Be ‘yili e yilɛ klanman’

‘Ń yó ɔ mo yilɛ klanman mɔ a yili min’n ti.’—JUE MUN 139:14.

1. ?Ngue ti yɛ sran kpanngban be waan ninnge ɲɛnmɛn nga be o asiɛ’n su’n, Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili be ɔ?

ASIƐ’N su ninnge nga be yo ɲɛnmɛn’n, be diman be yalɛ. ?Sanngɛ, nin yɛ ninnge sɔ’m be fin ɔn? Sran wie’m be waan be bali sa ngbɛn. Wie’m be kusu be waan ninnge fanunfanun sɔ mɔ be ti abonuan’n, be kwlá seman kɛ be bali sa ngbɛn. ?Naan sɛ nán sran yɛ ɔ yili be’n, nn ngue nun yɛ be o ɔ? I lɛ nun’n, be nga be waan sran kun mɔ like fi nunmɛn i sin’n yɛ ɔ yili be’n, be sɔnnin. Be nun wie yɛle ninnge sifuɛ dandan mun.a

2. ?Ngue ti yɛ Davidi manmannin Zoova ɔ?

² Davidi m’ɔ yoli laa Izraɛli famiɛn’n, i kusu wunnin i wlɛ kɛ ninnge ɲɛnmɛn mɔ Ɲanmiɛn yili be’n ti’n, ɔ nin manmanlɛ fata. Davidi blɛ su’n, nn ninnge sifuɛ dandan’m be nin a ɔman be ɲrun ninnge’m be silɛ’n nun dan kɛ andɛ’n sa. Sanngɛ, ɔ wunnin kɛ ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, be bo sin yiɛ i piɛ. Kɛ Davidi bɔbɔ niannin wafa nga Ɲanmiɛn yili i’n, ɔ lɛli i ase. Ɔ seli kɛ: ‘Ń yó ɔ mo yilɛ klanman mɔ a yili min’n ti. Ɔ sa nuan ninnge be yo ɲɛnmɛn, n wun i wlɛ sɔ.’—Jue Mun 139:14.

3, 4. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e tinuntinun e nian ninnge nga Zoova yili be’n naan e bu akunndan ɔn?

³ Like kun ti yɛ Davidi wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili ninnge mun ɔn. Yɛle kɛ, ɔ tran buli akunndan. Andɛ’n, sran’n i finwlɛ’n i su like nga be kle i suklu lɔ’n, ɔ nin ninnge kɛ televiziɔn nin aladio nin fluwa sa’n be nun’n, ɔ maan sran kwlá lafiman Ɲanmiɛn su mlɔnmlɔn. Sanngɛ e liɛ’n, e kwla lafi Ɲanmiɛn su kɛ Davidi sa. Yɛ sɛ e waan é láfi i su sɔ’n, ɔ fata kɛ e tran e bu akunndan wie. Sɛ Ɲanmiɛn o lɛ annzɛ ɔ nunman lɛ’n, sɛ i yɛ ɔ yili ninnge mun annzɛ nɛ́n i yɛ ɔ yili be’n, ɔ fataman kɛ e tran lɛ naan sran wie i angunndan liɛ’n su yɛ e fa su ɔ.

⁴ Sɛ e nian ninnge nga Zoova yili be’n be kpa’n, e ɲin’n yí i. Kpɛkun ninnge ng’ɔ seli kɛ ɔ́ wá yó be’n, é bú i nanwlɛ. I sɔ’n kwla yo ekun maan é mían e ɲin kpa kɛ é sí Zoova naan é sú i. I sɔ’n ti’n, kɛ Davidi se kɛ be ‘yili e yilɛ klanman’n,’ amun e nian wafa nga andɛ like sifuɛ dandan’m be kle kɛ ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ’n.

Wafa nga e kaci sran’n, ɔ yo ɲɛnmɛn

5, 6. (a) ?Wafa sɛ yɛ e kwlaa e nguan’n bo i bo ɔ? (b) ?Ngue like yɛ e aklɛsia’n yo ɔ?

