“Ba bé kônde yon ni maséé lôñni mbuu mpubi”

1, 2. Liké li Barnabas bo Saulô li bééna limbe jam li tôbôtôbô, lelaa nson wap u bé lama yônôs bibañga bi kaat Minson mi baôma 1:8?

KINJE loñge kel inyu likoda li Antiôkia! Ipôla i bôt bobasôna ba bé ha yokela, mbuu mpubi u bi pohol Barnabas bo Saulô inyu tjam miñañ minlam i bahoma ba yé haa.a (Minson mi baôma 13:​1, 2) Ngandak bôt i bé i ma gwel nson u. Ndi, ba bé ke ndik i het likoda li bikristen li bi mal ôm minkañ. (Minson mi baôma 8:14; 11:22) Lisañ lini, ba ñep Barnabas bo Saulô (lôñni Yôhanes nu jôl ki le Markô, kiki nhôla wap) i minkoñ i het libim li bôt li nyi bé ñañ nlam.

² Hala a yé bebee le 14 nwii le Yésu a kal banigil bé le: “Ndi n’a kôhna ngui i ngéda mbuu mpubi w’a lo i ngii nan, ha nyen n’a ba mbôgi yem i Yérusalem, i Yudéa yosôna ni i Samaria, letee ni masuk ma hisi.” (Minson mi baôma 1:8) Nson u mondo u Barnabas bo Saulô u ga yônôs ini mbañ i Yésu!b

“Pohlana . . . inyu nson” (Minson mi baôma 13:​1-12)

3. I hiai hi bisu inyuki i bé ndutu i ke i mabôga ma ma bé haa?

³ I len ini, bikei kiki bo matôa tole avion, bi nhôla bés i boñ mimbôñgô mi maké i ndik ngeñ. Ndi i hiai hi bisu hi N.Y., hala bé nyen mam ma bé. Ha ngéda i, libim li bôt li bé ke ndik ni makôô, i minloñ mi bé mimbe. Inyu ngim kel, mut a bé le a ke to 30 ma kilôméta, a bak nwaak kiyaga!c Jon, to ibale ba bé maséé i bôdôl nson wap u mondo, Barnabas bo Saulô ba bé yi le ba bé lama boñ ngandak biliya ni ngandak bisesema inyu yônôs wo.​—Matéô 16:24.

4. (a) Kii i bi tinde mimañ i pohol Barnabas bo Saulô, kii ini lôk kéé ipe i bi boñ? (b) Lelaa di nla nit lôk kéé ntôñ u mbééga minson mi mondo?

⁴ Inyuki mbuu mpubi u bi kal le Barnabas bo Saulô ba “pohlana . . . inyu nson”? (Minson mi baôma 13:2) Bibel i nti bé ndimbhe. Di nyi ndik le mbuu mpubi won u bi tinde lôk kéé i pohol i bôt bana. Yom to yada i ñéba bé le bapôdôl ni balét ba Antiôkia ba bi tjél nôgôl i oda i. Maselna ni hala, ba bi nit makidik ma. Hégda maséé Barnabas bo Saulô ba bi nôgda i ngéda lôk kéé i bi ‘kéhi moo i ngii yap ba om bo.’ (Minson mi baôma 13:3) Yak bés i len ini, di nlama nit lôk kéé ntôñ u mbééga minson mi mondo kiki bo mimañ ikété likoda. Ilole di kil bo njôñ, di nlama ti bo “lipém iloo hihéga ikété gwéha inyu nson wap.”​—1 Tésalônika 5:13.

