Inyuki di nlama ti bet ba gwé kunde i ngii yés lipém?

1, 2. (a) Maéba ma njee di nlama noñ? (b) Mambe mambadga di ga tehe munu pes ini?

NGÉDA u bé mañge, i bé pam ngim mangéda le bagwal boñ ba bat we le u boñ jam li li nlémél bé we. U bé gwés bagwal boñ, u yik ki le u nlama nôgôl bo. Ndi to hala, bebek le u bééna bé ngôñ i nôgôl bo hiki ngéda.

² Di nyi le Yéhôva, Isañ wés, a ngwés bés. A ntôñ ni bés, a yoñok bitelbene le di bana mam momasôna ma mbéda bés inyu bana loñge niñ. A nti ki bés maéba di gwé ngôñ inyu pamba. Ngim mangéda, a ngwélél bôt bape inyu éga bés. Di nlama ti Yéhôva nu a gwé kunde i ngii yés lipém. (Bingéngén 24:21) Ndi inyuki mangéda mape, hala a yé a ba ndutu inyu yés i neebe le bôt bape bon ba éga bés? Inyuki Yéhôva a mbat le, di nwas le ba éga bés? Ni lelaa di ñunda le di nti nye lipém?​—Béñge Ndoñi 9, i mamélél ma kaat.

INYUKI HALA A NLET?

3, 4. Lelaa bôt ba binam ba bi yila bikwéha? Inyuki i nla ba ndutu inyu yés i neebe le bôt bape bon ba éga bés?

³ Kiki di yé bôt ba binam, di ngwééna lem i ndogop. Hala a yé maliga ibôdôl behee, ngéda munlôm nu bisu ni muda, hala wee Adam bo Éva, ba bi boñ béba. Tolakii ba bé peles, ba bi kolba énél i Djob. Ibôdôl ha nyen, bôt ba binam bobasôna ba bi gwéé bikwéha. Libak jés li kwéha li yé njom yada i ñéba inyuki hala a nlet inyu yés i neebe le Yéhôva ni bôt ba binam ba éga bés. Njom ipe i bak le, bôt Yéhôva a ngwélél inyu éga bés, yak bo ba yé bikwéha bi bôt.​—Bibôdle 2:15-17; 3:1-7; Tjémbi 51:5; Rôma 5:12.

⁴ Kiki di yé bikwéha bi bôt, di nla yila ngôk. Ngôk u mboñ le i bane bés ndutu i neebe le ba éga bés. Kiki hihéga, i nlômbi Israel, Yéhôva a bi pohol Môsi le a éga litén Jé. Mut wada le Kôra, nu a bi téñbe i gwélél Yéhôva ngandak nwii, a bi yila ngôk, a lôôha ki yan Môsi. Tolakii Môsi nyen a bé éga litén li Djob, a bé bé mut ngôk. Jon, i kéla inyu yé le a bé mut a lôôha ni suhulnyuu iloo bôt bobasôna ha ngéda yé. Ndi Kôra a bi neebe bé le Môsi a éga nye. A tinde limut li bôt i nit nye inyu kolba Môsi. Kii i bi pémél Kôra ni bôt ba bi nit nye? Ba bi nôla. (Ñañga bôt 12:3; 16:1-3, 31-35) Ikété Bibel, di nléba ngandak dihéga ti di ñunda bés bikuu di nla kôs ibale di yé ngôk.​—2 Miñañ 26:16-21; Béñge Ndoñi 10, i mamélél ma kaat.

