1922​—Hala a yé mbôgôl nwii len

“MAÉBA MALAM”

Kiki nson likalô u bé kônde keñep, bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bi bééna ngôñ ni ngandak bikaat. Bilôk bikéé bi Bétel i Brooklyn bi bé pémés bikaat, ndi ba bé ba ngi gwé ngôñ ni bikei bi bi mbañ bikôgôô bi bikaat bi bi nlet. I mbus ngandak sôñ, i bôt ba pémés bikaat gwés ba bé pam bé i ti bés bikaat bi kôli inyu téé likalô. Ha nyen mankéé Rutherford a bi bat mankéé Robert Martin, nu a bé ñéga homa ba pémés bikaat ibale bésbomede di bé le pémés bikaat gwés.

Mankéé Martin a timbhe le: “Maéba malam ma, inyule hala a nkobla le di nlama yibil homa nu a nla pémés minten mi bikaat nwominsôna.” Bilôk bikéé bi yoñ homa wada ba bé saa i 18 Concord Street i Brooklyn, ba kôhna ki i bisélél ba bééna ngôñ.

Bôt bobasôna ba bé bé maséé i tehe bilôk bikéé bi mpémés bikaat gwap bomede. Ñane ingin yada i het ba bé pémés bikaat gwés, a bi lo i béñge ingin i mondo. A kal le: “Ni gwé bañga kei inyu pémés bikaat, ndi mut to wada ikété nan a nyi bé lelaa ba ngwélél yo. I mbus sôñ isamal, ni mal ôbôs kei nan yosôna.”

Mankéé Martin a nkal le: “Hala a bé nene maliga, ndi di bé yi le Yéhôva a nla hôla bés; a bi boñ ki hala.” Mankéé Martin a bi pot maliga. Inyu ndék ngéda, kei i mondo i bi bôdôl pémés 2 000 di bikaat hiki kel.

DIKÔÔ DI BÔT DI ÑEMBLE NI NJEL NKUU MAHOP (RADIÔ)

Handugi le bagwélél ba Yéhôva ba bé pémés bikaat, ba bi bôdôl ki gwélél likeñge li mondo le radiô. I mbus, i kel sonde, i hilo 26 hi sôñ Matjel nwii 1922, mankéé Rutherford a bi pot i nkuu mahop inyu ngélé bisu. A bi ti nkwel le “Didun di bôt di di niñ i len ini d’a wo bé,” i homa radiô ba nsébél le KOG, nu a yé i Los Angeles, i California, nyoo i loñ Amérika.

Bebee le 25 000 bôt ba bi emble i nkwel u. Ngandak ikété yap i bi tilna mankéé Rutherfort bikaat inyu ti nye mayéga. Mu bikaat ba bi tilna nye, yada i bé lôl yak Willard Ashford, nu a bé yééne i Santa Ana, nyoo i California. A bi ti Rutherford mayéga inyu mam a bi nok, ma ma bé kônha “maséé, ma bak ki nseñ.” A bi kônde kal le: “I lihaa jem, bôt baa ba bé kon, ba bé bé le ba nyodi i ndap. Jon, to ibale nkwel woñ u bé hana bebee, ki di bi la bé lo i emble wo”

Minkwel mimpe mi bi kônde tagbe i radiô ngandak sonde i mbus ha. I mamélél ma nwii 1922, Nkum Ntat a bi hégda le “i ndék yosôna 300 000 bôt i bi emble ñañ nlam i radiô.”

Kiki bikaat bôt ba bé tilna bo bi bi ti bo makénd, Banigil Bibel ba bi yoñ makidik le ba ñoñ yap radiô i Staten Island, bebee ni Bétel i Brooklyn. I nwii mi bé noñ, Banigil Bibel ba bi bôdôl bôñôl radiô WBBR inyu añle ngandak bôt ñañ nlam i ngandak bahoma.

“ADV”

Nkum Ntat nu hilo 15 hi sôñ Hilônde nwii 1922, a bi legel le likoda li ndôn li nlama tagbe i Cedar Point, nyoo i Ohio, i sôñ Dipos i hilo 5 ikepam 13 nwii 1922. Banigil Bibel ba bé kon maséé ngandak i ngéda ba bi pam i Cedar Point.

Mu nkwel wé u bisu, mankéé Rutherford a bi kal baemble le: “Me yé nkwoog nkaa le Nwet a nsayap i likoda li ndôn lini, a bok ki mbôgi i nya i ma bôga bé hana ’isi.” Ngandak ngélé, bati minkwel mu likoda li, ba bi ti bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda makénd le ba añal ñañ nlam.

I ngwa koo, i hilo 8 hi sôñ Dipos, 8 000 di bôt di bi lo, di yona i ndap likoda, ba nyamdaga ni ngôñ i emble nkwel u mankéé Rutherford. Ba bééna mapida le a ga koble bo i bibañga bini le “ADV,” bi bi bé ntilga i lipep li nsébla. Kiki ba nyén, ngandak ikété yap i bi tehe soso nhôôk libadô i hikôma. Arthur Claus, nu a bé mu likoda li, a lôlak i Tulsa, Oklahoma nyoo i Amérika, a bi ke a yééne i homa a nla nok nkwel loñge; inyule ha i ngéda i, mikrô mi bé bé, to bisélél bi hop bipe.

