Nyiña inyu kaat i likoda li niñ yés ni nson wés

© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

3-9 MAYE SÉP

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL HIÉMBI HI SALÔMÔ 1-2

Ñañ u bañga gwéha

w15 15/1 30 § 9-10-mwbr

Baa gwéha i i nhéñha bé, i nla ba?

⁹ Libii li ta ndik bé nso mayegna, tole likum soñ i bisu bi ngomin, ibabé le bañga gwéha yon i éga jo. I maliga, gwéha yon i ñat bikristen biba bi bi mbiiba. Ndi umbe tén gwéha? Baa gwéha i i nlôl matiñ ma Bibel? (1 Yôhanes 4:8) Baa i gwéha i, i ñat bijô bi ngim lihaa? Baa i gwéha i, i ñat mawanda ima? (Yôhanes 11:3) Baa i gwéha i, i ñat muda ni munlôm? (Bingéngén 5:15-20) I maliga, bañga gwéha i i ñat babiina i gwé i mintén mi gwéha mi nwominsôna. Ndi, gwéha i ntéya i bi bôñôl. Jon, babiina ba nwahak bañ le pagda i hiki kel i kéñ bo i unda gwéha wada ni nuu! I éba gwéha wada ni nuu, i nla hôla babiina i ba maséé, ni le libii jap li nom. I biloñ i het ba gwé lem i mboñ le muda ni munlôm ba bomna ba biiba kunda yada, kayéle ba bak yina ndigi i mbus libii jap, i babiina ba, ba nlama nok le i nlôôha ba nseñ le ba unda gwéha yap i bipôdôl, inyu boñ le ba ba maséé ikété libii jap.

¹⁰ I ngéda babiina ba ñéba gwéha wada ni nuu, hala a nla lona jam lilam lipe. Kiñe Salômô a bi bôn ngond Sulam le a ga bôñôl nye ‘bieñg bi gôl, a péñgi silba mu.’ A bi lôôha bégés nye a kal inyu yé le, “a yé nlam kiki sôñ, a mbai kiki mapubi ma hiañgaa.” (Hiémbi hi Salômô 1:9-11; 6:10) Ndi i hingonda hi, hi bi tééñbe i gwés nugwéha wé. Kii i bi hôla nye, i hôgbaha ki nye mu ntel ngéda nwonsôna a bé ha bé ipañ nugwéha wé? Nyemede a ntoñle bés. (Añ Hiémbi hi Salômô 1:2, 3.) A bi bigda “maboñok ma gwéha” ma ntat mintômba.” I mis mé, i maboñok ma gwéha ma, ma bé nél nye “iloo wai” i nkônha ñem maséé, yak jôl li ntat mintômba li bé lilam “kiki labinda” le ba nhoo i ño. (Tjémbi 23:5; 104:15) Ñ, i yoñ ngéda i bigda maboñok ma gwéha, i nla boñ le gwéha i kônde hol. I nlôôha ba loñge le babiina ba unda gwéha wada ni nuu hiki ngéda!

Tik ngok i mbuu

w15 15/1 31 § 11-mwbr

Baa gwéha i i nhéñha bé, i nla ba?

¹¹ Hiémbi hi Salômô hi gwé biniigana inyu bikristen bi bi yé ngi biiba, téntén inyu bet ba yéñ sobiina. Ngond Sulam i bé gwés bé Salômô. A bi kumha bingond bi Yérulalem soñ le: “Ni tôdôl bañ gwéha ikété yem, to nyuñgul yo ibale yomede i nlo bé.” (Hiémbi hi Salômô 2:7; 3:5) Inyuki? Inyule hala a ta bé loñge i pala gwés mut nu u ntehe inyu ngélé bisu. Hala ga ba njel pék inyu kristen, i i ngwés biiba, le i bem mut nu a ga gwés toi nye.

10-16 MAYE SÉP

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL HIÉMBI HI SALÔMÔ 3-5

Nseñ u bilama bi mut kété

w15 15/1 30 § 8-mwbr

Baa gwéha i i nhéñha bé, i nla ba?

⁸ I bibuk bi gwéha Hiémbi hi Salômô hi mpôdôl, bi mbéñge ndik bé bilama bi minsôn. Inyu i yi kii i njohok ngonda ini i bé kal, di béñge i yom ntat mintômba a bi kal. (Añ Hiémbi hi Salômô 4:7, 11.) A bi kal le ‘bibép gwé bi toi wéi.’ Inyuki? Inyule, nlélém kiki wéi ba yôñôl i homa nyôi i bôñôl wo, u yé maselna ni wéi mbebi i mbép. Bibuk bini le, “wéi ni milik bi yé isi hilémb [hié],” bi ngwés kal le kiki wéi ni milik, ngond Sulam i bééna bipôdôl bilam. Ntat mintômba a nkônde ki le, “u yé nlam, . . . to liton li ta bé we i nyuu,” bibuk bi, bi mbégés bé ndik bilama bi nyuu bi ngond Sulam.

w00 1/11 11 § 17-mwbr

Mapubi i pes mahoñol i bisu di Djob we kii?

¹⁷ Ikété ndémbél i bôt ba ba téñbe i gwés, di nla sima ngond Sulam. A bé njohok a bak nlam, ntat mintômba a bé gwés nye, yak Kiñe Salômô nu a bé Kiñe Israel a bak ngwañ, a bé gwés nye. Hiémbi hi Salômô hi ñéba bés le, a bé tééda libak jé li konji, hala bi boñ le ngandak i bé diihe libak li. To hala kiki a bé gwés bé Salômô, Yéhôva a bi boñ le nye a tila ñañ wé. Ntat mintômba nu ngond Sulam i bé gwés a bé diihe libak jé li konji. Kel yada inyu bégés nye, a bi hégha nye “kiki wom le ba nkwés.” (Hiémbi hi Salômô 4:12) Behee i Lôk Israel, nwom mi mbônji mi bé minlam, mi ban-ga mintén mi mbônji mi mi numb loñge njiñ, mi ban-ga ki bie bilam. Ba bé ba kéñ i nwom mi mbônji mi ni lipénd, kayéle inyu jôp mu ikété u bé lama tagbe i nwemel. (Yésaya 5:5) I mis ma ntat mintômba, libak li konji ni bilama bi Nugwéha wé, bi bé hoñlaha nye i nwom bi mbônji minlam mi. Libak jé li konji li bi tinde nye i yoñ makidik le, a ga éba gwéha yé ndik yak nlôô wé nu ga bii nye.

g04 22/12 9 § 2-5-mwbr

Bilama bi bi nlôôha nseñ

Baa bilama bi mut kété bi nla ôt bôt bape ipañ yés? Georgina, nu a yé biibaga hala a yé jôm li nwii nano a nkal le: “Mu i nwii mi nwomisôna, me bi kônde gwés nlô wem inyu libak jé li maliga a bééna ipañ yem. I yom i nlôôha ba nseñ i niñ yé, i yé i lémél Djob. I jam li li bi hôla nye le a kônde gwés me, a diihe ki me. A mbat mahoñol mem i ngéda a yoñ makidik, a éba ki me le me yé tik i mis mé. Me nyi le a gwés toi me.”

Yak Daniel nu a biiba i nwii 1987, a nkal le: “Nwaa wem a nlémél me. Ndi i yom i nlôôha lémél me i yé bilem gwé bilam. A nlôôha tôñ bape a yéñék yéñe yap. A gwé bilem bilam i pes mbuu. Inyu i njom i nyen me ngwés nye.”

