‘A bi añle nye ñañ nlam inyu Yésu’

1, 2. Kii i bi bôña i ngéda ba bi yéñ mélés ñañ nlam i hiai hi bisu?

NGOLBA ikeñi i bi kwél bikristen, yak Saulô a “bôdôl tééñga likoda iloo hihéga.” I bibañga bi ni hop Grikia, bi ñunda le Saulô a bi kép bikristen mbai. (Minson mi baôma 8:3) Banigil ba bi ke ngwéé, kayéle ngim bôt i bé le i hoñol le Saulô a ga yônôs njômbi yé, le a ga tjé ntôñ u bikristen unu u ntip tééba. Ndi mu kiki bikristen bi bé tjama bahoma bahoma, hala a bi ti bo pôla i boñ ngim jam bôt ba bé hégda bé. Limbe?

² I bet ba bi sanda, ba bé ke, “ba añlak ñañ nlam u bañga i Nyambe” mu bahoma ba bé ke ngwéé. (Minson mi baôma 8:4) Hélha jam! Ngolba i bi la bé mélés nson u ñañ nlam, ndi i bi boñ yak le ñañ nlam u añlana i bahoma bape. Mu kiki ba bé boñ le bikristen bi tjama, bakolba ba bi ti pôla le ñañ nlam u añlana i minkoñ mi mi yé haa. Kiki di ga tehe, nlélém jam won u mbôña i len ini.

“I bôt ba bi sanda” (Minson mi baôma 8:4-8)

3. (a) Njee a bé Filipô? (b) Inyuki ñañ nlam u bé ngi tibil bol i Samaria, ndi kii Yésu a bi kal inyu libôga li?

³ Filipô a bé mut wada ipôla “i bôt ba bi sanda.”a (Minson mi baôma 8:4; béñge minkéñék mi matila le “Filipô, ‘ñañal ñañ nlam.’”) Filipô a bi ke i tison Samaria, i het ñañ nlam u bé ngi tihba libim li bôt inyule Yésu a bi kal baôma bé le: “Ni jôp bañ . . . ikété tison i bôt ba Samaria yo ki yo; ndi kena ibabé waa yak minimlak mi mintômba mi ndap Israel.” (Matéô 10:5, 6) Ndi Yésu a bé yi le, i mbus ngéda ñañ nlam u ga añlana i Samaria i nya i yôni, inyu hala nyen iloole a mbet i ngii, a bi kal le: “N’a ba mbôgi yem i Yérusalem, i Yudéa yosôna ni i Samaria, letee ni masuk ma hisi.”​—Minson mi baôma 1:8.

4. Kii Lôk Samaria i bi boñ i ngéda Filipô a bi añle bo ñañ nlam, kii i bi tinde bo i leege i nwin u?

⁴ Filipô a bi koba le tison i Samaria i bé “nhôôlak inyu libumbul.” (Yôhanes 4:35) Nwin wé u bi hôgbaha bôt ba Samaria. Hala a nôga inyule Lôk Yuda i bééna bé maada mo ki mo ni bo, ni ki le ngandak yap i bé yan bo. Ndi bôt ba Samaria ba bi léba le ñañ nlam u ta ndik bé inyu ngim bôt, kiki Farisai i bé kal. Mu kiki a bé tééne bo likalô ni makénd ibabé ndodla yo ki yo, Filipô a bi unda le a ntodol bé bo, kiki ini Lôk Yuda ipe ni Farisai ba bé boñ. Hala a nhélés bé bés i tehe le “ni ñem wada” limut li bi sédi ôô i nok i mam Filipô a bé añal.​—Minson mi baôma 8:6.

5-7. Dimbe dihéga di ñéba le i ngéda bikristen bi yé nyégsaga i nyodi i mambai map inyu ke i bahoma bape, hala nyen yak ñañ nlam u nkônde tjama?

⁵ I len ini, nlélém kiki i hiai hi bisu, ngolba i nkéñ bé bagwélél ba Djob i añal ñañ nlam. Miñañ mi ñéba le hiki ngéda baoo ba bé ba nyégsa lôk kéé i nyodi i mambai map inyu ke i mok tole i libôga lipe, hala a bé a boñ le ñañ nlam u kônde tjama i bahoma bape. Kiki hihéga, i Gwét bi Ntôla bi nyônôs biba, Mbôgi Yéhôva i bi téé likalô i nya i yé hélha i ñamb mok i Nazi i loñ Jaman. Man Lôk Yuda wada nu a bi boma Mbôgi Yéhôva mu mok mi, a nkal le: “I ñem ngui Mbôgi Yéhôva i i bé i mok i bééna, i bi kwés me nkaa le hémle yap i umne i Bitilna, hala a bi boñ le yak me me jôp i ntôñ wap.”

