“A lédhak makoda”

1-3. (a) Njee Paul a bi pohol inyu liké jé li nyônôs iba, a bé lelaa? (b) Kii di ga nigil munu i pes ini?

MU KIKI ba yé ke mu liké jap, tison i mbus tison, ñôma Paul a yé béñge mañge wanda a yé nye ipañ. Jôl jé le Timôtéô. A yé njohok a ban-ga ngui, a nla bana jam kiki bo 20 ma nwii. Kiki ba yé nyodi i Listra ni Ikônium, Timôtéô a yé ke haa ni mbai yé. Mam m’a tagbe lelaa nyoo i bisu? Kiki liké jé li nyônôs iba li, Paul nyemede a nkon bé woñi, a nyi i yom i mbem bo. A nyi le ba ga boma ngandak manoodana, jon a nla badba le baa Timôtéô a ga pamba?

² Paul a mbôdôl Timôtéô ñem, bebek iloo Timôtéô nyemede nu a yé suhulnyuu. I mam ma bi tip tagbe ma bi kwés Paul nkaa le a nlama sal ni mut nu a nla toi nit nye mu maké mé. Paul a nyi le i bôlô i mbem bo, hala wee i yuuga ni nit makoda, i ta bé jam li ntomb; i mbéda le i lôk kéé i nyuuga makoda i bana ñem ngui, i salak ikété adna. Inyuki Paul a nhoñol hala? Bebek inyule a mbigda i ngimanôgla a bi tip bana bona Barnabas.

³ I pes ini i ga niiga bés lelaa di nla sañgal mindañ i ngéda ngimanôgla i nkwo. Di ga tehe ki inyuki Paul a bi pohol Timôtéô inyu yéga nye, di ga tibil ki yi umbe nson bagwélél ba makiiña ba ngwel i len ini.

“Nano, di témbék, di yuuga lôk kéé” (Minson mi baôma 15:36)

4. Inyuki ñôma Paul a bi ke liké jé li nyônôs iba?

⁴ I pes 14 i kaat ini, di bi tehe le lôk kéé ina, hala wee Paul, Barnabas, Yuda, ni Silas, ba bi nit likoda li Antiôkia i ngéda ba bi añle bo makidik juu li bakena ntôñ li bi yoñ inyu jam li likwee. I mbus ha, kii Paul a bi boñ? A bi kal Barnabas le: “Nano, di témbék, di yuuga lôk kéé i bitison gwobisôna i het di bi añal bañga i Yéhôva inyu tehe lelaa ba yé.” (Minson mi baôma 15:36) Njômbi yé i bé ndik bé le ba yuuga lôk kéé i bi tip yi maliga. Kaat Minson mi baôma i ntoñle bés inyuki ñôma Paul a bi ke liké jé li nyônôs iba li. Pog, liké li, li bi hôla Paul i ke ni bisu i yis lôk kéé makidik juu li bakena ntôñ li bi yoñ. (Minson mi baôma 16:4) Iba, kiki a bé ngwélél makiiña, a bé sômbôl nit bilôk bikéé ikété makoda ni hôla bo i bana hémle i ngui. (Rôma 1:11, 12) I len ini, lelaa ntôñ u Mbôgi Yéhôva u noñ ndémbél i baôma?

5. I len ini, lelaa Juu li bakena ntôñ li ñéga makoda, li tinak ki mo makénd?

⁵ I len ini, inyu éga ntôñ wé, Yésu a ngwélél Juu li bakena ntôñ li Mbôgi Yéhôva, hala wee ngim lôk kéé i i tiñi ni Djob, i bak minhook. Inyu ti lôk kéé maéba ni makénd ikété makoda ma nkoñ ’isi momasôna, Juu li bakena ntôñ li ngwélél biléta, bikaat (i mapep ni i internet), makoda ma hiki sonde, yak ni makoda makeñi, ni manjel mape ki. Inyu yi lelaa mam ma ntagbe ikété hiki likoda, Juu li bakena ntôñ li ngwélél bagwélél ba makiiña. Juu li bakena ntôñ jon li ntéé ngim minhôôlak mi mimañ bagwélél ba makiiña; ba yé dikôô ni nkoñ ’isi wonsôna.

6, 7. Mimbe minson bagwélél ba makiiña ba ngwel i len ini ikété makoda?

