E niaan Klistfuɛ oke’m be ti e cinnjin kpa

‘Be ti kɛ waka mɔ b’a ta be Anannganman i awlo’n nun’n sa. Be nɲrɛ’n ɔ kpuke. Kannzɛ bé yó kpɛnngbɛn o, be te su mma, nzue te o be nun, yɛ be te yo mlanmlanmlan.’—JUE MUN 92:14, 15.

1. ?Wafa sɛ yɛ sran kpanngban be bu sran oke mun ɔn?

ZOOVA klo i sufuɛ nanwlɛfuɛ mun, ɔ nin be nga b’a yo oke’n be kwlaa kpan. Sanngɛ sran’m be waan Amlɛnkɛn’m be lɔ’n, be yo sran oke kpanngban be tɛtɛ, yɛ be kle be ɲrɛnnɛn. Sanngɛ nán Amlɛnkɛn’m be lɔ ngunmin yɛ sran’m be yo sran oke’m be tɛtɛ sɔ ɔ. Be yo i mɛn’n i lika’n kwlaa nun. Kɛ anuannzɛ kun ɔ́ kán sa nga ti yɛ be yo sran oke’m be tɛtɛ’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Angunndan nga sran kpanngban be bu’n i sran oke’m be lika’n yɛle kɛ, be blɛ liɛ’n w’a sin. Kpɔkun, be kwlá diman junman kun, yɛ cɛn kwlaa saan sran uflɛ ɔ́ nían be lika.”

2. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zoova bu i sufuɛ nga be ti sran oke’n mun ɔn? (b) ?Awlɛn su nzue gualɛ ndɛ mennin yɛ ɔ o Jue Mun 92:13-16 nun ɔn?

² Zoova liɛ’n, ɔ bu sran oke nga be ti i sufuɛ nanwlɛfuɛ’n, be sran lele. Nán be wunnɛn’n, i su yɛ ɔ fɛ i ɲin sie ɔ. Sanngɛ ‘like nga mɔ maan be flɛ be sran’n,’ yɛle kɛ, wafa nga Ɲanmiɛn ninnge’m be nun be ti’n, i su yɛ ɔ fɛ i ɲin sie ɔ (2 Korɛntfuɛ Mun 4:16). Biblu’n m’ɔ ti i nuan ndɛ’n, i nun ndɛ kun gua sran awlɛn su nzue kpa. I waan: ‘Sran nga Ɲanmiɛn bu be sran kpa’n, be ɲin flololo kɛ mme’n [ebre aniɛn nun’n, ndɛ mma ta·marʹ mɔ be kacili i kɛ mme’n, i bo’n yɛle nglesia] sa, be trɛ kɛ Liban lɔ sɛdri waka’n sa. Be ti kɛ waka mɔ b’a ta be Anannganman i awlo’n nun’n sa. Be nɲrɛ’n ɔ kpuke Ɲanmiɛn i lika’n nun. Kannzɛ bé yó kpɛnngbɛn o, be te su mma, nzue te o be nun, yɛ be te yo mlanmlanmlan.’ (Jue Mun 92:13-16). Kɛ e bu Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’m be su angunndan’n, e wun kɛ e sran oke’m be kwla yo ninnge nanndoliɛ wie mun.

“Kannzɛ bé yó kpɛnngbɛn o, be te su mma”

3. (a) ?Ngue ti yɛ be fa sran kpa mun sunnzun nglesia’n niɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ kannzɛ ‘sran’n yó kpɛnngbɛn o, ɔ kwla su mma’ ɔ?

³ Jue tofuɛ’n fa sran kpa mun sunnzun mme mɔ be ‘ta be Anannganman i awlo’n nun’n.’ Ɔ maan, “kannzɛ bé yó kpɛnngbɛn o, be te su mma.” Nanwlɛ, ndɛ sɔ’n wla fanngan kpa. ?Nɛ́n i ɔ? Laa blɛ’n nun’n, Izraɛli mɛn’n nun lɔ’n, be ta nglesia awlo’m be nun kpɔkun be ɲin flololo be yo awlo’m be nun klanman. Sanngɛ nán awlo’n nun klanman m’ɔ yo’n, i ngunmin ti yɛ be ti like nanndoliɛ ɔ. Mma kpanngban mɔ nglesia’m be su ti’n, be ti like nanndoliɛ kpa. Nglesia wie bɔbɔ’n, kannzɛ bé dí afuɛ ya trá su’n, be yaciman sulɛ.a I sɔ kunngba’n, sɛ amun tra ndin kekle kpa Ɲanmiɛn i sulɛ nanwlɛ nun’n, amún sú mma “kpakpa’n kwlaa.”—Kolɔsfuɛ Mun 1:10.

