Matjel

I ngéda Kiñe Hézékia a bi bana béba kon ngandak, a soohe Yéhôva le a mbuubaha nye, inyu timbhe, Yéhôva a bi boñ le a mbôôp. (2 Bikiñe 20:​1-6) Ñôma Paul a bééna “loo ikété minsôn,” yak nye a bi soohe Yéhôva le a boñ le i kon u u mal, ndi Yéhôva a bi boñ bé hala. (2 Korintô 12:​7-9) Ñôma Yakôbô ni ñôma Pétrô bo iba ba bé bebee ni nyemb inyule Kiñe Hérôdé a bi gwel bo. Yakôbô a bi nôla, ki le Pétrô a bi pei i nya i nhélhana. (Minson mi baôma 12:​1-11) Di nla badba inyuki Yéhôva a bi péyés Pétrô, ndi a péyés bé Yakôbô? Bibel i nkal bé bés inyuki. Ndi di nla ba nkwoog nkaa le, manjel ma Yéhôva ma “téé sép.” (Ndiimba Mbén 32:4) Ngim mangéda i nla pam le Yéhôva a timbhe masoohe més i nya di bemek bé. Ndi kiki di yé nkwoog nkaa le Yéhôva a mboñ mam ni gwéha lôñni telepsép, di ga badba bé inyuki a mpohol i timbhe bés ni ini njel tole ii.​—Hiôb 33:13. w23.11 21 § 6

Yakôbô a nkal hana le bôt ba pék ba yé “bebee i nôgôl.” Kii hala a nkobla? Di nlama ba bebee i nôgôl i bet Yéhôva a ntéé i ngii yés. Ndi Yéhôva a mbem bé le di nôgôl i bet ba nkal bés le di bôk mambén mé. (Minson mi baôma 4:​18-20) I nla ba bés jam li ntomb i nôgôl Yéhôva iloo bôt ba binam. Inyule mambén ma Yéhôva ma yé peles. (Tjémbi 19:7) Ndi bôt ba binam, ba Yéhôva a bi téé i ngii yés ba ta bé peles. Ndi to hala Tata wés Nungingii a bi ti bagwal, bangomin, ni mimañ ikété likoda kunde i ngii yés. (Bingéngén 6:20; 1 Tésalônika 5:12; 1 Pétrô 2:​13, 14) I ngéda di nôgôl bo wee di yé toi i nôgôl Yéhôva. w23.10 6 § 2-3

Njel yada di nla gwélél inyu lédés hémle yés, i yé le di ôt pék mu ngui i Yéhôva. A gwé ngui i yônôs mimbônga nwé nwominsôna. Di nhôya bañ le a yé Nyambe nu ngui yosôna. (Hiôb 42:2; Markô 10:27; Éfésô 3:20) A bi kal Abraham bo Sara le b’a bana man biuni gwap. (Bibôdle 17:​15-17) A kal ki Abraham le a ga ti mbôda yé hisi hi Kanaan. Mu ntandaa ngéda u wonsôna, bon ba Abraham le Lôk Israel i bé i minkôm Égiptô, i bé ndigi wengoñle mbônga u Yéhôva u,u ga yon bé kekikel. Ndi u bi sôk u nyon. A kal yak Maria nu a bé ngi yi bôlôm le a’ gwal Man nu Yéhôva Nyambe a bi bôn le a’ loo, dikôô di nwii i bisu bi ngéda i wom Éden, yak i mbônga u u bi yon! (Bibôdle 3:15) I ngéda di ntehe mimbônga nwominsôna Yéhôva a bi yônôs i ngéda kôba, hala a nkwés bés nkaa le a gwé ngui, ni le a ga yônôs yak mbônga u mbok yondo.​—Yôsua 23:14; Yésaya 55:​10, 11. w23.04 28 § 10-12

Yéhôva a bi timbhe masoohe ma David ngéda a bi bat nye le a sôñ nye i bisu bi baoo bé. (1 Samuel 19:​10, 18-20; 2 Samuel 5:​17-25) Yak bés di nla ba nkwoog nkaa le di ga kôhna ndimbhe i masoohe més. (Tjémbi 145:18) I nla pam le Yéhôva a timbhe bé masoohe més kiki di hoñlak. Paul a bi bat Nyambe le a héya nye i ‘loo i bé nye ikété minsôn.’ Paul a bi soohe tôbôtôbô inyu jam li, jam kiki bo ngélé aa. Baa Yéhôva a bi timbhe nye? Ñ, ndi ha kiki nye a bé hoñol bé. Iloole Yéhôva a héya nye i ndutu i, a bi ti nye ngui i ke ni bisu i gwélél nye tolakii a bé nok njôghe. (2 Korintô 12:​7-10) Kiki ñôma Paul, i nla pam le yak bés di kôhna ndimbhe masoohe més ki le yo bé yon di bemek. Di nlama ba nkwoog nkaa le Yéhôva a yi i yom i nlôôha ba loñge inyu yés. A nla “boñ i mam ma nlôôha yaga loo mam momasôna di mbat tole di nhégda.” (Éfésô 3:20) Inyu hala nyen, a nla timbhe masoohe més i ngéda tole i nya di bemek bé. w23.05 8-9 § 4-6

