Мүгәддәс Китабдакы бәдии ифадәләр. Онлары баша дүшүрсүнүзмү?

ҺӘРДӘН һансыса шәкли тәсвир етмәк үчүн минләрлә сөз белә кифајәт етмир, лакин бәзән бир-ики сөзлә инсанларын тәсәввүрүндә бөјүк мәнзәрә ҹанландырмаг олур. Мүгәддәс Китаб бу ҹүр бәдии ифадәләрлә зәнҝиндирa. Мәсәлән, бир һесабламаја ҝөрә, Иса тәкҹә Дағүстү тәблиғиндә 50-дән артыг мүхтәлиф бәдии ифадәләрдән истифадә етмишди.

Нәјә ҝөрә бу бәдии ифадәләр бизи марагландырмалыдыр? Биринҹиси, онлары баша дүшәндә Мүгәддәс Китабы даһа марагла охујур вә даһа чох гијмәтләндиририк. Икинҹиси, онлары дүзҝүн мүәјјән етсәк, Мүгәддәс Китабдакы хәбәри даһа јахшы анлајаҹағыг. Әкс тәгдирдә, нәинки онларын мәнасыны баша дүшмәјәҹәк, һәтта јанлыш нәтиҹәјә ҝәләҹәјик.

Бәдии ифадәләри неҹә анламаг олар?

Бәдии ифадәләрин васитәсилә бир анлајыш диҝәри илә мүгајисә едилир. Мүгајисә едилән анлајыш мөвзу, онун мүгајисә едилдији анлајыш исә образ адланыр. Бу анлајышларын үмуми ҹәһәтләринә исә бәнзәрлик дејилир. Буна ҝөрә дә бәдии ифадәни дүзҝүн баша дүшмәк үчүн бу үч амилин һәр биринә диггәт јетирмәк лазымдыр.

Бәзән мөвзуну вә образы мүәјјән етмәк асан, бәнзәрлији тапмаг исә чәтин олур, чүнки онларын бир нечә үмуми ҹәһәти ола биләр. Бәнзәрлијин нәдә олдуғуну дүзҝүн мүәјјән етмәјә нә көмәк едә биләр? Адәтән бу ишдә контекст көмәјә чатырb.

Мәсәлән, Сардисдәки јығынҹаға мүраҹиәт едәркән Иса Мәсиһ демишди: «Әҝәр ојаг галмасан, Мән үстүнә бир оғру кими ҝәләҹәјәм». Иса бурада өз ҝәлишини (мөвзу) оғрунун ҝәлиши илә (образ) мүгајисә едирди. Бурада бәнзәрлик нәдәдир? Контекстә нәзәр салаг. Иса сөзүнә белә давам етмишди: «Һансы саатда сәнин үстүнә ҝәләҹәјими билмәјәҹәксән» (Вәһј 3:3). Ҝөрүндүјү кими, бу мүгајисә онун ҝәлишинин мәгсәдини вурғуламыр. О, нә исә оғурламаг үчүн ҝәләҹәјини нәзәрдә тутмурду. Бәнзәрлик онун ҝәлишинин ҝөзләнилмәз олмасындадыр.

Һәрдән Мүгәддәс Китабын бир јериндә јазылмыш бәдии ифадә онун башга һиссәсиндә јазылмыш охшар бәдии ифадәни баша дүшмәјә көмәк едир. Мәсәлән, бир дәфә һәвари Павел Исанын ишләтдији бәдии ифадәдән истифадә едәрәк јазмышды: «Сиз өзүнүз дәгиг билирсиниз ки, Рәббин Ҝүнү оғру ҝеҹә ҝәлән кими ҝәләҹәк» (1 Салоникилиләрә 5:2). Бурада бәнзәрлијин нәдә олдуғу Павелин сөзләринин контекстиндән ајдын олмур. Анҹаг Павелин сөзләрини Исанын Вәһј 3:3 ајәсиндә сөјләдикләри илә мүгајисә етсәк, буну баша дүшәҹәјик. Бәдии ифадәнин мәғзи бундан ибарәтдир — бүтүн һәгиги мәсиһчиләр руһани ҹәһәтдән ојаг олмалыдыр.

Аллаһын шәхсијјәтини ачыглајан бәдии ифадәләр

Һеч бир инсан Күлли-Ихтијар Аллаһын шәхсијјәтинин бүтүн ҹәһәтләрини вә Онун нәјә гадир олдуғуну сона гәдәр анлаја билмәз. Гәдим заманларда Давуд падшаһ јазмышды ки, Јеһованын «әзәмәти инсан ағлына сығмаз» (Мәзмур 145:3). Аллаһын әл ишләриндән бә’зиләри һагда дүшүндүкдән сонра Әјјуб нида етмишди: «Бунлар јалныз Онун етдикләринин бир зәррәсидир, Ондан ешитдијимиз чох зәиф бир пычылтыдыр. Ахы гүдрәтли ҝурултусуну ким дәрк едә биләр?» (Әјјуб 26:14).

