Biniigana di ñôt kiki Yésu a bi bulus bret i nya hélha

1. Lelaa bôt ba bé tehe bret i ngéda kôba?

BRET bi bé jéba ngandak i ngéda kôba. (Bibôdle 14:18; Lukas 4:4) Kiki bret bi bé nseñ ngandak, jon Bibel i mbéna gwélél i buk ini le “bret” tole koga, inyu pôdôl bijek. (Matéô 6:11) Yésu a bi bulus bret ngélé iba; i manyaga ma, ma yé mu nsoñgi u manyaga mé ma ma nyiba ngandak. (Matéô 16:9, 10) Ba mpôdôl ñañ wada mu i kaat Yôhanes pes 6. Kiki di mba di nwan wo, di ga ôt biniigana bi bi nla hôla bés i len ini.

2. Inyuki i bé béda ngandak bijek?

² I ngéda baôma ba Yésu ba bi mal hônd i likalô, ba bé nwaak ngandak. Yésu a jôp i môngô ni bo, ba yap tuye Galiléa inyu boñ le ba noi. (Markô 6:7, 30-32; Lukas 9:10) Ba pam i ngim homa a yé nwee, i Bétsaida. Ndi i mbus ndék ngéda, dikôô di bôt di di bi nok le Yésu a yé nyoo, di lo i tehe nye. Yésu a bi boñ bé wee a ntehe bé bo. Ndi ni loñgeñem, Yésu a bi yoñ ngéda i niiga bo ni i mbuubaha bakokon. Kiki ngéda i bé tagbe, banigil ba bôdôl badba hee i bôt bana bobasôna ba bé le ba somb yom i je. Bahogi ikété yap ba bééna ndék bijek, ndi ngandak i bé lama ke i somb bijek mambai. (Matéô 14:15; Yôhanes 6:4, 5) Kii Yésu a bé le a boñ?

YÉSU A MBOÑ HÉLHA JAM INYU JÉS BÔT BRET

3. Lelaa Yésu a bi yoñ ndun ni limut li bôt lini? (Béñge yak titii i .)

³ Yésu a bi kal baôma bé le: “Ba nlama bé ke; tina bo bijek bébomede.” (Matéô 14:16) I jam li li bé ndutu, inyule bôlôm botama ba bé yom kiki bo 5 000. Ibale ba nkônde bôda ni boñge, nsoñgi wap u bé yom kiki bo 15 000, ba ba bé lama jés. (Matéô 14:21) Andréa a kal le: “Mañge munlôm wada a yé hana, a gwé bret bi kôn bitan ni bon ba tjobi iba. Ndi baa hala a’ kola inyu ngandak bôt ini?” (Yôhanes 6:9) Bret bi kôn bi bé bijek bi diyeyeba di bôt, bon ba tjobi ba bak minkôt mi tjobi mbébék ni bas. Baa bijek mañge a bééna bi bé le bi kola i bôt bana bobasôna?

4. Kii di nigil mu kaat Yôhanes 6:11-13? (Béñge yak bititii.)

⁴ Yésu a bé yéñ hôla bôt, jon a bi kal bo le ba yén mintôñ mintôñ i ngii bikai. (Markô 6:39, 40; Añ Yôhanes 6:11-13.) I mbus, Yésu a ti Isañ mayéga inyu bret ni tjobi. A bé a kôli i ti Nyambe mayéga inyule Nyambe nyen a bi ti bo bijek bi. Kinje ndémbél ilam Yésu a bi yigle bés, le di nlama soohe ilole di nje, to di yé bésbotama tole ni bôt bape. I mbus, Yésu a kébha limut li bôt bijek, li je, li nuu. Bijek bi bi yégle ngandak, Yésu a bé sômbôl bé le bi ôbi. Jon a bi bat le ba kot bijek bi bi nyégle, ba bé le ba je gwo i mbus ngéda. Yésu a bi yigle bés ndémbél ilam le di yi gwélél gwom di gwé. Ibale u yé ngwal, u nla gwélél ñañ unu inyu niiga bon boñ nseñ i soohe ilole ba nje, i ba bôt ba nyi leege bakén tole bôt ba likap.