⁶ I ma pam le di tééne i bet ba ntééñga bés likalô, i mbus yak bo ba sôk ba neebe maliga. I ngéda ba bi kena mankéé Franz Desch i mok mi ñamb mi Gusen i loñ Ôstrik, a bi boma sônda SS i Jaman yada i i bi neebe i nigil Bibel ni nye. Ni hégda maséé i bôt bana bo iba ba bi nôgda i ngéda ba bi bomna i likoda li ndôn jada, i mbus ngandak nwii. Bo iba ba bé baañal ñañ nlam!

⁷ Minlélém mi mam mi bi bôña i ngéda ngolba i bi boñ le lôk kéé i nyodi i loñ yap inyu ke i bahoma bape. Kiki hihéga, ibôdôl i nwii 1970 i lel ha, Mbôgi Yéhôva i loñ Malawi i i bé ke ngolba ngwéé, i bi ke i loñ Môsambik. Ba bi téé likalô nyoo. To i ngéda ngolba i bi bôdôl yak i loñ Môsambik, ñañ nlam u bi ke ni bisu i añlana mu loñ i. Mankéé Francisco Coana a nkal le: “Ba bi gwel bés ngandak ngélé inyule di bé añal ñañ nlam. Ndi mu kiki di bé tehe bôt ba nleege ñañ nlam, hala a bé kwés bés nkaa le Yéhôva a bé nit biliya gwés nlélém kiki a bi boñ inyu bikristen bi hiai hi bisu.”

8. Ngim mangéda mambe mam malam mam ma m’bô ni liyep bi nla lona mu nson wés likalô?

⁸ I pot maliga, ngolba yotama ndik bé yon i bi boñ le ñañ nlam u tjama. I nwii mi bi tagbe, munu ngéda yés, mam ma m’bô ni liyep bi bi ti pôla le ngandak bôt i nok ñañ nlam ni hilémb hiap. I bôt ba bi ke loñ yap ngwéé inyu gwét tole inyu ngandak liyep, ba bi bôdôl nigil Bibel nyoo i loñ i i bi leege bo. I mahéñha ma, ma bi ti pôla le ñañ nlam u añlana ikété ngandak dilémb. I bôt ba “biloñ gwobisôna, ni matén momasôna, ni mahaa momasôna, ni dilémb tjodisôna,” ba ba yé mu libôga joñ, baa u mboñ biliya i tééne bo likalô?​—Masoola 7:9.

“Tina yak me i kunde ini” (Minson mi baôma 8:9-25)

9. Njee a bé Simôn? Kii i bi ôt nye yak Filipô?

⁹ Filipô a bi boñ ngandak bihélha bi mam i Samaria. Kiki ’héga, a bi mélés bibôk bi bôt, a luhul yak mimbuu mimbe. (Minson mi baôma 8:6-8) Bihélha bi mam bi, bi bi lôôha hélés mut wada le Simôn, nu a bé mut makañ. Bôt ba bé gwés i mut nu ngandak, ba kalak le: “I mut nunu a yé Lipémba li Nyambe.” I ngéda a bi tehe toi bañga ngui Djob ni njel manyaga ma Filipô, Simôn a bôdôl hémle. (Minson mi baôma 8:9-13) Ndi i mbus ngéda, bañga yé mahoñol i bi yeli. Lelaa?

10. (a) Kii Pétrô ni Yôhanes ba bi boñ i Samaria? (b) Kii Simôn a bi boñ i ngéda a bi tehe lelaa i bet ba bi tip yila banigil, ba bé kôhna mbuu mpubi i ngeñ Pétrô ni Yôhanes ba bé kés moo i ngii yap?

¹⁰ I ngéda ba bi nok le bôt ba Samaria ba nleege ñañ nlam, baôma ba ep Pétrô bo Yôhanes nyoo. (Béñge minkéñék mi matila le, “Pétrô a mbôñôl ‘diliba di Ane’.”) I ngéda ba bi bol nyoo, ba kéhi moo i ngii i bet ba bi tip yila banigil, ba kôhna mbuu mpubi.b Kiki a bé béñge bo, hala a hélés Simôn. A bat baôma le: “Tina yak me i kunde ini, inyu boñ le tonjee mut me nkéhi moo i ngii yé, a kôhna mbuu mpubi.” A bi noode yak ti bo moni, a hoñlak le a nla somb i kunde i tôbôtôbô i ni moni!​—Minson mi baôma 8: 14-19.