⁵ “Wɔ yɛ a siesieli min [‘a siesieli min aklɛsia’n,’ NW] ɔn. A wuli min kɛ tannin sa min nin ku sɛ’n nun.” (Jue Mun 139:13) E nin’m be ku sɛ’n nun yɛ e kwlaa e nguan’n boli i bo. Klɔ sran’n i bo bolɛ’n nun’n, like’n ti kaan tra dɔluwa ti’n. Be kwlá wunmɛn i be ɲin su. Kannzɛ ɔ ti kaan sɔ’n, sanngɛ like ng’ɔ o nun’n, ɔ ti i liɛ kɛ junman nga sran’m be di i lika nga be yi ayre mun lɔ’n sa! Like sɔ’n yo dan ndɛndɛ kpa. Lele mɔ anglo nɲɔn fá jú’n, nn e lika nga ti yɛ be flɛ e sran’n, b’a wie siesie. E lika sɔ’m be nun kun yɛle e aklɛsia’n. Kɛ be se kɛ b’a wu e o, nn e aklɛsia’n su yi e mmoja’n nun fiɛn’n, ɔ nin i nun nzue ng’ɔ tra su’n. Sɛ sran kpɛnngbɛn kun ti juejue’n, miniti 45 kwlaa nun’n, i aklɛsia’n yi i mmoja’n nun nzue litri nsiɛn.

⁶ Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Like kun ekun nga e aklɛsia’n yo’n yɛle kɛ sɛ é kwla sé’n, ɔ yo naan like kɛ njin sa’n w’a buman e mmoja’n i ti. Ɔ kaci like nga be flɛ i kɛ vitaminin d, naan e owie’m b’a kwla tin. E aklɛsia kunngba’n ti yɛ like nga blɔfuɛ’n flɛ i kɛ hormone érythropoïétine, ɔ o e owie’m be nun ɔn. Like sɔ’n kusu ti yɛ e le mmoja e owie’m be nun ɔn. Like sɔ mɔ e aklɛsia’n yo’n, nanwlɛ, ɔ bo sran’m be nuan dan!b

7, 8. (a) Amun kan e sran kacilɛ’n i bo bolɛ’n i nun ndɛ kan. (b) ?Wafa sɛ yɛ e kaci sran e “nin ku sɛ’n nun” ɔn?

⁷ “Blɛ mɔ a yili min nvialiɛ nun, mɔ a wuli min kɛ tannin sa, min nin ku sɛ’n nun, min wunnɛn’n [‘min owie mun,’ NW] i lika fi timan fiawa ɔ ɲrun.” (Jue Mun 139:15) Cellule klikli mɔ i bo bolɛ’n nun ɔ ti kaan tra dɔluwa ti’n, ɔ kpɛkpɛ i wun nun kanngankanngan. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, cellule nga be ti kun’n be yia likawlɛ. Wie kaci e ndin, wie kusu kaci e nnɛn, wie ekun kaci e kplo, yɛ wie kaci e wunnɛn’n i lika wie mun ekun. I wie yɛle kɛ, e owie’m be bo fifilɛ bo i le mɔcuɛ nsan su. Kpɛkun i le mɔcuɛ nso su’n, nn e owie 206 be kwlaa be nuan w’a yia. Blɛ sɔ nun’n, e tɛnndɛn traman ae mma.

⁸ Sran’n i kacilɛ sɔ m’ɔ kaci i nin ku sɛ’n nun’n, ɔ ti abonuan yɛ ɔ ti fiawa sran’m be ɲrun. Lele nin andɛ’n, sran fi siman wafa nga e sran kacilɛ’n bo i bo’n. ?Afin, wan yɛ ɔ kwla se kɛ ɔ si like ng’ɔ yo mɔ e cellule be yia likawlɛ mɔ be kaci e likalika mun ɔn? Atrɛkpa’n, like sifuɛ dandan’m be kwla si i. Sanngɛ i kwlaa yoli o, Davidi waan e Yifuɛ Zoova liɛ’n, ninnge sɔ’n wie fi fiɛmɛn i ɲrun.

9, 10. ?Wafa sɛ yɛ mmoja m’ɔ kaci sran’n, Ɲanmiɛn dun mmua ‘klɛli i lika’n ngba guɛli i fluwa’n nun’ ɔn?