Ngim mangéda, i yé loñge le bésbobasôna di ôt pék mu mbônga u bitugne. Inyuki? Inyule di nyi bé i kel béba kon y’a gwel bés, tole nyemb i mut di gwéhék i nla puhe bés. (Ñañal 9:11; Yakôbô 4:​13, 14) Botñem yés i bitugne i nla hôla bés i hônba i nya mandutu i. (1 Tésalônika 4:13) Bibel i niiga bés le Tata wés Nungingii a nyi bés loñge loñge, a gwéhék bés iloo hihéga. (Lukas 12:7) Hégda letee ikepam limbe likala Yéhôva Nyambe a nlama yi bés inyu boñ le a tiimba hek bés ni libak jés jolisôna, yak ni i mam momasôna di bi tééda mu boña wés. Yéhôva a ngwés bés ngandak jon a bi ti botñem i niñ boga ni botñem i bitugne to ibale di nwo! Inyuki di nlama hémle mbônga u bitugne? Inyule di yé nkwoog nkaa le, i nwet a mbôn i mbônga u a gwé toi ngôñ ni ngui i yônôs wo. w23.04 8-9 § 2-4

Yôsep bo Maria ba bi sal hiki mut i yé pes inyu bana maada ma bas bas ni Yéhôva, ba salak yak ntôñ inyu yônôs i njômbi i. Ba bé yi le hala a yé nseñ i bégés Yéhôva ntôñ. (Lukas 2:​22-24; 4:16) Kinje ndémbél ilam inyu babiina i len ini! Ibale ni gwé bon, kiki Yôsep bo Maria, i nla ba nledek jam i ke makoda momasôna tole i tjek ngim ngéda inyu bibégés bi ndap lihaa. I nla yak ba nledek jam inyu babiina i léba ngéda inyu nigil ntôñ ni soohe. Ndi ni bigda le, i ngéda ni mbégés Yéhôva ntôñ, ni nkônde kôôge nye bebee, ni kôôgege bebee wada ni nuu. Jon ni boñ le i bégés Yéhôva ntôñ i ba jam li bisu i niñ nañ. Ibale ni gwé ndék mindañ, i yén ntôñ inyu bibégés bi ndap lihaa i ta bé bun. Jon inyu bôdôl, yigil i nlama bé nom. Biliya bi, bi ga boñ le ni kônde gwéhna, hala a ga ti ki bé ngôñ i ke ni bisu i gwélél Yéhôva ntôñ. w23.05 22 § 7-8

Lelaa i woñi u u bi hôla Ôbadia? U bi hôla nye i ba maliga, ni mut ba nla bôdôl ñem. Inyu hala nyen kiñe a bi téé nye ñane bôt ba nsal i ndap yé. (Hégha ni Néhémia 7:2.) Woñi u Nyambe u bi ti ki Ôbadia ñem ngui u tôbôtôbô​—a bééna toi ngôñ ni i lem i, inyule a bé niñ dilo di béba Kiñe Ahab. (1 Bikiñe 16:30) Yak nwaa wé Yézabel nu a bé bégés Baal, a bé oo Yéhôva ngandak kayéle a bé sômbôl mélés bibégés bipubi i pes ñombok i ane i Israel. A bi nol ngandak bapôdôl ba Djob. (1 Bikiñe 18:4) I ngéda Yézabel a bé yéñ bapôdôl ba Djob le a nol bo, Ôbadia a yoñ 100 ipôla yap, a sôô bo, “a sôô 50 ikété hôk liaa yada, a sôô ki 50 ikété hôk liaa ipe, [a] lon-ga bo bret ni malép.” (1 Bikiñe 18:​13, 14). Ibale Yézabel a yi i jam Ôbadia a bi boñ, ki a bi nol nye. Maliga ma yé le, Ôbadia a bé mut binam kiki bés, a bé gwés bé wo. Ndi Ôbadia a bé gwés Yéhôva ni i bet ba bé gwélél Nye iloo yaga niñ yé. w23.06 16 § 9-10