Munu nkoñ ’isi unu, di nlama bé ndik bok mis i mam ma nene mis. Di nlama nok le munu nkoñ ’isi unu, hala yé ndutu le mut a ba nlam kiki “añgel”, to ibale u yé nlam kiki kii, bilama bi nyuu bé gwon bi nlôôha ba nseñ. Ndi, di nla gwés bilem bilam bi bi nla lémés mut wés kété. Bibel i nkal le: “Nolnyuu i yé malôga, yak bilama bi nla mal; ndi i muda a nkon Yéhôva woñi nyen ba ga bégés.”Ndi Bibel i nkônde ki le: “Kiki hilonde hi gôl le ba nkop i mom ngôi, hala nyen nlam muda nu a ntjôô pék a yé.”​—Bingéngén 11:22; 31:30.

Bibel i ndiihe “bilam bi mut kété, bilama bi bi ñôbi bé, bi mbuu u nwee ni u lima, u u gwé mahee ngandak i mis ma Nyambe.” (1 Pétrô 3:4) Ibabé pééna bilama bi nlôôha ba mahee, iloo bilama bi nyuu. To njee a ngwés a nla bana bilama bi.

Tik ngok i mbuu

w06 15/11 18 § 4-mwbr

Balôm ba matode ba kaat Hiémbi hi Salômô

2:7; 3:5​—Inyuki ngond Sulam i bi boñ le bingond bi bi bé sal i yale i Kiñe bi kum soñ ni “sô titigi, ni miñin mi ngôlôñ”? Binuga bini le sô ni miñin mi ngôlôñ bi nlôôha yiba inyu bilama gwap. Ngond Sulam i bi gwélél bibuk bilam, inyu kal bôda ba bé sal i yale i Kiñe le, ba noode bañ tôdôl gwéha i i nyé ikété yé.

17-23 MAYE SÉP

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL HIÉMBI HI SALÔMÔ 6-8

Ba lipénd, he nwemel bé

it “Hiémbi hi Salômô,” § 11-mwbr

Hiémbi hi Salômô

I nene le Salômô a bi was le ngond Sulam i témb i mbai yé. I ngéda lôkisañ i bi tehe nye, i bat nye le: “Numbe nunu muda a nlôl i ñoñ, a ma nigbene nugwéha wé?” (Hiémbi hi Salômô 8:5a) Lôk isañ yé i bé yi bé ike pam limbe likala a tiñi i ngwés. I bisu bi ngéda maasañ wada a bi kal inyu yé le: “Di gwé mankéé wés nu muda nu mbus, méé ma yé ngi pam nye. Kii di ga boñ inyu mankéé wés nu muda i kel ba ga bat nye libii?” (8:8) Numpe a kônde le: “Ibale a yé lipénd, di ga oñ nkum ndap u silba i ngii yé, ndi ibale a yé nwemel, di ga hémb nye ni mabam ma e sidar.” (8:9) Ndi, kiki ngond Sulam i bi yémbél manoodana momasôna, i yén konji inyu téñbe i bem nugwéha wé (8:6, 7, 11, 12), a bé kôli i kal le: “Me yé lipénd,méé mem ma yé kiki minkum mi mandap. Jon i ngéda a mbéñge me, a ntehe le me gwé nsañ ikété ñem wem.”​—8:10.

yp 188 § 2-mwbr

Kii Bibel i nkal inyu malal ipôla bôt ba ba ta mbiibaga?

I tjél malal ma nyega i sôñ bé ndik mut inyu bikuu bi bi nlôl mu i nya maada i. Bibel i mpôdôl hihéga hi hingonda hiada, hi hi bi yén konji to hala kiki hi bé gwés yegna yé ngandak. Ni maséé momasôna a bi kal le: “Me yé lipénd, méé mem ma yé kiki minkum mi mandap.” Kiki bo nwemel i homa hiki mut a nla jubul, i ngond Sulam ini i bi tjél maada ma ndéñg momasôna. Ni maboñok mé, a bé pôôna bo lipénd le mut nye ki nye a nla bé pind! Jon a bé a kôli i séblana le, “nu a gwé bé liton” ni i kal inyu nu a bé lama yila nlôô wé le: “A ntehe le me gwé nsañ ikété ñem wem.” Mahoñol ma nsañ a bééna, ma bé lama lona bo iba ñem nwee.​— Hiémbi hi Salômô 6:9, 10; 8:9, 10.

yp2 33-mwbr

Ndémbél​—Ngond Sulam

I njohok ngond Sulam ini i bé lama yoñ matat ni mintuk mi gwéha. A kal solôñ yé le, “me nkumha bé soñ ,”le “ni tôdôl bañ gwéha ikété yem, to nyuñgul yo ibale yomede i nlo bé.” Ngond Sulam i bé yi le i pala gwés i nla boñ le mut a tibil ha bé hek pék. Kiki hihéga, a bé gwés bé le mut a tinde nye i ngwés mut nu a bé gwés toi bé. Yak mahoñol mé nyemede ma bé le ma boñ le a tibil ha bé hek pék. Jon, ngond Sulam a ôm siñ kiki “lipénd.”​—Hiémbi hi Salômô 8:4, 10.

Baa mahoñol manan inyu gwéha ma yé nhôôlak kiki ma ngond Sulam? Baa u yé le u nwas le pék yon i éga we ha ñem woñ bé? (Bingéngén 2:10, 11) Ngim mangéda bôt bape ba nla tinde we i jôp i mambéñgna ma libii, ki le u mbak bé bebee. Hog ngéda hala a nlôl ni wemede. Kiki hihéga, i ngéda u ntehe mañge munlôm ni mañge muda ba nkiha ba bak ba ngwééna i woo, baa yak we hala a nkon we ngôñ? Baa w’a neebe i biiba ni mut nu a ta bé Mbôgi Yéhôva? Ngond Sulam a bé nhôôlak inyu jam li li mbéñge matondna. Baa u yé le u nigle nye!

Tik ngok i mbuu

w15 15/1 29 § 3-mwbr

Baa gwéha i i nhéñha bé i nla ba?

³ Añ Hiémbi hi Salômô 8:6. I buk i i gwéélana hana inyu toñol gwéha, le “lindômbôô li hié li Yah” i yé lingoñoo. Bañga gwéha i yé “lindômbôô li hié li Yah” inyule Yéhôva nyen a yé Ligen li gwéha. A bi hek mut binam i pôôna yé, ni ngap i gwés. (Bibôdle 1:26, 27) I ngéda Nyambe a bi lona muda nu bisu le Éva i bisu bi Adam, i bibañga Adam a bi gwélél yokela nu, bi bé toi bibañga bi gwéha. Ibabé pééna Éva a bi nôgda toi le “a bi yôña yak munlôm.” (Bibôdle 2:21-23) Kiki Yéhôva a bi hek bôt ba binam ni ngap i gwéhna, jon muda ni munlôm ba nla bana gwéha i i piñgla bé, i bak siñ.

