«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр

3—9 СЕНТЈАБР

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

nwtsty-E Јһ 1:1 ајәси үчүн шәрһ

Сөз: Јунанҹа һо логос. Бурада титул кими ишләнир. Һәмчинин Јһ 1:14 вә Вһ 19:13 ајәләриндә дә ишләнир. Јәһја бу титулу дашыјан кәсин Иса олдуғуну билдирмишди. Иса бу титулу инсан олмаздан әввәл руһани варлыг кими јашадығы дөврдә, јер үзүндә камил инсан кими хидмәт етдији вахт вә ҝөјә галхандан сонра дашыјыб. Иса Аллаһын Сөзү, јәни нүмајәндәси иди. Јараданын диҝәр руһани оғулларына вә инсанлара мәлумат вә ҝөстәришләр чатдырырды. Беләликлә, нәтиҹә чыхармаг олар ки, Иса јер үзүнә ҝәлмәздән әввәл Јеһова инсанларла Сөз, јәни мәләк нүмајәндәси васитәсилә данышырды (Јр 16:7—11; 22:11; 31:11; Чх 3:2—5; Һк 2:1—4; 6:11, 12; 13:3).

Аллаһла: Һәрфән «Аллаһа тәрәф». Бу контекстдә јунан сөзөнү прос мәсафә бахымындан чох јахын олмаг вә сых үнсијјәт мәнасыны верир. Һәмчинин ајры-ајры кәсләри, бу һалда, Сөзү вә тәк олан Аллаһы билдирир.

Сөз илаһи варлыг иди: Јәһја бу ифадә илә «Сөз»үн, јәни Иса Мәсиһин (јунанҹа һо логос; бу ајәдә Сөз үчүн олан шәрһә бахын) кејфијјәтини, јахуд сәҹијјәви хүсусијјәтини тәсвир едир. «Сөз»үн Аллаһын илк Оғлу кими саһиб олдуғу јүксәк мөвге, Аллаһын һәр шеји онун васитәсилә јаратмасы ону «илаһи варлыг» кими тәсвир етмәјә әсас верир. Бир чох тәрҹүмәчиләр бу фикри «Сөз Аллаһ иди» кими тәрҹүмә едиб ону Гадир Аллаһа бәрабәр тутурлар. Лакин тутарлы сәбәбләрдән ирәли ҝәләрәк демәк олар ки, Јәһја «Сөз»үн Гадир Аллаһ олдуғуну нәзәрдә тутмурду. Биринҹиси, әввәлки вә сонракы будаг ҹүмләләрин һәр икиси ајдын ҝөстәрир ки, «Сөз» «Аллаһла» иди. Һәмчинин јунан дилиндә теос сөзү биринҹи вә икинҹи ајәдә үч дәфә ишләниб. Биринҹи вә үчүнҹү дәфә јунан дилиндә теос сөзүндән әввәл мүәјјәнлик артикли ишләниб, икинҹи дәфәдә исә артикл јохдур. Бир чох алимләр разылашырлар ки, икинҹи теос сөзүнүн гаршысында мүәјјәнлик артиклинин ишләнмәмәси әһәмијјәт кәсб едир. Бу контекстдә артикллә ишләнәндә теос Гадир Аллаһы билдирир. Диҝәр тәрәфдән бурада артиклсиз ишләнән теос сөзү кејфијјәти билдирир вә «Сөз»үн сәҹијјәви хүсусијјәтини тәсвир едир. Буна ҝөрә дә Мүгәддәс Китабын инҝилис, франсыз вә алман дилиндә бир сыра тәрҹүмәләри бу ајәни «Јени Дүнја тәрҹүмәси»ндә олдуғу кими тәрҹүмә едирләр, јәни «Сөз»үн «илаһи варлыг» олдуғу фикрини чатдырырлар. Бу фикри бир сыра гәдим тәрҹүмәләр дә дәстәкләјир. Јәһјанын Инҹили Копт дилинин Саид вә Боһаир диалектләринә, еһтимал ки, III вә IV әсрләрдә тәрҹүмә олунмушдур. Бу тәрҹүмәләрдә Јһ 1:1 ајәсиндә биринҹи ишләнән теос сөзү икинҹидән фәргли тәрҹүмә олунуб. Бу тәрҹүмәләрдә «Сөз»үн кејфијјәти, Аллаһын тәбиәтинә хас тәбиәтә саһиб олдуғу вурғуланыр, амма о, Атаја, Гадир Аллаһа бәрабәр тутулмур. Бу ајәјә ујғун олараг Кл 2:9 ајәсиндә Мәсиһ һаггында дејилир ки, «илаһи кејфијјәтләр там долғунлуғу илә» онда јашајыр. Һәмчинин 2Бт 1:4 ајәсинә әсасән, Мәсиһин һәмварисләри дә илаһи тәбиәтә говушаҹаглар. Бундан башга, Септуаҝинтада јунан сөзү теос «Аллаһ» кими тәрҹүмә олунан ел вә елоһим сөзләринин еквиваленти кими ишләнир. Бу ибрани сөзләринин әсас мәнасынын «Гүдрәтли, Ҝүҹлү» олдуғу һесаб едилир вә Гадир Аллаһа, башга аллаһлара вә инсанлара аид ишләнир. Сөзү илаһи варлыг, јахуд гүдрәтли адландырмаг Әш 9:6 ајәсиндәки пејғәмбәрлијә ујғундур. Һәмин пејғәмбәрликдә дејилир ки, Мәсиһ «Гүдрәтли илаһ» («Гадир Аллаһ» јох) адланаҹаг вә өз тәбәәләри үчүн «Әбәдијјәт Атасы» олаҹаг. Онун Атасынын, «ордулар Аллаһы Јеһованын гејрәти» буну едәҹәк (Әш 9:7).

