БЕШИНҸИ ФӘСИЛ
Ушағы көрпәликдән тәрбијә един
1, 2. Ушагларын тәрбијәси мәсәләсиндә валидејнләр көмәк үчүн кимә мүраҹиәт етмәлидирләр?
ТӘХМИНӘН 3 000 ил бундан әввәл, миннәтдарлыг дујан бир ата уҹадан демишди: “Ушаглар Рәбдән мирасдыр” (Мәзмур 127:3). Доғрудан да, ата вә ана олмагдан әлдә едилән севинҹ, евли инсанларын чохунун наил ола билдији Аллаһдан ҝәлән гијмәтли мүкафатдыр. Лакин ушаглары оланлар тезликлә дәрк едирләр ки, валидејн олмаг јалныз севинҹ дејил, мәс’улијјәт дә ҝәтирир.
2 Ушаг бөјүтмәк, хүсусилә дә бизим зәманәдә чох чәтиндир. Буна бахмајараг, бир чохлары бунун өһдәсиндән мүвәффәгијјәтлә ҝәлирләр; Аллаһдан илһам алмыш мәзмурчу онларын буна неҹә наил олдугларыны белә сөзләрлә ҝөстәрир: “Әҝәр еви Рәбб тикмәзсә, иншаатчылар бош јерә чалышыр” (Мәзмур 127:1). Јеһованын ҝөстәришләрини нә гәдәр дүзҝүн јеринә јетирсәниз, бир о гәдәр дә јахшы валидејн олаҹагсыныз. Мүгәддәс Китабда дејилир: “Бүтүн үрәјинлә Рәббә ҝүвән вә өз анлајышына архаланма” (Сүлејманын мәсәлләри 3:5). Ушаг тәрбијәси кими 20 иллик бир проектә башлајаркән, Јеһованын мәсләһәтини динләмәк истәјирсинизми?
МҮГӘДДӘС КИТАБЫН НӨГТЕЈИ–НӘЗӘРИНИ ГӘБУЛ ЕДИН
3. Ушагларын тәрбијәсиндә ата һансы мәс’улијјәти дашыјыр?
3 Дүнјанын һәр јериндә бир чох аиләләрдә кишиләр һесаб едирләр ки, ушағын тәрбијәси гадына ајрылмыш ишдир. Аллаһын Кәламында, атаја ән башлыҹа аиләни доландырмаг вәзифәси ајрылмыш олмасы доғрудур. Лакин Мүгәддәс Китабда атанын аиләдәки мәс’улијјәтиндән дә бәһс едилир. Орада дејилир: “Чөлдәки ишини гајдасына сал вә ону тарлада өзүнә һазырла; ондан сонра евини тик” (Сүлејманын мәсәлләри 24:27). Аллаһын нөгтеји–нәзәринә әсасән, ата вә ана ушағын тәрбијәсиндә әмәкдашлыг етмәлидирләр (Сүлејманын мәсәлләри 1:8, 9).
4. Нә үчүн оғлан ушағыны гыздан үстүн тутмамалыјыг?
4 Ушагларыныза неҹә мүнасибәт ҝөстәрирсиниз? Алынан мә’луматлара әсасән, Асијада “гыз ушағынын доғулмасы валидејнләри кәдәрләндирир”. Һесабатлар ҝөстәрир ки, Латын Америкасында, һәтта “зијалы аиләләриндә” белә, гызлара гаршы мөвһуматлар һәлә дә мөвҹуддур. Лакин һәгигәт ондадыр ки, гызлар икинҹи дәрәҹәли ушаг дејилләр. Гәдимдә танынмыш ата олан Јагуб, о вахтадәк доғулмуш ушаглары, о ҹүмләдән гызлары һаггында “Аллаһын [она] лүтф етдији ушаглар” кими данышырды (Тәквин 33:1–5; 37:35). Буна бәнзәр шәкилдә, Иса, јанына ҝәтирилән бүтүн ушаглара (оғлан вә гызлара) хејир–дуа верирди (Матта 19:13–15). Биз әмин ола биләрик ки, Иса, Јеһованын нөгтеји–нәзәрини әкс етдирирди (Тәснијә 16:14).