24-30 MAYE SÉP

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL YÉSAYA 1-2

Botñem inyu litén le “béba i bi yuu”

ip-1 14 § 8-mwbr

Bon bôlôm ba ndok ni isañ wap

⁸ Yésaya a kena nwin wé ni bisu ni bini bibuk bi ngui inyu litén li Yuda le: “Ngoo ni loñ i mam mabe, litén le béba i bi yuu, mbôda i bibéba bi bôt, biyubda bi boñge! Ba bi tjôô Yéhôva; ba bi ti bé Numpubi nu Israel lipém;ba bi kôm nye mbus.” (Yésaya 1:4) Maboñok mambe ma nla ba ngandak kayéle ma pôôna mbegee i i nyét. I ngéda Abraham, Yéhôva a bi kal le bibéba bi Sôdôm ni Gômôra ‘bi nlôôha.’ (Bibôdle 18:20) Litén li Yuda li bi yila kiki Sodôm ni Gômôra, jon mpôdôl Yésaya a bi kal le ‘béba i bi yuu bo’. A bi kônde ki le bôt ba Yudéa ba yé “mbôda i béba ni i wonyuu.” Ibabé pééna ba bé ba kôli sébla le bon ba ndok. Ba bi “témb ni mbus,” tole di tiimba bibuk bi la Bible du Sémeur, “ba bi kôm” isañ wap mbus.

ip-1 28-29 § 15-17-mwbr

“Loga, di kodol mam”

¹⁵ Nano kiñ i Yéhôva i nlôôha ba nyonok ni konangoo ni liyômba. “‘Loga, di kodol mam, to ibale bibéba binan bi nkôyôp kiki matjél; bi ga pôp kiki libu li lisuni; to ibale bi nkôyôp tjôôm, bi ga pôp kiki mahuu ma ntômba.’” (Yésaya 1:18) Bôt bahogi ba bi bep nok majubul ma nsébla unu. Kiki hihéga, di ñañ dans la Bible en français courant le, “Lona di kaa”​—ndi kiki bo le bipes gwo biba bi nlama yéñ le bi nôgla. Ndi heeni! Inyule Yéhôva a wé bé jam jo ki jo i nkaaba, téntén ni litén jé li li bé ndok, nyonok ni mandon. (Ndiimba Mbén 32:4, 5) I nlôñ unu u mpôdôl bé nkaa ipôla bôt iba, i het hiki mut a nlama ti mahoñol mé, ndi u mpôdôl i homa ngim ñénél a yén inyu pémés mbagi. A yé wengoñle Yéhôva a bé sômbôl kéés Israel.

¹⁶ Mahoñol ma ma nla lona nduña, ndi Yéhôva a yé Nkéés nu a nlôôha ba loñge, a bak konangoo. Ngap yé i nwéhél i gwé bé hihéga. (Tjémbi 86:5) Nyetama nyen a bé le a sas bibéba bi Israel bi bi bé “nkôyôp kiki matjél” a yilha gwo “kiki libu li lisuni.” Biliya bi mut nye ki nye, to minson nwo ki nwo, to bisesema, ndi to masoohe mo ki mo bi nla bé sas béba. Ndik Yéhôva nyetama nyen a nla sas bibéba, a nwéhél ki gwo. Ndi a mboñ ndigi hala inyu i bet ba ntam toi bibéba gwap.

¹⁷ Libak li Yéhôva li, li nlôôha ba nseñ inyu yé, kayéle a bi tiimba pôdôl jo ni bini bibuk le, bi béba​—“bi nkôyôp tjôôm,” bi ga pôp kiki mahuu ma ntômba. To ibale bibéba gwés bi yé bikeñi lelaa, Yéhôva a ngwés le di yi le a nla toi nwéhél bés, ibale di ntam toi bibéba gwés. I bet ba nhoñol le hala a nla bé bôña, i mbéda le ba wan dihéga di bôt Yéhôva a bi nwéhél kiki bo Manasé. Manasé a bi boñ bibéba bi bi suñgaha i ñem iloo hihéga, ha bé inyu ndék ngéda, ndi inyu ngandak nwii. Ndi to hala Yéhôva a bi nwéhél nye inyule a bi tam toi bibéba gwé. (2 Miñañ 33:9-16) Yéhôva a nsômbôl le bésbobasôna, yak i bet ba bi boñ bibéba bikeñi ba yi le, ngéda ini nano le, “ba kodol mam” ni nye.

Tik ngok i mbuu

ip-1 39 § 9-mwbr

Hikôa hi Yéhôva hi nloo dikôa dipe

⁹ I len ini bagwélél ba Djob ba nkodba ha bé i ngii dikôa kiki ba bé boñ behee inyu bégés nye. Inyule témpel i i bé i Yérusalem i bi tjiba i nwii 70 N.Y ni bisônda bi Lôk Rôma. U héya hala, ñôma Paul a bi toñol le témpel i Yérusalem ni Lap i ba bi bôk ba oñ ilole ba ñoñ témpel bi bé ndik yimbne. I gwom bi gwo biba bi bé ndigi yimbne i, “bañga lap le Yéhôva nyen a bi oñ, ha mut binam bé.” (Lôk Héber 8:2) I lap i mbuu i , ni njel sesema i Yésu Kristô i nhôla bés i kôôge bebee ni Yéhôva ni i bégés nye. (Lôk Héber 9:2-10, 23) Inoñnaga Yésaya 2:2, “hikôa hi ndap Yéhôva” hi yé yimbne i bibégés bipubi i ngéda yés. I bôt ba neebe bigégés bipubi, ba nkodba bé i ngim homa i tôbôtôbô, to hala kiki ba yé ntjamak ni nkoñ ’isi wonsôna ba mbégés Yéhôva ikété adna.

1-7 LIBUY LI NYÉÉ

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL YÉSAYA 3-5

Yéhôva a bééna kunde le litén jé li nôgôl nye

ip-1 73-74 § 3-5-mwbr

Ngoo ni nkôô wai u u num matam mabe!

³ Too Yésaya a bé pôdôl nkôô wai womede too hihéga hion a bé ti, i jam di li bi ôt mahoñol ma bôt ba bé emble nye. Ngandak i bé yi le i sal i nwom mi minkôô mi wai i bé bé jam li ntomb, inyu hala nyen ndoñi Yésaya a nti inyu nkôô u wai i yé ntiik. Ndi basal i nwom mi minkôô mi wai i len ini, ba mbel bé ndik minsañ mi matam ma nkôô wai, ndi ba mbel “kôyôp nkôô wai,” u u yé, “nlam.” I maliga, a bel nkôô wé wai” i homa a yé loñge” a yik le u ga num matam malam.

⁴ Mut a nlama sal ngandak tole ni ngui inyu boñ nkôô wé wai u num matam malam. Yésaya a toñol ‘bôlô i ngui ni i i nwéhana’ i mut a bééna minkôô mi wai a bé a sal, inyule a bé a tém hisi, a héya ki ngok mu! Ibabé pééna a bé a gwélél soso i ngok “inyu oñ nkum ntat.” I ngéda kôba, mu minkum mintat mi batat minkôô mi wai ba bé ba telep mu i ngii, inyu tat bôt ba wip le ba lo bañ i nip libumbul, tole binuga le bi lo bañ i je libumbul. U héya hala, a bé a oñ lipénd li ngok inyu kéñ wom wé u minkôô mi wai. (Yésaya 5:5) Bôt ba bééna lem i boñ hala, inyu kéñ banop le ba kena bañ biték bi bi bé isi tén i minkôô mi wai.

⁵ I mbus ngandak bôlô ini yosôna, nwet wom u minkôô mi wai a bé lama bem le u num matam. Mu kiki a bé bem, a bi tém yak waa. Ndi baa u bi num ni matam malam? Heeni, maselna ni hala u bi num matam mabe.

ip-1 76 § 8-9-mwbr

Ngoo ni nkôô wai u u num matam mabe!