Inyu boñ le mut nye kiki nye a tééñga bañ likoda, ñéga likoda a bi legel le ibale mut a nsôk likoda, a jôp bañ i ndap likoda i ngéda nkwel u mankéé Rutherford u mba u ntagbe. I ngeñ 9:30 i kegla, mankéé Rutherford a bi bôdôl nkwel wé ni bibañga bi Yésu bi bi mpémél i kaat Matéô 4:17: “Ane i Djob i nkôôge bebee.” I ngéda a bé añlak lelaa bôt ba binam ba ga nok ñañ nlam u Ane, a bi kal le: “Yésu nyemede a bi pot le, i ngéda a ga ba ha, a ga éga nson u litén jé, mu nson u nyen a ga kot bôt ba ba yé maliga, ba bak ki ba téé sép.”

Mankéé Claus, nu a bé a yii i ñemkété ndap likoda, a nkal le: “Di bé emble hiki buk a bé pot.” Ndi kunda yada, a bi nogda le a nkon, ni le i bé béda le a nyodi i ndap likoda. Arthur a bi nyodi i ndap likoda tolakii a bé gwés bé nyodi, inyule a bé yi le a ga bana ha bé kunde i témb jôp i ngéda mankéé Rutherford a mba a nti nkwel.

I mbus ndék manut, a kahal nôgda loñge. A nkal le i ngéda a bé témb i ndap likoda, a nok bôt ba mbamb moo makeñi. Hala a kônde ti nye makénd. A yoñ makidik le a ga emble ndik i loñge nkwel u, to ibale i mbéda le a mbet i ngii nyôl. Mankéé Claus, nu a bééna 23 nwii ha i ngéda i, a bi léba njel i bet i ngii nyôl. Bahoma ba bé ba néhi i ngii ndap. A bi kal le kiki a bi kônde tiige bebee, a bi nok nkwel loñge loñge.

Ndi Arthur a bé bé nyetama. Yak mawanda mé mape ma bé i ngii nyôl. Wada wap le Frank Johnson, a pala tiige nye bebee, a kal nye le: “Baa u nla bana man ngwende nu a nhoo?”

Arthur a timbhe le: “Ñ, me gwé.”

Frank a kal le: “Di soohege le di tehe mut a gwé ngwende. Baa u yé i tehe i soso nhôôk libadô unu? U yé libadô li li yé ntéñék munu batone bana. Emblana Nkéésa loñge. I ngéda a nkal le: ‘Leglana, leglana,’ kida i minkôô mina mini.”

Arthur a bé a gwé ngwende i woo, nye ni mawanda mé, ba bemek le mankéé Rutherford a pot bibuk bi bi nyis nye le a kit minkôô. I mbus ngéda, mankéé Rutherford a pam i homa a nlôôha ba nseñ mu nkwel wé. Kiki a bé maséé ngandak, a ban-ga makénd momasôna, i nene le mankéé Rutherfod a bi lond i ngéda a bé kal le: “Ni ba bañga bôt ba mbôgi, ni téñbege ni Nwet. Ni kônde boñ biliya letee kwéha base i tjiba tjagda. Añlana ñañ nlam homa nyensôna. Nkôñ ’isi u nlama yi le Yéhôva a yé Nyambe, ni le Yésu a yé Kiñe i bikiñe ni Nwet nu bet. I kel ini i nlôôha ba nseñ ikété ñañ u bôt ba binam. Ni béñge, Kiñe i ñane! Ni gwé nson i legel bôt bobasôna i jam li. Jon añlana, añlana, añlana inyu Kiñe ni Ane yé!”

Arthur a bi kal le nye ni bini bilôk bikéé bipe ba bi kit minkôô, ba boñok biliya le libadô li hudla mbeñee. Inoñnaga ni ndoñi i “ADV,” i bibañga bini gwon bi bé ntilga mu libadô: “Añlana inyu Kiñe ni Ane.” (‘AVD’ a yé sem kwep nu buk i hop Ngisi le ‘Advertise’ i i nkobla le ‘añlana’ tole ‘boga mbôgi’).

NSON U U NLÔÔHA BA NSEÑ

Likoda li Cedar Point li bi hôla lôk kéé i diihe nson u u nlôôha ba nseñ le i añal ñañ nlam u Ane. I bôt ba bééna mahoñol malam, ba bé maséé i añal ñañ nlam. Nsañal wada nu ngéda yosôna i Oklahoma nyoo i Amérika, a bi tila le: “Di bi añal ñañ nlam i nkoñ i het ngandak bôt i bééna nson u makalak, i bé ki liyep ngandak.” A bi kal le i ngéda bôt ba bi nok i mam ma bé ikété i mbamble unu le L’Âge d’Or, “ba bé bôô maéya.” Jon a bi kal le: “Di yé maséé inyule di bi hôgbaha bo miñem.”

I Banigil Bibel ba, ba bi nôgda lelaa bibañga bi Yésu bi bi mpémél i kaat Lukas 10:2 bi yé nseñ. Yésu a bi kal le: “Libumbul li yé likeñi, ndi basal bôlô ba yé ndék.” I mamélél ma nwii, ba bi yoñ makidik i ke i añal ñañ nlam u Ane homa nyensôna.