5. Әрлә арвад нечә ушаға саһиб олаҹагларыны гәрара аларкән нәји нәзәрә алмалыдырлар?
5 Сизин јашадығыныз әразидә, гадындан мүмкүн гәдәр чох ушаг дүнјаја ҝәтирмәси ҝөзләнилирми? Әслиндә аиләдә нечә ушаг олаҹағыны әрлә арвадын өзләри гәрара алмалыдырлар. Бәс валидејнләрин чох сајда ушаглары једирмәк, ҝејдирмәк вә охутмаг имканлары чатмырса, онда неҹә? Әлбәттә, нечә ушаглары олаҹағыны һәлл едәркән, валидејнләр буну нәзәрә алмалыдырлар. Бә’зи валидејнләр, ушагларынын һамысынын гејдинә гала билмәдикләрини ҝөрдүкдә, тәрбијә етмәләри үчүн онлардан бә’зиләрини гоһумларына тапшырырлар. Бу јахшыдырмы? Әслиндә јох. Бу, валидејнләри ушаглары гаршысында олан мәс’улијјәтдән азад етмир. Мүгәддәс Китабда дејилир: “Ким өз јахынларынын, хүсусән аилә үзвләринин гејдинә галмырса, о, иманы инкар етмиш вә имансыздан да бетәрдир” (1 Тимотејә 5:8). Өз вәзифәләринә мәс’улијјәтлә јанашан валидејнләр, “аилә үзвләринин” сајыны планлашдырмаға чалышырлар ки, онларын гејдинә галмаг имканында ола билсинләр. Бунун үчүн һамиләликдән горунмаг үсулларындан истифадә етмәк олармы? Бу да һәр кәсин шәхси ишидир вә әҝәр әрлә арвад белә гәрара ҝәлирләрсә, горунма үсулуну өзләри сечмәлидирләр. “Һәр кәс өз мәс’улијјәтинин јүкүнү дашыјаҹагдыр” (Галатијалылара 6:5). Лакин абортун һәр һансы нөвүнү өзүнә дахил едән горунма үсуллары Мүгәддәс Китабын принсипләринә зиддир. Јеһова Аллаһ “һәјат мәнбәјидир” (Мәзмур 36:9). Буна ҝөрә дә, һамилә галдыгдан сонра һәјатын мәһв едилмәси, Јеһоваја гаршы бөјүк һөрмәтсизлик вә гәтл етмәјә бәрабәрдир (Чыхыш 21:22, 23; Мәзмур 139:16; Јеремја 1:5).
УШАҒЫНЫЗЫН ТӘЛӘБАТЛАРЫНЫ ТӘ’МИН ЕДИН
6. Ушағын тәрбијәсинә нә вахтдан башламаг лазымдыр?
6 Сүлејманын мәсәлләри 22:6 ајәсиндә дејилир: “Ушағы ҝедәҹәји јола ҝөрә јетишдир”. Валидејнләрин зәрури вәзифәләриндән бири дә, ушаглары тәрбијә етмәкдир. Ушағын тәрбијәсинә нә вахт башламаг лазымдыр? Чох еркән. Һәвари Павел Тимотејин “ушаглыгдан” е’тибарән тәрбијә олундуғуну гејд едирди (2 Тимотејә 3:15). Бурада ишләдилән јунан сөзү көрпәјә вә һәтта һәлә дүнјаја ҝөз ачмамыш ушаға да аид едилә биләр (Лука 1:41, 44; Һәвариләрин ишләри 7:18–20). Демәли, Тимотеј лап көрпәликдән тәрбијә едилмишдир вә бу дүзҝүндүр. Көрпәлик дөврү, ушағын тәрбијәсинә башламаг үчүн ән ҝөзәл вахтдыр. Һәтта көрпәнин дә билик алмаға мејли вар.
7. а) Нәјә ҝөрә валидејнләрин һәр икиси көрпә илә јахын гаршылыглы мүнасибәт инкишаф етдирмәлидирләр? б) Јеһова илә ваһид Оғлу арасында неҹә мүнасибәт варды?
