Pôdôl man woñ jam li malal

NLEDEK JAM

Len a yé ndék nwii, bagwal bon ba bééna nsima i ba bôt ba bisu i kwel ni bon bap inyu mam ma malal. Ba bé le ba toñle bo mam ndék ni ndék, inoñnaga ni nwii nwap

Ndi i len ini, mam ma nhéñha. I kaat ini le, The Lolita Effect ni hop u Ngisi i nkal le: “Boñge ba nhoo yi mam ma malal ki ba yii ndik disiina di boñge, kayéle yak bititii bi bi ntagbe i télé inyu boñge bi mpôdôl mam ma malal.” Baa u nhoñol le hala yé loñge tole hala a yé béba jam inyu yap?

I YOM U NLAMA YI

Mam ma ma mpôdôl malal ma yé homa yosôna. Ikété kaat ni hop Ngisi ini le Talk to Me First, Déborah Roffman a ntila le, “minkwel, bôt ba nyuñga, bisima, bikaat, bibañga bi tjémbi, mam ma ntage i nkuu biliñgeliñge, matila, mintuk, mapep ma nhôñôs manyuñga (affiches publicitaires), biordinater, bitéléfôn bi yé nyonok ni bititii, matila ni mahoñol ma malal, kayéle ngandak boñge yak batitigi ba nla ndik hoñol le malal ma nlôôha ba nseñ.”

Bôt ba nyuñga yak bo ba gwé njom. Bôt ba nyuñga, ni banuñul ba mpémés mambot ma ma ntinde boñge i éba nyuu yap i mbégdé. “Bôt ba nyuñga ba nyi bibomb bi boñge batitigi loñge, ba nyi le ba nla pala kwo mu i hiandi hi. Kaat yada ni hop u Ngisi le So Sexy So Soon, yoñ i nkal hala. Njômbi i mam mana momasôna i ta bé le boñge ba bok mahoñol map mu jam li malal, ndi le ba somb gwom bi bi mpôdôl malal.”

I nyi hala i kôli bé. Kiki maselna ma yé ipôla i yi lelaa litôa li nke ni i ba loñge nluk matôa, hala ki nyen maselna ma yé ipôla i yi ngim mam i i mpôdôl malal ni i gwélél i yi i, inyu yoñ makidik malam.

I sem nkwep: Jon i len ini, di nlama hôla bon bés i “sélél ngap yap i hek pék” kayéle ba laa “yimbe maselna ipôla loñge ni béba.”—Lôk Héber 5:14.

I YOM U NLA BOÑ

Ba loñge ngwal. Hala a nla ba ndutu inyu ngwal i pôdôs man wé inyu mam ma malal. Bôlô yoñ i.—Litiñ li Bibel: Bingéngén 22:6.

U nômôs bañ nkwel. Iloole u bana ngim ngéda i tôbôtôbô inyu pôdôs nye inyu jam li, gwélél ngéda we ni nye ni yé ikété litôa, tole ni yé i sal bibôlô bi ndap. Kiki hihéga, iloole u kal nye le: “Baa mintén mintuk mini mi nlémél we? U nla kal le: “Inyuki bôt ba nyuñga ba ngwélél i nya bititii ini inyu nuñul?” I mbus ndimbhe yé, u nla ki bat nye le: “Kii we u nhoñol?”—Litiñ li Bibel: Ndiimba Mbén 6:6, 7.

Bana minkwel inoñnaga ni nwii nwéé. Boñge ba nwii 3 tole nwii mi 4 ba nla nigil i sébél gwom bi mbôô ni lelaa ba nlama yoñ yihe ni bôt ba ñôbôs boñge. I ngéda ba nkahal nañ, u nla toñle bo lelaa nwaa bo nlôm ba yé ba boñ inyu bana man. I mbus, i ngéda ba nkodop, (puberté) u nlama kônde toñle bo mam mape mu nyuu yap, inyu malal ni bikuu bi nla kwél bo ibale ba mbep gwélél nyuu yap.

Lôôs bo biniigana bi mahee. U pala niiga man woñ i ba maliga, telepsép ni i tina lipém. Hala a ga boñ le i ngéda u ga pôdôl jam li malal, u ga bana hikuu hi umi i het u nla ôñôl. U niiga bo i mam ni nhémle. Kiki hihéga, ibale ni ntehe le i ta bé loñge i lal ni mut we ngi biiba, kal nye hala. U toñle ki nye inyuki hala a yé béba, u añle ki nye bikuu bi nla kwél nye. Kaat yada le Beyond the Big Talk i nkal le: “Mañge wanda nu a nyi le bagwal bé ba ñoo malal ma nyega a ga keñgle mo.

Ba ndémbél. Maboñok moñ ma kihga ni biniigana bi mahee u niiga. Baa u nol i ngéda bôt ba njôhna ba podok mam ma malal? Baa mahabga moñ ma nyuñguu ngôñ malal? Baa u ngwés u nkiha ni bôda tole ni bôlôm, u kwelek ni bo? Maboñok ma, ma nla ôbôs biniigana bi mahee u ngwés le man woñ a tééda. Litiñ li Bibel: Rôma 2:21.

Bana litehge lilam. Malal ma yé likébla li Djob, ndi ndigi ikété libii nyen ma nla lona bés maséé ni mahak. (Bingéngén 5:18, 19) Toñle man woñ le, a ga ôt nseñ ni likébla li malal ikété libii, ibabé i nôgda ndutu to njôghe bôt ba yé ba bana iloole ba mbiiba.—1 Timôtéô 1:18, 19.