Maan e to jue e man Zoova!

“Blɛ bɔ n tɛ kpɛ n tɛ di’n, ḿ bó flɛ́ min Nyanmiɛn’n.”​—JUE. 146:2.

1. ?Ngue ti yɛ Davidi kpɛli jue wie mun ɔn?

DAVIDI i gbanflɛn nun’n, ɔ fali blɛ kpanngban niɛnnin i si i nnɛn’m be lika, Bɛtleɛmu i nvɛnwun lɛ fie’m be su. Kɛ Davidi nían bua’m be su sɔ’n, ɔ kwla niannin ninnge nglanmannglanman nga Zoova yili be’n. Be wie yɛle nzraama mɔ be o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ nin ‘bo nun nnɛn’ nin “anunman mun.” Ninnge ng’ɔ wunnin be’n be wluwluli i wun kpa. I sɔ’n ti’n, ɔ kpɛli jue fɛfɛ wie mun fa manmannin ninnge ɲɛnmɛn sɔ’m be Yifuɛ’n. Davidi i jue sɔ’m be nun kpanngban be o Jue Mun fluwa’n nun.a—An kanngan Jue Mun 8:4, 5, 8-10 nun.

2. (a) ?Wafa sɛ yɛ jue’n nin miziki’n be kwla yo sran kun ɔn? An fa sa kun yiyi nun. (b) ?Wafa nga Davidi nin Zoova be nantili’n i su like benin yɛ Jue Mun 34:8, 9 nin 139:2-8 be kle e ɔ?

² Blɛ kunngba sɔ’n nun yɛ Davidi suannin jue tolɛ nin jru bolɛ lele i sa tɔli nun ɔn. I bolɛ m’ɔ si i bo kpa’n ti’n, be yiɛli i kɛ ɔ wa bo jru man Famiɛn Saili. (Nya. 22:29) Jru nga Davidi boli’n, ɔ yoli maan famiɛn mɔ i akunndan’n w’a sanngan’n, i wla kwla guali ase. I wafa kunngba’n yɛ andɛ kusu sɛ be tie miziki kpa kun’n ɔ kwla gua be wla ase ɔ. Blɛ kwlaa nga Davidi boli i jru’n, ‘wawɛ [tɛ ng’ɔ o Saili su’n] ɔ jaso i su. Ɔ klemɛn i yalɛ kun.’ (1 Sam. 16:23) Jue nga Ɲanmiɛn sran sɔ’n kpɛli’n, andɛ nin andɛ be te to be. Amun nian! Be wuli Davidi i afuɛ 3.000 tra su yɛ. Sanngɛ sran wafawafa akpinngbin kpanngban mɔ be fin asiɛ’n i lika kwlaa’n, be te kanngan jue nga Davidi kpɛli’n be nun be fa fɔnvɔ be wun.—2 Nyo. 7:6; an kanngan Jue Mun 34:8, 9; 139:2-8 nun; Amɔ. 6:5.

Jue tolɛ’n ti cinnjin Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ’n nun

3, 4. ?Davidi blɛ su’n, ajalɛ benin yɛ be fali naan b’a fa jue tolɛ nin miziki bolɛ’n b’a wlɛ i Ɲanmiɛn i sulɛ kpafuɛ’n nun ɔn?

³ Davidi si like yo yɛ ɔ wlɛli i wun ase fɛli sɔ liɛ’n manmannin Zoova. Kɛ Davidi yoli Izraɛli famiɛn’n, ɔ fali ajalɛ naan be fa Miziki fɛfɛ be wlɛ i Ɲanmiɛn i sulɛ’n ninnge nga be yo i tannin sua’n nun lɔ’n i nun. Be sieli Levifuɛ 4.000 kɛ “be to jue manman Anannganman.” Be nun wie mun “bɔ be suannin Nyanmiɛn manmanlɛ jue mun kpa’n, bɔ be ti jue klefuɛ’n,” be ti sran 288.—1 Nyo. 23:3, 5; 25:7.