nwtsty-E Јһ 1:29 ајәси үчүн шәрһ

Аллаһын Гузусу: Иса вәфтиз олунандан, Иблис тәрәфиндән имтаһана чәкилиб гајыдандан сонра Вәфтизчи Јәһја ону «Аллаһын Гузусу» кими тәгдим етди. Бу ифадәјә јалныз бурада вә Јһ 1:36 ајәсиндә раст ҝәлинир. (А7 әлавәсинә бахын.) Исаны Гузу илә мүгајисә етмәк чох мүнасибдир. Мүгәддәс Китаба әсасән, ҝүнаһы етираф етмәк вә Аллаһла мүнасибәти бәрпа етмәк үчүн гојун гурбаны тәгдим олунурду. Бу, Исанын бәшәријјәт уғрунда камил инсан һәјатындан кечәрәк верәҹәји гурбаны тәмсил едирди. «Аллаһын Гузусу» ифадәси Мүгәддәс Китабдакы бир сыра парчалары әкс етдирә биләр. Вәфтизчи Јәһјанын Төвратла танышлығыны нәзәрә алсаг, бәлкә дә о, бу ифадәни ишләдәркән нөвбәти мәгамлардан бир вә ја бир нечәсинә истинад етмишди: Ибраһимин өз оғлу Исһагын јеринә гурбан ҝәтирдији гоч (Јр 22:13), көләликдә олан исраиллиләрин хиласы үчүн Мисирдә кәсилән Пасха гузусу (Чх 12:1—13), Јерусәлимдә һәр ҝүн сәһәр-ахшам Аллаһын гурбанҝаһында тәгдим олунан еркәк тоғлу (Чх 29:38—42). Јәһја һәм дә, ола билсин, Әшијанын пејғәмбәрлији барәдә дә дүшүнмүшдү. Орада Јеһованын «Мәним гулум» адландырдығы кәс барәдә дејилир ки, «ону кәсмәјә апарылан гојун кими апардылар» (Әш 52:13; 53:5, 7, 11). Һәвари Булус коринфлиләрә биринҹи мәктубуну јазанда Исаны «Пасха гузумуз» адландырмышды (1Кр 5:7). Һәвари Бутрус «Мәсиһин гүсурсуз вә ләкәсиз гузунун ганына бәнзәр гијмәтли ганы»ндан данышмышды (1Бт 1:19). «Вәһј» китабында шәрәфли мөвгејә уҹалмыш Иса 25 дәфәдән чох мәҹази мәнада «Гузу» адланыр. Бәзи нүмунәләр бунлардыр: Вһ 5:8; 6:1; 7:9; 12:11; 13:8; 14:1; 15:3; 17:14; 19:7; 21:9; 22:1.