4, 5. (a) ?Mma kpa mennin yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ’m be su ɔ? (b) Sran oke nga be suli mma kpa be ‘manmannin Ɲanmiɛn’ mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, amun kan be nun wie’m be ndɛ.

⁴ Sɛ Klistfuɛ’m be ti kɛ waka sa’n, Zoova kunndɛ kɛ be su mma kpa be ‘mɛnmɛn i.’ Yɛle kɛ, maan be kɛn i bɔbɔ Zoova ɔ nin i klun sa’m be ndɛ (Ebre Mun 13:15). ?Amun mɔ amun a yo oke’n, ndɛ sɔ’n kwla yo amun liɛ wie? Ɛɛn.

⁵ Biblu’n kan sran oke wie mun mɔ be kannin Zoova dunman’n, ɔ nin i klun sa’m be ndɛ yakpa su’n, be ndɛ. Kɛ Zoova fali Moizi kɛ ɔ yo i nuan ijɔfuɛ’n, m’ɔ́ súnmɛn i’n, nn Moizi w’a di “afuɛ ableso” w’a tra su (Jue Mun 90:10; Ezipt Lɔ Tulɛ 4:10-17). Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Daniɛli w’a nianmɛn i oke mɔ w’a yo’n ti, sanngɛ ɔ kannin Zoova m’ɔ sie mɛn wunmuan’n i ndɛ yakpa su. Kɛ Famiɛn Bɛlsazali ɔ́ sé Daniɛli kɛ ɔ tu ndɛ mma wie mɔ sran sa kun klɛli i talɛ wun’n i bo’n, nn Daniɛli w’a di afuɛ 90 tra su (Daniɛli i ndɛ tre 5 lele ndɛ tre 6:1). ?Yɛ akoto Zan m’ɔ ti sran oke’n, i su ndɛ mennin yɛ e kwla kan ɔn? Kɛ ɔ tuli i klun dili junman nga Ɲanmiɛn fa mɛnnin i’n i lele m’ɔ́ wá wíe i di’n, ‘Ɲanmiɛn nin Zezi ndɛ m’ɔ kan’n ti’n,’ be wlɛli i bisua lika mɔ be flɛ i Patmɔsu mɔ nzue sin yiɛ i’n, i nun lɔ (Sa Nglo Yilɛ 1:9). Kɛ sran sɔ’m be sa’n, atrɛkpa amun wla kpɛn sran wie mun ekun mɔ be suli mma kpa be ‘mannin Ɲanmiɛn’ lele be fa yoli oke mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, be su.—1 Samiɛl 8:1, 10; 12:2; 1 Famiɛn Mun 14:5, 6; Lik 1:7, 67-79; 2:22-32.

6. ?Blɛ kasiɛn nga nun’n, wafa sɛ yɛ Zoova yo maan e “si kpɛnngbɛn” mun be ijɔ i nuan ɔn?

⁶ Akoto Piɛli boli Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zoɛli i ndɛ’n su seli kɛ: ‘Ɲanmiɛn waan: An nian, sa nga cɛn wie lele kɛ mɛn’n ɔ́ kɔ́ i bue nuan’n, ḿ wá yó’n yɛ: Ń fá n wawɛ’n mán sran kwlaa. Yɛ amun si ngbɛnngbɛn mun, bé íjɔ min nuan.’ (Sa Nga Be Yoli’n 2:17, 18; Zoɛl 3:1). Ndɛ mma sɔ’n kle kɛ blɛ kasiɛn nga nun’n, sran oke mɔ be ti sran mɔ be kpali be sieli be ngunmin’n, Zoova fali be nin ‘bua’m be wie mun’ naan be kɛn i klun ndɛ’n (Zan 10:16). Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ sɔ’m be nun wie’m be kan Sielɛ Blɛ i ndɛ’n titi w’a cɛ kpa.