⁴ Miziki nga Levifuɛ’m be boli nin jue nga be toli’n, Davidi bɔbɔ kpɛli be nun sunman. Kɛ bé tó jue nga Davidi klɛli’n, Izraɛlifuɛ kwlaa ng’ɔ ɲan atin trɛn i bo’n, ndɛ ng’ɔ ti’n ɔ wluwlu i wun kpa. I sin’n, kɛ bé fá Ɲanmiɛn i alaka’n bé kɔ́ Zerizalɛmu’n, “David seli Levifuɛ’m be kpɛnngbɛn’m be kɛ be siesie be niaan jue tofuɛ’m be sɛsɛsɛ. I waan be kan kle be kɛ be fa be ngowa kanlɛ ninnge mun. Ɔ seli be kɛ be bo be jru mun, nin aluku mun, ɔ nin aaba ndɛ mun. I waan be bo i kekle kpa be fa yi be aklunjuɛ’n i nglo.”—1 Nyo. 15:16.

5, 6. (a) ?Davidi blɛ su’n, ngue ti yɛ jue tolɛ’n nin Miziki bolɛ’n be yoli cinnjin sɔ ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ e si kɛ laa Izraɛli lɔ’n, jue tolɛ nin miziki bolɛ’n be ti cinnjin Ɲanmiɛn sulɛ’n nun ɔn?

⁵ ?Davidi blɛ su’n, ngue ti yɛ jue tolɛ’n nin Miziki bolɛ’n be yoli cinnjin sɔ ɔ? ?I tolɛ mɔ Famiɛn Davidi si i to’n i ngunmin ti ɔ? Cɛcɛ, sa uflɛ wie ekun ti ɔ. Kɛ ɔ cɛli kpa’n, mɔ Famiɛn Ezekiasi yoli maan Ɲanmiɛn sulɛ nun ninnge nga be yo i Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n, be wa boli be yolɛ bo ekun’n yɛ sa sɔ’n i ɲin fiteli ɔ. E kɛnngɛn i 2 Be Nyoliɛ 29:25 nun kɛ: ‘Famiɛn’n maan Levifuɛ’m be ɔli Anannganman i sua’n nun lɔ. Aaba ndɛ, nin sanngo, ɔ nin jru o be sa nun kɛ David, nin Gad b’ɔ ti famiɛn’n i jeliwafuɛ’n, ɔ nin Natan b’ɔ ti Nyanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n be kannin’n sa, afin Anannganman yɛ maan i nuan ijɔfuɛ’m be sieli i sɔ-ɔ.’

⁶ Zoova yɛ ɔ sinnin i nuan ijɔfuɛ’m be lika seli i sufuɛ’m be kɛ be to jue be mɛnmɛn i ɔ. Kɛ ɔ ko yo naan jue tofuɛ’m b’a ɲan blɛ b’a kpɛ jue naan b’a to b’a flan nun’n ti’n, be diman junman nga Levifuɛ onga’m be di’n wie.—1 Nyo. 9:33.

7, 8. ?Jue tolɛ’n nun’n, like benin yɛ ɔ ti cinnjin ɔn?

⁷ E kwla se kɛ: “Kɛ n wo yɛ’n, jue tolɛfuɛ’n, nanwlɛ n simɛn i to. Sɛ ɔ ti kɛ n wo Izraɛli lɔ’n, nn n su tranman sran nga be si jue to kpa mɔ be toli jue Ɲanmiɛn tannin sua’n nun lɔ’n, be nun wie!” Sanngɛ nán Levifuɛ nga be to jue’n be kwlaa yɛ be si i to kpa ɔ. Kɛ nga 1 Be Nyoliɛ 25:8 fa kan sa’n, be nun wie’m be o lɛ be te “suan.” Maan e bu like kun ekun i akunndan. Yɛle kɛ Izraɛli lɔ akpasua uflɛ nun sran wie’m be kwla si jue to kpa liɛ su. Sanngɛ Levifuɛ mun yɛ Zoova fali jue tolɛ’n wlali be sa nun ɔn. E kwla lafi su kpa kɛ i Levifuɛ nga be ‘si jue to kpa’n’ nin o, i be nga be ‘tɛ suan’n’ nin o, be kwlakwla nga be lafi Ɲanmiɛn su sakpa’n, be tuli be klun be dili be junman’n.