⁹ “I nun mɔ n te yo mmoja bɔbɔ’n, ɔ ɲin ta min. Asiɛ su cɛn ba nga n ko di’n, a dun mmua klɛli i ngba guɛli i ɔ fluwa’n nun kusu nn n nin a diman bɔ kun [‘min lika’n kwlaa nin cɛn nga be boli be bo’n, a dun mmua klɛli i ngba guɛli i ɔ fluwa’n nun,’ NW].” (Jue Mun 139:16) Like mɔ i bo bolɛ’n nun, ɔ ti kaan tra dɔluwa ti’n, sɛ ɔ ti fluwa’n nn é sé kɛ i nun yɛ e sran wafa nga e ti’n klɛ ɔ. Yɛle kɛ, wafa nga e kacikaci lele naan b’a wu e’n, naan y’a di afuɛ ablaɔn tra su’n, i kwlaa klɛ fluwa sɔ’n nun.

¹⁰ Davidi blɛ su’n, nn be nin a yiman mannzin nga blɔfuɛ’n flɛ i microscope mɔ be fa nian ninnge kanngan mun naan w’a fa nian sran’n i kplo nun ninnge nga be flɛ be cellule. Sanngɛ, kɛ ɔ niɛn i bɔbɔ i wunnɛn’n, ɔ wun i wlɛ kɛ wafa nga i wunnɛn’n yo’n, w’a baman sa ngbɛn. Atrɛkpa kusu’n, mmoja m’ɔ kaci sran’n, Davidi si i su ndɛ wie mun. Ɔ maan, ɔ wunnin i wlɛ kɛ i kwlaa ngalɛ’n b’a baman sa ngbɛn naan be dun mmua siesieli be. I sɔ’n ti yɛ jue m’ɔ toli’n nun’n, ɔ seli kɛ Ɲanmiɛn dun mmua “klɛli i ngba guɛli i fluwa’n nun” ɔn.

11. ?Wafa nga e sran wunmuan’n fa ti’n, ɔ fin ngue?

¹¹ Andɛ e si kɛ wafa nga e ti’n, yɛle kɛ sɛ e ti tika annzɛ e ti jajraja’n, e ɲrun’n nin e ɲinma mun, ɔ nin e timuɛn’n nin e wun ninnge kpanngban wie mun ekun be ti’n, be fin e si nin e nin, ɔ nin e nannan mun. Sanngɛ e kplo’n nun like nga blɔfuɛ’n flɛ i gène, be nun yɛ i kwlaa sɔ’n o ɔ. Gène sɔ’m be o cellule be nun. Yɛ cellule kunngba nun gène be ti kpanngban kpa. Gène kpanngban sɔ mɔ be sasa be wun su’n, blɔfuɛ’n flɛ i ADN (acide désoxyribonucléique). Ɔ le sran kun nin i ADN, yɛ i nun yɛ sran wafa nga e ti’n i kwlaa “klɛ” ɔ. Kɛ cellule bé kpɛ́kpɛ́ be wun nun, annzɛ kɛ uflɛ káci laa liɛ mun’n, like nga be o laa liɛ’m be nun’n be sin cellule uflɛ’m be nun. ADN yɛ ɔ di i sɔ junman’n niɔn. Ɔ maan e ka nguan nun titi, kpɛkun e kaciman. Nanwlɛ, i kwlaa sɔ’n kle kɛ e Yifuɛ m’ɔ o nglo lɔ’n i tinmin’n nin i ngwlɛlɛ’n ti dan!

Sran’n i akunndan’n ti i liɛ ngunmin

12. ?Ngue ti yɛ sran’m be timan kɛ nnɛn’m be sa ɔ?

¹² ‘Ee Ɲanmiɛn, wɔ akunndan’m be bo ti kploun o! Be sɔnnin kpanngban o! Sɛ be kan aunɲan ngba kwlaa bo nun’n, i nɔnnin tra be ngba.’ (Jue Mun 139:17, 18a) Kɛ nnɛn’m be o lɛ’n, Ɲanmiɛn yili be yilɛ klanman wie. Ɔ maan, ninnge nga nnɛn wie’m be yo’n, ɔ tra sran’m be liɛ’n lele. Sanngɛ, akunndan mɔ Ɲanmiɛn maan sran bu’n ti’n, ɔ le ɲrun tra nnɛn mun lele. Fluwa kun seli kɛ: “Kannzɛ nnɛn wie’m be yo be ninnge wie mun kɛ sran’m be liɛ sa’n, sanngɛ ijɔlɛ mɔ sran kwla ijɔ’n nin akunndan mɔ bu’n ti’n, e ti e liɛ ngunmin asiɛ’n su. Like ng’ɔ kle ekun kɛ e ti e liɛ ngunmin’n, yɛle kɛ e usa i wun kɛ: ?Wafa sɛ yɛ e wunnɛn’n i lika’m be siesieli be wun ɔn? ?Wafa sɛ yɛ be boli be ɔ?” Afin e kunndɛ kɛ é sí e wun. I sɔ kosan mun yɛ Davidi kusu fa usɛli i wun wie ɔ.

