Inyuki di nlama ti bet ba gwé kunde i ngii yés lipém?

1, 2. (a) Limbe jam li ma pémél bésbobasôna i ngéda i mpam le di nôgôl bet ba gwé kunde? (b) Mambe mambadga di ga tehe?

BAA ni ma tehe maboñog ma mañge ntitigi ngéda isañ a ñep nye i boñ jam li a gwé bé ngôñ i boñ? Su wé u ñunda le a yé nkabag i ñem wé. Ñem u nkal nye le a nlama nôgôl isañ, ndi lini lisañ, a gwé bé ngôñ i nôgôl nye. I jam li, li ma pémél bésbobasôna.

² Hala a ta bé bun i ti bet ba gwé kunde lipém. Baa u ma bana ndutu i ti bet ba gwé kunde i ngii yoñ lipém? Ibale ñ, u ta bé wetama. Di niñil i mangéda het liti bet ba gwé kunde lipém li bi wo ngui. Ndi Bibel yo i nkal le di nlama ti bet ba gwé kunde i ngii yés lipém. (Bingéngén 24:21) Maliga ma yé le i boñ hala li yé nseñ ngandak ibale di gwé ngôñ i tééda bésbomede ikété gwéha Nyambe. Inyu hala nyen di nlama badba le ‘inyuki hala a yé nledek jam i ti bet ba gwé kunde lipém? Inyuki Yéhôva a mbat le di ti bo lipém, kii y’a hôla bés le di nôgôl bo? Mambe manjel di gwé inyu ti bet ba gwé kunde lipém?’

INYUKI I TI BET BA GWÉ KUNDE LIPÉM LI NLET?

3, 4. Lelaa béba ni libak li kwéha li bi bôdôl, inyuki libak li kwéha li ntinde bés i kolba bet ba gwé kunde i ngii yés?

³ Di noode wan manjom ima ma nhôla bés i yi inyuki i ti bet ba gwé kunde lipém li nlet ngandak inyu yés. Pog, di yé kwéha; iba, bôt ba binam ba gwé kunde i ngii yés, yak bo ba yé kwéha. Béba i mut binam ni libak li kwéha li bi bôdôl behee behee, muu i wom Eden ngéda Adam bo Eva ba bi kolba énél i Djob. Jon di ntehe le ndok yon i lona béba. Ipam i len ini, ndok i yé bés matjél.​—Bibôdle 2:15-17; 3:1-7; Tjémbi 51:5; Rôma 5:12.

⁴ Ngandak ikété yés i nla yila ngôk ni lipamal, inyule di bi gwééna béba. Ndi suhulnyu i yé lem ilam i ntôl bé, kayéle di nlama boñ biliya inyu bana ni tééda lem i. To di ntéñbe i gwélél Yéhôva ngandak ñwii, di nla kwo i hipa hi ngôk ni hi ndok. Di yoñ hihéga hi Kôra nu a bi téñbe ni litén li Yéhôva ikété ngandak mandutu. Ndi to hala ngôñ i bé nye le a kônde bana énél. A tinde bôt ni pamal i kolba Môsé, mut nu a lôôha ni ñemlima iloo bôt bobasôna ha ngéda yé. (Ñanga Bôt 12:3; 16:1-3) Hoñol yak kiñe Uzia, nu ngôk u bi tinde i jôp i témpel i Yéhôva, ni i boñ bôlô le biprisi gwotama gwon bi bé lama boñ. (2 Miñañ 26:16-21) Bôt bana bo iba ba bi kôs kokse ikeñi inyu ndok yap. Ndémbél ibe ba bi yég i yé biloñge bi mabéhna inyu bésbobasôna. Di nlama jôs ngôk inyule won u ntinde bés i kolba bet ba gwé kunde i ngii yés.