⁸ Davidi kloli jue tolɛ’n nin Miziki bolɛ’n. Yɛ kusu i sa tɔli be yolɛ’n nun kpa. ?Sanngɛ like mɔ sran kun i sa tɔ i yolɛ’n nun’n, i ngunmin yɛ ɔ ti cinnjin man Ɲanmiɛn ɔn? Pɔlu klɛli i Kolɔsfuɛ Mun 3:23 nun kɛ: “Like kwlaa nga amún yó’n, an tu amun klun yo i kɛ e Min’n yɛ an su yo mɛn i sa, nán an bu i kɛ sran yɛ an su yo mɛn i-ɔ.” Ndɛ’n ti weiin’n. Like ng’ɔ ti cinnjin’n, yɛle kɛ e ‘tu e klun’ e manman Zoova.

Kɛ Davidi i blɛ’n sinnin’n, like nga be fa jue tolɛ’n yoli’n

9. Sɛ ɔ ti kɛ Salomɔn blɛ su’n, kɛ bé yí Ɲanmiɛn sua’n i nglo’n, amun o lɔ wie’n, nn like nga amun kwla wunnin i’n, ɔ nin ndɛ nga amun kwla tili’n, amun yiyi nun.

⁹ Famiɛn Salomɔn blɛ su’n nn jue tolɛ’n te yo cinnjin Ɲanmiɛn i sulɛ kpafuɛ’n nun. Ɲanmiɛn i sua’n i nglo yilɛ nun’n, ngowa kanlɛ ninnge’m b’a yoman kaan. Aaba ndɛ’n i bue liɛ’n su ngunmin’n, awɛ bofuɛ’m be ti sran 120. (An kanngan 2 Be Nyoliɛ 5:12 nun.) Biblu’n kan kɛ “be kwlaa, i awɛ bofuɛ [mɔ be ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’n] nin o, i jue tofuɛ o, be o likawlɛ, be sroli jue, be manmannin Anannganman. [...] Be se kɛ: ‘Ɔ ti kpa, i aunnvuɛ silɛ’n wo lɛ tititi.’” Kɛ be mannin jue’n su cɛ’n “Nyanmiɛn ble’n yili Anannganman i sua’n.” I sɔ liɛ’n kle kɛ Zoova klun jɔli like nga be yoli’n su. Nanwlɛ, be nga be tili awɛ bofuɛ nin jue tofuɛ kpanngban kpa’m be jue nga be toli i likawlɛ’n, be wun yoli be ɲɛiin!—2 Nyo. 5:13.

10, 11. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Klistfuɛ klikli’m be Ɲanmiɛn sulɛ’n nun’n, be toli jue ɔ?

¹⁰ Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, be toli jue be manmannin Ɲanmiɛn wie. Kannzɛ b’a yiaman tannin sua’n nun annzɛ Ɲanmiɛn i sua’m be nun’n, sanngɛ be yoli i sɔ be bɔbɔ be awlo lɔ. Kannzɛ bɔbɔ be kleli be yalɛ’n, kpɛkun sa kekleekle fanunfanun o be su’n, sanngɛ Klistfuɛ sɔ’m be toli jue be manmannin Ɲanmiɛn.

¹¹ Akoto Pɔlu wlɛli i niaan nga be o Kolɔsu lɔ’n be fanngan kɛ: “An tu amun klun to jue ng’ɔ o Nyanmiɛn Jue fluwa nun, nin Nyanmiɛn manmanlɛ jue mɛnmɛn i, yɛ an lɛ i ase.” (Kol. 3:16) Asa ekun’n, kɛ be wlali Pɔlu nin Silasi be bisua’n, kannzɛ jue fluwa nunman be sa nun’n, sanngɛ “be nin Nyanmiɛn be kokoli yalɛ, be toli Nyanmiɛn manmanlɛ jue.” (Yol. 16:25) ?Sɛ be wla e bisua wie kɛ ngalɛ’n sa’n, jue nɲɛ yɛ ɔ o e ti nun mɔ e kwla to ɔ?

12. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ jue tolɛ’n ti e cinnjin Ɲanmiɛn sulɛ’n nun ɔn?

¹² Kɛ mɔ jue tolɛ’n nin miziki bolɛ’n be ti cinnjin Ɲanmiɛn sulɛ’n nun’n ti’n, ɔ nin i fata kɛ e usa e wun kɛ: ‘?N kle kɛ jue tolɛ’n ti min cinnjin kɛ ɔ nin i fata’n sa? ?M mian min ɲin n ju asɔnun aɲia mun nin akpasua kun nin cɛn ngunmin kun ɔ nin nvle kun aɲia’m be bo lɔ dɔ su naan kɛ bé bó aɲia’n i bo’n, e nin min niaan mun y’a to jue likawlɛ? ?Yɛ n tu n klun n to jue’n? ?N wla min mma’m be fanngan kɛ nán be bu i kɛ jue nga e to i Ɲanmiɛn junman dilɛ suklu aɲia’n nin Junman dilɛ aɲia’n be afiɛn’n, ɔ nin nzra nun ijɔlɛ’n nin Sasafuɛ Tranwlɛ’n nun ninnge suanlɛ’n be afiɛn’n, be timan wunmiɛn lolɛ blɛ? ?Naan i ti’n, ɔ nin i fataman kɛ be jasojaso be kunndɛ kɛ bé tínngɛtínngɛ be ja nun?’ Jue tolɛ’n o e Ɲanmiɛn sulɛ’n nun wie. Nán maan e wla fi su kɛ sɛ e ‘si jue to kpa’ o annzɛ e ‘tɛ suan’ o, e ngba e kwla to jue likawlɛ e manman Zoova. I sɔ bɔbɔ yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ.—An nian 2 Korɛntfuɛ Mun 8:12.

Ɔ le blɛ kun nin i nun ninnge

13, 14. ?Ngue ti yɛ e klun mɔ e tu e to jue asɔnun aɲia’m be bo’n ɔ ti cinnjin ɔn? An fa sa kun yiyi nun.

¹³ I afuɛ 100 kun tra su yɛ, like nga ti yɛ e jue’m be ti cinnjin kpa’n, fluwa nga be flɛ i Le Phare de la Tour de Sion ɔ yiyili nun. I waan: “Wafa kun mɔ ndɛ nanwlɛ’n wlu Ɲanmiɛn i nvle nunfuɛ’m be awlɛn’n nun’n, yɛle jue mɔ be fa ndɛ sɔ’n be to’n.” E jue’m be nun sunman be nun ndɛ’m be taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. Ɔ maan sɛ e suan be nun wie mun’n, nanwlɛ ndɛ’n kwla tra ndin e awlɛn’n nun. Wie liɛ’n, kpalɛ klikli nga sran’m be bali e aɲia’m be bo’n, wafa nga asɔnun’n nunfuɛ’m be tuli be klun be toli jue’n, ɔ kannin be awlɛn’n kpa.

