Baa U Yik Hala?

Kii Ninivé a bi yik yila i mbus likalô li Yôna?

KAAT nyiña yada i nkal le bebee ni nwii 607 B.N.Y., loñ Asiria i bé énél ngandak biloñ ikété nkoñ ’isi, “ibôdôl i Kiprô i pes hiôñg letee ni Irañ i pes likôl, ngim ngéda ba bé énél yak loñ Égiptô.” Ninivé a bé tison yé ikeñi i bisu, a bé loo bitison gwobisôna bi nkoñ ’isi. I tison i, i bé i gwé ngandak nwom mi mbônji, mandap malam, ni mandap makeñi i het ba ntéédana bikaat. Bititii bi bi mpôdôl Ninivé bi ñunda Kiñe Ashurbanipal, kiki bikiñe bi Asiria bipe, a bi oba jôl le “kiñe i nkoñ ’isi.” Ha ngéda i, i bé nene wee mut nye ki nye a nla bé yémbél loñ Asiria ni tison yé le Ninivé.

Ndi, i ngéda loñ Asiria i bi lôôha bana ngui, mpôdôl Yéhôva le Sôfônia a kal le: “[Yéhôva] a’ . . . tjé Asiria. A’ yilha Ninivé bum, wengoñle ñoñ.” U héya hala, mpôdôl Yéhôva le Nahum a bi kal le: “Sana silba! Sana gôl! . . . Nkoñ u nyila hôlô bum ni bum! . . . Ba bobasôna b’a tehe we, b’a ke ngwéé, ba kalak le: ‘Ninivé a mbuma!’” (Sôfônia 2:13; Nahum 2:10, 11; 3:7) I ngéda mut a ñañ i mbañ ini, a nla badba le: ‘Baa hala a nla bôña? Baa ngim loñ i ga yémbél Asiria?’ Mut nye ki nye a bé bé le a neebe jam li.

To hala, i jam mut a bé hégda bé jon li bi bôña! Bebee ni nwii 600 B.N.Y., Babilôn ni Média bo Persia ba bi yémbél Asiria. I mbus ngéda, bôt ba bi nyodi i Ninivé ba tjôô nye tjagda! Kaat nyiña yada i nkal le: “Kiki ngéda i bé tagbe, tison Ninivé i bi put, bôt ba hoñlak ndik yo ngéda ba ñañ Bibel.” Kaat i nyiña ipe i nkal le, i bibôdle bi nwii 1800 “mut nye ki nye a bé yi bé too ngim tison i bé hana ’isi le Ninivé.” Ndi i nwii 1845, mut nyiña wada le Austen Henry Layard a bi bôdôl hun hisi i homa tison i Ninivé i bé. I gwom a bi léba bi bi unda toi le Ninivé a bé tison ikeñi.

Biyônôl bi mbañ i i mbéñge tison i Ninivé bi nlédés i hémle di gwé le yak mbañ i Bibel i i mpôdôl tjiba i biane bi nkoñ ’isi i ga yon.​—Daniel 2:44; Masoola 19:15, 19-21.