7 Бир ана дејир: “Мән көрпәми илк бахышдан севдим”. Аналарын әксәријјәтинә бу һиссләр танышдыр. Ушаг дүнјаја ҝәлдикдән сонра, ана ушағы илә бирҝә вахт кечирдикҹә, онларын арасындакы бу ҝөзәл бағлылыг артыр. Ушағы әмиздирәркән бирликдә кечирдикләри вахт онлары бир–бирләринә даһа да јахынлашдырыр. (1 Салониклиләрә 2:7 илә мүгајисә един.) Ананын нәвазиши вә сөһбәти, көрпәнин емосионал тәләбатларынын тә’мин едилмәсиндә ән ваҹиб ролу ојнајыр. (Ишаја 66:12 илә мүгајисә един.) Бәс ата неҹә давранмалыдыр? Јени доғулан көрпә илә о да јахын бағлылыг јаратмалыдыр. Бу саһәдә Јеһованын өзү ҝөзәл нүмунә вериб. Биз, “Сүлејманын мәсәлләри” китабындан Јеһованын өз ваһид Оғлу илә олан гаршылыглы мүнасибәтләри һаггында өјрәнирик; Оғул орада белә сөзләрлә тәсвир олунур: “Рәбб, јолунун башланғыҹында, гәдим ишләриндән әввәл мәни јаратды... һәр ҝүн онун севинҹи идим” (Сүлејманын мәсәлләри 8:22, 30; Јәһја 1:14). Буна бәнзәр шәкилдә, јахшы ата ушағынын илк ҝүнләриндән е’тибарән, онунла сәмими, севҝи долу гаршылыглы мүнасибәтләр инкишаф етдирир. Бир ата дејир: “Бүтүн мәһәббәтини ҝөстәр. Гуҹагланмагдан вә өпүлмәкдән һәлә һеч бир ушаг өлмәјиб”.
8. Валидејнләр, мүмкүн гәдәр еркән вахтларындан көрпәјә һансы зеһни мәшги вермәлидирләр?
8 Лакин көрпәләрин даһа чох шејләрә еһтијаҹы вар. Доғулдуғу андан көрпәнин бејни мә’лумат гәбул етмәјә вә јадда сахламаға һазырдыр, бу мә’луматын әсас мәнбәји исә валидејнләрдир. Мисал үчүн, дили нәзәрдән кечирәк. Тәдгигатчылар гејд едирләр ки, ушағын данышмағы вә охумағы нә дәрәҹәдә мүвәффәгијјәтлә өјрәнмәси, “фәрз едилдији кими, һәјатынын илк чағларында ушағын валидејнләри илә олан гаршылыглы мүнасибәтиндән асылыдыр”. Ушағынызла көрпәлик дөврүндән башлајараг сөһбәт един вә онун үчүн нә исә охујун. О, тезликлә сизә бәнзәмәк истәјәҹәкдир; аз бир вахт кечдикдән сонра, сиз артыг она охумағы өјрәдәҹәксиниз. Еһтимал ки, о, охумағы мәктәбә ҝетмәздән әввәл өјрәнәҹәкдир. Әҝәр мүәллим чатышмајан вә синифләрдә јер олмајан өлкәдә јашајырсынызса, бу, хүсусилә фајдалы олаҹагдыр.
9. Валидејнләр һансы ваҹиб мәгсәди јадда сахламалыдырлар?
9 Мәсиһчи валидејнләрин ән башлыҹа мәгсәди, ушагларынын руһани тәләбатларыны тә’мин етмәкдир. (Тәснијә 8:3-ә бахын.) Бу нәјә ҝөрә лазымдыр? Ушаға, Мәсиһинкинә бәнзәр бир шәхсијјәт инкишаф етдирмәкдә, јә’ни “јени мәнлији” ҝејинмәкдә көмәк етмәк үчүн ҝәрәкдир (Ефеслиләрә 4:24). Бунун үчүн валидејнләр мүнасиб “тикинти материаллары” вә “иншаат үсуллары” ахтармалыдырлар.
ҺӘГИГӘТИ УШАГЛАРЫН ЗЕҺНИНӘ ЈЕРИДИН
10. Ушагларда һансы кејфијјәтләри инкишаф етдирмәк лазымдыр?