Yéhôva a ngi kenek ni bisu i éga litén jé i len ini kiki a bé boñ i ngéda kôba. A mboñ hala ni njel Bañga yé le Bibel, yak ni Man wé nu a yé ñane likoda. Baa di gwé ngim mam i i ñunda le Yéhôva a nke ni bisu i gwélél bôt ba binam inyu éga bés? Ñ. Kiki hihéga, di bigda i mam ma bi tagbe i mbus nwii 1 800. Mankéé Charles Taze Russell ni mawanda mé ba bi yimbe mu kiki ba bé nigil Bibel le nwii 1914 u ga ba tôbôtôbô inyule mu nwii u nyen Ane i Djob i ga tééba. (Daniel 4:​25, 26) Yigil i mbañ i Bibel yon i bi hôla bo i nok i jam li. Baa hala a ñunda bé le Yéhôva nyen a bé éga nyiña wap? Ibabé pééna! I nwii 1914, mam ma nkoñ ’isi ma bi unda toi le Ane i Djob i mbôdôl énél. Gwét bi Ntôla I bi bi bôô. I mbus hala, nyeñg disi ikeñi di bi noñ, dimala di kahal ba bahoma ni bahoma, yak njal ikeñi. (Lukas 21:​10,11) Hala a ñunda le Yéhôva a bé gwélél toi bikristen bi inyu hôla litén jé. w24.02 22 § 11

Bés bagwélél ba Yéhôva, di nyi le a ngwés bés ni le a gwé ngôñ le di bana niñ i i nlôôha ba ilam. (Rôma 8:​35-39) Di yé ki nkwoog nkaa le matiñ ma Bibel ma yé nseñ i ngéda di ngwélél mo. (Yésaya 48:​17, 18) Ndi, kii di nlama boñ ibale mandutu ma mpuhe bés? Kiki hihéga, i nla pam le mut wés lihaa wada a wéha bés nyuu. Tole béba kon i nla gwel bés kayéle di mpam ha bé i gwélél Yéhôva kiki di boñok. I nla pam le bikuu bi kwél bés. Tole di nkôs ndééñga inyule di yé Mbôgi Yéhôva. Mu kii di mboma i nya mandutu i, di yé le di badba le: ‘Inyuki i mam ma momasôna ma mpémél me? Baa me mboñ jam li téé bé? Baa hala a nkobla le me nlémél ha bé Yéhôva? Baa i ma pam le u bana i nya mahoñol i? Ibale hala, u tomb bañ. Ngandak bagwélél ba Yéhôva i bi bana minlélém mi mahoñol.​—Tjémbi 22:​1, 2; Habakuk 1:​2, 3. w23.04 14 § 1-2

I ngéda di yé i bisu bi manoodana, di nlama pala héya mahoñol ni tjél maboñok ma ma nla ôbôs maada més ni Nyambe. Yéhôva a gwé ngôñ le di unda “manôgla ma nlôl i ñem.” (Rôma 6:17) A niiga bés inyu loñge yés, mambén mé ma nhéñha bé. (Yésaya 48:​17, 18; 1 Korintô 6:​9, 10) Satan a nla gwélél ndôm ni lôs inyu nyégsa bés i waa gwélél Yéhôva tole inyu kônha bés woñi. Kiki ñôma Pétrô a bi kal, njômbi yé i yé le a “je” bés, le a ôbôs maada malam di gwé ni Yéhôva. (1 Pétrô 5:8) A bi boñ le ba tééñga bikristen bi hiai hi bisu, ba bép bo, ba nol ki bo, inyule ba bi kit le ba ntéñbe ndik ni Yéhôva. (Minson mi baôma 5:​27, 28, 40; 7:​54-60) Satan a ngi kenek ni bisu i gwélél ndééñga i len ini. Hala a nene mu mandegle bilôk bikéé bi bôda ni bi bôlôm bi nkôs i Ruslan i len ini ni i biloñ bipe. U héya ndééñga i mbamba, Satan a ngwélél yak “dipa di sôli.”​—Éfésô 6:11. w23.07 15-16 § 6-9