⁶ I ngéda ngwélél makiiña a nyuuga ngim likoda, a ntôñ hiki mut, a boñok ki biliya i ti nye makénd i pes i mbuu. Kii i nhôla nye i yônôs i njômbi i? A noñ ndémbél i bagwélél ba makiiña ba hiai hi bisu kiki bo Paul. Ñôma Paul a bi kal Timôtéô, ngwélél makiiña numpe le: “Añal bañga i Nyambe; ligip i boñ hala bihôô bihôô i loñge ngéda ni i béba ngéda; kodol, ti mabéhna ma ngui, ti maéba, ni wongut yosôna lôñni likeñge i niiga. . . . Boñ nson u ñañal ñañ nlam.”​—2 Timôtéô 4:2, 5.

⁷ Inoñnaga ni mabéhna ma nyen ngwélél makiiña bo nwaa, ibale a yé mbiibaga, ba nyéga lôk kéé inyu téé mintén mi likalô nwominsôna. Kiki ngwélél makiiña a yé ntéé likalô nu makénd, a bak loñge nniiga, hala a nti bilôk bikéé makénd i noñ ndémbél yé. (Rôma 12:11; 2 Timôtéô 2:15) Bagwélél ba makiiña ba nlôôha gwés lôk kéé, jon ba yé bebee i boñ bisesema inyu yap. Ba yé bebee i ti ngui yap ni ngéda yap inyu yuuga bilôk bikéé i ngéda sép, ni i ngéda mbéñ, to numbe homa lôk kéé i nla bane. (Filipi 2:3, 4) Mu minkwel nwap, ba ngwélél Bibel inyu ti lôk kéé yap biniigana, makénd, yak ni mabéhna. Ibale lôk kéé i nigle bilem bilam bi bagwélél ba makiiña, yak hémle yap i ngui, ki hala a ga bane bo nseñ kiyaga.​—Lôk Héber 13:7.

“Hiun hikeñi hi kala” (Minson mi baôma 15:37-41)

8. Kii Barnabas a bi boñ i ngéda Paul a bi kal nye le ba tiimba yuuga makoda?

⁸ Barnabas a bi neebe mahoñol ma Paul, i tiimba ke “yuuga lôk kéé.” (Minson mi baôma 15:36) Bo iba ba bé sal ntôñ, ba bé yi ki minkoñ nwominsôna ni lôk kéé ba bé lama yuuga. (Minson mi baôma 13:2-14:28) Hala a bé nene kiki loñge jam le ba témb ba sal ntôñ. Ndi ngoo le ngimanôgla i bi pam. Kaat Minson mi baôma 15:37 i nkal le: “Barnabas a nai ndigi le a nkena Yôhanes, nu ba nsébél ki le Markô.” Barnabas a bé ti ndigi bé mahoñol. Ndi ‘a bi nai ndigi’ le yak Markô, nu a bé mut wé lihaa, a kee ni bo.

9. Inyuki Paul bo Barnabas ba bi nôgla bé?

⁹ Hala a bi lémél bé Paul. Inyuki? Ñañ u ntoñol le: “Ndi Paul a bé gwés bé le ba kena nye [Markô] inyule a bi yék bo i Pamfilia, a ke bé lôñni bo inyu gwel nson.” (Minson mi baôma 15:38) I yé maliga le, Markô a bi yéga Paul bo Barnabas mu liké jap li bisu, ndi a bi tjôô bo i njel. (Minson mi baôma 12:25; 13:13) Ba bi ke bé to haa, ba bi pam ndik i Pamfilia, ha nyen Markô a bi yék bo inyu témb i Yérusalem. Bibel i nkal bé bés inyuki Markô a bi kena bé nson wé ni bisu, ndi ñôma Paul a bi tehe le makidik mé ma bé bé malam. Bebek, Paul a bé badba too Markô a yé mut ba nla toi bôdôl ñem.

10. Mam ma bi tagbe lelaa i mbus ngimanôgla Paul a bi bana ni Barnabas?

¹⁰ Barnabas, nye, a bi nai ndigi le ba kena Markô. Yak Paul a nai le ba nkena bé nye. Minson mi baôma 15:39 a nkal le: “Ha nyen hiun hikeñi hi kala ipôla yap, kayéle hiki mut a yoñ yé njel.” Barnabas a bi yoñ Markô, ba ke i Kiprô, i ôn i het Barnabas a bi gwééne. Paul nye a kena liké jé ni bisu, inoñnaga ni ntjega wé. Ñañ u ntoñol le: “Ndi Paul a pohol Silas; kiki lôk kéé i mal bat Yéhôva le a unda Paul konangoo i mbuma ñañ, a ke.” (Minson mi baôma 15:40) Silas bo Paul ‘ba tagbene i Siria ni i Kilikia, ba lédhak makoda.’​—Minson mi baôma 15:41.