10 Евин мөһкәмлији, әсасән онун тикилишиндә истифадә едилән материал нөвләриндән асылыдыр. Һәвари Павел, мәсиһчи шәхсијјәтини јаратмаг үчүн ән јахшы материалларын “гызыл, ҝүмүш, гијмәтли дашлар” олдуғуну сөјләди (1 Коринфлиләрә 3:10–12). Бу материаллар, иман, мүдриклик, сечмәк габилијјәти, сәдагәт, һөрмәт, Јеһоваја вә Онун ганунларына мәһәббәтдән ирәли ҝәлән миннәтдарлыг кими гијмәтли кејфијјәтләри тәгдим едир (Мәзмур 19:7–11; Сүлејманын мәсәлләри 2:1–6; 3:13, 14). Валидејнләр көрпәликдән е’тибарән бу кејфијјәтләри инкишаф етдирмәкдә өвладларына неҹә көмәк едә биләрләр? Узаг кечмишдә тә’јин олунан гајда–гануна риајәт етмәклә.
11. Исраилли валидејнләр, Аллаһа мәгбул олан кејфијјәтләри инкишаф етдирмәкдә өз ушагларына неҹә көмәк едирдиләр?
11 Исраил халгы Вә’д едилмиш дијара дахил олмаздан бир гәдәр өнҹә, Јеһова исраилли валидејнләрә деди: “Бу ҝүн сәнә әмр етмәкдә олдуғум бу сөзләр сәнин үрәјиндә олаҹаглар; вә онлары оғулларынын зеһнинә јахшыҹа гојаҹагсан вә евиндә отурдуғун вә јолда јеридијин вә јатдығын вә галхдығын заман бунлар һаггында данышаҹагсан” (Тәснијә 6:6, 7). Бәли, валидејнләр ушагларына нүмунә ҝөстәрмәли вә дост олмалыдырлар. Ушагларла үнсијјәтдә олмағы вә онлара тә’лим вермәји баҹармалыдырлар.
12. Валидејнләрин ушаглара јахшы нүмунә вермәләри нәјә ҝөрә ваҹибдир?
12 Нүмунә олун. Јеһова әввәлҹә деди: “Бу сөзләр сәнин үрәјиндә олаҹаг”. Сонра әлавә етди: “Онлары оғулларынын зеһнинә јахшыҹа гојаҹагсан”. Демәли, Аллаһа мәгбул кејфијјәтләр әввәлҹә валидејнләрин үрәјиндә олмалыдыр. Валидејнләр һәгигәти севмәли вә она мүвафиг олараг јашамалыдырлар. Јалныз о заман ушағын үрәјинә јол тапа биләрләр (Сүлејманын мәсәлләри 20:7). Нә үчүн? Чүнки ушаглара ешитдикләриндән чох, ҝөрдүкләри тә’сир бағышлајыр (Лука 6:40; 1 Коринфлиләрә 11:1).
13. Ушаглара вахт ајырмагда, мәсиһчи валидејнләр Исадан неҹә нүмунә ҝөтүрә биләрләр?
13 Дост олун. Јеһова исраилли валидејнләрә деди: “Евиндә отурдуғун вә јолда јеридијин” заман ушагларынла даныш. Бунун үчүн, валидејнләр нә гәдәр башы гарышыг олсалар да, ушаглары илә бирликдә вахт кечирмәләри ваҹибдир. Ҝөрүндүјү кими, Иса, ушагларын онун диггәтинә лајиг олдугларыны анлајырды. Хидмәтинин сон ҝүнләриндә “Исанын јанына ушаглар ҝәтирирдиләр ки, О, онлара тохунсун”. Иса буна неҹә мүнасибәт ҝөстәрди? “Онлары [ушаглары] гуҹаглајыб, әлләрини үзәрләринә гојараг, хејир–дуа верди” (Марк 10:13, 16). Тәсәввүр един, Исанын һәјатынын сон саатлары түкәнирди. Буна бахмајараг, о, ушаглара вахт ајырыр вә хүсуси диггәт ҝөстәрирди. Неҹә дә ҝөзәл ибрәт дәрсидир!
14. Нәјә ҝөрә ушаглары илә бирликдә вахт кечирмәк валидејнләр үчүн фајдалыдыр?