5. Toñol lelaa likalô i ôn i Kiprô li bi tagbe?

⁵ Ba bi bol ni makôô i tison Sélukia, libôñ jada bebee ni Antiôkia, i het bisitima bi bé telbene. Barnabas bo Saulô ba bi yoñ sitima inyu ke i ôn i Kiprô, liké li bé bebee le 200 kilôméta.d Barnabas a bi gwéé i Kiprô, jon a bé maséé i ke añal ñañ nlam nyoo libôga li. Kiki ba bi bol i tison Salami, libôñ li li bé i pes likôl li ôn i Kiprô, bona Saulô ba bi lep bé ngéda. Bitéé bi lôñi, “ba bôdôl añal bañga i Nyambe i mandap ma bibégés ma Lôk Yuda.”e (Minson mi baôma 13:5) Ba bi tjam ñañ nlam mu ôn i yosôna, bebek ba téak likalô i bitison bikeñi mu njel yap. Inoñnaga ni njel ba bi pohol, ba bi lama ke liké li makôô, iloo 150 kilôméta.

6, 7. (a) Njee a bé Sergiô Paulô, inyuki Bar-Yésu a bi noode kéñ nye le a emble ñañ nlam? (b) Kii Saulô a bi boñ inyu kéñ ngolba i Bar-Yésu?

⁶ I hiai hi bisu, Kiprô a bé nyonok ni kwéha base. Hala a bi tibil nene i tison i Pafôs i pes hiônk i ôn i het Barnabas bo Saulô ba bi boma mut wada le “Bar-Yésu a bé mut makañ ni mpôdôl bitembee.” A bé lôñni ngomin i pes mbok le Sergiô Paulô, nu a bé mut a nyi jam.f Ha ngéda i, ngandak bon ba Lôk Rôma ba ba bi ke i bisuklu ba bééna lem i bat mahôla ma bôt ba makañ tole ma bayitjôdôt inyu yoñ makidik ma tôbôtôbô. Yak “mut a nyi jam” kiki Sergiô Paulô a bé boñ hala. To hala yaa, Sergiô Paulô “a bééna toi ngôñ i emble bañga i Nyambe.” Hala a bi lémél bé Bar-Yésu nu ba bé sébél ki le Élimas inyule a bé “mut makañ.”​—Minson mi baôma 13:​6-8.

⁷ Bar-Yésu a bé kolba ñañ nlam u Ane. Inyu ke ni bisu i ba ntipék nu Sergiô Paulô, a bé lama “kéñ ngomin i pes mbok njel le a hémle bañ.” (Minson mi baôma 13:8) Ndi, Saulô a bé bé le a neebe le mut makañ a kéñ Sergiô Paulô i emble nwin. Jon, kii Saulô a bi boñ? Ñañ u nkal le: “Ha nyen Saulô, nu ba nsébél ki le Paul, a yon ni mbuu mpubi, a nun nye siim, a kal le: ‘A we nu u yé nyonok ni mintén mi malôga nwominsôna lôñni mintén mi mam mabe nwominsôna, a we nu u yé man Nsohop, ñoo mam momasôna ma téé sép, baa w’a waa bé boñ le manjel ma téé sép ma Yéhôva ma kodop? Nun-ki, woo u Yéhôva u yé i ngii yoñ, w’a kwo ndim, w’a tehe bé mapubi ma hiañgaa inyu ngim ngéda.’ Kunda yada, ond ni jiibe bi kwél nye, a kenek a nkiiña, a yéñék mut le a gwel nye woo inyu éga nye.”g Kii i hélha jam ini i bi lona? “Kiki ngomin i pes mbok a ntehe i jam li ntagbe, a yila nhémle inyule biniigana bi Yéhôva bi bi hélés nye.”​—Minson mi baôma 13:​9-12.

8. Lelaa di nla nigle makénd ma Paul i len ini?

⁸ Paul a bi kon bé Bar-Yésu woñi. Yak bés di kon bañ bakolba bés woñi i ngéda ba nsômbôl tômbôs hémle i bet ba ngwés emble ñañ nlam u Ane. I yé maliga le, di nlama yoñ yihe le bibuk gwés “bi ba bilam ngéda yosôna, nnéhak ni bas.” (Kôlôsé 4:6) Ndi i ta bé inyule hala a nla unbaha ngim bôt jon di nlama tjél hôla i bet ba ngwés maliga. Di kon bañ to woñi i yelel bikwéha bi biniigana bi bi nwaa bé “boñ le manjel ma téé sép ma Yéhôva ma kodop,” kiki Bar-Yésu a bé boñ. (Minson mi baôma 13:10) Kiki Paul, di añal ñañ nlam ni makénd, di hôla ki i bôt bobasôna ba ngwés maliga. To hala kii Yéhôva a mboñ ha bé bihélha bi mam kiki i ngéda Paul, di nla ba nkwoog nkaa le a ga gwélél mbuu wé mpubi inyu ôt ba bobasôna ba gwé miñem minlam.​—Yôhanes 6:44.