⁸ Yésaya a nsébél Yéhôva Nwet wom u minkôô mi wai le, “Nugwéha wem.” (Yésaya 5:1) Ibale Yésaya a nsébél Nyambe le Nugwéha wem, ndik inyule a bééna maada ma bas bas ni nye. (Hégha ni Hiôb 29:4; Tjémbi 25:14.) Gwéha mpôdôl a bééna inyu Nyambe, i bé bé ba hégha ni gwéha Djob a bééna inyu “wom wé u minkôô mi wai” hala wee ‘litén jé.’​—Hégha ni Manyodi 15:17; Tjémbi 80:8, 9.

⁹ Yéhôva a bi “bel” litén jé Israel i loñ i Kanaan, a ti jo mambén ni matiñ mé, ma ma bé sôñ jo le li kôna bañ maboñok mabe ma mana matén mape. (Manyodi 19:5, 6; Tjémbi 147:19, 20; Éfésô 2:14) U héya hala, Yéhôva a bi ti ki bo bakéés, biprisi, ni bapôdôl inyu niiga bo. (2 Bikiñe 17:13; Malaki 2:7; Minson mi baôma 13:20) Hiki ngéda baoo ba bé ba kéña litén li Israel inyu jôs jo gwét, Yéhôva a bé a pémhene bo bakobol bo. (Lôk Héber 11:32, 33) Jon,Yéhôva a bééna kunde i kal le: “Kii ipe me bé le me boñ inyu wom wem u minkôô mi wai le me bi boñ bé?”

w06 15/6 18 § 1-mwbr

“Bôñgôl i nkôô wai unu”!

Yésaya a bi hégha “litén li Israel” kiki wom u minkôô mi wai, u ndék ni ndék u bi bôdôl “num” matam “mabe,” tole “bibôô” bi matam. (Yésaya 5:2, 7; matila isi lipep) Matam ma nkôô wai ma ma yé mabe ma yé dipéda, ma gwé bé to nsôn kiki matam ma nkôô wai ma ma yé malam, ma yôni ndik ni minsañ. Ba nla bé bôñôl nwo wai to je mo, jon ba hégha mo ni litén li Israel li li bé bégés ndik bisat, di ban-ga ndigi maboñok mabe. Nsal wom bé nyen a bééna njom ibale wom u num mintén mi matam mi. Yéhôva a bi boñ kii yosôna i béda inyu bon le litén jé li num matam malam. “Kii ipe me bé le me boñ inyu wom wem u minkôô mi wai le me bi boñ bé?”​—Yésaya 5:4.

w06 15/6 18 § 2-mwbr

“Bôñgôl i nkôô wai unu”!

Litén li Israel li li bé kiki wom u minkôô mi wai, li bi num bé matam malam, Yéhôva a bé lama bôk lipénd li li bé kéña jo inyu sôñ jo. A bé lama ha bé bôñgôl nkôô wé wai, ndi to sal hisi hié, hala wee litén jé Israel. A bé lama boñ le banop ba ba yé nseñ ba no ha bañ, yak bikai bibe ni biloo bi bé lama hô wo.​—Yésaya 5:5, 6.

Tik ngok i mbuu

ip-1 80 § 18-19-mwbr

Ngoo ni nkôô wai u u num matam mabe!

¹⁸ Behee, litén li Israel jolisôna li bé li Yéhôva. Hiki lihaa li bééna yé ngababum i i bé lôl ni Djob, li bé le li pôôs i ngababum i mut numpe, ndi he nuñle bé nye yo ‘nuñul yosôna.’ (Lôk Lévi 25:23) Mbén i bé sôñga le mut a kadal ngababum i mut numpe. Mbén ki yon i bé hôla mahaa ma ma bé liyep, le ma nlôôha bañ ba yep. Bôt bape ba ba bé hép nkus ba yéénege i Yuda, ba bé noñ bé i mambén ma Djob ma. Mpôdôl Mika a kal le: “Ba ntam nwañan nwom, ba kadal ki nwo; yak mandap, ba yoñ mo; ba nyoñ ndap mut ni njel malôga, ba nlôk ki mut inyu yoñ ngababum yé.” (Mika 2:2) Ndi yak kaat Bingéngén 20:21 i gwé mabéhna mana le: “Ngababum le mut a nkôhna ni manjel mabe i ga lona bé i mut nu bisai i dilo di nlo.”

¹⁹ Yéhôva a bi kal le a ga kadal i yom i bôt ba hép bana ba bi kadal ni mandon. I mandap ba bi yoñ ni malôga ma ga yégle ‘ngi ba yén mu.’ Yak i disi ba bi kadal di ga ti bé ban-ga yom. Ndi, Bibel i nkal bé ngéda mbee to lelaa i ndiihe i, i bé lama yon. Ngandak mam i bi yônôl bo i ngéda ba bé i minkôm i Babilôn.​—Yésaya 27:10.

8-14 LIBUY LI NYÉÉ

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL YÉSAYA 6-8

“Me nunu! Om me!”

ip-1 93-94 § 13-14-mwbr

Yéhôva Djob a yé ikété Témpel yé i mpubhaga

¹³ Di emble i yom Mpôdôl Yésaya a nkal bés. Di ñañ le, “me nok kiñ Yéhôva i nkal le: “M’a om njee, njee a ga kil bés?” Ha nyen me bi timbhe le: “Me nunu! Om me!”.’”(Yésaya 6:8) I mbadga Yéhôva a bi bat, njômbi yé i bé le a tinde Yésaya i ti ntimbhe, i maliga yiinda i mpôdôl bé mpôdôl numpe. I mbadga ini i yé nsébla le Yéhôva leñ Yésaya i yila nlegelnwin wé. Ndi inyuki Yéhôva a bi bat le, “njee a ga kil bés?” Inyuki Yéhôva a mbôdôl le “me” i mbus “bés,” baa a bé pôdôl mut numpe? Njee nu? A bé mpôdôl Mpom wé Man, nu i mbus a bé lama yila Yésu Kristô. Ibabé pééna i nlélém Man u won Djob a bi kal le: “Di hek mut binam i pôôna yés.” (Bibôdle 1:26; Bingéngén 8:30, 31) I Mpom Man u le Yésu Kristô u yé ipañ Isañ Yéhôva nyoo ngii.​—Yôhanes 1:14.