14 Ушагларла үнсијјәтдә олун. Ушағынызла бирликдә вахт кечирмәниз, онунла үнсијјәтдә олмағыныза көмәк едәҹәкдир. Нә гәдәр чох үнсијјәтдә олсаныз, ушағынызын хасијјәтинин неҹә инкишаф етдијини бир о гәдәр јахшы анлајаҹагсыныз. Унутмајын ки, үнсијјәт, јалныз сөһбәт етмәк демәк дејил. Бразилијада јашајан бир ана дејир: “Динләмәји — үрәкдән динләмәји өјрәнмәли олдум”. Оғлу һиссләрини онунла бөлүшмәјә башлајан заман, ананын сәбри мүкафатландырылды.
15. Истираһәтә даир нәји јадда сахламаг лазымдыр?
15 Ушаглар үчүн “ҝүлмәјин вахты... ојнамағын вахты”, јә’ни истираһәт вахты ајрылмалыдыр, чүнки онларын буна еһтијаҹы вар (Ваиз 3:1, 4; Зәкарја 8:5). Валидејнләр ушаглары илә бирликдә вахт кечирдикдә, истираһәт чох сәмәрәли олур. Тәәссүф ки, бир чох аиләләрдә истираһәт етмәк телевизора бахмаг демәкдир. Бә’зи телевизија програмлары мараглы олса да, бир чох башгалары инсанын әхлаг дәјәрләрини позур. Һәмчинин телевизора бахмаг, аиләдәки үнсијјәтә мане олур. Буна ҝөрә дә, нә үчүн ушагларла бәрабәр јарадыҹы бир ишлә мәшғул олмајасыныз? Маһны охујун, ојунлар ојнајын, достларынызла үнсијјәтдә олун, ҝөзәл јерләрә ҝедин. Белә мәшғулијјәтләр үнсијјәтин јаранмасына јардым едир.
16. Валидејнләр ушагларына Јеһова һаггында нәји өјрәтмәлидирләр вә онлар буну неҹә етмәлидирләр?
16 Ушаглара тә’лим верин. Јеһова деди: “Онлары [бу сөзләри] оғулларынын зеһнинә јахшыҹа гојаҹагсан”. Нәји вә неҹә өјрәтмәк лазым ҝәлдијини контексдән ҝөрүрүк. Биринҹиси, “Аллаһын Рәбби бүтүн үрәјинлә вә бүтүн ҹанынла вә бүтүн гүввәтинлә севәҹәксән” (Тәснијә 6:5). Сонра, “бу сөзләри... зеһнинә јахшыҹа гојаҹагсан”. Ушагларда Јеһоваја вә Онун ганунларына гаршы сәмими мәһәббәт инкишаф етдирмәјә чалышараг, онлара нәсиһәт верин. (Ибраниләрә 8:10 илә мүгајисә един.) “Зеһнинә јахшыҹа гојаҹагсан” сөзләри, тәкрарлама јолу илә өјрәтмәк мә’насыны дашыјыр. Беләликлә, Јеһова әслиндә сизә билдирир ки, ушагларда Она мәгбул кејфијјәтләр инкишаф етдирмәјин ән башлыҹа үсулу, онларла сөһбәт едәрәк Јеһова һаггында олан биликләрини артырмагдыр. Бураја, ушагларла Мүгәддәс Китабы мүнтәзәм сурәтдә өјрәнмәк дә дахилдир.
17. Валидејнләрдән ушагларында нә инкишаф етдирмәк тәләб олуна биләр? Нәјә ҝөрә?
17 Валидејнләрин әксәријјәти билир ки, билији ушағын үрәјинә јеритмәк бир о гәдәр дә асан дејил. Һәвари Петер һәмиманлыларыны тәшвиг едирди: “Анадан тәзә олмуш көрпәләр кими, һијләсиз руһани сүдү арзулајын” (1 Петер 2:2, И–93). Бурадакы “арзулајын” сөзү илә тәхмин едилир ки, бир чохлары руһани гиданы алмаг үчүн тәбии аҹлыг дујмурлар. Еһтимал ки, ушагларында бу ҹүр арзуну инкишаф етдирмәк үчүн, валидејнләрдән мүхтәлиф үсуллар ахтармалары тәләб олунаҹагдыр.
18. Валидејнләр, Исанын истифадә етдији һансы тә’лим үсулларыны тәглид едә биләрләр?