11. Bimbe bilem bilam bi yé nseñ inyu sañgal mindañ?

¹¹ I ñañ unu, u nhôñlaha ndik bés le bésbobasôna di yé bikwéha. Juu li bakena ntôñ jon li bi bééga Paul bo Barnabas nson tôbôtôbô unu. I nene le, i mbus ngéda Paul a bi ba mu i juu li bakena ntôñ. To hala kiki Paul bo Barnabas ba bé minhôôlak mi bikristen, i kel i, ba bi bana bé hôtnyuu. Ndi baa ba bi kida hala? Tolakii ba bé bikwéha bi bôt, Paul bo Barnabas ba bééna suhulnyuu, ba boñok biliya i nigle Yésu Kristô. Jon ba bi nwas bé le, i ngimanôgla i, i boñ le ba ba ha bañ mawanda. Di yé nkwoog nkaa le, i mbus ngéda ba bi nwéhlana, ba kôp ki nsañ. (Éfésô 4:1-3) Sôk i nsôk, yak Paul bo Markô ba bi ke ni bisu i nsal ntôñ.a​—Kôlôsé 4:10.

12. Bimbe bilem bilam batééda bémba ba len ba nlama bana inyu nigle Paul bo Barnabas?

¹² To Barnabas to Paul, ba bééna bé lem i hoo unup. Barnabas a bé yiba kiki mut liyômba ni mut likap​—jon ilole ba sébél nye ni jôl jé le Yôsep, baôma ba bi o nye jôl lipe le Barnabas, hala wee “Man nu hogbe.” (Minson mi baôma 4:36) Yak Paul a bé yiba kiki mut loñgeñem, a ban-ga ki gwéha ikeñi inyu lôk kéé. (1 Tésalônika 2:7, 8) Kiki lôk kéé ini yo iba, mimañ nwominsôna, hala wee yak bagwélél ba makiiña, ba nlama ke ni bisu i bana suhulnyuu, ba nlama tôñ mini mimañ mimpe, ba ébga ki lôk kéé loñgeñem.​—1 Pétrô 5:2, 3.

‘A bééna mbôgi ilam inyu yé’ (Minson mi baôma 16:1-3)

13, 14. (a) Njee a bé Timôtéô, imbe ngéda Paul a bi bôk a boma nye? (b) Kii i bi boñ le ñôma Paul a yimbe Timôtéô? (c) Umbe nson ba bi bééga Timôtéô?

¹³ I liké jé li nyônôs iba, Paul a bi yuuga i ndék makoda i bé mu nkoñ u Galatia, i het Lôk Rôma i bé ane. Bibel i nkal le: “A pam i Derbé ni i Listra.” I nkônde ki le: “Nnigil wada a bé nyoo, jôl jé li bé le Timôtéô. A bé man ngond Lôk Yuda i i bé hémle, ndi isañ a bé man Grikia.”​—Minson mi baôma 16:1.b

¹⁴ I nene le, Paul a bi boma Timôtéô ni lihaa jé i liké jé li bisu, bebee ni nwii 47 N.Y. Ndi munu liké jé li nyônôs iba, hala wee nwii ima tole maa i mbus ngéda, nyen a bé nhelek i tehe mahol ma mañge wanda nunu le Timôtéô. Inyuki? Inyule lôk kéé “i bé ti mbôgi ilam inyu yé.” Ndik i libôga jé jotama bé nyen ba bé pot loñge inyu yé, ndi yak i mabôga mape. Ñañ u nkal le lôk kéé i Listra ni i Ikônium (tison i i bé 30 ma kilôméta ni Listra) i bé ti mbôgi ilam inyu Timôtéô. (Minson mi baôma 16:2) Mbuu mpubi u bi tinde mimañ i bééga i mañge wanda nunu nson nkeñi. Nson u, u bé le a nit Paul bo Silas mu nson wap u makiiña.​—Minson mi baôma 16:3.

15, 16. Inyuki lôk kéé i bé ti Timôtéô mbôgi ilam?