5. Lelaa bôt bahogi ba bi bep gwélél énél yap?

⁵ Bebek le u ma nok bibañga bini le: “Ngui énél i ñôbôs mut.” Ibôdôl behee mu ñañ u bôt ba binam, ngandak bôt i bi bep gwélél kunde ba bé ba gwé i ngii bôt bape. (Añ Ñañal 8:9.) Kiki hihéga, Saulô a bé loñge mut, a bak ki suhulnyuu ngeñ Yéhôva a pohol nye inyu ba kiñe Israel. Ndi a bi nwas le ngôk ni njôñ bi yon nye ñem, hala a tinde nye i tééñga David, mut nginsohi. (1 Samuel 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Mbus, David a yila kiñe, a bi ba loñge kiñe iloo ba bobasôna ba ba kiñe i Israel. Ndi, kii ngéda i bé tagbe, yak David a bep gwélél énél yé. A bi lalna Batséba, nwaa mut wada le Uria, a yéñ ki le a sôô béba yé ngéda a bi om Uria i gwét le ba nol nye.​—2 Samuel 11:1-17.

INYUKI DI NDIIHE KUNDE YÉHÔVA A GWÉ I NGII YÉS?

6, 7. (a) Gwéha inyu Yéhôva i ntinde bés i boñ kii? (b) Kii i ga hôla bés i ba manôgla to ibale hala a yé ndutu?

⁶ Di neebe le Yéhôva a éga bés inyule di ngwés nye. Inyule di ngwés Yéhôva iloo mam momasôna tole iloo mut nye ki nye, di gwé ngôñ i kônha nye maséé. (Añ Bingéngén 27:11; Markô 12:29, 30.) Ibôdôl i wom Éden i het Adam bo Éva ba bé niñ, Satan a ntinde bôt i kolba énél i Yéhôva. Nsohop a gwé ngôñ le di hoñol le Yéhôva a kôli bé kal bés jam di nlama boñ. Ndi, di nyi le bitembee bi. Di nkémhe bibañga bini le: “A [Yéhôva] Nyambe wés, wen u kôli ni lipém ni bibégés, ni lipémba; inyule wen u hek gwom gwobisôna, inyu sômbôl yoñ ki nyen bi bane, bi héga ki.”​—Masoola 4:11, MN.

⁷ Ngéda u bé isii mañge, bebek le u bé nôgôl bagwal boñ too ngéda hala a bé lémél bé we. Nlélém jam, inyu bagwélél ba Yéhôva, ngim mangéda i nla ba ndutu i ba manôgla. Ndi di ngwés Yéhôva di tinak ki nye lipém, jon di mboñ kii yosôna di nla inyu nôgôl nye. Yésu a bi yigle bés ndémbél. A bé nôgôl Yéhôva yak ngéda hala a bé ndutu, tole ngéda hala a bé bé bun. Inyu hala nyen a bé le a kal Isañ le: “Ha sômbôl yem bé, ndik yoñ yon i bôña.”​—Lukas. 22:42; béñge Ndoñi 11, i mamélél ma kaat.

8. Mambe manjel Yéhôva a ngwélél inyu éga bés? (Béñge minkéñék mi matila le “Leege maéba.”)

⁸ I len ini, Yéhôva a ngwélél ngandak manjel inyu éga bés. Kiki hihéga a bi ti bés Bibel. A ti ki bés mimañ mi likoda. Ngéda di nôgôl i bet Yéhôva a ngwélél inyu éga bés, di ñéba le di diihe kunde yé i énél. Ibale di neebe bé mahôla map, hala a nsômbôl kal le di ntjél Yéhôva. Ngéda bon ba Israel ba bi tjél le Môsi a éga bo, Yéhôva a bi tehe jam li kiki béba keñi. A bi tehe hala kiki bo le nyen ba bi tjél.​—Ñañga bôt 14:26, 27; Béñge Ndoñi 12, i mamélél ma kaat.