Kiki u nigil Bibel, hala nyen gwéha yoñ inyu Yéhôva i kônde nañ, nañ ni nañ. I gwéha i yon i ke ni bisu i tinde we i gwélél matiñ ma Bibel, i nhôla ki we i yoñ makidik malam. U nke ni bisu i nigil i bana mahoñol malam ni i boñ mam ma téé sép inyule u gwé ngôñ i lémél Nyambe. Kiki man a nkôna isañ nu gwéha, hala nyen yak we u mboñ biliya i kôna Tata woñ Nungingii. (Éfésô 5:​1, 2) Di nla badba le: ‘Baa me nkônde gwés Yéhôva iloo kiki me bé gwés nye i ngéda me bi yila kristen? Ibôdôl nu me bi sôblana, baa me nhoñol tole me mboñ mam kiki Yéhôva​—téntén ibale i mpam le me gwés lôk kéé i bôlôm ni i bôda?’ Ibale u nôgda le gwéha yoñ inyu Yéhôva ni bôt bape i gwé ha bé ngui kiki “gwéha u bééna i bibôdle,” u tomb bañ. Bikristen bi hiai hi bisu bi bi boma nlélém jam. Yésu a bi tjôô bé bo, to bés a ga tjôô bé bés. (Masoola 2:​4, 7) A nyi le u nla tiimba bana gwéha u bééna i ngéda u bi tip yi maliga. w23.07 8 § 2-3

Ñôma Pétrô a bi boñ ngandak dihôha. Pog, Pétrô a bé lôôha bôdôl nyemede ñem, a kadbaga le a ga téñbe ni Yésu to ibale bana baôma bape ba ntjôô nye. (Markô 14:​27-29) I mbus ha, Pétrô a bi la bé yén péé. (Markô 14:​32, 37-41) I mbus, Pétrô a bi tjôô Yésu i ngéda limut li bôt li bi lo i gwel nye. (Markô 14:50) Sôk i nsôk, Pétrô a bi tañba Yésu letee ni ngélé aa, a kum yak soñ, a tembee le a nyi bé nye. (Markô 14:​66-71) Kii Pétrô a bi boñ i ngéda a bi yi le a mboñ béba ikeñi? A bi la ha bé gwel nyemede, a bôô maéya. (Markô 14:72) Ilole a kahal bam Pétrô inyu dihôha tjé, Yésu a bi kal liwanda jé le a ga kôhna minson minkeñi. (Yôhanes 21:​15-17) Pétrô a bé yi le a mboñ béba ikeñi, ndi a bi ke ni bisu i boñ biliya inyu boñ loñge. Inyuki? Inyule a bé nkwoog nkaa le Malét wé Yésu a nginda gwéhék nye. Biniigana? Yéhôva a gwé ngôñ le di ba nkwoog nkaa le a ngwés bés, a nwéhél ki bés.​—Rôma 8:​38, 39. w24.03 18-19 § 13-15

Malal ma nyega ma nti yak bés wonyuu, ma mboñ le di nôgda wee di nhee bé to yom, i nla pam yak le di yoñ jém bés ngi kôôba, tole ma nlona lisanda ikété ndap yés lihaa. I ntiik, i yé toi njel pék i keñgle “ndap” i jôñ muda, ni i tjél je bijek gwé. U héya le di ga wo i pes mbuu, i yé i pam le ngandak bôt i i nkil mu njel i, i kwo kon, i wo ki ngéda ngi kola. (Bingéngén 7:23) Inyu hala nyen kaat Bingéngén pes 9 nlôñ 18 i mal hana le: “I bôt muda nu a naña i nyeni ba yé ikétékété soñ.” Kii i mboñ ni le ngandak bôt i mpohol i njel i, ki le i nlona bo bikuu? (Bingéngén 9:​13-18). Hiandi hiada hi hi mbéna gwel ngandak bôt hi yé i béñge bititii bi malal. Inyu ngandak bôt, béba i ta bé i béñge gwo. Ndi ki le, i béñge bititii bi, i yé béba jam ngandak, i nwéha nyuu, i yilhak bés minkol. Bititii bi nyega bi, bi nla yén bés mahoñol ntandaa ngéda, i ta bé bun i sas gwo i boña wés. U héya hala, lem i béñge bititii bi malal i mélés bé mahoñol mabe, ndi i nlôñôs mo. (Kôlôsé 3:5; Yakôbô 1:​14, 15) Ñ, ngandak bôt i i bi bôdôl béñge bititii bi malal, i bi sôk kwo i malal ma nyega. w23.06 23 § 10-11