5. Lelaa bikwéha bi bôt bi bi bep gwélél énél yap?

⁵ Jam lipe li yé le, yak bikwéha bi bôt bi gwé kunde i ngii yés, bi mboñ le bape ba nti ha bé baénél lipém. Ngandak baane i nsônha bôt njonok, i tédék bo ni énél i mbanda. Ni maliga, ñañ u bôt ba binam u yé nyonog ni bôt ba bi gwélél énél inyu tét bape. (Añ Ñañal 8:9.) Kiki hihéga, Saulô a bé loñge mut, a bé ki suhulnyu ngéda Yéhôva a bi pohol nye inyu ba kiñe. Ndi a bi kwo i hipa hi ngôk ni hi njôñ. A bôdôl téñga mut telepsép le David. (1 Samuel 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Mbus ngéda, David a bi yila loñge kiñe kiyaga ikété bikiñe bi Lôk Israél. Ndi yak nye a bi bep gwélél énél yé ngéda a yoñ ñwaa Uria, man Lôk Hét, a ep i mut nginsohi nu i het gwét bi nlôôha ngui inyu boñ le a wo. (2 Samuel 11:1-17) Ñ, libak li kwéha li mboñ le liyi gwélél énél li ta bé jam li ntomb. Ngéda bet ba gwé énél ba nkon bé Yéhôva woñi, béba ba mboñ i nyamb mayoo. Ngéda a bé kal lelaa bakena base ba Lôk Pada ba bi lôôha téñga bôt, ngomén yada i loñ i ngisi i tila le: “Ngui énél i nheñ i ôbôs mut, ngui énél yosôna i ñôbôs mut nyensôna.” Nano, di béñge ni mbadga ini: inyuki di nlama ti bet ba gwé kunde i ngii yés lipém?

INYUKI DI NLAMA TI BET BA GWÉ KUNDE I NGII YÉS LIPÉM?

6, 7. (a) Gwéha inyu Yéhôva i ntinde bés i boñ kii, inyuki? (b) Suhus bésbomede isi énél i nkobla le kii, lelaa di nla ki unda le di mboñ hala?

⁶ Gwéha yon i ntinde bés i ti baénél lipém​—gwéha inyu Yéhôva, gwéha inyu mut wés libôg, ni gwéha yés inyu bésbomede. Kiki gwéha yés inyu Yéhôva i yé i ngii mam momasôna, di gwé ngôñ i kônha ñem wé maséé. (Añ Bingéngén 27:11; Markô 12:29, 30.) Di nyi le ibôdôl i wom Eden nyen bôt ba binam ba pééna libak jé li bayemlikok (kunde yé i énél ngiinda yosôna), ba keneg ki i pes i Satan inyu kolba énél i Yéhôva. Di yé maséé kiyaga i pohol pes i Yéhôva. Bibañga bi lipém biañgel bi mpahal i kaat Masoola 4:11, bi ntihba bés miñem. Di nyi loñge le Yéhôva nyen a kôli ba Ñane ngiinda yosô! Di nit ki Ane yé, di neebege ki i nôgôl mambén mé hiki kel i niñ yés.

⁷ I nya lipém i, i mbat le di nôgôl Yéhôva, ni le di suhus bésbomede isi yé. Di mpala nôgôl Yéhôva inyule di ngwés nye. Ndi mangéda mape, nôgôl i ta bé jam li ntomb. Ha yo ngéda, kiki isii mañge di mpôdôl majubul ma pes ini, i mbéda le di nigil i suhus bésbomede isi Yéhôva. Di bigda le Yésu a bi suhus nyemede isi sômbôl Isañ yak ngéda i boñ hala i bé ndutu. A bi soohe Isañ le: “Ha sômbôl yem bé, ndik i yoñ yon i bôña.”​—Lukas 22:42.

8. (a) Suhus bésbomede isi énél i Yéhôva i len ini i nkobla le kii, kii i nyis bés mahoñol ma Yéhôva mu jam li? (b) Kii i nla hôla bés i emble maéba ni i neebe nôgôs? (Béñge nkéñég matila “Emble pék, u leege ki maéba.”)

⁸ Yéhôva a ngwélél bé kiñ yé i pôdôs hiki wada wés i len ini; a ngwélél Bañga yé ni bôt a bi téé hana isi. Jon ngéda di nsuhus bésbomede isi bôt Yéhôva a bi téé, tole isi baane a nwas le ba énél nkoñ isi, di ñunda le di nsuhus bésbomede isi Yéhôva. Ibale di ndogbene bôt ba​—kiki hihéga ngéda di ntjél neebe maéba ma Bibel ba nti bés, ni kodol ba nkodol bés​—di ñunbaha Djob. Ngéda Lôk Israél i bi huñbene Môsé, i nyagbene ki nye, Yéhôva a bi tehe le nyemede nyen ba bé kolba ni njel maboñog map.​—Ñanga Bôt 14:26, 27.