13. (a) ?Wafa sɛ yɛ Davidi kwla wunnin Ɲanmiɛn i akunndan’m be wlɛ ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Davidi i ajalɛ’n su ɔ?

¹³ Like cinnjin kpa ng’ɔ kle ekun kɛ sran’m be timan kɛ nnɛn mun sa’n yɛle kɛ, klɔ sran kunngba cɛ yɛ ɔ bu Ɲanmiɛn i akunndan ɔn.c Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ maan ɔ ti sɔ ɔ. Afin, ‘Ɲanmiɛn yili sran’n kɛ i bɔbɔ sa.’ (Bo Bolɛ 1:27) Davidi tran buli akunndan titi. Ɔ buli ninnge nga be kle kɛ Ɲanmiɛn o lɛ’n, be su akunndan. Blɛ sɔ’n nun kusu’n, nn Davidi le Biblu’n nun fluwa klikli mɔ be kan Ɲanmiɛn bɔbɔ nin i ninnge ng’ɔ yoli be’n be ndɛ’n. Fluwa sɔ mɔ Ɲanmiɛn maan be klɛli be’n, be ukali Davidi maan ɔ wunnin Ɲanmiɛn i akunndan mun nin i sran wafa’n, ɔ nin i klun sa’n, be wlɛ. Kɛ Davidi buli Ɲanmiɛn Ndɛ’n, ɔ nin ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, ɔ nin wafa nga Ɲanmiɛn nin i be nanti’n be akunndan’n, w’a kwlaman tran. Ɔ mɛnmɛnnin i Yifuɛ’n.

Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i nglo yilɛ

14. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e se kɛ saan fii é wún Ɲanmiɛn i silɛ’n i ɲrun nin i sin’n kwlaa naan y’a lafi i su ɔ?

¹⁴ Kɛ Davidi bú ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, ɔ nin Ɲanmiɛn Ndɛ’n be su akunndan kɔ́’n, nn ɔ́ wún i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn i silɛ’n nin sa nga Ɲanmiɛn yo be’n be silɛ’n trɛ i kpɛn. (Jue Mun 139:6) E kusu’n, i kunngba’n niɔn. Sa nga Ɲanmiɛn yo be’n, e kwlá wunman be ngba be wlɛ le. (Akunndanfuɛ’n 3:11; 8:17) Sanngɛ, nga Ɲanmiɛn ‘yi be nglo’ Biblu’n nun nin ninnge ng’ɔ yili be’n, be ju e. Ɔ maan, be nga be kunndɛ kɛ bé sú i’n, be kwla lafi i su.—Rɔmfuɛ Mun 1:19, 20; Ebre Mun 11:1, 3.

15. Wafa nga e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n nin wafa nga e nin i e nanti’n be kɔ likawlɛ’n, an fa sa kun yiyi nun.