“Jam i pot inyu ti litén makénd” (Minson mi baôma 13:​13-43)

9. Imbe ndémbél ilam Paul bo Barnabas ba bi yigle i bet ba ñéga likoda i len ini?

⁹ Mam ma bi héñha i ngéda Paul Barnabas ni Markô ba bi nyodi i Pafôs inyu ke i Pergé, mu nkoñ u Asia Ntitigi. Ba bi boñ 250 kilôméta i tuye. Minson mi baôma 13:​13, a gwé bibuk bini le “Paul ni bôt ba bé lôñni nye.” Bibañga bini bi ñéba le nano, Paul nyen a bé éga nson wap. Ndi, yom to yada i ñéba bé bés le Barnabas a bé kil nye njôñ. Maselna ni hala, bo iba ba bi ke ni bisu i sal ntôñ inyu boñ sômbôl i Djob. Paul bo Barnabas ba yé loñge ndémbél inyu lôk kéé i i ñéga likoda i len ini. Ilole ba jôp i pémsan, bikristen bi mbigda bibañga bi Yésu bini le: “Ni yé lisañ li bôt.” A nkônde ki le: “Nu ni nu a mbédés nyemede a’ suhlana; ndi nu ni nu a nsuhus nyemede a’ bédhana.”​—Matéô 23:​8, 12.

10. I nyodi i Pergé inyu ke i Antiôkia i Pisidia, liké li bé lelaa?

¹⁰ I ngéda ba bi bol i Pergé, Yôhanes Markô a bi tjôô Paul bo Barnabas, kunda yada inyu témb i Yérusalem. Bibel i nkal bé inyuki a bi yoñ makidik ma. Ndi hala a bi tômbôs bé Paul bo Barnabas, ba bi ke ni bisu, ba pam i Antiôkia i Pisidia, tison i i yé i nkoñ u Galatia. Liké li makôô li, li bé bé bun. Inyu bol i Antiôkia nunu, i bé béda le ba bet dikôa jam kiki bo 1 100 méta tole iloo ha. Miñañ mi nkal le mintonba mi bé ki mu dikôa di. I nene yak le ha ngéda i, Paul a bé nok bé loñge.h

11, 12. Kii Paul a bi boñ inyu yoña i bet ba bé emble nye i ndap bibégés i Antiôkia i Pisidia?

¹¹ I Antiôkia i Pisidia, Paul bo Barnabas ba bi jôp i ndap bibégés i kel sabat. Ñañ u nkal le: “I mbus lisoñgol li mbén Môsi ni bikaat bi Bapôdôl i mbamba, baane ba ndap bibégés ba om bôt i kal bo le: ‘A bôt, a lôk kéé, ibale ni gwé jam i pot inyu ti litén makénd, poda.’” (Minson mi baôma 13:15) Ha nyen Paul a bi telep, a yoñ hop.