5. I mbus hélha jam Yésu a bi boñ, kii bôt ba bi boñ, kii nyemede a bi boñ?

⁵ Bôt ba bé nhelek ni biniigana bi Yésu, ni mam mé ma hélha. Ba bé yi le Môsi a kal le, Nyambe a bi bôn le a ga ômle bo mpôdôl nunkeñi, ndi ba bé le ba badba le: ‘Baa Yésu nyen a bé mpôdôl nu?’ (Ndiimba Mbén 18:15-18) Jon ba bé le ba hoñol le Yésu a bé le a ba ñane nunkeñi, nu a bé le a ti Lôk Israel yosôna bijek. Inyu hala nyen, limut li bé sômbôl lo “i gwel [Yésu] inyu yilha nye kiñe.” (Yôhanes 6:14, 15) Ibale Yésu a neebe le ba yilha nye kiñe, ki a bi yoñ ngaba ni mam ma m’bô, a nit ki bon ba Lôk Yuda ba ba bé isi ane i Lôk Rôma. Ndi a bi tjél, kii a bi boñ? Bibel i nkal le Yésu ‘a bi témb a nyodi, a ke nyetama i ngii hikôa.’ To hala kiki bôt bape ba bé nyégsa nye i boñ hala, Yésu a bi gwés bé yoñ ngaba i mam ma m’bô. Kinje biniigana bi mahee inyu yés!

6. Lelaa di nla kôna ndémbél i Yésu? (Béñge yak titii.)

⁶ I yé maliga le bôt ba ga bat bé bés le di ti bo bret tole di mélés makon map i nya hélha, ba ga noode bé to ki yilha bés bikiñe tole baane, ndi ba nla noode tinde bés i yoñ ngaba i mam ma m’bô, tole ba nla bat bés le di nit i mut ba ntehe le a nla lémés mam. Ndi ndémbél i Yésu i yéne bés nseñ. A bi tjél yoñ ngaba i mam ma m’bô, a kal le: “Ane yem i ta bé munu nkoñ ’isi unu.” (Yôhanes 17:14; 18:36) I len ini, bikristen bi nkôna mahoñol ni maboñok ma Yésu. Di nsoohe inyu Ane i Djob, di nit yo, di toñlege ki bôt kii i yé. (Matéô 6:10) Di témb di yoñ le ñañ i het Yésu a bi bulus bret i nya hélha, di tehe ki biniigana bipe di nla ôt mu.

“KII HÉLHA JAM YÉSU A BI BOÑ INYU BRET I NKOBLA”

7. Kii Yésu ni baôma ba bi boñ? (Yôhanes 6:16-20)

⁷ I ngéda Yésu a bi mal jés mamut, baôma bé ba yoñ môñgô, ba témb i Kapernaum; nyemede Yésu a nyodi, a ke nyetama i ngii hikôa, a kenek limut ngwéé le li tiga yilha nye kiñe. (Añ Yôhanes 6:16-20.) Mu kiki baôma ba bé luk môñgô, ngii i hénd, mbuk mbebi a bôdôl hôñ ni ngui, a bédés mangudga ma tuye. Ha nyen Yésu a bi lo i boma bo, a kenek i ngii malép. A kal ñôma Pétrô le yak nye a kil i ngii malép. (Matéô 14:22-31) I ngéda Yésu a bi jôp ikété môñgô, mbuk mbebi a telep. Banigil ba bé nhelek, ba kal le: “U yé toi Man Nyambe.”a (Matéô 14:33) Ndi to hala, ba bi la bé tehe maada ma yé ipôla hélha jam a ntip boñ ni i hélha jam a bi bôñôl limut. Markô a nkônde le: “[Baôma] ba bi hel kiyaga, inyule ba bé ngi nok i yom hélha jam a bi boñ inyu ti bret i nkobla, ndi miñem nwap mi bé tiñha nok.” (Markô 6:50-52) Baôma ba bi nok bé le Yéhôva a bi ti Yésu ngui inyu boñ ngandak bihélha bi mam. Ndék ngéda i mbus, Yésu a bi témb a pôdôl i hélha jam a bi boñ inyu ti bôt bret, a pémhene ki bés biniigana mu.