10—16 СЕНТЈАБР

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈӘҺЈА 3, 4

«Иса сәмәријјәли гадына шаһидлик едир»

nwtsty-E Јһ 4:6 ајәси үчүн шәрһ

Јорулмуш: Мүгәддәс Китабда Исанын јорулдуғу тәкҹә бу ајәдә јазылыб. Тәхминән ҝүнорта саат он ики оларды. Һәмин сәһәр Иса узун јол гәт етмишди. Еһтимал ки, о, Јәһудијјәдәки Иордан вадисиндән Сәмәријјәдәки Сихар шәһәринә ҝәлмишди. Бу јол узунлуғу 900 метр вә ја даһа чох олан бир јохуш иди. (Јһ 4:3—5; А7 әлавәсинә бахын.)

cf-E с. 77, абз. 3

Иса сөһбәтә гадынын ҝүндәлик һәјатындан ҝөтүрдүјү, әлиндәки ишлә бағлы нүмунәдән башлады. Гадын ора су чәкмәјә ҝәлмишди. Иса да онун руһани сусузлуғуну тәмин едәҹәк һәјат верән судан данышды. Гадын бир нечә дәфә мүбаһисәли мәгамлара тохунду. Лакин Иса бу мәгамлардан јан кечди вә мөвзудан јајынмады. О, руһани мәсәләләрә — пак ибадәтә вә Јеһова Аллаһа диггәти ҹәмләди. Исанын сөзләри бөјүк әкс-сәда доғурду. Гадын ҝедиб онун дедикләрини ҹамаата данышды. Онлар да Исанын сөзләрини динләмәк истәдиләр (Јәһја 4:3—42).

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

nwtsty-E Јһ 3:29 ајәси үчүн шәрһ

Бәјин досту: Гәдим дөврдә бәјин јахын танышы онун нүмајәндәси кими чыхыш едир вә тојун тәшкилиндә әсас ролу ојнајырды. О, бәјлә ҝәлини бирләшдирән адам һесаб олунурду. Тој ҝүнү ҹамаат ја бәјин, ја да атасынын евинә ҝәлирди. Орада тој зијафәти гурулурду. Бу зијафәт вахты бәјин досту ҝәлинлә данышан бәјин сәсини ешидәндә севинирди, чүнки өһдәсинә дүшән иши уғурла јеринә јетирдијини баша дүшүрдү. Вәфтизчи Јәһја өзүнү «бәјин досту»на бәнзәтмишди. Бу һалда Иса бәј, шаҝирдләри исә бир груп кими онун символик ҝәлини иди. Вәфтизчи Јәһја Мәсиһ үчүн јол һазырлајараг «ҝәлин» групунун илк үзвләрини Иса Мәсиһә тәгдим етди (Јһ 1:29, 35; 2Кр 11:2; Еф 5:22—27; Вһ 21:2, 9). «Бәјин досту» олан Јәһја өз ишини битирди. Бундан сонра о, артыг Иса вә давамчылары кими ваҹиб рол ојнамырды. Буна ҝөрә дә Јәһја өзүнүн Исаја нәзәрән тутдуғу мөвге һагда демишди: «О бөјүмәли, мән исә кичилмәлијәм» (Јһ 3:30).

nwtsty-E Јһ 4:10 ајәси үчүн шәрһ

Дирилик сују: Һәрфән «дири су». Јунанҹа бу ифадә ахар суја, булаг сујуна, јахуд булаг сују илә долан гују сујуна аиддир, һовузда јығылыб галан сујун әксидир. Лв 14:5 ајәсиндә «булаг сују» ифадәси ибрани дилиндә һәрфән «дири су»дур. Әр 2:13 вә 17:13 ајәләриндә Јеһова «дирилик сују мәнбәји» кими тәсвир олунур. Сәмәријјәли гадынла данышаркән Иса «дирилик сују» сөзүнү мәҹази мәнада ишләтмишди, лакин, ҝөрүнүр, гадын онун сөзләрини әввәлҹә һәрфи мәнада баша дүшмүшдү (Јһ 4:11).

17—23 СЕНТЈАБР

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈӘҺЈА 5, 6

«Исанын ардынҹа тәмиз нијјәтлә ҝедин»

nwtsty-E Јһ 6:10 ајәси үчүн шәрһ

Кишиләрин сајы тәхминән беш мин нәфәр оларды: Јалныз Мәттанын јаздығы мүждәдә бу мөҹүзәдән данышыларкән «гадынлары вә ушаглары чыхмагла» сөзләри әлавә олунуб (Мт 14:21). Исанын мөҹүзәви шәкилдә једирдији адамларын сајы үмумиликдә, еһтимал ки, 15 000 нәфәрдән чох иди.