¹² A bi ôt mahoñol ma bôt ba bé emble nye, a kal le: “A bôt, a bon ba Israel ni bé bape ba ni nkon Nyambe woñi.” (Minson mi baôma 13:16) A bé pôdôl Lôk Yuda ni bôt bape ba ba bi jôp i base i Lôk Yuda. Ndi lelaa a bi boñ inyu yoña bo, ki le ba bé ngi neebe le Yésu a yé Mésia? A bi bôk a ti dinyo malép di ñañ u Lôk Yuda. A toñol le Yéhôva a bi “ti ki litén lipém i ngéda ba bé niñ kiki bakén ba bôt i loñ Égiptô,” ni lelaa i mbus kobla yap, Nyambe “a hônba bo i ñoñ” 40 ma nwii. Paul a bi toñol ki lelaa Lôk lsrael i bi tjé matén inyu yoñ Hisi hi likak, ni lelaa Yéhôva a bi “ti bo nkoñ wap kiki ngababum.” (Minson mi baôma 13:​17-19) I mpôna le a bé tiimba ngim minlôñ mi Bitilna ba bi tip añ i mbamba, mi Lôk Yuda i bééna lem i añ i kel sabat. Ibale i jam li jon a bi boñ toi, hala ñéba ndik le Paul a bé yi toi “yila mam momasôna inyu mintén mi bôt nwominsôna.”​—1 Korintô 9:22.

13. Lelaa di nla tihba miñem mi bôt ba ñemble bés?

¹³ Yak bés di nlama boñ biliya i ti i bet di mboma i likalô ngôñ i emble bés. Kiki héga, ibale di nkwel ni mut ndi di yi i base a yé, hala a nla ba jam li ntomb i pohol miño mi minkwel mi mi nla lôôha lémél nye. Di nla yak sima minlôñ mi Bibel a nyi. I nla ki ba loñge le nyemede a añ nwo mu Bibel yé. Di yéñ manjel i tihba miñem mi bet ba ñemble bés.

14. (a) Bimbe bibañga Paul a bi gwélél inyu jubus ñañ nlam inyu Yésu, mambe mabéhna a bi ti? (b) Lelaa limut li bi boñ ngéda li bi emble nkwel u Paul?

¹⁴ I mbus, Paul a bi éba lelaa ndaye i bikiñe i bi bol yak “ntohol le Yésu,” ni le Yôhanes Nsôble nyen a bé bôk nye i bisu. Paul a bi toñol ki lelaa ba bi nol Yésu, i mbus, a tuge. (Minson mi baôma 13:​20-37) Paul a kônde le: “Yina ni, a lôktata, le ni njel i mut nunu nyen di yé i añle bé nwéhél i bibéba . . . Ni njel i mut nunu nyen nu a nhémle a’ kéla le a yé nginsohi.” Ñôma Paul a béhe ki bo le: “Jon yoña yihe le i jam li yé ntilga ikété bikaat bi Bapôdôl li kwél bañ bé: ‘Nuna-ki! A bôt ba diyana, ni hel, ni tjiba ki, inyule me yé i boñ nson munu dilo dinan, nson le ni yé mbén i hémle to ibale mut a ntibil toñle bé wo.’” Paul a bi hel i ngéda a bi tehe i jam bôt ba bi boñ i mbus nkwel wé. Bibel i nkal le, “Bôt ba soohe bo le ba añle ki bo i mam ma i kel sabat i noñ.” Kiki likoda li bi mal i ndap bibégés, “ngandak Lôk Yuda ni bôt ba mbégés Nyambe ba ba bi jôp i base i Lôk Yuda, ba noñ Paul bo Barnabas.”​—Minson mi baôma 13:​38-43.

“Di nhielba inyu ke yak bôt ba matén” (Minson mi baôma 13:​44-52)

15. Kii i bi tagbe i kel sabat i bé noñ ha?

¹⁵ I kel sabat i bé noñ ha, “bebee le tison yosôna” i kodba inyu emble Paul. Hala a bi lémél bé Lôk Yuda ihogi, “ni béba ñem, i bôdôl kolba i mam Paul a bé kal.” Ha nyen Paul bo Barnabas ba bi pot ni makénd, ba kal bo le: “I bak nseñ le bé bon ni nok ndugi bañga i Nyambe. Ndi hala kiki ni yé i tjél yo, ni undga ki le ni kôli bé kôhna niñ boga, nuna-ki, di nhielba inyu ke yak bôt ba matén. Inyule Yéhôva a nti bés oda ni bibañga bini le: ‘Me ntéé we le u ba mapubi inyu biloñ bipe, le ndi u añal njel yem tohi letee ni makas ma ’isi.’”​—Minson mi baôma 13:​44-47; Yésaya 49:6.