8-9. Inyuki limut li bôt li bé noñ Yésu? (Yôhanes 6:26, 27)

⁸ Limut li bôt Yésu a bi jés li bi unda le, i jam li bé lôôha nseñ inyu yap li bé i yônôs mam ma mbéda bo i pes minsôn, ni mam ma nkon bo ngôñ. Inyuki di nkal hala? I hilo hi bé noñ ha, limut li bôt li bi témb i het Yésu a bi jés bo. Ndi Yésu ni baôma bé ba bé ha bé ha. Jon i limut li bôt li, li bi bet i môñgô mi mi bé lôl i Tibéria, inyu ke i Kapernaum i yéñ Yésu. (Yôhanes 6:22-24) Baa ba bi boñ hala inyule ba bé yéñ yi mam mape inyu Ane? To jam. Bijek gwon ba bé lo i yéñ. Kii i nyis bés hala?

⁹ Béñge i yom i bi bôña i ngéda limut li bôt li bi boma Yésu bebee ni Kapernaum. Yésu a kal bo le ba bé yéñ nye ndigi inyu bijek. A kal bo le, “ni bi je bret, ni nuu” “bijek bi bi mbol.” A ti bo makénd le ba sal inyu “bijek bi bi nom, bi tinak niñ boga.” (Añ Yôhanes 6:26, 27.) Yésu a kal bo le Isañ a ga ti bo i nya bijek i. I nok le bijek bi nla ti niñ boga i bi hélés bo kiyaga! Bimbe bijek bi bé le bi boñ hala, lelaa baemble Yésu ba bé le ba kôhna gwo?

10. Umbe “nson u Nyambe” bôt ba bé lama yi?

¹⁰ Bebek le, i bon ba Lôk Yuda ba, ba bé hoñol le ba bé lama gwel ngim minson tole ba boñ ngim mam inyu kôhna bijek bi. Bebek le ba bé hoñol ‘minson’ mi mbén Môsi. Ndi, Yésu a bi kal bo le: “Inyu boñ nson u Nyambe, ni nlama unda le ni nhémle i mut a bi ep.” (Yôhanes 6:28, 29) Yésu a bi kal i bisu bi ngéda le, inyu “bana niñ boga,” i yé nseñ i unda hémle inyu mut Nyambe a bi ep. (Yôhanes 3:16-18, 36) A ga kal ki ngandak mam ipe i mbus ngéda inyu yi kii di nla boñ inyu kôs niñ boga.—Yôhanes 17:3.

11. Lelaa Lôk Yuda i bi unda le bret gwotama gwon ba bé yéñ? (Tjémbi 78:24, 25)

¹¹ I Lôk Yuda i, i bi neebe bé biniigana bi Yésu inyu “nson u Nyambe” u mondo. Ba bi bat nye le: “Imbe hélha jam w’a boñ le di tehe kayéle di hémle we?” (Yôhanes 6:30) Ba bi kal nye le i dilo di Môsi, basôgôlsôgôl bap ba bi kôhna mana ma ma bé kiki bret. (Néhémia 9:15; añ Tjémbi 78:24, 25.) Hala a ñunda le, ba bé hoñol ndigi bijek i pes minsôn. Ba bi bat bé to Yésu le a tibil toñle bo kii i yé “bañga koga i i nlôl i ngii,” i i bé kiki mana ma ma nti niñ, ma lôlak i ngii. (Yôhanes 6:32) Ba bé lôôha tôñ inyu mam ma mbéda bo i pes minsôn, kayéle ba hôya maliga Yésu a bé sômblak niiga bo. Kii ñañ unu u niiga bés?

JAM LI NLÔÔHA NSEÑ INYU YÉS

12. Lelaa Yésu a bi unda kii i nlôôha ba nseñ?

¹² Di béñge biniigana bi mahee di nléba i kaat Yôhanes pes 6. Jam li nlôôha nseñ i niñ yés li yé mam ma mbuu. Bigda le Yésu a bi tibil unda i jam li i ngéda Satan a bi noode nye. (Matéô 4:3, 4) I nkwel wé i ngii hikôa, a bi yigye le di nlama yi nseñ u mam ma mbuu. (Matéô 5:3) Jon, di nlama badba le: ‘Baa maada mem malam ni Yéhôva ma yé nseñ iloo i yônôs mam ma mbéda me i pes minsôn?’