7. Wafa nga sran oke mɔ be timan juejue’n be kannin Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ndɛ titi’n, amun fa sa kun be fa yiyi nun.

⁷ Ɲanmiɛn i sufuɛ sɔ’m be nun kun yɛle Sonia. Afuɛ 1941 nun yɛ ɔ boli blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n bolɛ’n i bo ɔ. I wunnɛn yo i ya w’a cɛ kpa. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, ɔ kle sran’m be Biblu’n nun like titi i bɔbɔ i awlo lɔ. Sonia bɔbɔ seli kɛ: “Jasin fɛ’n bolɛ ti min mɛn dilɛ’n i bue. I li bɔbɔ, ɔ ti min nguan like. N kwlá yacimɛn i bolɛ mlɔnmlɔn.” Sa wie m’ɔ juli koko nun wa’n yɛle kɛ dɔɔtrɔ sua kun nun’n, Sonia nin i niaan bla Olive be kannin Biblu’n nun ndɛ’n be kleli Zanɛti mɔ tukpacɛ’n ti ɔ la wie bɛ su’n. Zanɛti i nin’n, ɔ ti Katolikifuɛ dan kun. Sanngɛ, wafa nga Sonia nin Olive be kleli kɛ i wa’n i ndɛ lo be’n, ɔ wluwluli i wun dan. Ɔ maan, ɔ kplinnin su kɛ be kle i Biblu’n nun like. Kɛ é sé yɛ’n, Zanɛti i nin’n i like suanlɛ’n, ɔ kɔ i ɲrun kpa. Sɛ amun kusu amun fa jasin fɛ’n bolɛ’n i wun atin nga amun ɲɛn i’n be kan Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ndɛ’n, ɔ ti kpa. ?Nɛ́n i ɔ?

8. ?Wafa sɛ yɛ Kalɛbu m’ɔ ti sran oke’n, ɔ kleli kɛ ɔ lafi Zoova su ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Klistfuɛ nga be ti sran oke’n be kwla fɛ i ajalɛ’n su ɔ?

⁸ Oke yolɛ’n ti Klistfuɛ wie’m be kwlá boman Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n i kɛ be fa bo i laa nun sa. Sanngɛ be mian be ɲin be bo. I sɔ yolɛ nun’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa Kalɛbu m’ɔ suli Moizi su aawlɛ flɛnnɛn’n nun lele afuɛ ablanan’n, i ajalɛ’n su yɛ be fa ɔ. Kɛ Izraɛlifuɛ’m bé kpɛ́ Zurdɛn naan b’a ju mɛn nga Ɲanmiɛn tali nda kɛ ɔ́ fá mán be’n i nun lɔ’n, nn Kalɛbu le afuɛ 79. Ɔ kali Izraɛli i sonja kwlafuɛ’m be afiɛn’n, ɔ kunnin alɛ lele afuɛ nsiɛn. Sanngɛ, kɛ ɔ yo naan ɔ se kɛ w’a fɛ naan ɔ́ ló wunmiɛn’n, w’a yoman sɔ. Yakpa su’n, ɔ kplinnin su kɛ, ɔ́ kó fá oka lika nga be o Zida mɛn’n nun lɔ’n. Anakifuɛ mun mɔ be ti blamiɛn’n, be yɛ be tran lika sɔ’n nun ɔn. Be “klɔ’m be ti dandan yɛ be si be wun talɛ.” Sanngɛ Zoova fanngan nun’n, Kalɛbu ‘fuannin be lɛ kɛ Anannganman fa kannin’n sa.’ (Zozie 14:9-14; 15:13, 14). Kannzɛ bɔbɔ amun ti sran oke’n, sanngɛ maan amun si kɛ sɛ amun su Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i mma kpa’n, Zoova su yaciman amun kɛ nga w’a yaciman Kalɛbu le’n sa. Kpɔkun sɛ amun lafi i su kpa titi’n, ɔ́ mán amun tranwlɛ mɛn klanman ng’ɔ seli kɛ ɔ́ fá mán e’n, i nun.—Ezai 40:29-31; 2 Piɛr 3:13.