To ibale biane bihogi bi nkolba ane i Ngisi ni Amérika, bi ga héñha bé yo. Di nyi hala inyule, “ngok” i i yé yimbne i Ane i Nyambe i ga nyugut makôô ma titii, pes i titii i i yé yimbne i énél i Ngisi ni Amérika. (Daniel 2:​34, 35, 44, 45) Baa u yé nkwoog nkaa le mbañ i Daniel i i mpôdôl makôô ma ma yé ni kei lôñni ték lima i yé maliga? Ibale ñ, hala a ga tinde we i lona mahéñha i niñ yoñ. U ga yéñ bé yila ngwañ munu nkoñ ’isi unu, inyule ndék ngéda wee u ntjiba. (Lukas 12:​16-21; 1 Yôhanes 2:​15-17) I nok i mbañ ini, i nhôla ki we i tehe mahee ma nson likalô, ni i yilha bôt banigil. (Matéô 6:33; 28:​18-20) I mbus le u nigil i mbañ ini, inyuki u mbadba bé i mbadga ini le: ‘Baa makidik mem ma ñunda le me yé nkwoog nkaa le ndék ngéda wee Ane i Nyambe i mélés biane bi bôt ba binam gwobisôna?’ w23.08 11 § 13-14

Neebe le nwii nwoñ, mbôô woñ, tole mam mape mu niñ yoñ, ma ñume ha bé we i boñ ngim mam u bé boñ behee. Kiki Barzilai, ba bebee i tjél ngim minson ibale u nôgda le mbôô woñ tole nwii nwoñ mi nti ha bé we pôla. (2 Samuel 19:​35, 36) Kiki Môsi, neebe mahôla, u lôôs ki bôt bape ngim minson i ngéda hala a nla bôña. (Manyodi 18:​21, 22) Libak li, li ga boñ le di bémél bañ bésbomede iloo kiki di nla, kayéle ngim mambegee ma yañga ma tômbôs bañ bés. Di nlama bé ki to ôm bésbomede nsohi inyu makidik mabe ma bôt bape. Di nla bé yôñôl bôt bape makidik, to kéñ le bikuu bi kwél bo inyu makidik mabe ba bi yoñ. Kiki hihéga, mañge munlôm tole nu muda a nla kit le a ngwélél ha bé Yéhôva. Makidik ma ma nla tééñga bagwal bé iloo hihéga. Ndi ibale bagwal ba nkahal ôm bomede nsohi inyu makidik mabe man wap a nyoñ, wee ba yé i begee mbegee i nyét. I nya mbegee bé i yon Yéhôva a ngwés le ba begee. w23.08 29 § 11-12

Samsôn a bé kwéha mut kiki bés, jon i bé pam ngim mangéda le a yoñ makidik mabe. Lisañga jada, a yoñ makidik mabe ma ma bi lona nye bikuu bikeñi. Samsôn a bé a ma bôdôl sal kiki nkéés, i ngéda “a gwés muda wada nu a bé yééne bebee ni nsôsôgô u Sôrek, jôl li muda nu li bé le Dalila.” Bisu bi ngéda, Samsôn a bi bii ngond Filistia yada, ndi i jam li “li bé lôl ni Yéhôva,” nu “a bé yéñ njel i jôs bôt ba Filistia.” I mbus ngéda, Samsôn a bi yén yak muda libambe i tison i Filistia ba nsébél le Gasa. Yéhôva a ti Samsôn ngui i nup makôga ma tison, a kena mo haa. (Bakéés 14:​1-4; 16:​1-3) Ndi libii jé ni Dalila li bé mahéñha inyule i nene le, nye a bé ngond Lôk Israel. Dalila a bi neebe i ngandak moni bôt ba Filistia ba bi kal le ba nti nye inyu liibana Samsôn. w23.09 5 § 12-13

Pék i nla hôla bés i bana ñemlima. Mut pék a ngwelba i ngéda bôt ba nyahal biniigana a nhémle. Mahoñol ma ñem mut ma yé kiki ndip malép. Kiki hihéga, mut a nla bat bés mbadga, ndi di nyi bé kii i yé nye i mahoñol. Jon ilole di ntimbhe, di nlama neebe le di nyi bé kii i ntinde mut nu i bat i mbadga i. (Bingéngén 16:23) Di béñge lelaa Gidéôn a bi timbhe bôt ba Éfraim. Ni hiun, ba bi bat nye le: “Inyuki u nsébél bé bés i ngéda u kenek i jôs bôt ba Madian?” Kii i bé i sôli i mbus mbadga yap? Bebek ngôk. To kii leñek, Gidéôn a bi unda le a gwé pék, mu kiki a bi noode nok inyuki ba bé ñunbak. Mam ma bi sôk lelaa? Kiki a mpot ndigi hala, “hiun hiap hi sôs.”​—Bakéés 8:​1-3. w23.09 16 § 8-9