18 Иса, әјани мисалларын васитәсилә инсанларын үрәјинә јол тапырды (Марк 13:34; Лука 10:29–37). Бу үсул, хүсусилә ушаглара тә’лим вермәк үчүн фајдалыдыр. “Мәним Мүгәддәс Китаб һекајәләри китабым” адлы нәшрин мараглы, рәнҝарәнҝ шәкилли һекајәләриндән истифадә едәрәк, ушаглара Мүгәддәс Јазыларын принсипләрини өјрәдинa. Мүзакирә ушаглар үчүн ҹанлы олмалыдыр. Ушаглара, Мүгәддәс Јазылардакы һадисәләрин шәклини чәкәрәк вә ојун шәклиндә ҹанландырараг, јарадыҹылыг габилијјәтләрини ҝөстәрмәләринә шәраит јарадын. Иса һәмчинин суаллардан да истифадә едирди (Матта 17:24–27). Аиләви өјрәнмә заманы, онун бу үсулундан истифадә един. Аллаһын һәр һансы бир ганунуну садәҹә ситат ҝәтирмәк әвәзинә, бу кими суаллар верин: Јеһова бу гануну бизә нәјә ҝөрә вериб? Биз нә үчүн она риајәт етмәлијик? Биз бу гануну позсаг нә олар? Бу ҹүр суаллар ушаға мүһакимә јүрүтмәји вә Аллаһын ганунларынын практики вә фајдалы олдуғуну анламағы өјрәдәҹәкдир (Тәснијә 10:13).
19. Әҝәр валидејнләр өз ушаглары илә мүнасибәтдә Мүгәддәс Китабын принсипләринә риајәт едәрләрсә, бу, ушаглара һансы бөјүк фајданы ҝәтирәҹәкдир?
19 Әҝәр ушағыныза нүмунә версәниз, онунла дост олсаныз, үнсијјәтдә олмағы вә тә’лим вермәји өјрәнсәниз, она кичик јашларындан е’тибарән Јеһова Аллаһла сых гаршылыглы мүнасибәт инкишаф етдирмәсинә көмәк едәҹәксиниз. Белә гаршылыглы мүнасибәт сајәсиндә ушағыныз хошбәхт мәсиһчи олаҹагдыр. О заман һәмјашыдлары тәрәфиндән тәзјигләрә вә имтаһанлара мә’руз галанда белә, иманына мүвафиг тәрздә јашамаға чалышаҹагдыр. Бу дәјәрли гаршылыглы мүнасибәтләри гијмәтләндирмәкдә ушағыныза һәр вахт көмәк един (Сүлејманын мәсәлләри 27:11).
ТӘРБИЈӘНИН ВАҸИБ РОЛУ
20. Тәрбијә вермәк нә демәкдир вә буну неҹә етмәк лазымдыр?
20 Тәрбијә, дәрракә вә үрәјә дүзәлиш верән тә’лимдир. Ушаглары мүнтәзәм олараг тәрбијә етмәк лазымдыр. Павел аталара мәсләһәт едир: “Ушагларынызы... Рәббин тәрбијә вә нәсиһәти илә бөјүдүн” (Ефеслиләрә 6:4). Валидејнләр, Јеһованын етдији кими, ушагларыны мәһәббәтлә тәрбијә етмәлидирләр (Ибраниләрә 12:4–11). Мәһәббәтлә тәрбијә етмәк — тәләбләри изаһ етмәклә ифадә олунур. Буна ҝөрә дә бизә: “Нәсиһәти динләјин” дејилир (Сүлејманын мәсәлләри 8:33). Тәрбијә неҹә верилмәлидир?
21. Ушагларыны тәрбијә едәркән, валидејнләр һансы принсипләри унутмамалыдырлар?