¹⁴ Yésaya a bi neebe kunda yada! Ibabé i yi kii i bem nye, a ntimbhe ibabé i nlep ngéda le: “Me nunu! Om me!” A ngwés bé to yi kii a’ kôhna kiki yéñe ibale a neebe nson u. Libak jé i neebe to umbe nson, li yé ndémbél ilam inyu bagwélél ba Djob i len ini, ba ba gwé mbegee i ‘añal ñañ nlam u Ane Djob ni nkoñ ’isi wonsôna.’ (Matéô 24:14) Kiki Yésaya ba tiñi i yônôs nson wap, i ‘bok mbôgi ni biloñ gwobisôna’, to hala kiki ngoiba i yé ngandak. Kiki Yésaya ba nke ni bisu ni botñem yosôna, inyule ba nyi le nson u, u nlôl bo ni mut nu a nlôôha ba nkeñi.

ip-1 95 § 15-16-mwbr

Yéhôva Djob a yé ikété Témpel yé i mpubhaga

¹⁵ Yéhôva a nkal Yésaya ndék mam a nlama kal, ni lelaa ba ga leege nwin wé: “A timbhe me le: “Ke kal litén lini le: ‘N’a emble, emble ni emble, ndi n’a nok bé; n’a tehe, tehe ni tehe, ndi n’a bana bé yi.’ Boñ le miñem mi bôt bana mi yila nledek, loñ maôô map, lém yak mis map inyu boñ le mis map ma tehna bañ, yak maôô map ma noga bañ, to miñem nwap mi nok bañ, tiga le ba hielba le ndi me mélés makon map.”(Yésaya 6:9, 10) Baa hala a nkobla le Yésaya a bé lama pôdôs litén ibabé i ti bo lipém, a nyéiyak bo inyule a bé legel bo nwin u Yéhôva? Heeni! Inyule ba yé litén jé, a bak mpôdôl wap. Bibañga bi Yéhôva bi bé éba lelaa litén li bé lama leege nwin u Yésaya, to ibale a bé a tiñi i yônôs nson wé.

¹⁶ Njom i yé i litén. Yésaya a bi kal litén le: “N’a emble, emble ni emble,” ndi ba ga leege bé nwin wé ndi to tibil nok wo. Libim i ikété yap li ga tjél emble, ndik kiki wee ba yé ndok ni ndim. Mu kiki a ga tiimba ke ipañ “litén li,” timba ni tiimba, Yésaya a ga hôla bo i nok le ba sômbôl bé emble. Libak li, li ñunda ndik le ba nloñ mahoñol ni miñem wap i nok nwin u Yésaya, hala wee nwin u Djob. Nlélém libak won bôt ba gwé i len ini! Libim li bôt li ntjél emble Mbôgi Yéhôva i i ñañal ñañ nlam u Ane i Djob inyu bilôl.

ip-1 99 § 23-mwbr

Yéhôva Djob a yé ikété Témpel yé i mpubhaga

²³ Mu kiki a mpôdôl mbañ i Yésaya, Yésu a ñéba le i bé lama yon yak i ngéda yé. Bebee le litén jolisôna li bééna minlélém mi mahoñol kiki i ngéda i mpôdôl Yésaya. Ba bi yila ndim ni ndok mu kiki ba bi tjél emble nwin wé, ba kôhna nlélém mbagi tjiba. (Matéô 23:35-38; 24:1, 2) I jam li, li bi bôña i ngéda ntôñ u gwét u Lôk Rôma u Titus a bé éga u bi lo u tjé témpel Yérusalem u nwii 70 N.Y. Ndi bahogi ba bi emble Yésu ba yila banigil bé. Yésu a bi kal le ba yé “maséé.” (Matéô 13:16-23, 51) A bi béhe bo le, “i ngéda n’a tehe mintôñ mi gwét mi nkéña Yérusalem,” ni nlama “ke ngwéé i dikôa.” (Lukas 21:20-22) Ni njel i nyen “ntjep u mpubhaga,” u bi hémle, u yila ki litén li mbuu hala wee, “Israel Nyambe,” nu a bi kôhna tohi.​—Galatia 6:16.

Tik ngok i mbuu

w06 1/12 9 § 4-mwbr

Balôm ba matode ba kaat Yésaya​—I

7:3, 4​—Inyuki Yéhôva a bi boñ le i béba kiñe ini le Ahaz i yémbél gwét? Bikiñe bi Siria ni bi Israel bi bi boñ malômbla le bi nlama héya Ahaz kiñe i Yuda, inyu téé yap kiñe ipe, man Tabeel​—nu a bé bé i ndaye David. I mahoñol ma Nsohop ma, ma bé boñ le, malômbla ma Ane Yéhôva a bi boñ ni David ma kwoo i lép. Yéhôva a bi péyés Ahaz inyu boñ le ndaye i i nkena yak “Kiñe nsañ” i i bé lama lo, i tjiba bañ.​—Yésaya 9:6.

15-21 LIBUY LI NYÉÉ

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL YÉSAYA 9-10

Ba bi legel “mapubi makeñi”

ip-1 125-126 § 16-17-mwbr

Mbônga u Ñañe nu nsañ

¹⁶ Ndi, “ibôdôl ha ngéda i,” Yésaya a mpôdôl i ngéda Kristô a bé lama yônôs nson wé hana ’isi. Yésu a bi tégbaha libim li ngéda yé yosôna hana ’isi i Galiléa. I pes mbok i Galiléa nyen a bi bôdle nson wé, a bi bôdôl nson wé a kalak le: “Ane ngii i nkôôge bebee.” (Matéô 4:17) I Galiléa nyen a bi ti i nkwel wé u u nlôôha yiba i ngii hikôa, a pohol bapôdôl bé, a boñ hélha yé jam i bisu, a pémél ki iloo 500 banigil bé i mbus bitugne gwé. (Matéô 5:1-7:27; 28:16-20; Markô 3:13, 14; Yôhanes 2:8-11; 1 Korintô 15:6) Ni maboñok ma, Yésu a bi yônôs mbañ i Yésaya, a bi ti “loñ Zébulôn ni loñ Naftali” lipém, i maliga Yésu a bi gwel bé ndik nson wé i Galiléa. Kiki a bé añal ñañ nlam ni loñ yosôna, a bi ti litén li Israel lipém, yak nkoñ u Yuda.

¹⁷ Ndi, kii di nla kal inyu “mapubi makeñi” Matéô a pôdôl ma ma bé lama ba i Galiléa? Yak ha, a bé pôdôl mbañ i Yésaya, i i nkal le: “Loñ i i bé kil ikété jiibei ntehe mapubi makeñi. Yak i bôt ba bé yééne i loñ i ngangañ jiibe, mapubi ma mbéyéi bo.” (Yésaya 9:2) I hia hi bisu N.Y., biniigana bi bitembee bi bi hô mapubi. Baéga base ba Lôk Yuda ba bi kônde boñ le mapubi ma ba nhôk, inyule “ba bi yilha Bañga i Nyambe yañga” inyule ba bé ba tiñi ni biniigana bi base yap. (Matéô 15:6) Bôt ba suhulnyuu ba bé nyôiyôk, inyule ba bé noñ “baéga ba ndim.” (Matéô 23:2-4, 16) I ngéda Yésu nu a yé Mésia a bi yiba, mis ma ngandak bôt ba ba bé suhulnyuu ma bi yibla i nya i yé hélha. (Yôhanes 1:9, 12) Minson Yésu a bi gwel hana ’isi, ni bisai sesema yé i bi lona bi kôli séblana le “mapubi makeñi”, kiki mbañ Yésaya i bi bôk i legel.​—Yôhanes 8:12.

ip-1 126-128 § 18-19-mwbr

Mbônga u Ñane nu nsañ

¹⁸ I bet ba bi legel mapubi, ba bééna manjom malam i kon maséé. Yésaya a nkônde le: “U mbulus bôt ba loñ; u boñ le ba kon maséé ngandak. Ba nkon maséé i bisu gwoñ kiki bôt ba nkon maséé i ngéda libumbul, kiki bôt ba nkon maséé i ngéda ba nkabna nkus le ba nkadal i gwét.” (Yésaya 9:3) Ngandak bôt i i bééna libak lilam, ba bi neebe ñañ nlam u Yésu ni u banigil bé ba bé añal, ba bé éba toi le ba nsômbôl gwélél Yéhôva i mbuu ni maliga. (Yôhanes 4:24) Yom kiki nwii mina, ngandak bôt i bi yila bikristen. Dikôô di bôt daa di bi sômblana i hilo hi Pentékôt 33 N.Y. Ndék ngéda i mbus, “nsoñgi u bôlôm u pam jam kiki bo 5 000.” (Minson mi baôma 2:41; 4:4) Kiki banigil ba bé bai kiki mapubi, ni makénd, “nsoñgi u banigil u bé kônde bet ngandak i Yérusalem; yak limut li bôt likeñi li biprisi li yila bahémle.”​—Minson mi baôma 6:7.