Yéhôva bo Yésu ba yé libal bo ’isi, di nla hégda maada ma bas bas ma yé ipôla man bo isañ. Ibabé pééna, hala a bé tééñga nye ngandak i tehe kiki ba ntééñga Man wé. Ngwal nu a ma nimis man a nyi i njôghe i yé mu i ngéda i jam li li mpémél nye. I yé maliga le di nhémle le bitugne bi ga ba, ndi i botñem i, i nsas bé i njôghe i yé i ngéda u nimis mut. Hihéga hi, hi nhôla bés i nok i yom Yéhôva a bi lama nôgda i ngéda Man wé nu gwéha a bi nok ndutu, a wo i nwii 33 N.Y. (Matéô 3:17) Ilole Mbigda nyemb Yésu i nkola, mu i yigil yoñ wemede tole i yigil i ndap lihaa, baa ni ta bé le ni kônde nigil mam mape inyu binoñ? I kel Mbigda nyemb Yésu, u hôya bañ béñge buk kel i tôbôtôbô. Ibale di nkôôba miñem nwés inyu Mbigda nyemb Yésu, hala a ga ba jam li ntomb i hôla bôt bape i ôt nseñ ni hilo hi.​—Ésra 7:10. w24.01 11 § 10-12

Inyu kôhna ngui, njel yada i yé le di soohe Yéhôva. Inyu timbhe masoohe més Yéhôva a nla ti bés “lipémba li li nloo li mut binam.” (2 Korintô 4:7) Di nla ki kôhna ngui i ngéda di ñañ Bañga yé di ôdôk ki pék mu yom di ñañ. (Tjémbi 86:11) Bibañga bi Yéhôva ikété Bibel bi “gwé ki ngui.” (Lôk Héber 4:12) I ngéda di nsoohe Yéhôva di añak Bañga yé, di ga kôhna ngui i i mbéda bés inyu hônba mandutu, inyu tééda maséé més, tole inyu yônôs ngim minson. Di béñge lelaa Yéhôva a bi ti mpôdôl Yôna ngui. Yôna a bi kon woñi i ke i homa Yéhôva a bi ep nye, a ke ngwéé mbok ipe. Hala a bi boñ le, nye ni i bôt ba bé mu sitima ba bé le ba wo. I ngéda ba bi leñ Yôna i tuye, soso hiobi i mil nye, a yé nano i homa a nkônha woñi ngandak, hala wee ikété libum li hiobi. Kii i bi ti Yôna ngui kiki a bé mu nyetama i libum li soso hiobi? A bi soohe.​—Yôna 2:​1, 2, 7. w23.10 13 § 4-6

Tolakii ñôma Pétrô a bé tilna bikristen bi hiai hi bisu, Yéhôva a bi boñ le bikaat gwé bi téédana ikété Bibel. Jon di nla ôt nseñ ni bikaat bi i len ini. (Rôma 15:4) Di yé nkéñaga i len ini ni bôt ba ba nhémle bé mbañ i Bibel. Baoo ba nla nol bés, ba kalak le nano a yé ngandak nwii le di nkal le lisuk li yé bebee. Bape ba nkal yak le li ga lo bé kekikel. (2 Pétrô 3:​3, 4) Ibale bôt ba nkal bés hala likalô, i homa bôlô tole mut wés lihaa nyen a nkal bés hala, hala a nla tômbôs bés. Pétrô a bi toñle bés kii i nla hôla bés ha ngéda i. Bôt bahogi ba nla hoñol le Yéhôva a ntiñha lona tjiba munu i béba nkoñ ’isi ini. Bibuk bi Pétrô bi nla hôla bés i tééda litehge lilam mu jam li, inyule bi nhôñlaha bés le Yéhôva a ntehe bé ngéda kiki bôt ba binam. (2 Pétrô 3:​8, 9) Inyu yé, hikôô hi nwii hi yé kiki hilo hiada. Yéhôva a gwé wongut, a gwé bé ngôñ le mut to wada a tjiba. I ngéda hilo a bi téé inyu lisuk hi ga kola, i nkoñ ’isi unu u ga mal. w23.09 26-27 § 2-5