9. Inyuki gwéha inyu mut wés libôg i ntinde bés i ti bet ba gwé kunde i ngii yés lipém? Ti hihéga.

⁹ Di nti ki baénél lipém inyule di ngwés mut wés libôg. Inyuki di nkal hala? Hégdana le ni yé bisônda ikété ntôñ gwét. Inyu yémbél gwét ni sôñ niñ nan, i mbéda le hiki sônda i nôgôl oda i nlôl yak ñane wé, hiki wada a nlama ki suhus nyemede isi ñane wé. Ibale wada nan a nyan bitelbene bini ndi a ndogop, a nla boñ le bini bisônda bipe bi nimis niñ yap. Mbale i yé le mintôñ mi gwét i len ini mi nlôôha kand bikuu i nkoñ isi. Ndi mintôñ mi gwét mi Yéhôva ñwo mi mboñ ndigi loñge. Bibel i nsébél Yéhôva ngandak ngélé le “Yéhôva nu mintôñ mi gwét.” (1 Samuel 1:3) A yé Ñane nu limut likeñi li biañgel. Ngim mangéda, inyu Yéhôva, bagwélél bé ba ba niñ hana isi ba yé kiki mintôñ mi gwét. (Tjémbi 68:12; Ezékiel 37:1-10) Ibale di ndogbene bôt Yéhôva a ntéé i ngii yés, baa hala a ga ba bé ndutu inyu bajogwét bi mbuu lôñ yada ni bés? Ngéda kristen i ndogbene mimañ, bijô bipe bi likoda bi nla nok ndutu. (1 Korintô 12:14, 25, 26) Ngéda mañge a nai ni ndok, lihaa jolisôna li nla nok ndutu. Jon di ñunda gwéha yés inyu mut wés libôg ngéda di yé bebee i ti bape lipém ni i nôgla ni bo.

10, 11. Lelaa ngôñ i kôhna bisai i ntinde bés i nôgôl i bet ba gwé kunde i ngii yés?

¹⁰ Di nti ki bet ba gwé kunde i ngii yés lipém inyule hala a yé loñge ngandak inyu yés. I ngéda Yéhôva a mbat bés le di suhus bésbomede isi bet ba gwé kunde, a mbéna sima bisai di ga kôs. Kiki hihéga, a nkal boñge le ba nôgôl bagwal bap inyu boñ le niñ yap i ap, ni le mam ma kil bo loñge. (Ndiimba Mbén 5:16; Efésô 6:2, 3) Yéhôva a nkal le di ti mimañ mi likoda lipém inyule ibale hala bé, maada més ni nye ma ñôbi. (Lôk Héber 13:7, 17) A nkal ki bés le di nôgôl baane ba nkoñ isi inyu sôñ bésbomede.​—Rôma 13:4.

¹¹ Baa ni ntehe bé le hala a ntomb i nôgôl i bet ba gwé kunde i ngii yés ngéda di nyi inyuki Yéhôva a mbat le di boñ hala? Di béñge ni bahoma baa ba niñ, i het di nla ti bet ba gwé kunde i ngii yés lipém.

LIPÉM IKÉTÉ NDAP LIHAA

12. Imbe mbegee Yéhôva a bi ti balôm ni basañ mbai ikété ndap lihaa, ni lelaa munlôm a nla begee mbegee i?

¹² Yéhôva nyemede nyen a bi bot lihaa. Kiki a yé Djob li oda, a bi tjek mam inyu boñ le lihaa li ke loñge. (1 Korintô 14:33) A bi ti balôm ni basañ kunde i ngii ndap lihaa. Balôm ba nlama ti Yésu Kristô nu a yé ño wap lipém. Ba mboñ hala i ngéda ba nkôna lelaa Yésu a ñénél likoda. (Efésô 5:23) Isañ mbai a nlama bé so mbegee yé, ndi a begee yo kiki munlôm; a nlama bé énél ni mbanda, to leñ bôt bé ba lihaa bibuk bibe, ndi a unda gwéha ni loñgeñem, a nogok ki bo. A hôiga bañ le kunde i ngii lihaa jé i gwé ñwaa​—kunde yé i mpam bé i Yéhôva to bebee.