nwtsty-E Јһ 6:14 ајәси үчүн шәрһ

Пејғәмбәрдир: Ерамызын биринҹи әсриндә бир чох јәһудиләр дүшүнүрдү ки, Гн 18:15, 18 ајәләриндә бәһс олунан Муса кими пејғәмбәр Мәсиһ олаҹаг. Бу контекстдә дүнјаја ҝәлмәли олан сөзләри, ҝөрүнүр, Мәсиһин интизарла ҝөзләнилән зүһуруна аиддир. Бу ајәдәки һадисәләри јалныз Јәһја гејдә алыб.

nwtsty-E Јһ 6:27, 54 ајәләри үчүн шәрһ

Хараб олуб ҝедән гида,.. даим галан гидадан: Иса баша дүшүрдү ки, бәзи адамлар онунла вә шаҝирдләри илә сырф мадди мәнфәәтә ҝөрә үнсијјәт едирди. Физики гида инсаны һәр ҝүн сағ сахласа да, Аллаһын Кәламындан олан «гида» инсанын әбәди сағ галмасыны мүмкүн едир. Иса инсанлары тәшвиг едирди ки, «әбәди һәјат ҝәтирән вә даим галан гидадан өтрү» чалышсынлар, јәни руһани тәләбатларыны өдәмәк үчүн зәһмәт чәксинләр вә өјрәндикләринә иман ҝәтирсинләр (Мт 4:4; 5:3; Јһ 6:28—39).

Мәним бәдәнимдән јејиб ганымдан ичәнин: Контекст ҝөстәрир ки, бурада јемәк, ичмәк сөзү символик мәна дашыјыр, јәни сөһбәт Иса Мәсиһә иман етмәкдән ҝедир (Јһ 6:35, 40). Иса бу сөзләри ерамызын 32-ҹи илиндә сөјләмишди. Демәли, о, Ағанын шам јемәјиндән данышмырды. Чүнки бу мәрасими бир ил сонра тәсис едәҹәкди. Иса бу сөзләри јәһудиләрин Пасха бајрамындан әввәл сөјләмишди (Јһ 6:4), демәли, ону динләјәнләрә јахынлашан бајрамы, исраиллиләр Мисирдән чыхан ҝеҹә инсанларын хиласында гузунун ганынын ојнадығы ролу хатырлатмышды (Чх 12:24—27). Иса вурғулајырды ки, онун ганы да шаҝирдләринин әбәди һәјат алмасында һәлледиҹи рол ојнајаҹаг.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

nwtsty-E Јһ 6:44 ајәси үчүн шәрһ

Ҹәлб етмәсә: «Ҹәлб етмәк» кими тәрҹүмә олунан јунан сөзү балыг торуну дартмаг мәнасында ишләнсә дә (Јһ 21:6, 11), бу о демәк дејил ки, Аллаһ инсанлары ирадәләринә зидд олараг өзүнә чәкир. Иса бу сөзләри Әр 31:3 ајәсинә истинадән дә дејә биләрди. О ајәдә Јеһова халгына демишди: «Мәһәббәтлә сәни Өзүмә тәрәф чәкдим». (Септуаҝинтада бу ајәдә ејни јунан феили ишләниб). Јһ 12:32 ајәси ҝөстәрир ки, Иса да буна бәнзәр тәрздә һәр ҹүр инсаны өзүнә ҹәлб едир. Мүгәддәс Јазылар ҝөстәрир ки, Јеһова инсанлара азад ирадә вериб. Она хидмәт етмәјә ҝәлдикдә һәр кәс истәдији кими сечим едә биләр (Гн 30:19, 20). Аллаһ әбәди һәјата апаран јолда јеримәјә мејли оланлары нәвазишлә өзүнә ҹәлб едир (Зб 11:5; Мс 21:2; Һв 13:48). Јеһова буну Мүгәддәс Китабдакы хәбәрин вә мүгәддәс руһун васитәсилә едир. Јһ 6:45 ајәсиндә ситат ҝәтирилән Әш 54:13 ајәсиндәки пејғәмбәрликдә билдирилирди ки, Ата инсанлары өзүнә бу ҹүр ҹәлб едәҹәк. (Јһ 6:65 ајәси илә мүгајисә един.)