9. Lelaa gwéha i ntinde bés i noñ oda?

⁹ Ngéda di nti i bet ba gwé kunde i ngii yés lipém, hala a ñunda ki le di ngwés lôk kéé yés i bôlôm ni i bôda. Hégda le, ngéda kuu keñi i nkwo, bôt bahogi ba nsal ntôñ inyu tohol libim li bôt kiki la yap. Inyu boñ le hikip hiap hi bôlô hi sal loñge, i mbéda le mut a tjek bo loñge, ni le hiki mut mu a noñ oda i ntiba. Ndi mam m’a ba lelaa ibale mut wada ikété yap, a noñ bé oda i, ndi a boñok kiki a ngwés? To ibale mahoñol malam mon ma ntinde nye i boñ hala, ndok yé i nla lona i bet ba nsal ni nye mandutu, bebek i boñ yak le ba bep babaa. Nlélém ni bés, ibale di nôgôl bé Yéhôva, to i bet a ntéé ngii yés, bôt bape ba nla nok ndutu. Ndi ngeñ di yé manôgla ipañ Yéhôva, di ñunda le di ngwés lôk kéé yés, ni le di ndiihe bitelbene bi Yéhôva.​—1 Korintô 12:14, 25, 26.

10, 11. Kii di ga wan nano?

¹⁰ To kii Yéhôva a mbat bés le di boñ, i yé inyu loñge yés. Ngéda di neebe i suhus bésbomede i si bet ba gwé kunde i ngii yés ikété ndap lihaa, ikété likoda, ni i si baane, bés bobasôna di ga kôhna bisai.​—Ndiimba Mbén 5:16; Rôma 13:4; Efésô 6:2, 3; Lôk Héber 13:17.

¹¹ Ibale di nok inyuki Yéhôva a mbat bés le di ti bôt bape lipém, hala a ga bane bés ntombok jam i nôgôl nye. Nano di wan bahoma baa ba niñ i het di nla ti bet ba gwé kunde i ngii yés lipém.

LIPÉM IKÉTÉ NDAP LIHAA

12. Lelaa munlôm a nla unda le a ndiihe kunde i i yé ngii yé?

¹² Yéhôva a bi bot lihaa, a ti ki hiki jô i lihaa wé nson. Ngéda hiki wada wap a nok i jam Yéhôva a mbémél nye, lihaa li ga ba loñge, jolisôna li kôs ki bisai. (1 Korintô 14:33) Yéhôva a bi kit le nlôm nyen a yé ño u ndap lihaa. Hala a nkobla le Yéhôva a ngwés le a yoñ ndun ni nwaa wé ni bon bé, ni le a éga bo ni gwéha. Jon munlôm a’ timbhe bisu bi Yéhôva inyu jam a mboñ ni lihaa jé. Munlôm nu a yé kristen, a ban-ga loñgeñem ni gwéha, a mbôñgôl lihaa jé nlélém kiki Yésu a mboñ ni likoda. Ngéda munlôm a mboñ hala, a ñunda le a nti Yéhôva lipém.​—Efésô 5:23; béñge Ndoñi 13, i mamélél ma kaat.

13. Lelaa muda a nla unda le a ndiihe kunde nlôm i ngii yé?

¹³ Muda nu a yé kristen, yak nye a bi kôs mbegee i yé nyonok ni lipém, i bak ki nseñ. A nhôla nlô wé mu mbegee yé ikeñi i ño u ndap lihaa. Boba ba nlama niiga bon bap. Ngéda a nti bôt bape lipém, hala a niiga bon bé i boñ nlélém. (Bingéngén 1:8) A nti nlô wé lipém, a salak ki inyu nit makidik mé. To ibale nye ni nlôm ba nôgla bé inyu ngim jam, a gwé kunde i ti mahoñol mé ni suhulnyuu, ni loñgeñem. Ngéda muda a yé mbiibaga ni mut a ta bé Mbôgi Yéhôva, mam ma tah ma ntomb bé. Ndi ibale a nke ni bisu i ti nlô wé lipém, a gwéhék ki nye, i nla pam le hala a tinde nlôm i yéñ yi njee a yé Yéhôva kel yada, a gwélél ki nye.​—Añ 1 Pétrô 3:1.