11. Kii Pétrô a bi kal Simôn; lelaa Simôn a bi timbhe?

¹¹ Pétrô a bi kônd Simôn, a kal nye le: “We ni silba yoñ ni tjiba, inyule u nhoñol le ni moni, u nla somb likébla Nyambe a nti yañga. U gwé bé ngaba to jôga munu nson unu, inyule ñem woñ u téé bé sép i mis ma Nyambe.” I mbus Pétrô a kal Simôn le a tam béba yé, a bat Djob nwéhél. Simôn a nkônde kal nye le: “Yemhe ki Yéhôva le, ibale hala a nla bôña, a nwéhél we mahoñol mabe ma ñem woñ.” I pot maliga Simôn a bé bé béba mut; a bééna ngôñ i boñ loñge, ndi a bi yoba. Jon a bi soohe baôma, a bat bo le: “Bébomede ni yemhe Yéhôva inyu yem le ndi jam to jada mu mam ni mpot li kwél bañ me.”​—Minson mi baôma 8:20-24.

12. Kii ba nsébél le “simonie,” lelaa i jam li, li bi yila hiandi inyu ndôk bibibase?

¹² Pétrô a bi kônd Simôn. I jam li, li yé mabéhna inyu yés i len ini. I buk Pulasi ini le “simonie,” i nlôl mu jôl le Simôn, i nkobla le: i ti tole i neebe moni inyu somb tole nuñul ngim tel, téntén ikété likoda nlélém kiki Simôn, nu a bi yéñ somb baôma. Ikété ndôñ bibase, i nya miñañ i, i ntôl ngandak. Pôk i nyônôs bôô i kaat ini le The Encyclopædia Britannica (nwii 1878) i nkal le: “Ibale mut a nyoñ ngéda i nigil miñañ mi mpôdôl i mam ma yé ma bôña i ngéda ba nlama pohol “pape” (ñane base i Lôk Pada), a ga léba le ba mpohlak bé “pape” ibabé le “simonie” i ba; ni ki le, inyu ngandak miñañ, i “simonie” i bé bôña, i bé i nya i nwéhna nyuu ngandak, i bak nyega ngandak.”

13. Lelaa bikristen bi nlama yoñ yihe ni simonie?

¹³ Bikristen bi nlama bé kwo mu béba i Simôn. Kiki hihéga, ba nlama bé ti lôk kéé i i ñéga likoda makébla tole ngandak bibégés inyu kôhna ngim minson mi tôbôtôbô. Yak i lôk kéé i i ñéga mam ikété ntôñ, to bo, ba nlama bé ti ndigi i lôk kéé i i yé ngwañ minson ikété likoda, ba yanak ii lôk kéé ipe i i ta bé ngwañ. I maboñok ma mo ima ma yé simonie. Maliga ma yé le, bagwélél ba Djob bobasôna ‘ba nlama bana maboñok ma boñge batitigi,’ ba nwahak le mbuu mpubi won u éga mam ikété likoda. (Lukas 9:48) Ntôñ u Djob u neebe bé i mut a nyéñ “lipém jé nyemede.”​—Bingéngén 25:27.

“Baa u ntibil toi nok i yom u yé i añ?” (Minson mi baôma 8:26-40)

14, 15. (a) Njee a bé “nwak Étiôpia;” hee Filipô a bi boma nye? (b) Lelaa nwak u bi leege nwin u ñañ nlam? (c) Inyuki di nla kal le a bé a kôli kôs sôble? (Béñge buk isi lipep.)

¹⁴ Añgel i Yéhôva i bi kal Filipô le a yoñ njel i i nyodi i Yérusalem inyu sôs i Gasa. Ibale hala a bi hélés Filipô, a bi pala nok inyuki añgel i bi kal nye hala i ngéda a bi boma nwak Étiôpia u u bé añ “kaat i mpôdôl Yésaya makeñi.” (Béñge minkéñék mi matila mini le: “Ini buk le ‘nwak’ i nkobla le kii?”) Mbuu mpubi u Yéhôva u bi tinde Filipô i tiige bebee ni kak. Filipô a bat nwak, a kenek ngwéé ipañ kak, le: “Baa u ntibil toi nok i yom u yé i añ?” Nwak u timbhe nye le: “Lelaa me yé le me nok ibale mut a niiga bé me?”​—Minson mi baôma 8:26-31.