nwtsty-E Јһ 6:64 ајәси үчүн шәрһ

Иса... кимин ону сатаҹағыны... билирди: Иса Јәһуда Искәрјута ишарә едирди. Иса 12 һәварини сечмәздән әввәл бүтүн ҝеҹәни Атасына дуа етмишди (Лк 6:12—16). Демәли, Јәһуда әввәлҹә Аллаһа садиг иди. Лакин Иса Төвратдакы пејғәмбәрликләрдән билирди ки, јахын досту она хәјанәт едәҹәк (Зб 41:9; 109:8; Јһ 13:18, 19). Јәһудада пислијә мејил јарананда үрәкләри вә фикирләри охујан Иса онда бу дәјишиклији дујмушду (Мт 9:4). Аллаһ ҝәләҹәји ҝөрмәк габилијјәтиндән истифадә едәрәк билмишди ки, Исанын етибар етдији јолдашы сатгын чыхаҹаг. Лакин Јәһуданын сатгын чыхмагдан башга јолунун олмадығыны, бунун габагҹадан мүәјјән олундуғуну дүшүнмәк Аллаһын сифәтләринә, о ҹүмләдән ишләринә ујғун ҝәлмир.

Габагҹадан: Јунанҹа архе. Һәрфән «башланғыҹдан». Бу сөз Јәһуданын доғулдуғу, јахуд һәвари кими сечилдији вахты билдирмир. О да дахил олмагла, һәвариләри сечмәздән әввәл Иса бүтүн ҝеҹәни дуа етмишди (Лк 6:12—16). Әксинә, бу, Јәһуданын хәјанәт јолуна гәдәм басдығы вахты билдирир. Иса буну дәрһал дујмушду (Јһ 2:24, 25; Вһ 1:1; 2:23; нөвбәти ајәләр үчүн шәрһә бахын: Јһ 6:70; 13:11). Бурадан һәм дә ҝөрүнүр ки, Јәһуданын һәрәкәтләри дүшүнүлмүш, планлашдырылмыш һәрәкәтләр иди, гәфилдән үрәјиндә баш верән дәјишикликләрдән доған һәрәкәтләр дејилди. Инҹилдә јунан сөзү архе контекстдән асылы олараг, мүхтәлиф мәналар кәсб едир. Мәсәлән, 2Бт 3:4 ајәсиндә бу сөз «јарадылыш» кими тәрҹүмә едилиб. Лакин әксәр һалларда бу сөз даһа дар мәнада ишләнир. Мәсәлән, Бутрус демишди ки, «лап башланғыҹда» онлара верилдији кими, башга халглардан оланлара мүгәддәс руһ верилди (Һв 11:15). Бутрус доғулдуғу вахтдан, јахуд һәвари олмаға чағырылдығы вахтдан данышмырды. О, ерамызын 33-ҹү илинин Әллинҹи ҝүн бајрамындан, мүгәддәс руһун мүәјјән мәгсәдлә верилмәјә башладығы вахтдан данышырды (Һв 2:1—4). Лк 1:2; Јһ 15:27; вә 1Јһ 2:7 ајәләри бу јунан сөзүнүн контекстдән асылы олараг, мүхтәлиф мәна дашымасына даир бир нечә нүмунәдир.

24—30 СЕНТЈАБР

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ЈӘҺЈА 7, 8

«Иса Атасыны шәрәфләндирирди»

cf-E с. 100, 101, абз. 5, 6

«Јазылыб»

⁵ Иса истәјирди ки, инсанлар онун сөјләдији хәбәрин кимдән олдуғуну билсинләр. О демишди: «Вердијим тәлим мәним дејил, мәни ҝөндәрәниндир» (Јәһја 7:16). Башга бир һалда исә билдирмишди ки, о, өзүндән һеч бир шеј етмир. Ата она нә өјрәдибсә, ону данышыр (Јәһја 8:28). Бундан башга демишди: «Сизә дедијим сөзләри өзүмдән демирәм, мәнимлә даима вәһдәтдә олан Атам мәним васитәмлә Өз ишини ҝөрүр» (Јәһја 14:10). Иса бу сөзләрин һәгигилијини чох шејлә сүбут етмишди. Бунлардан бири о иди ки, о, дөнә-дөнә Аллаһын Кәламындан ситатлар ҝәтирирди.