“Nzue te o be nun, yɛ be te yo mlanmlanmlan”

9, 10. ?Ngue yɛ Klistfuɛ nga be ti sran oke’n be kwla yo naan b’a lafi Ɲanmiɛn su kpa naan b’a yo juejue Ɲanmiɛn ninnge’m be nun titi ɔ? (An nian i bue 7 i kuku’n nun.)

⁹ Kɛ jue tofuɛ’n ɔ́ kán Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ nga be ti sran oke’n be ndɛ’n, ɔ seli kɛ: ‘Be nga Ɲanmiɛn bu be sran kpa’n, be ɲin flololo kɛ mme’n [nglesia] sa, be trɛ kɛ Liban lɔ sɛdri waka’n sa. Kannzɛ bé yó kpɛnngbɛn o, be te su mma, nzue te o be nun, yɛ be te yo mlanmlanmlan.’—Jue Mun 92:13, 15.

¹⁰ ?Kannzɛ bɔbɔ amun a yo oke’n, sanngɛ ngue yɛ ɔ kwla man amun wunmiɛn Ɲanmiɛn ninnge’m be nun titi ɔ? Sa nga ti yɛ nglesia’m be ti mlanmlanmlan titi mɔ be su mma’n, yɛle kɛ nzue tuman be bo. I sɔ kunngba’n, kɛ ɔ ko yo naan nanwlɛ ndɛ’n m’ɔ ti kɛ nzue sa’n w’a tran amun nun’n, amun suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like titi, kpɔkun amun fa amun wun mantan Zoova i anuannzɛ’n (Jue Mun 1:1-3; Zeremi 17:7, 8). Amun juejue yolɛ Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, ɔ ɲan ta klanman kpa amun wiengu Klistfuɛ’m be su. Amun e nian wafa nga i sɔ’n kpɛnnin su Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn Zɛozada m’ɔ ti sran oke’n i blɛ su’n.

11, 12. (a) ?Sa dan mennin yɛ Zɛozada yoli i laa Zida famiɛn diwlɛ’n nun lɔ ɔ? (b) ?Ngue yɛ Zɛozada fɛli i ɲrun m’ɔ lɛ i’n, fa yoli naan Ɲanmiɛn i sulɛ kpa’n i bo’n w’a wla ase kpa ɔ?

¹¹ Kɛ famiɛn bla Atali aɲinbloɛfuɛ’n, ɔ́ kún i bɔbɔ i anunman mun naan w’a sie mɛn’n, nn Zɛozada kwla ɲan afuɛ ya tra su. ?Ngue yɛ Zɛozada kwla yoli i blɛ sɔ’n nun ɔn? Zɛozada nin i yi’n be fali Zɔasi mɔ i kunngba yɛ ɔ ɲannin nguan’n, be fiɛli i Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ lele afuɛ nsiɛn. Kpɔkun ɔ trɛli i awlɛn yoli sa kun. Yɛle kɛ, ɔ fali Zɔasi m’ɔ le afuɛ nso’n sieli i famiɛn, kpɔkun be kunnin Atali.—2 Be Nyoliɛ 22:10-12; 23:1-3, 15, 21.