Буна бахмајараг, Аллаһымызын мөһтәшәм кејфијјәтләрини аз да олса дәрк едә билмәјимиз үчүн Мүгәддәс Китабда бәдии ифадәләрдән истифадә олунур. Орада Јеһова еһтирамла јанашмалы олдуғумуз бир шәхс — Падшаһ, Ганунверән, Һаким вә Ҹәнҝавәр кими тәсвир олунур. Һәмчинин О, севилмәјә лајиг бири — Чобан, Нәсиһәтчи, Мүәллим, Ата, Шәфаверән вә Хиласкар кими тәсвир олунур (Мәзмур 16:7; 23:1; 32:8; 71:17; 89:26; 103:3; 106:21; Јешаја 33:22; 42:13; Јәһја 6:45). Бу метафораларын һәр бири зеһнимиздә бизә таныш олан образлары јарадараг, Јеһова илә һәмин образлар арасындакы бәнзәрликләри ҝөрмәјә көмәк едир. Бу ҹүр бәдии ифадәләр чохлу сөздән даһа бөјүк ҝүҹә маликдир.

Һәмчинин Мүгәддәс Китаб Јеһованы ҹансыз ҹисимләрә дә бәнзәдир. О, «Исраилин Гајасы», ‘гала’, ‘гүллә’ адланыр (2 Шамуел 23:3; Мәзмур 18:2; Ганунун тәкрары 32:4). Бурада бәнзәрлик нәдәдир? Бөјүк гаја јериндә мөһкәм дурдуғу, сарсылмаз олдуғу кими, Јеһова Аллаһ да бизим үчүн мәһз бу ҹүр е’тибарлы Сығынаҹаг ола биләр.

«Зәбур» китабы Јеһованын шәхсијјәтинин мүхтәлиф јөнләрини тәсвир едән бәдии ифадәләрлә зәнҝиндир. Мәсәлән, Јеһова һәјат, ишыг, гүввә мәнбәји олдуғу вә мүдафиә тәгдим етдији үчүн Онун һаггында Мәзмур 84:11 ајәсиндә ‘ҝүнәш вә сипәр’ кими данышылыр. Диҝәр тәрәфдән исә Мәзмур 121:5 ајәсиндә дејилир ки, Јеһова «сағ тәрәфиндәдир, сәнә көлҝәдир». Көлҝә инсаны гызмар ҝүнәшдән горудуғу кими, Јеһова да Өз хидмәтчиләрини фәлакәт вахты ‘әлинин’ вә ја «ганадларынын» көлҝәсиндә мүдафиә едә биләр (Јешаја 51:16; Мәзмур 17:8; 36:7).

Иса Мәсиһи тәсвир едән бәдии ифадәләр

Иса Мәсиһә Мүгәддәс Китабда дәфәләрлә «Аллаһын Оғлу» дејә мүраҹиәт едилир (Јәһја 1:34; 3:16-18). Аллаһ инсан олмадығы вә һәгиги мәнада арвады олмадығы үчүн мәсиһчи олмајанлара бу ифадәни анламаг чәтиндир. Тәбии ки, Аллаһын ата олмасы инсанларын ата олмасындан фәргләнир. Беләликлә, Аллаһын Оғлу сөзү бәдии ифадәдир. Бу, охуҹуја Иса илә Аллаһ арасында ата-оғул мүнасибәтинин олдуғуну анламаға көмәк едир. Һәмчинин бу ифадә ҝөстәрир ки, Иса һәјатыны Јеһовадан алмыш, јәни Онун тәрәфиндән јарадылмышдыр. Илк инсан олан Адәм дә мәһз бу мәнада «Аллаһын оғлу иди» (Лука 3:38, ЈД).

Иса Аллаһын нијјәтинин һәјата кечмәсиндә өз ролуну тәсвир едәркән бәдии ифадәләрдән истифадә едирди. Мәсәлән, о демишди: «Мән һәгиги Мејнәјәм, Атам да Бағбандыр». Сонра Иса өз шаҝирдләрини мејнәнин будаглары илә мүгајисә етмишди (Јәһја 15:1, 4). Бу бәдии ифадәдән һансы мүһүм фикри өјрәнирик? Тәравәтли галыб бар вермәси үчүн будаглар мејнәнин үстүндә олмалыдыр. Буна бәнзәр тәрздә шаҝирдләри дә Мәсиһлә вәһдәтдә галмалыдырлар. Иса демишдир: «Мәнсиз һеч бир шеј едә билмәзсиниз» (Јәһја 15:5). Бундан әлавә, әкинчи мәһсул ҝөзләдији кими, Јеһова да Онун Оғлу илә вәһдәтдә оланлардан руһани бар ҝәтирмәләрини ҝөзләјир (Јәһја 15:8).