¹⁵ Tolakii a bé mañge wanda, inyuki ba bé ti Timôtéô mbôgi ilam? Baa inyule a bé yi jam ngandak, tole inyule a bé nlam, tole a bi gwééna ngap i tôbôtôbô? I nya mam i yon bôt ba binam ba nlôôha diihe. Yak mpôdôl Samuel a bi kwo mu hiandi hi. Ndi Yéhôva a bi bigdaha nye le: “Mut binam a ntehe bé mam kiki Nyambe, mut binam a ntehe i mam ma nene i mis, ndi Yéhôva a ñañ miñem.” (1 Samuel 16:7) Timôtéô a bééna bilem bilam, jon lôk kéé i bé ti mbôgi ilam inyu yé.

¹⁶ Ngandak nwii i mbus, ñôma Paul a bi pôdôl bilem bilam bi Timôtéô. A bi sima libak jé lilam, gwéha yé inyu lôk kéé, ni makénd a bééna inyu gwel minson nwé. (Filipi 2:20-22) Timôtéô a bé yiba ki inyu ‘hémle yé i i bééna bé bihéñba.’​—2 Timôtéô 1:5.

17. I len ini, lelaa boñge ba wanda ba nla nigle Timôtéô?

¹⁷ I len ini, ngandak boñge ba wanda i noñ ndémbél i Timôtéô, i ngéda ba mboñ biliya i bana bilem bilam bi bi nlémél Djob. To hala kii ba ngi yii boñge, ba gwé jôl lilam i bisu bi Yéhôva yak i bisu bi bilôk bikéé. (Bingéngén 22:1; 1 Timôtéô 4:15) Hémle yap i gwé toi bé bihéñba, hala wee ba mboñ bé kiki bo le ba nsélél Djob ndi i mbus ni mbus, ba boñok mam mabe. (Tjémbi 26:4) Hala a mboñ le ngandak ikété yap, kiki Timôtéô, ba nlôôha ba nseñ inyu likoda. I ngéda ba nyila batéé likalô, ba ti bomede nkikip yak Yéhôva, i mbus ba sôblana, ba nti ki likoda jolisôna makénd!

“Makoda ma bi kônde bana ngui ikété hémle” (Minson mi baôma 16:4, 5)

18. (a) Mimbe minson mi tôbôtôbô Paul bo Timôtéô ba bi gwel? (b) Bimbe bisai hala a bi lona makoda?

¹⁸ Paul bo Timôtéô ba bi sal ntôñ ngandak nwii. Ba bé bagwélél ba makiiña, ba gwelek minson juu li bakena ntôñ li bé ti bo. Bibel i nkal le: “Kiki ba bé ke mu bitison, ba bé yis lôk kéé makidik baôma ni mimañ mi Yérusalem ba nyoñ, inyu boñ le hiki mut a noñ mo.” (Minson mi baôma 16:4) Ibabé pééna, makoda ma bé noñ bitelbene baôma ni mimañ mi Yérusalem ba bé ti bo. Hala a bi boñ le “makoda ma bi kônde bana ngui ikété hémle, yak nsoñgi wap u bedek hiki kel.”​—Minson mi baôma 16:5.

19, 20. Inyuki bikristen bi nlama nôgôl “i bôt ba ñéga” bo?

¹⁹ I len ini, ni suhulnyuu, Mbôgi Yéhôva i nôgôl “i bôt ba ñéga” bo, hala a nlona ki bo bisai. (Lôk Héber 13:17) Kiki mam ma nkoñ ’isi unu ma nhéñha hiki ngéda, i nlôôha ba nseñ le di noñ biniigana ni bitelbene bi “nkol u maliga ni u pék.” (Matéô 24:45; 1 Korintô 7:29-31) Hala a ga boñ le di bana hémle i ngui, ni ki le di “hooba bañ to liton li mahindi ma nkoñ ’isi.”​—Yakôbô 1:27.

²⁰ I yé maliga le mimañ, hala wee yak i lôk kéé i i yé i Juu li bakena ntôñ, mi yé bikwéha bi bôt kiki Paul, Barnabas, Markô ni mini mimañ mimpe mi hiai hi bisu. (Rôma 5:12; Yakôbô 3:2) Ndi di nla bôdôl Juu li bakena ntôñ ñem, inyule i bilôk bikéé bi, bi noñ i yom i yé ntilga ikété Bibel, bi noñok ki ndémbél i baôma. (2 Timôtéô 1:13, 14) Hala a mboñ le makoda ma kônde bana ngui ikété hémle.