Inyuki ñôma Paul a bi tilna bikristen bi Lôk Héber bi bi bé yééne i Yudéa? Bebek inyu manjom ima ma tôbôtôbô. Pog, inyu ti bo makénd. Ilole ba nyila bikristen libim li bé i base i Lôk Yuda. Jon baéga ba nlômbi yap base ba bé nol bo hiol inyu makidik ba bi yoñ i yila bikristen. Inyuki? Inyule bikristen bi bééna bé homa bibégés nunkeñi kiki témpel, ba bééna bé juu li bisesema inyu sémél Nyambe bisesema, to biprisi bi bi ngwel nson inyu yap. Hala a bé le a tômbôs banigil ba Kristô ni pôgôs hémle yap. (Lôk Héber 3:​12, 14) Hala a bé yak le a tinde bahogi i témb i nlômbi wap base i Lôk Yuda. Iba, Paul a bi ôt mahoñol ma bikristen munu jam lini le, bi bé boñ bé biliya i nigil ndip mam i mbuu, ñ “bañga bijek” i i mpémél i Bibel. (Lôk Héber 5:​11-14) A bé a kôli pot hala inyule bape ikété yap ba bé ba ngi tiñi ni mbén Môsi. w23.10 24-25 § 3-4

Ngim bôda i nla kit le i mbiiba bé. (Matéô 19:​10-12) A bilôk bikéé ni ba nkwoog nkaa le, Yéhôva bo man wé Yésu, ba ndiihe makidik manan. Di yé maséé i yimbe le ikété makoda ma nkoñ ’isi wonsôna, lôk kéé i bôda i i yé ngi biiba i nti ndémbél ilam ngandak. Kiki ba ngwés lôk kéé yap, ba tôñôk ki bo, a yé ndik wee ba yé bilôk bikéé bi bôda ni ba mama inyu bôt bape ikété makoda. (Markô 10:​29, 30) Bape ba bi yila bagwelnson ba ngéda yosôna. Bikristen bi bôda bi nyoñ ngaba ikeñi i nson ñañ nlam ikété nkoñ ’isi wonsôna. (Tjémbi 68:11) Baa u yé le u yoñ bitelbene ibôdôl nano i yila ngwelnson nu ngéda yosôna? U nla yila nsañal nu ngéda yosôna, mut maoñ, tole nsal i Bétel. Soohe inyu jam u nsômbôl boñ. Kwel lôñni i bôt ba bi yônôs i njômbi i, hala a ga hôla we i yi kii u nlama boñ inyu yônôs yo. I mbus hala tibil tjek mam. Ibale u nyônôs i njômbi i, hala a ga yiblene we manjel mape i nson u Yéhôva. w23.12 22 § 16-17

Kiki njiiha ikeñi i nkôôge bebee, i nlôôha ba nseñ i añal ñañ nlam. I boñ hala i nla ba jam li nlet ibale mam ma moni ma yé ndutu tole di mboma ngolba mu nson wés likalô. Kii i ga hôla bés i bii sômbôl i Yéhôva kiki jam li bisu i niñ yés? Di bigda le “Yéhôva nu mintôñ mi gwét” a yé ni bés. A ga nit bés ibale di nke ni bisu i bii gwéñe bi Ane kiki jam li bisu i niñ yés. Di ga kon bé jam jo ki jo woñi. (Hagai 2:4) A nsômbôl le di kee ni bisu i gwel nson u u ntohol biniñ bi bôt, hala wee i yilha bo banigil. Hagai a bi ti litén li Yéhôva makénd le ba témb ba bôdôl gwélél Yéhôva. Hala a bé kiki bo le ba ntek hikuu hi témpel. Yéhôva a bi bôn bo le ibale ba mboñ hala, a ga ‘sayap bo.’ (Hagai 2:​18, 19) Yak bés di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ga sayap bés ibale di mboñ biliya gwobisôna i nson a bi ti bés. w23.11 16 § 8; 17 § 11

Ikété kaat a bi tilna bikristen bi Lôk Rôma, ñôma Paul a bi kal le bôt ba binam bobasôna ba mboñ béba. Ndi, kii di nla boñ inyu lémél Nyambe, kayéle a kal le di téé sép? Inyu hôla bañga bikristen yosôna i timbhe i mbadga i, Paul a bi yoñ hihéga hi Abraham. Yéhôva a bi kal le Abraham a téé sép i ngéda a bé niñ i loñ i Kanaan. Inyuki Yéhôva a bi kal le Abraham a téé sép? Baa inyule Abraham a bé tééda mbén Môsi loñge loñge? To jam. (Rôma 4:13) Mbén Môsi i bi tina loñ Israel 400 nwii i mbus le Yéhôva a bi kal Abraham le a téé sép. Ndi, kii i bi boñ le Nyambe a kal le Abraham a téé sép? Ikété konangoo yé i mbuma ñañ, Yéhôva a bi kal le Abraham a téé sép inyu hémle yé.​—Rôma 4:​2-4. w23.12 3 § 4-5