¹⁴ Afuɛ nga be flɛ i 1869 nun’n, cɛn kun mɔ Charles Russell fin junman kɔ́ i awlo’n, ɔ wunnin kɛ sran wie’m be su to jue sua kun nun. I sɔ blɛ nun’n nn i sa sin w’a bubu i kpa, afin ɔ bu i kɛ ɔ su kwlá siman Ɲanmiɛn i su ndɛ nanwlɛ’n le. Ɔ maan ɔ fali ajalɛ kɛ ɔ́ fɛ́ i wun wlɛ́ i aata dilɛ junman’n nun kpa. Afin ɔ seli i wun kɛ, kannzɛ ɔ kwlá ukaman sran mun naan b’a si Ɲanmiɛn i su ndɛ nanwlɛ’n, sanngɛ sɛ ɔ ɲan sika kaka’n, ɔ́ kwlá mán be ninnge ng’ɔ mian be sa’n. Aniaan bian Russell wluli sua sɔ’n nun. Ndutre’n ti’n sua sɔ’n w’a yo fiɛn kpa. Ɔ wunnin kɛ be su yo asɔnun aɲia kun lɔ. Ɔ trannin ase tieli ndɛ nga be kan’n wie. I sin’n, ɔ wa klɛli i kɛ ndɛ ng’ɔ tili i kɔnguɛ sɔ’n nun’n, “Ɲanmiɛn maan ɔ ukɛli i naan w’a lafi su ekun kɛ Biblu’n fin Ɲanmiɛn. Like ng’ɔ kunndɛ’n yɛ ɔ o lɛ ɔ.” Maan e sie i nzɔliɛ kɛ jue nga be toli’n ti yɛ aniaan bian Russell ɔli aɲia’n bo lɔ ɔ.

15. ?Ngue ti yɛ ɔ nin i fatali kɛ be yi jue fluwa uflɛ kun ɔn?

¹⁵ Kɛ lika’n kɔ́ i ɲrun’n, wafa nga e wun Ɲanmiɛn Ndɛ’n i wlɛ’n ɔ kaci kɔ wie. Nyanndra Mun 4:18 se kɛ: “Kɛ wia’n tú i bo b’ɔ́ kɔ́’n, wuun i kpajalɛ’n úka su lele wia’n fá jrán, sran kpa’n kusu kɛ i nzuɛn’n ti weiin sɔ-ɔ.” Kɛ kpajalɛ’n úka su kɔ́’n, ɔ nin i fata kɛ be kaci e jue’m be nun ndɛ wie mun. Nvle sunman nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be fa jue fluwa E to jue e manman Zoova,b be fa to jue i afuɛ 25 yɛ. Kɛ be yili fluwa sɔ’n lele’n, kpajalɛ’n wa ukali su ninnge kpanngban nun. Ɔ maan, be diman ndɛ nga be kan be e jue fluwa sɔ’n nun’n be nun wie’m be su kun. Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su ninnge klelɛ uflɛ sɔ’m be ti’n, ɔ nin i fatali kɛ be yi jue fluwa uflɛ kun.

16. ?Wafa sɛ yɛ e jue fluwa uflɛ’n úka e naan y’a nanti Pɔlu i afɔtuɛ ng’ɔ o Efɛzfuɛ Mun 5:19 nun’n i su ɔ?

¹⁶ I sɔ liɛ’n ɔ nin ndɛ wie mun ekun ti’n, e Ɲrun dinfuɛ’m be anuannzɛ’n kplinnin su kɛ be yi jue fluwa uflɛ kun. Be flɛ i kɛ Maan e to jue e man Zoova. Jue 135 yɛ be o fluwa uflɛ sɔ’n nun ɔn. Kɛ mɔ i nun jue’m b’a sɔnman ngboko ti’n, é kwlá súan jue uflɛ’m be nun wie mun naan b’a ka e klun. I sɔ liɛ’n ɔ nin Pɔlu i afɔtuɛ ng’ɔ o Efɛzfuɛ Mun 5:19 nun’n be kɔ likawlɛ.—An kanngan nun.

E kwla kle kɛ e klo jue mun kpa

17. ?Akunndan benin yɛ ɔ kwla uka e naan jue tolɛ’n w’a yoman e ɲannzuɛn asɔnun’n nun ɔn?

¹⁷ ?E Klistfuɛ aɲia’m be bo’n, ɔ fata kɛ ɲannzuɛn kun e jue’m be tolɛ’n nun? Maan e bu sa nga i akunndan e nian. ?E ijɔlɛ’n nun’n, ɔ timan su kɛ “e kwlaa e fɔn” kpɛ sunman? (Zak 3:2) Sanngɛ nɛ́n i sɔ’n ti yɛ e boman jasin fɛ’n awloawlo’m be nun e fa manmanman Zoova ɔ. ?Yɛ ngue ti yɛ e nuan nun m’ɔ yoman fɛ’n ti’n, é sé kɛ e su toman jue e manmanman Ɲanmiɛn ɔn? Kɛ e fa e nɛn’n e manman Zoova m’ɔ ‘man sran’n i nuan’n,’ ɔ tie. Yɛ i sɔ’n yo i fɛ.—Tul. 4:11.