¹² Kɛ mɔ Zɛozada yɛ ɔ niannin famiɛn’n su’n ti’n, ɔ yoli maan Ɲanmiɛn i sulɛ kpa’n i bo’n wlali ase kpa. Ɔ “tali nda kɛ i bɔbɔ nin famiɛn nin nzrafuɛ’m bé yó Anannganman i sran tititi.” I dunman nun’n, nzrafuɛ’m be wluli Baali i sua’n nun lɔ, be buli i sua’n, be buli i sraka yiwlɛ mun, ɔ nin i nzɔliɛ nga be takali be’n mun. Kpɔkun be kunnin Baali ɲrun jranfuɛ’n. I dunman nun ekun’n, Zɔasi takali Ɲanmiɛn i sulɛ kpa’n, kpɔkun sua’n i nun ninnge nga be sacili’n, be siesieli be ye. ‘Zɔasi nantili sɛsɛ Anannganman i atin’n su lele, afin Zɛozada m’ɔ ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’n ɔ kleli i Ɲanmiɛn i atin’n.’ (2 Be Nyoliɛ 23:11, 17-19; 24:11-14; 2 Famiɛn Mun 12:2). Kɛ Zɛozada i afuɛ 130 nun ɔ wuli’n, be sieli i kan be sie famiɛn’m be lɛ’n. Afin, ‘ɔ yoli sa kpa Izraɛli mɛn’n nun, yɛ ɔ yoli maan Ɲanmiɛn nin i sua’n be ɲannin ɲrun.’—2 Be Nyoliɛ 24:15, 16.

13. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ nga be ti sran oke’n be kwla ‘yo sa kpa Ɲanmiɛn i sua’n nun’ ɔn?

¹³ Atrɛkpa tukpaciɛ’n, annzɛ sa uflɛ wie ti’n, amun kwlá yoman like nga amun awlɛn o su kɛ amún yó naan Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n w’a trɛ titi’n. Kannzɛ bɔbɔ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ amun kwla ‘yo sa kpa Ɲanmiɛn i sua’n nun.’ Amun kwla kle amun juejue yolɛ’n asɔnun aɲia’m be bo kɔlɛ titi nun, ɔ nin kosan’n be su tɛlɛ juejue su’n nun, ɔ nin jasin fɛ’n mɔ kɛ amun wunmiɛn’n fa ju lɛ’n, amun bo’n i nun. Kɛ amun tu amun klun be sɔ Biblu’n nun afɔtuɛ’m be nun klanman’n, mɔ amun suan “sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n,” ɔ nin asɔnun’n, be bo kpa’n, i sɔ’n wla asɔnunfuɛ’m be fanngan (Matie 24:45-47). Amun kwla wla amun niaan Klistfuɛ’m be fanngan naan “be klo be wun yɛ be yo sran ye.” (Ebre Mun 10:24, 25; Filemɔn 8, 9). Kpɔkun sɛ amun nzuɛn’n ɔ nin afɔtuɛ nga akoto Pɔlu mannin’n be kɔ likawlɛ’n, amun niaan’m bé ɲán su mmlusuɛ kpa. Pɔlu waan: ‘Se yasua kpɛnngbɛn’m be kɛ be bu angunndan, yɛ be di nanwlɛ, be yo sa i nuan su, be jran kekle be lafi Ɲanmiɛn su, be klo Ɲanmiɛn nin sran, be tra be anwlɛn. Kan kle bla kpɛnngbɛn’m be kɛ be kusu be yo sa nga Ɲanmiɛn sran yo ɔ, ɔ ti su’n. Nán maan be di abla, yɛ nán maan be yo nzan nɔnfuɛ. Maan be yo sa ng’ɔ ti kpa’n.’—Tit 2:2-4.

14. ?Ngue yɛ Klistfuɛ nga be ti asɔnun kpɛnngbɛn w’a cɛ kpa’n, be kwla yo naan Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n w’a trɛ ɔ?

¹⁴ ?Amun ti asɔnun kpɛnngbɛn w’a cɛ kpa? Afɔtuɛ nga aniaan kun m’ɔ ti asɔnun kpɛnngbɛn w’a cɛ kpa’n, ɔ mannin’n yɛ. I waan: “Nán amun fa afuɛ kpanngban sɔ’n nun sa nga amun sili be’n, be bu amun ngunmin be wun angunndan. Amun man sran uflɛ wie’m be junman’n maan be di. Kpɔkun be nga be tu be klun be kunndɛ junman’n, amun kle be i dilɛ [...]. Maan like nga amun niaan’m be kwlɛ i yo’n, amun wun i wlɛ. Cɛn wie ndɛ ti’n, amun wla be fanngan naan be di like sɔ mɔ be kwlɛ i yo’n i su junman be wɔ be ɲrun.” (Mmla’n 3:27, 28). Sɛ amun kle kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i jasin fɛ’n bolɛ’n lo amun kpa’n, amun wiengu Klistfuɛ’m bé ɲán su mmlusuɛ kpanngban kpa.