Мөвзу вә образ арасындакы бәнзәрлик

Мөвзу вә образ арасындакы бәнзәрлик мүәјјән едилмәсә, бәдии ифадә сәһв баша дүшүләр. Нүмунә үчүн ҝөтүрәк Ромалылара 12:20 ајәсини. Орада јазылыб: «Әҝәр дүшмәнин аҹдырса, ону једиздир; әҝәр сусуздурса, ону ичирт. Чүнки сән буну етмәклә, онун башына јанан көмүр јығырсан». Инсанын башына јанан көмүр јығмаг интигам алмағымы ҝөстәрир? Хејр, әҝәр бәнзәрлијин нәдә олдуғуну дүзҝүн мүәјјән етсәк, бу ајдын олаҹаг. Бу бәдии ифадә гәдимдә истифадә едилән металәритмә үсулу илә бағлыдыр. Филизи күрәјә атанда тәкҹә алтына дејил, үстүнә дә көмүр јығырдылар. Бунун сајәсиндә филиз әријир вә саф метал гатышыглардан ајрылырды. Ејнилә, биз дә инсана јахшылыг етмәклә, онун өзүмүзә гаршы мүнасибәтини јумшалдыр вә јахшы кејфијјәтләринин үзә чыхмасына јол веририк.

Бәдии ифадәләри дүзҝүн баша дүшмәк тәкҹә дејиләнләрин мәғзини анламаға јох, һәмчинин онларын үрәјимизә тәсир етмәсинә көмәк едир. Мәсәлән, ҝүнаһ борҹла мүгајисә олундугда, биз онун нә дәрәҹәдә ағыр олдуғуну һисс едирик (Лука 11:4). Лакин Јеһова бизим борҹумузу бағышлајанда, јәни ҝүнаһымыздан кечәндә неҹә дә јүнҝүллүк һисс едирик! Әкс тәгдирдә, бу бизим чијинләримиздә ағыр јүк кими галарды. Мүәллим лөвһәдәки јазыны силдији кими, Јеһова да бизә ‘ҝүнаһымызы силдијини’ дејәндә ҝүнаһларымызы бир даһа јадына салмајаҹағына бизи әмин едир (Мәзмур 32:1, 2; Һәвариләрин ишләри 3:19). Јеһованын гыпгырмызы вә ја түнд гырмызы парчаја бәнзәјән ҝүнаһларымызы бағышлајараг онлары гар кими ағаппаг едәҹәјини билмәк бизә неҹә дә тәсәлли верир! (Јешаја 1:18).

Бунлар Аллаһын Кәламы олан Мүгәддәс Китабдакы јүзләрлә бәдии ифадәдән јалныз бир нечәси иди. Беләликлә, һәр дәфә Мүгәддәс Китабы охујанда бәдии ифадәләрә хүсуси диггәт јетирин. Мөвзу илә образ арасындакы бәнзәрликләри мүәјјән етмәјә чалышын вә онларын үзәриндә дүшүнүн. Белә етсәниз, Мүгәддәс Јазылары даһа дәриндән анлајаҹаг вә ону даһа чох гијмәтләндирәҹәксәниз.

[Һашијәләр]

[15-ҹи сәһифәдәки шәкил]

«Рәбб мәним чобанымдыр, мөһтаҹ олмарам» МӘЗМУР 23:1

[13-ҹү сәһифәдәки чәрчивә]

Бәдии ифадәләрин ҝүҹү

Бәдии ифадәләр бөјүк ҝүҹә маликдир. Белә ки, онларын көмәји илә садә шејин нүмунәсиндә гәлиз фикри изаһ етмәк мүмкүндүр. Бир анлајышын мүхтәлиф јөнләрини ачыгламаг үчүн бир нечә бәдии ифадәдән истифадә етмәк олар. Бәдии ифадәләр ваҹиб фикирләри вурғулајыр, јахуд онлары даһа мараглы тәгдим едир.

[14-ҹү сәһифәдәки чәрчивә]

Бәдии ифадәләрин тәркиб һиссәләри

БӘДИИ ИФАДӘ: «Сиз Јер күрәсинин дузусунуз» (Матта 5:13)

МӨВЗУ: Сиз (Исанын шаҝирдләри)

ОБРАЗ: Дуз

БӘНЗӘРЛИК: Горумаг хүсусијјәти

ДӘРС: Исанын шаҝирдләри инсанларын һәјатыны горуја биләҹәк хәбәри чатдырырдылар