I nlélém u, i mbus le mpôdôl Natan a bi kal Kiñe David bibañga bi buk kel i len, Yéhôva a kal Natan le David bé nyen a ga ôñôl nye témpel. (1 Miñañ 17:​3, 4, 11, 12) Kii David a bi boñ i ngéda a bi nok i jam li? A kit le a ntégbaha ngéda yé yosôna i bok bisélél lok yé Salômô a ga yik gwélél inyu maoñ. (1 Miñañ 29:​1-5) Kunda yada i mbus a kal David le nye bé nyen a ga oñ témpel, Yéhôva a boñ malômbla ni nye. A bôn nye le, mut wada mu i ndaye yé a ga ane i boga ni boga. (2 Samuel 7:16) Hégda maséé David a ga nôgda i mbok yondo i ngéda a ga léba le Yésu nu a Ñane inyu hikôô hi nwii, a bi pémél i ndaye yé! I ñañ unu u ñunda le to ibale di mpam bé i boñ kii yosôna di sômblak inyu Yéhôva, di tomb bañ, bebek Djob jés li ntéédana bés bisai bipe di mah bé hégda. w23.04 16 § 8-10

I nla pam le mu kiki di nsoñgol Bibel, ngim bibuk i gwel bés i lédés ki bés i ngéda di nkon woñi. Kiki hihéga, ngim bikaat bi Bibel bi nla ti bés makénd kiki bo Hiôb, Tjémbi, Bingéngén ni bibuk bi Yésu di nléba i kaat Matéô pes 6. Mu kiki u nsoohe Yéhôva, u añak Bañga yé, u ga nôgda le Yéhôva a nlédés we. Di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ga ba ni bés i ngéda di ntégbaha mangéda mabe. Kekikel di ga ba bé bésbotama. (Tjémbi 23:4) Yéhôva a mbôn le a ga tééda bés, a hôla bés i ba siñ, a nit bés, a lédés ki bés. Kaat Yésaya 26:3 i nkal inyu Yéhôva le: “W’a sôñ i bôt ba nigbene we ni ñem wap wonsôna; w’a ti bo nsañ ngéda yosôna, inyule wen ba mbôdôl ñem.” Jon bôdôl Yéhôva ñem, u ôt nseñ ni manjel momasôna a ngwélél inyu hôla we. Ibale u mboñ hala, w’a témbna ngui yoñ, to ibale u nke ni bisu i tégbaha mangéda mabe. w24.01 25 § 16-17

Bibañga bi Bibel bini bi nyon i len ini. Yak bini bibañga bi bi nhôgbaha bés bi nyon i ngéda yés: “Yéhôva nyen a ga niiga bon boñ bobasôna, nsañ u bon boñ u ga ba ngandak. U ga telep siñ siñ ikété telesép. . . . U ga kon bé mut nye ki nye woñi, yom yo ki yo i ga boñ bé we le u sehla, inyule i ga lo bé we bebee.” (Yésaya 54:​13, 14) To Satan nyemede, “nyambe nu nkoñ ’isi unu,” a nla bé kéñ bagwélél ba Yéhôva i niiga bôt bape i yi nye. (2 Korintô 4:4) Bibégés bipubi bi mal tééba, bi ga ôbi ha bé. Bi ga nom i mba ni mba. Jôl i gwét yo ki yo i ga yémbél bé bés! w24.02 4 § 10

Bés bikristen i len ini, di njôha bé ni mbônga di bi bôn Yéhôva i ngéda di bi ti bésbomede nkikip i nyeni. Ngim mangéda i mbônga u, u ntihba yak makidik ni maboñok di gwé ipañ bôt bés ba lihaa. Di nsal ni ngui inyu yoñ ndun ni lihaa jés, ndi hala a nti bé bés kunde i boñ i mam Yéhôva a nsôñga. (Matéô 10:​35, 36; 1 Timôtéô 5:8) Jon ngim mangéda, di yé di bana ndék minyañ ni bôt bés ba lihaa, inyule di ntjél boñ ngim mam i i mbébél Yéhôva. A bi hek lihaa, a gwé ngôñ le di bana niñ i maséé ikété lihaa jés. (Éfésô 3:​14, 15) Ibale di ngwés toi ba maséé, di nlama boñ mam kiki Yéhôva a niiga bés. Di péénaga bañ kekikel le Yéhôva a ndiihe bisesema di mboñ inyu gwélél nye mu kiki di nyoñ ndun ni lihaa jés, di téédaga jo ni gwéha, di tinak ki jo lipém.​—Rôma 12:10. w24.02 18 § 11, 13