гујусунун јанында гадына тәблиғ етмишди. Һәр ҝүн тәблиғ етмәк үчүн сән дә тәшәббүсү үзәринә ҝөтүрүрсәнми?
[7-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Әҝәр аиләнин руһани рифаһыны дүшүнүрсәнсә, демәли, сән ојагсан