13. Lelaa muda ni nyañ mbai a nla gwélél tel yé ikété ndap lihaa i nya i nkônha Yéhôva maséé?

¹³ Muda ni nyañ mbai a nlama ba nhôla inyu nlô wé. Yak nye a gwé kunde i ngii ndap lihaa, inyule Bibel i mpôdôl “biniigana bi nyuñ.” (Bingéngén 1:8) Ndi kunde muda a gwé i mpam bé kunde i nlôm. Muda libii nu a yé kristen a ñunda le a nti nlôm lipém ngéda a nhôla nye i begee mbegee yé i isañ mbai. A nlama bé yan nye, to bôô nye kiki a ngwés, ndi to kadal tel yé. Ndi a nlama nit nye, a nôglaga ki ni nye. Ngéda nlôm a nyoñ makidik ma ma nlémél bé nye, a nla ti mahoñol mé ni suhulnyu, ndi a hôya bañ le nlôm nyen a gwé makidik ma nsôk. Ibale nlôm a ta bé Mbôgi Yéhôva, a nla boma mandutu mape, ndi suhul yé nyuu i nla tinde nlôm i gwélél Yéhôva.​—Añ 1 Pétrô 3:1.

14. Lelaa boñge ba nla kônha bagwal bap ni Yéhôva maséé?

¹⁴ Boñge ba nkônha Yéhôva maséé i ngéda ba nôgôl bagwal bap. Hala a nti ki bagwal bap lipém ni maséé. (Bingéngén 10:1) I het bagwal ba néñés bon bap botama, matiñ ma Bibel ma yé nlélém, boñge ba nlama ba manôgla. Ba nlama yi le, kiki ngwal nu a ntééda bo nyetama, a nlôôha bana ngôñ ni mahôla map, yak ni manôgla map. I het bôt bobasôna ba mboñ mam kiki Yéhôva a bi tjek inyu ndap lihaa, nsañ ni maséé makeñi ma mba. Hala a nti Yéhôva Djob, Nwet mahaa, lipém.​—Efésô 3:14, 15.

LIPÉM IKÉTÉ LIKODA

15. (a) Lelaa di nla unda ikété likoda le di nti Yéhôva lipém? (b) Mambe matiñ ma nla hôla bés i nôgôl bet ba gwé mbegee i éga bés? (Béñge nkéñég matila “Nôglana Bet Banan.”)

¹⁵ Yéhôva a bi téé Man wé kiki Ñane i ngii likoda li bikristen. (Kôlôsé 1:13) Yésu, nye a téé “nkol maliga ni u pék” inyu hôla litén li Djob hana isi i kôôge Yéhôva Djob bebee. (Matéô 24:45-47) Juu li bakena ntôñ u Mbôgi Yéhôva won u yé “nkol maliga ni u pék.” Kiki i makoda ma bikristen ma hiai hi bisu, mimañ mi nkôhna biniigana ni maéba ma nlôl i Juu li bakena ntôñ, ni njel maléta ni bagwélél, kiki bo ngwélél makiiña. Ngeñ hiki wada wés a nti mimañ mi likoda lipém, Yéhôva nyen a nôgôl.​—Añ 1 Tésalônika 5:12; Lôk Héber 13:17.

16. Lelaa mbuu mpubi u ntéé mimañ?

¹⁶ Mimañ ni bahôla nson ba ta bé peles. Ba gwé bibomb kiki bés. Mimañ mi yé “makébla,” le Yéhôva a nti inyu hôla likoda i tééda maada malam ni nye. (Efésô 4:8) Mbuu mpubi won u ntéé mimañ. (Minson mi baôma 20:28) Lelaa hala a mbôña? Lôk kéé i nlama ndugi unda le i gwé bilem bi mbéda inyu ba mañ u likoda kiki Bitilna bi nlôl ni mbuu Djob bi nkal. (1 Timôtéô 3:1-7, 12; Titô 1:5-9) Mbus hala, mimañ mi nwan too mankéé a nyônôs bilem bi, mi jôp ikété masoohe inyu bat le mbuu mpubi u Yéhôva u éga bo.

17. Inyuki bisista bi nlama hô miño nwap i ngéda ba ngwel ngim minson mi likoda?

¹⁷ Ikété likoda, i nla pam le mimañ to bahôla nson ba ta bé inyu gwel nson u u yé ntéébaga inyu yap, kiki bo éga likoda li likalô. Ha nya ngéda, bilôk bikéé bipe bi nla yoñ mam i moo. Ibale munlôm to wada a ta bé, bisista bi bi yé minhôôlak libak li mbuu bi nla gwel nson u. Ndi ngéda muda a ngwel nson u yé inyu minsôblaga mi bôlôm, a nlama hô ño wé.a (1 Korintô 11:3-10) Litéak lini li ta bé inyu yan bôda. Mahéñha ni hala, li nti bôda pôla inyu unda le ba noñ bitééne bi Yéhôva bi mbéñge énél ikété likoda ni ikété ndap lihaa.