21 Бә’зи валидејнләр дүшүнүрләр ки, тәрбијә вермәк, ушагларла һәдәләјиҹи тонда данышмаг, онлары данламаг, һәтта тәһгир етмәк демәкдир. Лакин Павел хәбәрдарлыг едир: “Еј аталар, сиз дә ушагларынызы гәзәбләндирмәјин” (Ефеслиләрә 6:4). Бүтүн мәсиһчиләр “һамы илә сакит рәфтар етмәјә”, “зидд ҝедәнләри исә һәлимликлә ислаһ” етмәјә дә’вәт олунурлар (2 Тимотејә 2:24, 25). Мәсиһчи валидејнләри сәрт олмағын ҝәрәкли олдуғуну дәрк едирләр, лакин онлар ушагларына тәрбијә верән заман јухарыдакы сөзләри унутмамаға чалышырлар. Анҹаг бә’зән изаһат кифајәт етмир вә һәр һансы бир ҹәза тәдбири ҝөрмәк лазым ҝәлир (Сүлејманын мәсәлләри 22:15).
22. Ушағы ҹәзаландырмаг лазым ҝәлдикдә, она нәји изаһ етмәк ҝәрәкдир?
22 Бүтүн ушаглары ејни тәрздә тәрбијә етмәк олмаз. Онлардан бә’зиләри “сөзлә тәрбијә едилмәз” олурлар. Сөзә бахмадыгларына ҝөрә һәрдәнбир верилән ҹәза, онларын һәјатларыны хилас едә биләр (Сүлејманын мәсәлләри 17:10; 23:13, 14; 29:19). Анҹаг ушаг анламалыдыр ки, ону нәјә ҝөрә ҹәзаландырырлар. “Дәјәнәк вә мәзәммәт һикмәт верир” (Сүлејманын мәсәлләри 29:15; Ејуб 6:24). Бундан әлавә, ҹәзаландырмағын һәдди вар. Јеһова өз халгына демишди: “Сәни өлчү илә ҹәзаландыраҹағам” (Јеремја 46:28б). Мүгәддәс Китаб, ушағы гәзәблә, јахуд она зәрәр вураҹаг вә һәтта јаралајаҹаг дәрәҹәдә амансызҹасына дөјмәјә гәти олараг иҹазә вермир (Сүлејманын мәсәлләри 16:32).
23. Валидејнләри тәрәфиндән ҹәзаландыгда ушаг нәји анламалыдыр?
23 Јеһова өз халгыны ҹәзаландыраҹағы һагда хәбәрдар едәрәк әввәлҹә белә деди: “Горхма... чүнки Мән сәнинлә бәрабәрәм” (Јеремја 46:28а). Буна бәнзәр шәкилдә, валидејнин нәсиһәти һансы тәрздә верилирсә верилсин, ондан сонра ушаг өзүнү рәдд олунмуш кими һисс етмәмәлидир (Колослулара 3:21). Әксинә, ушаг валидејнләринин онунла бәрабәр, јә’ни онун тәрәфиндә олдуглары үчүн тәрбијә етдикләрини анламалыдыр.
УШАҒЫНЫЗЫ ЗӘРӘРДӘН ГОРУЈУН
24, 25. Бизим ҝүнләримиздә ушаглары мүдафиә етмәк лазым ҝәлән нифрәт доғуран тәһлүкәләрдән бири һансыдыр?
24 Бөјүкләрин бир чоху өз ушаглыг чағларыны хошбәхт бир ан кими хатырлајырлар. Онлар, валидејнләринин истәнилән вәзијјәтдә онларын тәһлүкәсизлијинин, әмин–аманлығынын гејдинә галаҹагларынын сәмими һиссләрини хатырлајырлар. Валидејнләр истәјирләр ки, онларын ушаглары да өзләрини мәһз белә һисс етсинләр, лакин мүасир позғун дүнјада ушаглары тәһлүкәдән горумаг, һәр заман олдуғундан даһа чәтиндир.
25 Сон илләрдә даһа ҝениш јајылмыш, нифрәт доғуран тәһлүкәләрдән бири, ушаглара ҹинси тәҹавүздүр. Малајзијада ушаглара тәҹавүзлә әлагәдар мә’луматларын сајы он ил әрзиндә дөрдгат артыб. Һәр ил Алманијада тәхминән 300 000 ушаг зорланманын гурбаны олур, Ҹәнуби Америка өлкәләриндән бириндә исә, апарылан тәдгигатын нәтиҹәсинә ҝөрә, һәр ил тәхминән 9 000 000 ушаг тәҹавүзә мә’руз галыр! Кәдәрлиси дә одур ки, бу ушагларын әксәријјәти өз доғма евләриндә, таныдыглары вә е’тибар етдикләри инсанлар тәрәфиндән һүҹума мә’руз галырлар. Лакин валидејнләр ушагларын е’тибарлы мүдафиәси олмалыдырлар. Валидејнләр ушаглары неҹә горуја биләрләр?