¹⁵ Ha nyen nwak u bi naña Filipô i bet i kak yé. Di hégda le nkwel ba bi bana! Nwak u bé yi bé njee a bé “ntômba,” ni “ngwélél” mbañ Yésaya i bé pôdôl. (Yésaya 53:1-12) Ndi mu kii ba bé kwel, Filipô a bi unda nwak le Yésu Kristô nyen a bi yônôs i mbañ i. Nlélém kiki i bet ba bi sôblana i Pentékôt 33 N.Y., nwak Étiôpia u u bé u ma jôp i base Lôk Yuda, u bé yi kii u nlama boñ. Jon a bi kal Filipô le: “Nun-ki! Malép mana; kii i nkéñ me njel i kôhna sôble?” Kunda yada Filipô a sôble nye.c (Béñge minkéñék mi matila le, “Sôble ‘i homa malép ma yé.’”) I mbus ha, Filipô a ke i gwel nson u mondo i nkoñ u Asdôd, i het a bi ke ni bisu i añal ñañ nlam.​—Minson mi baôma 8:32-40.

16, 17. Imbe ngaba biañgel bi nyoñ i nson likalô munu ngéda yés?

¹⁶ Bikristen bi len bi gwé nsima i boñ nlélém nson kiki Filipô. Ba mbéna gwélél pôla i añal ñañ nlam u Ane to hee ba yé, kiki bo i ngéda ba yé i liké. Ndi hok ngéda, hala a yé a nene toi le biañgel bi yé bi tinde bo i tééne i bôt ba gwé ngôñ ni maliga ñañ nlam. Bibel yomede i nkal le, biañgel gwon bi ñéga nson likalô, inyu boñ le i nwin u, u tihba “hiki loñ, ni hiki litén, ni hiki hilémb ni hiki lihaa.” (Masoola 14:6) Kiki yak Yésu nyemede a bi bôk a pot, biañgel bi ñéga toi nson likalô. Ikété hihéga hi blé ni béba kai, a bi toñol le i ngéda libumbul, hala wee i mamélél ma nkoñ ’isi, “babumbul ba yé biañgel.” Yésu a nkônde le bihégél bi mbuu bi, bi bé lama “pémés ikété Ane yé i bôt bobasôna ba ntinde bape i boñ bibéba bi mam, ni bôt ba gwé lem i yan mbén.” (Matéô 13:37-41) I nlélém ngéda, biañgel bi bé lama kot i bet ba nkôdôl Ane i ngii, i mbus ngéda, ba kot yak “limut likeñi” li “mintômba mimpe,” hala wee i bôt Yéhôva a ngwés ôt i ntôñ wé.​—Masoola 7:9; Yôhanes 6:44, 65; 10:16.

¹⁷ Di nyi le i jam li li yé mbôna, inyule ngim mangéda di yé di boma bôt i likalô ba ba nkal bés le, ba bak ba soohe le Djob a hôla bo. Kiki hihéga, kel yada, lôk kéé iba i bé téé likalô, ba bak ni hisii mañge. I ngéda ba bé bebee ni mélés likalô jap, kosi i ma kwo, hala a hélés bo le i mañge nu a bééna ndik ngôñ i koode likôga li bé noñ ha. Hala ki nyen a bi boñ, a ke a koode nyetama! Muda wada a pam, bilôk bikéé bi kôôge bebee inyu kwel ni nye. Hala a bi hélés bilôk bikéé bi i ngéda muda nu a bi kal bo le a ntip soohe Djob le a ômle nye mut nu a ga hôla nye i nok Bibel. I mbus yigil Bibel i bôdôl.

18. Inyuki di nlama bé yan nson wés?

¹⁸ Kiki u yé ikété likoda, u gwé nsima i nsal ntôñ ni biañgel i nson likalô u u ngwéla ni nkoñ ’isi wonsôna iloo kiki i ngéda bisu. U yan bañ u nsima u. Ibale u nke ni bisu i boñ biliya, u ga kon maséé ngandak mu kiki u ntéñbe i añle bôt “ñañ nlam inyu Yésu.”​—Minson mi baôma 8:35.