¹⁹ Kiki bôt ba ba kon maséé inyu libumbul jap, tole i bet ba kabna nkus i mbus le ba nyémbél gwét, banigil ba Yésu ba bé kon maséé inyu mahol. (Minson mi baôma 2:46, 47) I mbus ngéda, Yéhôva a bi boñ le mapubi ma bai yak i bini biloñ bipe. (Minson mi baôma 14:27) Bôt ba matén momasôna ba bé kon maséé, le yak bo ba nléba njel i i kena yak Nyambe.​—Minson mi baôma 13:48.

ip-1 128-129 § 20-21-mwbr

Mbônga u Ñane nu nsañ

²⁰ Nson u Mésia u bé lama lona bisai bi boga ni boga, i jam li jon mpôdôl Yésaya a nkal le: “Inyule u bi nyugut kop nson i i bé yidil bo, u bôk kék i i bé bo i bituu, ni hisôô hi nu a ñéga bôlô, kiki i kel ba bi yémbél Madian” (Yésaya 9:4) Ngandak nwii i mbus ngéda iloole Yésaya a ntila bibuk bini, Lôk Madian ni Lôk Môab i bi tinde litén li Israel i kwo ikété béba. (Ñañga bôt 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Lôk Madian i bi tét Lôk Israel inyu nwii misaambok, kayéle ba bé ba jôp i minkoñ wap, ba nol binuga gwap gwobisôna, hala a bi boñ le Lôk Israel i bi yila liyep ngandak. (Bakéés 6:1-6) Ndi i mbus ngéda, Yéhôva ni njel mpôdôl Gidéôn, a bi kobol litén jé i moo ma Lôk Madian. I “kel ba bi yémbél Lôk Madian”, litén li, li bi noode ha bé ki jôs litén li Israel, a yégle ki ikété nsañ. (Bakéés 6:7-16; 8:28) Ndék ngéda Yésu Kristô, nu a yé Gidéôn nunkeñi, a ga tjé bao ba litén li Yéhôva ngélé yada inyu ngélé yosôna. (Masoola 17:14; 19:11-21) Nlélém kiki i “dilo di Madian” yak lisañ lini, Yéhôva a ga gwélél bé woo u mut binam inyu yémbél bao bé, ndi ni ngui yé nyemede. (Bakéés 7:2-22) Kekikel baoo ba Djob ba ga tééñga ha bé litén jé!

²¹ I ngéda Yéhôva a ngwélél lipémba jé, a ta bé inyu hôñôs gwét. Inyule i ngéda Yésu a bi tuge, a bi sébla le Ñane nu nsañ, a ga tjé baoo bé, a lona ki ñsañ i boga ni boga. Yésaya a ntoñol le bijôl bi gwét bi ga tjiba, a nkal le: “Hiki kôô tamb u u nyiñgis hisi i ngéda bisônda bi nke, ni hiki mbot i i nyoo matjél i ga gwéélana inyu kuye hié.” (Yésaya 9:5) Mut a ga nôgda ha bé hisi hi nyeñg, inyule bisônda bi yé i ke i gwét. To mambot ma bisônda ma ma nyoo matjél inyule bi nlôl i gwét. Gwét bi ga mal!​—Tjémbi 46:9.

Tik ngok i mbuu

ip-1 130 § 23-24-mwbr

Mbônga u Ñane nu nsañ

²³ Nti maéba a yé mut nu a nti bôt maéba. I ngéda Yésu Kristô a bé munu nkoñ ’isi, a bé ti bôt maéba. Bibel i nkal le “limut li bôt li bé nhelek kiyaga inyu likeñge jé i niiga.” (Matéô 7:28) A yé Ntimaéba nu pék ni nu a gwé ñem ngôô, nu a nyi mut binam loñge loñge. Maéba mé ma ta bé ndik ha inyu kodol bôt tole inyu kogse bo. Libim li ngéda, maéba mé ma yé biniigana, a nti ki mo ni loñgeñem. Maéba ma Yésu ma yé malam inyule ma gwé pék, ma yé peles, ma bak ki ntiik. I bet ba ñemble maéba ma Yésu ba nkôhna niñ boga.​—Yôhanes 6:68.

²⁴ Maéba ma Yésu ma ta bé malam ndik inyule a nyi jam ngandak. Maselna ni hala, nyemede a nyigye le: “I jam me niiga li ta bé jem ndi li yé li nu a bi ep me.” (Yôhanes 7:16) Nlélém kiki Yéhôva a bi ti Salômô pék, hala ki nyen a bi ti Yésu pék inyule nyen a yé Lingen li pék. (1 Bikiñe 3:7-14; Matéô 12:42) Ndémbél i Yésu i nti mimañ, ni babobasôna ba nti maéba ikété makoda le, ba nlama gwélél Lipôdôl li Nyambe inyu ti maéba.​—Bingéngén 21:30.

22-28 LIBUY LI NYÉÉ

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL YÉSAYA 11-13

Kii Bibel i bi bôk i legel inyu Mésia?

ip-1 159 § 4-5-mwbr

Énél i Mésia i nlona maséé ni tohi

⁴ Ngandak nwii iloole Yésaya a bi tila, batila Bibel ba Lôk Héber bape ba bi legel malo ma Mésia, nu a yé Bañga Ñéga, ni nu Yéhôva a bé lama ep inyu tohol litén li Israel. (Bibôdle 49:10; Ndiimba mbén 18:18; Tjémbi 118:22, 26) Ni njel Yésaya, Yéhôva a nyelel mam mape inyu Mésia. Yésaya a nkal le: “Pom y’a pémél i kumul i Yésé, yak man ntjep nu a ga o mu minkañ nwé a ga num matam.” (Yésaya 11:1; hégha ni Tjémbi 132:11.) Bibuk bini le “pom”ni “ntjep” bi bé unda le Mésia a bé lama lôl i mbôda i Yésé, ni njel man wé David, nu ba bi hoo kiki Kiñe i loñ Israel. (1 Samuel 16:13; Yérémia 23:5; Masoola 22:16) I ngéda bañga Mésia a bé lama lo, i “ntjep” u ndap David u, u bé lama num matam malam.