Amun “kle kɛ Anannganman yo sa i nuan su”

15. ?Ngue yɛ Klistfuɛ oke’m be kwla yo naan b’a “kle kɛ Anannganman yo sa i nuan su” ɔ?

¹⁵ Ɲanmiɛn i sufuɛ oke nga aklunjuɛ su be fa be su junman’n wie be man sran uflɛ’n, be “kle kɛ Anannganman yo sa i nuan su.” Sɛ amun ti sran oke’n, maan ndɛ nga be fin amun nuan fite’n, ɔ nin amun nzuɛn’n, be kle amun wiengu’m be kɛ ‘Anannganman m’ɔ ti kɛ yɔbuɛ sa mɔ amun talo i’n, ɔ yoman gblɛgblɛ sa mun.’ (Jue Mun 92:16). Nglesia’m be ijɔman, sanngɛ sɛ é kwlá sé’n, be kan be Yifuɛ’n i wafa nga be ti abonuan’n, i ndɛ. Sanngɛ amun liɛ’n, cenjele like nga Zoova mannin amun’n yɛle kɛ, amun kɛn i ndɛ kle sran nga be su bɛ i sulɛ nanwlɛ nun’n (Mmla’n 32:7; Jue Mun 71:17, 18; Zoɛl 1:2, 3). ?Ngue ti yɛ Zoova i ndɛ kanlɛ’n ti like cinnjin’n niɔn?

16. ?Biblu’n nun ajalɛ mennin yɛ ɔ kle kɛ, kɛ be ‘kle kɛ Anannganman yo sa i nuan su’n,’ i sɔ’n ti like kpa ɔ?

¹⁶ Kɛ Izraɛlifuɛ’m be ɲrun dunfuɛ ‘Zozie yoli oke’n,’ ɔ “flɛli Izraɛlifuɛ’m be kpɛnngbɛn mun, nin be jɔlɛ difuɛ mun, ɔ nin sonja’m be su kpɛn mun.” Kpɔkun wafa klanman nga Ɲanmiɛn nin be nantili’n, ɔ fa kpɛnnin be wla. Ɔ seli kɛ: ‘Kasiɛ nga Anannganman m’ɔ ti amun Ɲanmiɛn boli amun’n, i wie fi nunman lɛ m’ɔ kali ngbɛn ɔn. Be kwlaa be nuan yiali, wie fi a kaman.’ (Zozie 23:1, 2, 14). Ndɛ sɔ Zozie kannin’n, ɔ wlali nvlefuɛ’m be fanngan maan be suli Zoova le nɲɔn kun. Sanngɛ kɛ Zozie wuli’n, ‘i sinfuɛ nga be wa jasoli su’n, be siman Anannganman. Be siman sa nga Anannganman yoli mannin Izraɛli’n. Izraɛlifuɛ’m be yoli sa nga Anannganman klomɛn i mlɔnmlɔn’n: be sɔli amuɛn nga be flɛ be kɛ Baali’n mun.’—Jɔlɛ Difuɛ Mun 2:8-11.

17. ?Wafa sɛ yɛ Zoova nin i nvle’n be nanti e blɛ liɛ’n nun ɔn?