18. ?Ngue yɛ ɔ ukali aniaan kpanngban naan b’a si jue uflɛuflɛ’m be to ɔ?

¹⁸ E jue nga be boli be piano su mɔ be fa sieli i CD su’n, be ukali aniaan kpanngban naan b’a suan jue uflɛuflɛ mun. Jue sɔ’m be tielɛ’n yo fɛ kpa. Maan e tie jue sɔ mun e awlo lɔ kpɛ sunman. Kɛ é yó sɔ’n, maan e fa e jue fluwa’n naan e nian nun. I liɛ’n i sɔ’n úka e naan y’a si jue’m be to, naan kɛ e ju Ɲanmiɛn Sielɛ Sua’n nun lɔ’n ɲannzuɛn w’a kunman e be tolɛ’n nun.

19. ?Ajalɛ benin yɛ aniaan’m be fa naan b’a yi e jue’m be su miziki’n niɔn?

¹⁹ E cɛn ngunmin kun nin akpasua kun ɔ nin nvle kun aɲia’m be bo’n, e jue’m be su miziki nga be bo’n, e ɲin kwla kpa be su. Kusu nn jue sɔ’m be yilɛ’n w’a yoman junman kaan. Kɛ aniaan’m be nuan ko sɛ jue kun su’n, ɔ fata kɛ be klɛ i su miziki’n kpa be ko man aniaan 64 nga be ti anuannzɛ’n i miziki bofuɛ nin i jue tofuɛ mun’n. Aniaan sɔ’m be fa blɛ kpanngban be di be junman’n be flan nun. Kpɛkun i agualiɛ su’n, be kɔ Patterson m’ɔ o New York lɔ’n, be ko fa jue’n be sie i CD annzɛ kasɛti su. Aniaan nga be di i sɔ junman’n, be nun sran blu be tranman Amlɛnkɛn’m be mɛn’n nun lɔ. Sanngɛ junman sɔ mɔ be di naan y’a ɲan miziki fɛfɛ sɔ mun e aɲia’m be bo’n, be kwlaa be bu i be cenjele like. E kwla kle e si be ɲin mɔ be miɛn i klolɛ su’n i su ye. Yɛle kɛ, e aɲia’m be bo lɔ’n, kɛ aɲia siesiefuɛ’n se e kɛ e tran ase naan e gua bliin e tie miziki nga be siesieli i klolɛ su sɔ’n, nán maan e bo kokowa.

20. ?Ngue yɛ y’a ta nda kɛ é yó ɔ?

²⁰ Zoova fɛ i ɲin sie jue nga e to e fa mɛnmɛn’n i su. Be ti cinnjin be mɛn i. I sɔ’n ti’n, lika kwlaa nga e yia lɛ kɛ é sú i’n, e kwla tu e klun e to jue naan i klun jɔ. Ɔ maan sɛ e si jue’m be to kpa o, annzɛ sɛ blɛ li yɛ e su suan o, e kwlakwla “maan e to jue e man Zoova”!—Jue. 104:33.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

?Amun bu i sɛ?

• ?Lalafuɛ ndɛ benin mun yɛ be kle kɛ jue tolɛ nin miziki bolɛ’n be ti cinnjin e Ɲanmiɛn sulɛ’n nun ɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ e klun mɔ e tu e to jue’n ɔ nin Zezi i ndɛ ng’ɔ o Matie 22:37 nun’n i su falɛ’n be kɔ likawlɛ ɔ?

• ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e si e jue’m be su ye ɔ?

[Foto, bue 31]

?Amun kle amun mma’m be kɛ jue tolɛ blɛ’n nun’n, ɔ nin i fataman be jasojaso?