⁵ I Mésia ba bi legel a yé Yésu. Matéô a ñunda le, i ngéda ba bé sébél Yésu le “mut Nasaret” hala a bé yônôs i yom bapôdôl ba bi bôk ba kal, a bé pôdôl yak i jam li mpémél i kaat i Yésaya 11. Kiki a bi néñél i tison i Nasaret, ba bé sébél Yésu le mut Nasaret, i mpôôna le i jôl li, li bééna maada ni i buk i Lôk Héber di nléba i kaat Yésaya 11:1 le “ntjep.”​—Matéô 2:23, matila isi lipep; Lukas 2:39, 40.

ip-1 159 § 6-mwbr

Énél i Mésia i nlona maséé ni tohi

⁶ Baa Mésia a bé lama ba umbe ntén ñane? Baa a bé lama pôôna man Asiria nu a gwé béba ñem ni ño mbe, nu a bi tjé jôm li matén li ñombok li litén li Israel? Heeni. Inyu pôdôl Mésia, Yésaya a nkal le: “A ga bana mbuu u Yéhôva, mbuu u pék ni u yi bagal mam, mbuu u maéba ni u lipémba, mbuu u yi ni u kon Yéhôva woñi; A ga nok maséé i kon Yéhôva woñi.” (Yésaya 11:2, 3a) Ba bé lama hoo Mésia he ni môô bé kikii ba bé boñ behee, ndi ni mbuu mpubi u Nyambe. I kel sôble yé, i ngéda Yôhanes Nsôble a bi tehe mbuu mpubi u sôs i ngii Yésu u nen-ge kikii hibeñ, ha nyen a bi yila nhook. (Lukas 3:22) Yésu a bi unda le mbuu u Yéhôva u nkéhi i ngii yé i ngéda a bé boñ mam, a bé lama bana mbuu u pék, u yi bagal mam, mbuu u maéba, u lipémba, ni u yi. I bilem bi gwobisôna gwon bi yé nseñ inyu ba loñge ñane!

ip-1 160 § 8-mwbr

Énél Mésia i nlona maséé ni tohi

⁸ Lelaa Mésia a bé éba le a nkon Yéhôva woñi? Yésu a bé kon bé Nyambe woñi le a ga kogse nye. Ndi maselna ni hala, Mésia a bé kon nye woñi le a ngwés bé bôk mbén yé, a nti ki nye lipém li li kôli ni nye, a mbégés nye inyule a ngwés nye. Kiki Yésu, i nwet a nkon Nyambe woñi a ngwés boñ “mam ma nlémél nye ngéda yosôna.” (Yôhanes 8:29) Ni njel bipôdôl gwé ni maboñok mé, Yésu a bi éba le maséé mape ma nloo bé mana le di kon Yéhôva woñi hiki kel.

ip-1 160 § 9-mwbr

Énél i Mésia i nlona maséé ni tohi

⁹ Yésaya a bi pôdôl ki Mésia ni bini bibuk le: “A ga kéés bé mut inoñnaga ni yom i nene i mis, a ga kogse bé mut inoñnaga ni yom maôô mé ma nok.” (Yésaya 11:3b) Baa ibale ba nsébél we i homa bikééhene, waa ba bé maséé i bana ntén nkéés u di tip pôdôl ha? Kiki a yé Nkéés nu nkoñ ’isi wonsôna, Mésia a ngwélél bé bipôdôl bi biteembe, bi malôga tole bi mandon, mut nye ki nye a nla bé to somb nye ni moni kikii bakéés ba nlen ini ba mboñ. Tembee to yada i nsolop bé i mis mé, a mbéñge bé ki to mam ni bitéé bi mis, a ntehe “mut kété ñem,” “mut a sôli nu ñem.” (1 Pétrô 3:4, matila isi lipep) Inyu boñ le mimañ mi nkéés i nya i téé sép, ba nlama noñ ndémbél Yésu a bi yék.​—1 Korintô 6:1-4.

ip-1 161 § 11-mwbr

Énél i Mésia i nlona maséé ni tohi

¹¹ I ngéda bagwélél ba Djob ba gwé ngôñ ni bikodlene, Yésu a nkodol bo i nya i yé loñge inyu yap​—hala a yé ndémbél ilam inyu mimañ mi likoda. Maselna ni hala, ba bobasôna ba ntéñbe i boñ béba ba ga kôhna kogse i ngui. I ngéda Nyambe a ga lo i tjé nkoñ ’isi unu, Mésia ikété lipém jé jolisôna a ga “bép hisi” hala wee a ga tjé bibéba bi bôt ngélé yada inyu yosôna. (Tjémbi 2:9; hégha ni Masoola 19:15.) Bibéba bi bôt gw’a ba ha bé, nsañ w’a ba homa nyensôna. (Tjémbi 37:10, 11) Yésu a gwé ngui i boñ hala inyule a ngwés ni telepsép ni maliga.​—Tjémbi 45:3-7.

Tik ngok i mbuu

ip-1 165-166 § 16-18-mwbr

Énél i Mésia i nlona maséé ni tohi

¹⁶ I ngéda Satan a bi tinde Adam bo Éva i ndogbene Yéhôva, ha nyen bibégés bipubi bi bi bôdôl ôbi. Letee ni len, njômbi i Satan i ngi kenek ni bisu, yon i yé le bôt ba binam ba ntjél bégés Djob, ba noñ nye Satan i mbus. Ndi, Yéhôva a ga neebe bé to kel to yada le bibégés bipubi bi mal hana ’isi. A mboñ hala inyu jôl jé, ni ki le a ntôñ i bet ba ngwélél nye. Inyu hala nyen ni njel Yésaya, Yéhôva a nti unu mbônga le: “I yokel nu, nkañ u Yésé u ga telep le u ba yimbne inyu matén. Biloñ bi ga hielba i nyeni inyu bat maéba, linôyôi jé li ga bana lipém.” (Yésaya 11:10) I nwii 537 B.N.Y., Lôk Yuda i bi témb i lo i Yérusalem nu David a bi yilha nyañ tison, inyu tiimba oñ témpel i Yérusalem, inyu boñ le bibégés bipubi bi tiimba bôdôl.

¹⁷ I maliga, i mbañ i, i bé legel mam mape iloo hala. Kiki di mbôk di tehe, i mbañ i, i bééna maada ni Ane i Mésia, nu a yé Bañga Ñéga inyu bôt ba biloñ gwobisôna. Ñôma Paul a nsima bibañga bi Yésaya 11:10 bi bi nyon i ngéda yés ini, bi bi ñéba le, bôt ba biloñ gwobisôna ba ga jôp ikété likoda li Djob. A bi tila a gwéélak bibañga bi di nléba ikété ngobol Bibel ini le la Septante, ni bini bibuk le: “Yésaya a kal le: “Nkañ u Yésé w’a ba, yak mut wada a’ telep inyu ane biloñ; biloñ gwobisôna bi ga bôdôl nye ñem.’” (Rôma 15:12) I mbañ i, i bé lama yon ngandak nwii i mbus ngéda hala nwee, i ngéda yés, i het bôt ba biloñ gwobisôna ba ñéba gwéha yap ipañ Yéhôva, i ngéda ba nit lôkisañ i Mésia.​—Yésaya 61:5-9; Matéô 25:31-40.

¹⁸ I mbañ Yésaya a bi bôk a legel inyu “dilo tjés”, i bi yon i nwii 1914 i ngéda Mésia a bi yila Kiñe Ane Djob. (Lukas 21:10; 2 Timôtéô 3:1-5; Masoola 12:10) Ibôdôl i nwii u nyen Yésu Kristô, a bi yila njel i ñat Israel i mbuu ni bana bôt ba matén momasôna, ba ba ngwés niñil ikété Ane i i téé sép. Ni njel Yésu, ñañ nlam u nke ni bisu i añlana ikété biloñ gwobisôna kiki a bi bôk a kal. (Matéô 24:14, Markô 13:10) Ngandak bôt i neebe ñañ nlam u. ‘Limut likeñi le mut to wada a ta bé le a soñgol li lôlak ikété biloñ gwobisôna’ li neebe i nit énél i Mésia, mu kiki ba nke i bégés Yéhôva ni i nit minhook. (Masoola 7:9) Mu kiki ba njôp ikété “ndap i masoohe” i Yéhôva i pes mbuu, ba bobasôna ba nkônba i “mayééne ma yé nwee” ma Mésia i pes mbuu, ba nkônde nye lipémba mu i témpel i mbuu i Djob.​—Yésaya 56:7; Hagai 2:7.