14. Lelaa boñge ba nla unda le ba ndiihe kunde i bagwal i ngii yap?

¹⁴ Boñge ba yé tik i mis ma Yéhôva, ndi ba gwé ngôñ téntén le bagwal bap ba ti bo maéba, ni le ba tat bo. Ngéda boñge ba nôgôl bagwal bap, hala a nkônha bagwal maséé. Jam li nlôôha ki nseñ li yé le, manôgla map ma ñunda le ba nti Yéhôva lipém, hala a nkônha yak nye maséé. (Bingéngén 10:1) Ikété ngandak mahaa, ngwal wada nyen a néñés bon bé. Kinje ndutu ha ngéda i, inyu ngwal ni boñge! Ndi ngéda bon ba nôgôl ngwal wap nu a néñés bo nyetama, ndi ba nidik nye, hala a’ lémés ndap yap lihaa kiyaga. To kii leñek, lihaa to jada li ta bé peles. Ndi hiki ndap lihaa i nla ba maséé ngéda bôt bobasôna ba noñ maéba ma Yéhôva. Hala a nti Yéhôva, nhek mahaa momasôna ma nkoñ isi lipém.​—Efésô 3:14, 15.

LIPÉM IKÉTÉ LIKODA

15. Lelaa di nla unda le di ndiihe kunde i i yé ngii yés ikété likoda?

¹⁵ Yéhôva a ngwélél likoda i len ini inyu éga bés, a nti ki Yésu kunde i yôni i ngii likoda. (Kôlôsé 1:18) I yé pés, Yésu a téé “nkol u maliga ni u pék” hana isi inyu yoñ ndun ni litén li Djob. (Matéô 24:45-47) I len ini, “nkol u maliga ni u pék” won u yé yak Juu li bakena ntôñ. Juu li bakena ntôñ li nti bés mam momasôna di gwé ngôñ i ngéda i kôli inyu hôla bés i tééda hémle i ngui. Juu li jon li nti bagwélél ba makiiña, mimañ ni bahôla nson maéba inyu éga makoda ma nkoñ isi wonsôna, kayéle ba pam i nit makoda loñge. Bilôk bikéé bi gwobisôna, bi nlama tééda bés i pes mbuu. B’a timbhe i bisu bi Yéhôva inyu mbegee ba nkôs. Jon ngéda di nôgôl bo, wee Yéhôva nyemede nyen di nti lipém.​—Añ 1 Tésalônika 5:12; Lôk Héber 13:17; béñge Ndoñi 14, i mamélél ma kaat.

16. Inyuki di nla kal le mimañ ni bahôla nson ba ntééba ni njel mbuu mpubi?

¹⁶ Mimañ ni bahôla nson ba nhôla likoda i tééda ndéñbe yap ni adna. I yé maliga le, ba yé bikwéha bi bôt kiki bés. Ndi lelaa ba mboñ inyu téé bo? Bilôk bikéé bi, bi nlama ndugi unda le bi gwé bilem bi mbéda inyu yila mañ tole nhôla nson inoñnaga ni Bibel. (1 Timôtéô 3:1-7, 12; Titô 1:5-9) Yéhôva a bi gwélél mbuu mpubi inyu hôla batila Bibel i toñol bilem bi. Mimañ mi yé mi soohe Yéhôva le a ti bo mbuu mpubi u u nla hôla bo i yi too ngim mut i kôli ba mañ tole nhôla nsoñ. Ñ, ni njel i nyen di nla kal le Yésu bo Yéhôva bon ba ñéga makoda. (Minson mi baôma 20:28) Bôlôm ba ba ngwel nson ikété likoda, ba yé toi makébla Djob a nti inyu nit ni tôñ bés.​—Efésô 4:8.