⁶ Исанын сөзләрини дәриндән арашдыранда мәлум олур ки, о, бирбаша вә ја долајысыјла Төвратдакы китабларын јарысындан ситатлар ҝәтирмишди. Бәлкә дә, бу, илк бахышдан бөјүк бир шеј кими ҝөрүнмүр. Дүшүнә биләрсиниз ки, үч ил јарым вәз едән, тәблиғ едән Иса нәјә ҝөрә о заман мөвҹуд олан Мүгәддәс Јазыларын һамысындан ситат ҝәтирмәјиб. Амма, әслиндә, бәлкә дә, һамысындан ситат ҝәтирмишди. Унутмајын ки, Мүгәддәс Китабда Исанын сөзләринин вә ишләринин јалныз бир гисми гәләмә алыныб (Јәһја 21:25). Исанын Мүгәддәс Китабда јазылмыш сөзләрини ҹәми бир нечә саата уҹадан охујуб гуртармаг олар. Инди тәсәввүр един, Аллаһ вә Онун Падшаһлығы һаггында ҹәми бир нечә саат данышырсыныз вә бу вахт әрзиндә Төвратдакы китабларын јарысындан ситат ҝәтирирсиниз. Үстәлик, әксәр һалларда Исанын әлиндә тумар да олмурду. О, дағда вәз едәркән Төвратдан бирбаша вә ја долајысыјла онларла ситат ҝәтирмишди, һамысыны да әзбәрдән.

Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр

w07-E 2/1 с. 6, абз. 4

Дүрүстлүк ваҹибдир

Иса Мәсиһ бу саһәдә һансы нүмунәни гојуб? Бир дәфә она иман ҝәтирмәјән гардашлары илә сөһбәт едәндә онлар онун сәфәри илә марагландылар. Она белә бир мәсләһәт вердиләр: «Бурада галма, Јәһудијјәјә ҝет». Иса онлара ҹаваб верәрәк деди: «Сиз бајрама [Јерусәлимә] ҝедин. Мән исә ҝетмирәм, чүнки мәним вахтым һәлә ҝәлмәјиб». Анҹаг үстүндән чох кечмәмиш Иса Јерусәлимә бајрама ҝетди. Бәс нәјә ҝөрә Иса белә ҹаваб вермишди? Чүнки Исанын јери барәдә һәр шеји билмәјә гардашларынын ихтијары јох иди. Буна ҝөрә дә Иса онлара јалан демәсә дә, дәгиг ҹаваб да вермәди ки, онлар она, јахуд давамчыларына зәрәр вура билмәсинләр. Исанын ҹавабы јалан дејилди, чүнки һәвари Бутрус Мәсиһ һаггында јазмышды: «О, һеч бир ҝүнаһ ишләмәмишди, ағзындан јалан сөз чыхмамышды» (Јәһја 7:1—13; 1 Бутрус 2:22).

nwtsty-E Јһ 8:58 ајәси үчүн шәрһ

Мән вар идим: Иса Ибраһими ҝөрдүјүнү дејәндә јәһудиләр ону дашламаг истәдиләр. Онлар фикирләширдиләр ки, Исанын һеч әлли јашы да јохдур, о, Ибраһими неҹә ҝөрә биләр (Јһ 8:57). Иса Ибраһим доғулмаздан әввәл өзүнүн ҝөјдә гүдрәтли руһани варлыг кими јашамасыны нәзәрдә тутурду. Бәзиләринин фикринҹә, бу ајә Исаны Аллаһла ејниләшдирир. Онлар дејирләр ки, бурада ишләнән јунан ифадәси его ејми (Мүгәддәс Китабын бәзи тәрҹүмәләриндә «мән варам» кими тәрҹүмә олунуб) Чх 3:14 ајәсинин Септуаҝинтадакы тәрҹүмәсинә истинадән ишләниб. Һәмин ајәдә Аллаһ Өзүнү тәгдим едир. Онларын фикринҹә, һәр ики ајә ејни ҹүр тәрҹүмә олунмалыдыр, јәни икисиндә дә феил индики заманда ишләнмәлидир. Лакин бу контекстдә ејми фели илә ифадә олунан һәрәкәт «Ибраһим доғулмаздан әввәл» башламышды вә Исанын данышдығы вахт да давам едирди. Буна ҝөрә дә феил дүзҝүн олараг «вар идим» кими тәрҹүмә олунуб. Бир сыра гәдим вә мүасир тәрҹүмәләрдә дә бу феил «вар идим» кими тәрҹүмә олунуб. Һәмчинин Исанын Јһ 8:54, 55 ајәләриндәки сөзләри ҝөстәрир ки, о, инсанлара өзүнүн Атасы илә ејни варлыг олдуғуну ашыламаға чалышмырды.