¹⁷ Nán ndɛ nga Ɲanmiɛn i sufuɛ oke’m be kan’n, i ti yɛ maan e blɛ liɛ’n nun Klistfuɛ’m be su Ɲanmiɛn tankaan ɔn. Sanngɛ, kɛ be kan “sa dandan” nga blɛ kasiɛn nga nun Zoova yo man i sufuɛ’m mɔ be bɔbɔ be wunnin i’n be ndɛ’n, ɔ wla e fanngan maan e lafi Zoova su, ɔ nin sa ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó be’n, be su kpa (Jɔlɛ Difuɛ Mun 2:7; 2 Piɛr 1:16-19). Sɛ amun wo Zoova i anuannzɛ’n nun w’a cɛ’n, atrɛkpa’n, i nun mɔ amun lika liɛ’n nun lɔ, annzɛ amun mɛn’n nun lɔ Sielɛ Blɛ jasin bofuɛ’m be ti kaan sa’n, annzɛ mɔ be kleli amun yalɛ kpa’n, amun wla kpɛn su. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, amun wunnin kɛ Zoova yoli sa wie mun amun ɲrun, kpɔkun ɔ ‘kɛn i wun yoli’ maan jasin bofuɛ’m be wa sɔnnin (Ezai 54:17; 60:22). Amun wunnin kɛ Biblu’n nun ndɛ’m be wlɛ wunlɛ’n, w’a yo weiin siɛn’n. Kpɔkun wafa nga Ɲanmiɛn i asiɛ’n su wa anuannzɛ’n ɔ yo ye kɔ i ɲrun’n, amun wunnin i wie (Nyanndra Mun 4:18; Ezai 60:17). Sɛ amun kan wafa klanman nga Zoova nin amun nantili’n i ndɛ kle amun wiengu Klistfuɛ mun’n, nanwlɛ, ɔ wla be fanngan dan. ?Nɛ́n i ɔ?

18. (a) Kɛ be “kle kɛ Anannganman yo sa i nuan su” mɔ i sɔ’n ɲan ta sran su lele’n, amun fa sa kun be kɛn i ndɛ. (b) ?Wafa sɛ yɛ amun bɔbɔ amun wunnin kɛ Zoova yo sa i nuan su amun lika ɔ?

¹⁸ ?Sa mennin’m be nun yɛ amun bɔbɔ amun wunnin kɛ Zoova yili i sran lika nianlɛ klolɛ su’n i nglo amun lika, m’ɔ sasali amun’n niɔn (Jue Mun 37:25; Matie 6:33; 1 Piɛr 5:7)? Aniaan bla oke kun mɔ be flɛ i Marta’n, ɔ fɛ i sɔ ndɛ’m be kanlɛ wla i wiengu’m be fanngan kpa. I waan: “Sa kwlaa ng’ɔ ju amun su’n, nán amun kpɔci Zoova le. Saan ɔ́ súan amun bo.” Afɔtuɛ sɔ mɔ Marta mannin’n, ɔ wlali Tolmina i fanngan kpa. Marta yɛ ɔ kleli Tolmina Biblu’n nun like ɔ. Kpɔkun be yoli Tolmina i batɛmu afuɛ 1960 be nun lɔ. Kɛ Tolmina i wla kpɛn i wun’n su’n, i waan: “Kɛ min wun’n sacili’n, min wla boli min wun dan. Sanngɛ ndɛ sɔ’n wlali min fanngan maan n fuali kɛ n kpɛman aɲia wie fi bo kɔlɛ’n i nun cɛn. Zoova kusu w’a yaciman min ukalɛ le.” Tolmina fa Marta i ndɛ’n fa wla sran kpanngban nga i bɔbɔ kle be Biblu’n nun like’n, be fanngan wie. Ɔ maan, sɛ amun kan wafa nga Zoova nin i sufuɛ’m be nanti klanman’n i ndɛ kle amun wiengu Klistfuɛ mun’n, ɔ́ wlá be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i fanngan dan kpa.

Zoova klo sran oke nga be lafi i su tankaan’n

19, 20. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zoova bu junman nga i sufuɛ nga b’a yo oke’n be di’n niɔn? (b) ?Ngue yɛ é wá wún i like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun ɔn?

¹⁹ Andɛ mɛn nga i nunfuɛ’m be siman sran oke’m be aunnvuɛ mlɔnmlɔn, yɛ be buman be wie (2 Timote 3:1, 2). Sɛ mɛn nunfuɛ’m be ɲin kpɛn sran oke’m be su’n, ɔ fin be sran wafa mɔ be ti i be laa nun’n. Nán be sran wafa nga be ti i andɛ’n i ti ɔ. Sanngɛ Biblu’n liɛ’n, ɔ se kɛ: ‘Ɲanmiɛn yoman sa m’ɔ timɛn i su’n, i wla fiman junman nga an dili nin klolɛ nga an fa klo i mɔ maan an yoli i sran’m be ye mɔ an te yo’n su’n.’ (Ebre Mun 6:10). Nanwlɛ, Zoova wla fiman i sulafilɛ junman nga amun dili’n, i su. Kpɔkun, junman nga amun te di’n, ɔ bu i like dan. Ɛɛn, Zoova i sufuɛ nga be ti oke’n, ɔ wun be kɛ be te su mma, naan be te le wunmiɛn Ɲanmiɛn ninnge’m be nun, naan be ti juejue. I sɔ’n kle kɛ i bɔbɔ yɛ ɔ man be wunmiɛn’n niɔn.—Filipfuɛ Mun 4:13.