LIPÉM INYU BAANE BA NKOÑ ISI

18, 19. (a) Lelaa u nla toñol biniigana bi mpémél i kaat Rôma 13:1-7? (b) Lelaa di ñunda le di nti baane ba nkoñ isi lipém?

¹⁸ Bañga bikristen bi ntuk bé ni biniigana bi yé i kaat i Rôma 13:1-7. (Añ.) Kiki u mba u ñañ i pes kaat i, u ga tehe le “baane ba kéhi ngii” ba yé lôk ngomén. Hala kiki Yéhôva a nwas baane ba nkoñ isi letee ni hanano, ba nsal bôlô i yé nseñ, kiki bo noode bii oda ikété loñ, oñ madokta ni bisuklu, ni mam mape ki. Di ñunda le di nti ngomén lipém ngéda di nôgôl mambén ma loñ. Di nsaa tas kiki i mbéda, di nyônôs mapep mo ki mo ngomén a mbat bés, di noñ yak matéak ma ma mbéñge bés, lihaa jés, nyuñga yés, tole nkus wés. Ndi di nsuhus bé bésbomede isi baane ba nkoñ isi ibale ba mbat bés le di ndogbene Djob. Di ntimbhe bo kiki baôma ba hiai bisu: “Di nlama nôgôl Nyambe iloo bôt.”​—Minson mi baôma 5:28, 29; béñge nkéñég matila le: “Isi énél imbe me nlama suhus memede?”

¹⁹ Di ñunda ki le di nti ngomén lipém ni njel maboñog més ipañ bôt bape. Ngim mangéda di nla bana gwom i boñ ni bôt ba ngomén. Ñôma Paul a boma baane kiki bo Kiñe Hérôdé Agripa ni Ngomén Féstô. Bôt ba, ba bééna magweleg mabe, ndi ngéda Paul a bé pôdôs bo, a bé a ti bo lipém. (Minson mi baôma 26:2, 25) Di nigle ndémbél i Paul ngéda di yé bisu bi ngomén, too a yé ñane nkeñi, too a yé ndigi sônda. I suklu, boñge bawanda ba ba yé bikristen ba mboñ biliya i ti balét bap, bakena suklu ni bôt bape lipém. Ndi bôt ba ndiihe biniigana gwés botama bé bon di nti lipém, di nti yak bet ba nkolba Mbôgi Yéhôva lipém. Ni maliga, i bôt bobasôna ba ta bé Mbôgi Yéhôva ba nlama nôgda lipém di nti bo.​—Añ Rôma 12:17, 18; 1 Pétrô 3:15.

20, 21. Bimbe bisai di nkôhna ngéda di nti bôt lipém?

²⁰ Di ba bôt ba yé bebee i ti bape lipém hiki ngéda. Ñôma Pétrô a tila le: “Ni tinak bôt bobasôna lipém.” (1 Pétrô 2:17) Ngéda bôt ba nôgda le di nti bo lipém ni toi, hala a ntihba bo ngandak. Di hôya bañ le, liti bôt lipém li ntôl ha bé i len ini. Ngéda di mboñ hala, di ñunda le di nôgôl i mbén Yésu a bi ti le: “Hala ki nyen yak bé béihana mapubi manan het bôt ba yé, le ba tehe minson minan minlam, ndi ba ti Isoñ nan nu a yé ngii lipém.”​—Matéô 5:16.

²¹ Munu nkoñ isi u yé i jiibe libak li mbuu, bôt ba miñem minlam ba nkôôge bebee ni mapubi ma mbuu. I ngéda di nti bôt lipém ikété lihaa, ikété likoda, ni i bisu bi ngomén, di nla tinde bôt bape i kil njel mapubi ni bés. Kinjee maséé! Ndi to ibale bôt ba noñ bé bés, di yé nkwoog nkaa le lipém di nti bôt, li nkônha Yéhôva maséé, li nhôla ki i tééda bésbomede ikété gwéha Nyambe. Bibom bipe bi nloo bé bi.