¹⁵ Sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili nglo lɔ nin asiɛ’n su ninnge mun ɔn. Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn Zoova su’n, ɔ wun Zoova kɛ sran jrɛiin m’ɔ kunndɛ kɛ e si i naan e nin i e nanti klanman’n sa. (Zak 4:8) Ɔ ti kɛ ba kun mɔ kɛ ɔ o lɛ’n, ɔ lafi i si su’n sa. ?Sɛ sran uflɛ se i kɛ i si sɔ’n kwlá timɛn i wun ɲanman nun’n, ngue yɛ ɔ́ yó ɔ? Atrɛkpa’n, ɔ́ yíyí like nga ti yɛ ɔ lafi i si su’n i nun klé sran’n. Sɛ ɔ yo sɔ naan sran’n bumɛn i nanwlɛ’n, sanngɛ i liɛ’n, ɔ si kɛ i si’n kwlá yimɛn i ase. Afin, ɔ wunnin kɛ i si’n ti siɛ kpa. I sɔ kunngba’n, kɛ e suan Biblu’n nun like mɔ e wun Zoova i sran wafa’n i wlɛ’n, kɛ e nian ninnge ng’ɔ yili be’n mɔ kɛ e srɛ i’n ɔ ti’n, ɔ maan e lafi i su kpa. Asa ekun’n, i sɔ’n yo maan e kunndɛ kɛ é sí Zoova kpa ekun naan é fá e wun mɛ́n i mlɔnmlɔn naan é sú i tititi. Like cinnjin kpa m’ɔ fata kɛ sran kwlaa fɛ i ɲin sie su kɛ ɔ́ yó’n, yɛ ɔ o lɛ.—Efɛzfuɛ Mun 5:1, 2.

Maan e kunndɛ e Yifuɛ’n i atin liɛ’n

16. ?Afɔtuɛ benin yɛ Davidi nin Zoova be afiɛn m’ɔ mantan’n, ɔ man e ɔ?

¹⁶ ‘Ee Ɲanmiɛn nian min awlɛn’n nun! Sa min nian! Nian min klun lɔ akunndan’n! Sɛ a nian naan atin nga n wo su’n ti tɛ’n, fa min sie ɔ bɔbɔ wɔ atin liɛ’n su.’ (Jue Mun 139:23, 24) Davidi si kɛ, kɛ i bɔbɔ’n o lɛ sa’n, Zoova si i kpa. Yɛle kɛ i klun lɔ akunndan mun o, sa ng’ɔ yo be mun o, sɛ ndɛ yɛ i waan ɔ́ kán m’ɔ nin a fitemɛn i nuan’n nin o, Zoova si i kwlaa kpan. (Jue Mun 139:1-12; Ebre Mun 4:13) I sɔ’n ti’n, kɛ bakan m’ɔ nin i si’n bé nánti srɛ kunmɛn i’n sa’n, Davidi m’ɔ wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn si i’n ti’n, srɛ kunmɛn i wie. W’a kunndɛman kɛ like kun sa saci ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn. Ɔ maan, like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n w’a mantan titi’n, yɛ ɔ yo ɔ. Yɛle kɛ, ɔ bu ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, be su akunndan. Kpɛkun, ɔ nin Ɲanmiɛn be koko yalɛ titi. Ɔ maan, jue nga Davidi toli be mɔ be nun kun yɛle Jue Mun 139, be nun sunman be ti Ɲanmiɛn srɛlɛ jue. Sɛ e kusu e bu Zoova i ninnge’m be su akunndan naan e srɛ i titi’n, i sɔ’n kwla uka e maan é fá e wun mɛ́ntɛn i.

17. (a) ?Ngue ti yɛ Davidi waan Zoova niɛn i awlɛn’n nun ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ atin nga sran kun bɔbɔ fa’n, i bo kwla gua mɛn i ɔ?

¹⁷ Kɛ Ɲanmiɛn yili e kɛ i bɔbɔ sa’n ti’n, ɔ mianmianman e. Sɛ e klo kɛ é yó sa kpa annzɛ sa tɛ’n, ɔ ti kɛ e bɔbɔ sa. Sanngɛ kusu’n, maan e si kɛ é kán sa nga e yo be’n é klé Zoova. I sɔ’n ti’n, Davidi w’a kunndɛman kɛ ɔ nin klunwifuɛ mun sán nun. (Jue Mun 139:19-22) I ɲin cili sa tɛ’n. Kɛ mɔ Davidi si kɛ Zoova si sa kwlaa ti’n, ɔ kɛnnin i wun ase srɛli i kɛ ɔ niɛn i klun lɔ akunndan’n naan ɔ fɛ i sie atin kpa su. Ɲanmiɛn i mmla’m be ti e kwlaa e liɛ. Ɔ maan, ɔ fata kɛ e yo sa ng’ɔ ti kpa’n. I lɛ nun’n, Zoova wla e kwlaa e su nun kɛ e ɲin yi i. Sɛ e yo sɔ’n, i klun jɔ́ yɛ e liɛ yó ye dan. (Zan 12:50; 1 Timote 4:8) Sɛ cɛn kwlaa e nanti Zoova i atin liɛ’n su’n, maan sa’n yo kekle e su sɛ’n, sanngɛ é wun jɔ́ e fɔuun.—Filipfuɛ Mun 4:6, 7.