16. Lelaa Lôk Yuda i bi boñ i ngéda Paul bo Barnabas ba bi pôdôs bo ni makénd? Kii Paul bo Barnabas ba bi boñ i ngéda ba bi bôdôl tééñga bo?

¹⁶ I ngéda bôt ba biloñ bipe ba bi nok hala, ba bé maséé, “yak i bôt bobasôna ba bééna libak lilam inyu kôhna niñ boga ba yila bahémle.” (Minson mi baôma 13:48) Bañga i Yéhôva i pala tjama mu nkoñ u wonsôna. Ndi Lôk Yuda i bé bé maséé. Paul bo Barnabas ba bi kal Lôk Yuda le bon ba bé bôt ba bisu i nok bañga i Djob, ndi to hala, ba bi top bé hémle Mésia ba tjôô nye. Jon Djob a bi kéés bo a kôm ki bo mbus. Bibel i nkal le ha nyen “Lôk Yuda i tinde mintôô mi bôda mi mi bé kon Nyambe woñi, lôñni bañga bôt i tison, ba bôdôl tééñga Paul bo Barnabas, ba luhul bo mu nkoñ wap.” I ngéda ba bi bôdôl kolba bo, kii Paul bo Barnabas ba bi boñ? Ba bi “kumb lipum li biték li li bé mu makôô map inyu boñ le hala a ba mabéhna inyu yap; i mbus, ba ke i Ikônium.” Baa hala a bi tjé likoda li bikristen li Antiôkia i Pisidia? To jam! Paul bo Barnabas ba bi ke ndi banigil ba ba bi yégle, “ba bé kônde yon ni maséé lôñni mbuu mpubi.”​—Minson mi baôma 13:​50-52.

17-19. Lelaa di nla nigle loñge ndémbél i Paul bo Barnabas, inyuki hala a mboñ le di kee ni bisu i ba maséé?

¹⁷ I jam Paul bo Barnabas ba bi boñ i ngéda ba bé kolba bo li niiga bés ngandak mam. To i ngéda i bôt ba gwé bitel bikeñi munu nkoñ ’isi ba nsôña nson wés, di nsomol bé. Di nyi ki le i ngéda bôt ba Antiôkia ba bi tjél emble ñañ nlam, Paul bo Barnabas ba bi “kumb lipum li biték li li bé mu makôô map.” Liboñok li, li bé éba bé le ba bé ñunbak, ndi ba bé éba ndik le hala a ga ba bé njom yap ibale i bôt ba ba ntjiba. Ba bé yi le ba nla bé yoñ makidik inyu bôt bape, hiki mut nyen a nlama pohol i emble ñañ nlam tole i tjél emble wo. I makidik ba bé le ba yoñ, ma bé le ba kee ni bisu i añal ñañ nlam. Inyu hala nyen ba bi kit le ba ga ke ni bisu. Ba bi yoñ njel inyu ke i tison i Ikônium!

¹⁸ I ngéda Paul bo Barnabas ba bi yék lôk kéé i Antiôkia i Pisidia, kii i bi yiga tagbe nyoo? I yé maliga le ngolba i bé ndi to hala, ba bé maséé. Yésu a bi kal le: “Maséé ni bôt ba ñemble bañga i Nyambe, ba téédaga ki yo!” (Lukas 11:28) I jam li, jon banigil ba Antiôkia i Pisidia ba bi yoñ makidik i boñ.

¹⁹ Kiki Paul bo Barnabas, di kee ni bisu i bigda le di nlama añal ñañ nlam, mbegee yés i. I bet ba ñemble bés, ba gwé kunde i pohol too ba ga neebe tole ba ga tjél ñañ nlam. Ibale di ntehe le ba ntjél emble, ndémbél i lôk kéé i hiai hi bisu i nla ti bés makénd. Ibale di ngwés maliga, di nwahak le mbuu mpubi won u éga bés, yak bés d’a tééda maséé més to ibale ngolba i nai.​—Galatia 5:​18, 22.