13. (a) Inyuki di kôli kon maséé ni bijek? (b) Mambe mabéhna ma ñôma Paul di nlama diihe? (1 Miñañ 10:6, 7, 11)

¹³ I ta bé béba i soohe Yéhôva inyu mam ma mbéda bés i pes minsôn, ni i kon maséé ni i mam ma. (Lukas 11:3) I sal ni ngui i nhôla mut le “a je, a nyo, a kon [ki] maséé.” Hala a “nlôl i woo u bañga Nyambe.” (Ñañal 2:24; 8:15; Yakôbô 1:17) Ndi di nlama yoñ yihe le mam ma minsôn ma ba bañ jam li bisu i niñ yés. Ñôma Paul a bi tibil unda i jam li mu kaat a bi tilna bikristen bi ngéda yé. A bi bigdaha bo i mam ma bi tagbe i nlômbi Israel. A añle yak bo ma ma bi tagbe i hikôa Sinai. A béhe bikristen le “bi bana bañ ngôñ i boñ mam mabe kiki bon ba Israel ba bi bana ngôñ i boñ.” (Añ 1 Korintô 10:6, 7, 11.) Yéhôva a bi ti bon ba Israel bijek ni njel manyaga, ndi kiki ba bééna huluk ñem, ba bi sôk tehe gwo kiki ‘gwañga bi mam.’ (Ñañga bôt 11:4-6, 31-34) I ngéda ba bé bégés ôñgba i man nyaga ni gôl, bon ba Israel ba bi unda le ba bé tôñ ngandak inyu je, ni nyo, ni mintuk iloole ba nôgôl Yéhôva. (Manyodi 32:4-6) Paul a bi gwélél ñañ wap inyu béhe bikristen bi bi bé niñ ilole lisuk li mam ma bon ba Lôk Yuda, li nkola i nwii 70 N.Y. Di niñil nano i lisuk li hiai hini, jon di nlama diihe mabéhna ma Paul.

14. Kii Bibel i nkal inyu bijek i mbok yondo?

¹⁴ I ngéda Yésu a bi pôdôl “koga yés len,” a bi pôdôl i ngéda sômbôl i Djob i ga bôña “hana ’isi, kiki i ngii.” (Matéô 6:9-11) We u nhoñol le mam ma ga ba lelaa ha ngéda i? Bibel i ñunda le ikété mam malam Yéhôva a mbôn le ma ga ba hana ’isi, yak bijek bilam bi yé mu. Yésaya 25:6-8, a nkal le i Ane i Yéhôva, bôt ba ga kon maséé ni ngandak bijek hana ’isi. Tjémbi 72:16 a nkal le: “Bijek bi ga ba ni hisi hiosôna; bi ga yamb mayoo i ngii dikôa.” Baa u nhégda wemede u yé i lamb bijek u ngwés tole u yé i lamb bijek u ba ngi lamb kekikel? Baa u nhégda maséé u ga nôgda i je matam ma nkôô wai u ga bel wemede? (Yésaya 65:21, 22) U ga ba bé wetama i nok lingoñoo li.

15. Kii i bôt ba ga tuglana ba ga nigil? (Yôhanes 6:35)

¹⁵ Añ Yôhanes 6:35. Kii i mbem i bôt ba bi je bret ni tjobi Yésu a bi bulus? Tolakii ngandak ikété yap i bi hémle bé Yésu, bebek ba ga lo i bitugne, kayéle u tehe bo. (Yôhanes 5:28, 29) I bôt ba, ba ga bana pôla i tibil nok i yom Yésu a bé hoñol i ngéda a bi kal le: “Men me yé koga niñ. Nu ni nu a nlo i meeni, njal y’a gwel ha bé nye kekikel.” Ba ga bana ngôñ i hémle le Yésu a bi ti niñ yé kiki sesema inyu yap. Ha ngéda i, i bôt bobasôna ba ba ga tuglana, ni ba ba ga gwéé i mbok yondo, ba ga nigil maliga inyu Yéhôva ni sômbôl yé. Kinje maséé di ga nôgda i yoñ ngaba mu nson u! I hôla bôt i bana maada malam ni Yéhôva i ga lôôha ne iloo bret gwomede. Ñ, mam ma mbuu mon ma ga ba jam li bisu.

16. Kii di ga nigil i yigil i noñ?

¹⁶ Di mpôdôl ndik ndék mam i i yé i kaat Yôhanes pes 6, ndi Yésu a bééna ngandak mam ipe i niiga bés inyu “niñ boga.” Bon ba Lôk Yuda ba bé lama tibil emble i mam a bé kal bo, yak bés di nlama boñ hala i len ini. I yigil i noñ, di ga kônde nigil mam mape i kaat Yôhanes pes 6.