17. Kii mankéé nu muda a nlama boñ ngim mangéda inyu unda le a ndiihe bitelbene bi Djob?

¹⁷ Ngim mangéda i nla pam le mimañ to bahôla nson ba ta bé inyu éga likoda i ngim libôga. Minsôblege mi bilôk bikéé mi bôlôm mimpe mi nla ti mahôla ha ngéda i. Ndi ibale to nwo mi ta bé, mankéé nu muda wada a nla boñ nson mankéé nu munlôm a lamga boñ. Ha ngéda i, a nlama hô ño wé ni yañgés tole ni hikôtô. (1 Korintô 11:3-10) Ni njel i nyen a ñunda le, a ndiihe bitelbene bi Yéhôva inyu éga lihaa, lôñni likoda.​—Béñge Ndoñi 15, i mamélél ma kaat.

I TI BAANE LIPÉM

18, 19. (a) Kaat Rôma 13:1-7 i niiga kii bés? (b) Lelaa di ñunda le di nti baane lipém?

¹⁸ I len ini, Yéhôva a nwas le biane bi bana ngim kunde i ngii yés, jon di nlama ti bo lipém. Bi ntjek mam ma loñ ni ma libôga, inyu boñ le ma bôña ikété oda ni le bôt ba kôs mam ma nseñ kiki bo matibla, malép, ni bisuklu. Bikristen bi noñ oda i mpémél i kaat Rôma 13:1-7. (Añ.) Di nlama ti ‘baane ba kéhi ngii yés’ lipém, di nôgôl ki mambén ma loñ ni ma libôga het di niñil. Di noñ mambén ma mbéñge lihaa jés, nyuñga yés tole nkus wés. Kiki hihéga, di nsaa tas kiki i mbéda, di yônhak mapep momasôna ngomin a mbat bés. Ndi kii di nlama boñ ibale ngomin a mbat le di boñ mam ma nkolba mambén ma Djob? Ñôma Pétrô a bi kal le: “Di nlama nôgôl Nyambe iloo bôt.”​—Minson mi baôma 5:28, 29.

¹⁹ Di nlama ki ti bôt ba ngomin kiki bo nkéés, tole sônda lipém. Boñge ba wanda ba ba yé bikristen, ba nlama ti balét bap ni bakena suklu lipém. I homa wés bôlô, di nti nwet wés bôlô lipém, to ibale bana bôt bape ba nsal ni bés ba mboñ bé hala. Ni maboñok ma nyen di nkôna ñôma Paul, nu a bé ti bôt ba ngomin lipém, tolakii hala a bé let ngim mangéda. (Minson mi baôma 26:2, 25) Di nke ni bisu i boñ hala to ibale bôt ba ngomin bape ba ntééñga bés.​—Añ Rôma 12:17, 18; 1 Pétrô 3:15.

20, 21. Mambe mam malam ma nla bôña ngéda di nti bôt bape lipém?

²⁰ Ikété nkoñ isi wonsôna lipém bôt ba tinak bôt bape, li nsôs ndik sôs ni sôs. Ndi mam ma yé maselna inyu bagwélél ba Yéhôva. Njômbi yés i yé le, di ti bôt bobasôna lipém. Di noñ maéba ma ñôma Pétrô nu a kal le: “Ni tinak bôt bobasôna lipém.” (1 Pétrô 2:17) Ngéda di nti bôt bape lipém, ba nôgda hala. Yésu a kal bés le: “Béihana mapubi manan het bôt ba yé, le ba tehe minson minan minlam, ndi ba ti Isoñ nan nu a yé ngii lipém.”​—Matéô 5:16.

²¹ Ngéda di nti bôt lipém ikété lihaa, ikété likoda, ni makas mape ma niñ, ndémbél yés ilam i nla tinde bôt bape i yéñ yi njee a yé Yéhôva. U héya hala, ngeñ di nti bôt bape lipém, di ñunda le Yéhôva nyemede nyen di nti lipém. Hala a nkônha Yéhôva maséé, a undga ki nye le, di ngwés nye.