Maan e su e Yifuɛ’n m’ɔ yili e yilɛ klanman’n i su!

18. ?Kɛ Davidi niannin ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, ngue yɛ ɔ wunnin kɛ ɔ fata kɛ ɔ yo ɔ?

¹⁸ I nun mɔ Davidi ti gbanflɛn kan’n, ɔ yoli bua kankanfuɛ. Kɛ kɔnguɛ bua’m be la ijre nɔnman’n su bé dídí’n, Davidi mɛn i ɲin su nian ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii, kpɛkun ɔ bu akunndan. Ɔ seli kɛ: ‘Kɛ a nian ɲanmiɛn m’ɔ la nglo plaii’n, a wun Ɲanmiɛn Kpli’n i ɲrun m’ɔ le i’n. Kɛ a nian ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n, a wun ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n. Cɛn kwlakwla sran’m be wun Ɲanmiɛn i ɲrun m’ɔ le i’n, yɛ cɛn kwlakwla sran’m be wun Ɲanmiɛn i ninnge ng’ɔ yoli be’n.’ (Jue Mun 19:2, 3) Davidi wunnin i wlɛ kɛ sran ng’ɔ yili nglo lɔ ninnge nglanman mun’n, ɔ fata kɛ ɔ wun i atin liɛ’m be wlɛ naan ɔ fa be su. I sɔ wie yɛ ɔ fata kɛ e kusu e yo ɔ.

19. ?Kɛ i gbanflɛn o, i kpɛnngbɛn o, e wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn ‘yili e yilɛ klanman’n,’ ngue yɛ i sɔ’n su e bo kɛ e yo ɔ?

¹⁹ Salomɔn mannin gbanflɛn’m be kwlaa be afɔtuɛ kun. Ɔ seli kɛ: ‘Blɛ mɔ a te yo gbanflɛn’n, maan ɔ wla kpɛn ɔ Yifuɛ’n i su. Maan ɔ ɲin yi Ɲanmiɛn, yɛ nanti i mmla’m be su. Like ng’ɔ fata kɛ klɔ sran kwlakwla yo’n yɛ ɔ o lɛ ɔ.’ (Akunndanfuɛ’n 12:1, 13) I sɔ afɔtuɛ liɛ’n, laa i si Davidi dun mmua fali su lele. I nun mɔ Davidi te yo gbanflɛn’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn ‘yili i yilɛ klanman.’ I sɔ’n ti’n, ɔ nin Ɲanmiɛn be nantili klanman, yɛ i liɛ yoli ye dan. E kusu’n, i gbanflɛn o, i kpɛnngbɛn o, sɛ e wla kpɛn e Yifuɛ’n su naan e mɛnmɛn i’n, e liɛ yó ye dɔ nga su nin e ɲrun lɔ. Be nga be yaciman Zoova i mmla’m be su nantilɛ’n, Biblu’n waan: ‘Kannzɛ bé yó kpɛnngbɛn o, be te su mma, nzue te o be nun, yɛ be te yo mlanmlanmlan. Ɔ kle kɛ Anannganman yo sa i nuan su.’ (Jue Mun 92:14, 15) Ɔ maan, e lafi su kɛ é dí ninnge nglanman mɔ e Yifuɛ’n yili be’n, be su aklunjuɛ tititi.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

?Wafa sɛ yɛ amún yíyí nun ɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ mmoja m’ɔ kaci sran i nin ku sɛ’n nun lɔ’n, ɔ kle kɛ be ‘yili e yilɛ klanman’ ɔn?

• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa e ɲin sie Zoova i akunndan’m be su ɔ?

• ?Wafa sɛ yɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n, ɔ nin wafa nga e nin i e nanti’n, be kɔ likawlɛ ɔ?

[Foto, bue 17]

Wafa nga mmoja’n kaci sran’n, Ɲanmiɛn dun mmua siesieli i ngba.

ADN

[Foto cifuɛ mun, bue 17]

Unborn fetus: Lennart Nilsson