²⁰ ?Wafa nga Zoova bu i sufuɛ oke mun’n, i sɔ yɛ amun bu be wie ɔ? Sɛ i sɔ wie yɛ amun bu be’n, amún yí i nglo kɛ amun klo be (1 Zan 3:18). Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ nun’n, é wá wún wafa trele wie mun mɔ e kwla yi klolɛ sɔ’n i nglo sran oke’m be lika nianlɛ nun’n.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ su ɔ?

• ?Wafa sɛ yɛ sran oke’m be te “su mma” ɔ?

• ?Ngue ti yɛ Klistfuɛ oke’m be juejue yolɛ’n ti kɛ e aja like sa ɔ?

• ?Wafa sɛ yɛ sran oke’m be kwla “kle kɛ Anannganman yo sa i nuan su” ɔ?

• ?Ngue ti yɛ Zoova klo i sufuɛ nga be su i w’a cɛ kpa mun ɔn?

[Kuku, bue 7]

Like ng’ɔ man be wunmiɛn mɔ maan be lafi Ɲanmiɛn su tankaan titi’n

?Klistfuɛ nga be su Ɲanmiɛn tankaan i osu w’a cɛ kpa’n, ngue yɛ ɔ uka be mɔ maan be lafi Ɲanmiɛn su titi mɔ be ɲan wunmiɛn be yo Ɲanmiɛn ninnge mun’n niɔn? Ndɛ nga be nun wie’m be kannin’n yɛ:

“Biblu’n nun kannganlɛ mɔ maan e nin Zoova e afiɛn mantan’n, ɔ ti like cinnjin kpa. Kɔnguɛ sunman nun’n, n kanngan Jue Mun 23 nin 91 be nun min klun lɔ n flan nun.”—Olive, be yoli i batɛmu’n afuɛ 1930 nun.

“Kɛ bé íjɔ batɛmu yolɛ’n su’n, n sie n su kpa. N yo kɛ min yɛ be su wa yo min batɛmu’n sa. Min wun mɔ n fa mannin Ɲanmiɛn’n i su angunndan mɔ n bu i titi’n, ɔ yo maan n lafi Ɲanmiɛn su tititi.”—Harry, be yoli i batɛmu afuɛ 1946 nun.

“Zoova i srɛlɛ’n ti nguan like. Yɛle kɛ maan e srɛ i cɛn kwlaa kɛ, ɔ uka e, ɔ sasa e, yɛ ɔ yra e su, naan sɛ ‘é fín ase o é jáo o, i dunman yɛ e bo ɔ.’” (Nyanndra Mun 3:5, 6).—Antônio, be yoli i batɛmu afuɛ 1951 nun.

“Be nga be su Zoova tankaan w’a cɛ kpa’n be jasin fɛ’n bolɛ nun ndɛ’m be tielɛ’n wla n fanngan kpa. Ɔ maan n ta nda kɛ ń sú Ɲanmiɛn naan ń láfi i su titi kɛ sran sɔ mun sa wie.”—Joan, be yoli i batɛmu afuɛ 1954 nun.

“E bɔbɔ e wun angunndan bulɛ ngboko’n timan like cinnjin. Afin, ninnge nga e le be’n be fin Ɲanmiɛn i aklunye’n. Ninnge’m be wunlɛ’n i wafa sɔ’n, ɔ yo maan e angunndan’n tran Ɲanmiɛn ninnge’m be nun aliɛ ng’ɔ man e’n be su naan y’a su i lele y’a guɛ i ti nin i bo.”—Arlene, be yoli i batɛmu afuɛ 1954 nun.