29 LIBUY LI NYÉÉ-4 KONDOÑ

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL YÉSAYA 14-16

Baoo ba litéñ li Djob ba ga pei bé kogse

ip-1 180 § 16-mwbr

Yéhôva a ntjé tison i i ngôgôp

¹⁶ I tison i i bi tjiba bé ngélé yada i nwii 539 B.N.Y. Ndi, to hala i mam momasôna mbañ i Yésaya i bi bôk i legel inyu tison i Babilôn ma bi yon, letee ni disii di mam. Ntoñol Bibel wada a nkal le, “ibôdôl behee, ikepam nano Babilôn a yé ngim homa i het mut to wada a nyééne bé, to yom yo ki yo i bôña bé ha.” A nkônde ki le: “I ngéda di mbéñge i yom i bi pémél Babilôn, hala a ñunda le i mbañ Yésaya ni Yérémia ba bi pot i bi yon ibabé pééna.” Ñ, mut nye ki nye a bé bé le a legel tjiba i Babilôn ha i ngéda i, kiki Yésaya a bi boñ. Di hôya bañ le 200 nwii i bi tagbe i mbus le mpôdôl Yésaya a bi tila i mbañ ini, ha nyen Lôk Madian ni Lôk Persia i bi kadal énél i Babilôn! Tjiba yé i hies i bi lo i mbus ngandak nwii. Baa hala a nlédés bé hémle yés inyu Bibel, le i yé Lipôdôl li Nyambe? (2 Timôtéô 3:16) Ibabé pééna, ibale mbañ i Yéhôva i a bi bôk a legel i bi yon, di yé nkwoog nkaa le a ga yônôs yak mimbônga a bi bôn inyu dilo di lo, i ngéda yé.

ip-1 184 § 24-mwbr

Yéhôva a ntjé tison i i ngôgôp

²⁴ Bibel nti hégha hi bikiñe bi bi bé lôl i ndaye i David kiki tjôdôt. (Ñañga bôt 24:17) Ibôdôl yak David, i “tjôdôt” ti, ti bé énél i ngii Hikôa Siôn. I mbus le Salômô a bi oñ témpel i Yérusalem, i jôl lini le Siôn li bé gwélana ha bé inyu éba ngim homa, ndi inyu pôdôl tison yosôna. Mbén Môsi i bé kal le, ngélé aa inyu ngim nwii, bon bôlôm bobasôna ba Israel a bé lama bet i Siôn. Inyu hala nyen litén jolisôna li bé lama kodba ha homa nu, inyu bégés Yéhôva, inyu éba le a yé i ngii i tjôdôt di. Nébukadnézar a bi yoñ makidik inyu yémbél bikiñe bi hala wee “tjôdôt” kayéle a nsôk héya bo mu i ngii hikôa hi. Nébukadnézar a bi ti bé Yéhôva lipém inyu unda le nyen a bi hôla nye i yémbél bikiñe bi. Maselna ni hala, a bi nwas le ngôk u tinde nye i yoñ tel i Yéhôva.

ip-1 189 § 1-mwbr

Mabéhna Yéhôva a bi ti matén

Ngim mangéda, Yéhôva a ngwélél matén mape inyu kodol bagwélél bé inyu maboñok map mabe. Ndi to hala, matén ma ngôk ma, Yéhôva a neebe bé le ma tét litén je, ndi tole ma sôñga jo i bégés nye. Inyu hala nyen, i bisu bi ngéda a bi gwélél mpôdôl Yésaya, inyu tila “mbagi kogse i Babilôn.” (Yésaya 13:1) Ndi, i mbus ngandak nwii nyen Babilôn a bi bôdôl tét litén li Djob. I dilo di mpôdôl Yésaya, Lôk Asiria yon i bé tét litén li Djob. Lôk Asiria i bi bôk i tjé énél i ñombok i Israel, i mbus ba tjé pes yada litén li Yuda. Ndi ba bi yémbél bé yémbél yosôna. Yésaya a bi tila le: “Yéhôva nu mintôñ mi gwét a mal kum soñ le: “Kiki me bi bôn . . . Me ga nyagat man Asiria i loñ yem, me ga tidbe nye mu dikôa tjem. Kop yé nson a bi bii i ngii litén jem, i ga nyodi; yak mbegee yé y’a nyodi bo bituu.’” (Yésaya 14:24, 25) Ndék nwii le mpôdôl Yésaya a bi tila mbañ ini, Lôk Asiria i bi waa tééñga litén li Yuda.

ip-1 194 § 12-mwbr

Mabéhna Yéhôva a bi ti matén

¹² Ngéda mbee i mbañ ini i bé lama yon? Ndék ngéda. “Hala nyen Yéhôva a bi kit inyu Môab. Ndi nano, Yéhôva a nkal le: “I ngi yii nwii maa, kiki mut bôlô a nsoñgol nwii, lipém li Môab li ga mal, a ga kôhna mintén mi mandutu nwominsôna, ndik ndék bôt yon i ga yégle i nyeni, ditégéé di bôt yaga.’” (Yésaya 16:13, 14) Bahun ’isi ba bi unda le bipôdôl bini bi bi yon, inyule i hiai juem B.N.Y., Lôk Môab i bi tégbaha mangéda mabe, kayéle ndik ndék bôt yon i bi yégle mu mambai mé. Tiglath-pileser III a bi sima ñéga Môab wada le Salamanu, nu a bé saa nye tas. Kiñe i Môab ipe le Kammusunadbi, a bé saa Sénakérib tas. Bikiñe bi Lôk Asiria le Esar-haddon ni Ashurbanipal ba bé kal le ba bi yémbél bikiñe bi Lôk Môab bini le, Musuri ni Kamashaltu. Hala a yé tjai di tjai nano le litén li Môab li bi tjé. Ndi ba bi léba ngim bahoma i het ba hoñol le ha nyen bitison bi Môab bi bééne, ndi letee ni nano ndik ndék gwom yon ba ma léba i i ñéba le i tison i, i bééna ngui, to hala kiki i bé oo litén li Israel.

Tik ngok i mbuu

w06 1/12 10 § 11-mwbr

Balôm ba matode ba kaat Yésaya​—I

14:1, 2​—Lelaa bôt ba litén li Yéhôva ba bi ‘nsôk ba yilha i bakén ba bôt ba ba bé ha bo i mok, bôt ba mok, ‘ ni ‘lelaa ba bé bémbe i bôt ba bé nyégsa bo i sal bôlô njok’? I mbañ i i bi yônôl ngim bôt kiki bo Daniel, nu a bi bana soso tel i Babilôn ni isi énél i Lôk Madian ni Persia; Éster nu a bi yila Kiñemuda isi énél i Lôk Persia; yak Mordékai, nu a bé ñénél nu bisu isi nlélém énél u Lôk Persia.