26. Ушаглары тәһлүкәдән горумағын һансы үсуллары вар вә билик ушағы неҹә горуја биләр?
26 Тәҹрүбә ҝөстәрир ки, ҹинси мүнасибәтләр һаггында билији аз олан ушаглар әхлаг позғунлуғуна даһа чох ҹәлб едилирләр. Буна ҝөрә дә, фәлакәти дәф етмәјин әсас үсулу — ушаг чох кичик олса белә, бу һагда она билик вермәкдир. Билик, “шәрир адамын јолундан, әјри сөзлү адамдан” горуја биләр (Сүлејманын мәсәлләри 2:10–12). Һансы билик? Әхлаги ҹәһәтдән нәјин јахшы вә нәјин пис олдуғуна даир Мүгәддәс Китабын нөгтеји–нәзәрләрини билмәк. Бундан әлавә, ушаглар билмәлидирләр ки, бә’зи бөјүкләр пис әмәлләр төрәдир вә әҝәр онлара әхлагсыз бир шеј етмәләрини тәклиф едәрләрсә, ушаглар табе олмамалыдырлар. (Даниел 1:4, 8; 3:16–18 илә мүгајисә един.) Белә өјрәтмәни бир дәфә сөһбәт етмәклә мәһдудлашдырмајын. Дәрсин јахшы јадда галмасы үчүн, ушагларын чохуна ону тәкрар етмәк лазымдыр. Ушаглар бөјүдүкдә, атаја гызынын, анаја исә оғлунун тәк галмаг һүгугуна мәһәббәтлә һөрмәт етмәк лазымдыр; белә мүнасибәт сајәсиндә, нәјин әдәбли олдуғуну ушаг даһа јахшы анлајаҹагдыр. Сөзсүз ки, сизин валидејнлик нәзарәтиниз зоракылыгдан мүдафиәнин ән јахшы үсулларындан бири кими хидмәт едир.
АЛЛАҺЫН РӘҺБӘРЛИЈИНИ АХТАРЫН
27, 28. Валидејнләрин гаршысында ушаг бөјүтмәк вәзифәси дурдугда, онлар үчүн ән бөјүк көмәк Мәнбәји кимдир?
27 Доғрудан да, ушағы көрпәликдән тәрбијә етмәк чәтин вәзифәдир, лакин иманлы валидејнләр бу чәтинлијин өһдәсиндән тәкбашына ҝәлмәли олмурлар. Һакимләрин ҝүнләриндә јашајан Маноаһ адлы бир адам тезликлә ата олаҹағыны биләндә, ушағын тәрбијәси үчүн Јеһовадан рәһбәрлик диләди. Јеһова онун дуасына ҹаваб верди (Һакимләр 13:8, 12, 24).
28 Буна бәнзәр шәкилдә бу ҝүн дә, иманлы валидејнләр ушаг бөјүдәркән, дуада Јеһоваја мүраҹиәт едә биләрләр. Валидејнлик вәзифәси ағыр мәс’улијјәт, һәм дә бөјүк мүкафатдыр. Һавајада јашајан мәсиһчи бир әр–арвад дејир: “Јенијетмәлијин бөһран чағы ҝәләнә гәдәр, өз ишинизи ҝөрмәк үчүн 12 ил вахтыныз вар. Әҝәр сиз Мүгәддәс Китабын принсипләрини тәтбиг етмәјә үрәкдән чалышмысынызса, ушагларыныз сәмими гәлбдән Јеһоваја хидмәт етмәк гәрарына ҝәлдикләри заман, севинҹ вә сүлһ әлдә едәҹәксиниз” (Сүлејманын мәсәлләри 23:15, 16). Ушағыныз белә гәрар гәбул етдикдә, сиз дә үрәкдән бу сөзләри демәјә тәшвиг олунаҹагсыныз: “Ушаглар Рәбдән мирасдыр”.
a Јеһованын Шаһидләри тәрәфиндән нәшр едилиб.