?Sɛ be man e junman uflɛ’n, ngue yɛ e kwla yo naan y’a di aklunjuɛ titi-ɔ?

1-3. ?Wie liɛ’n, ngue ti yɛ be man be nga be di Ɲanmiɛn i junman’n blɛ kwlaa nun’n be junman uflɛ-ɔ?

BE FLƐ aniaan bian kun kɛ Robɛɛ. Yɛ i yi’n suan Mari Jo. Aniaan bian’n seli kɛ: “E yoli ngaliɛ difuɛ afuɛ 21. Kpɛkun e sran nɲɔn’n e baba nin e manmin’m be bubuli. Be lika nianlɛ’n yo e fɛ. Sanngɛ nvle nga e ɔli ngaliɛ dilɛ junman’n i dilɛ lɔ’n, i su tulɛ’n w’a yoman pɔpɔ w’a manman e. Afin e kloli nvle sɔ’n nun tranlɛ kpa.”

² Be flɛ aniaan bian kun ekun kɛ Wiliamun. Yɛ i yi’n suan Teri. Aniaan bian’n seli kɛ: “Kɛ be seli e kɛ tukpacɛ ng’ɔ o e wun ti’n e su kwlá diman ngaliɛ dilɛ junman’n i kun’n, nanwlɛ e sunnin. Afin junman sɔ’n yɛ e kunndɛ kɛ é dí i titi-ɔ. Kpɛkun siɛn’n e kwlá dimɛn i kun.”

³ Aniaan bian kun suan Alɛsi. Yɛ ɔ di junman Betɛli kun nun. Ɔ seli kɛ: “E si jrɛiin kɛ awa’n kunndɛ kpa kɛ ɔ́ ɲín Betɛli i anuan’n. Sanngɛ kɛ be ɲinnin Betɛli i anuan’n m’ɔ be seli e kɛ e jaso lɔ’n, ɔ yoli e ya dan.”

4. ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

⁴ Be seli aniaan wie mɔ be di junman Betɛli lɔ’n be kɛ be jaso lɔ naan be ko di Ɲanmiɛn junman’n lika uflɛ.b Nanwlɛ, i sɔ yolɛ’n w’a yoman pɔpɔ w’a manman be. Afin be klo be junman sɔ’n kpa. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka aniaan sɔ mun naan b’a kwla di junman uflɛ nga be fa mannin be’n i kpa-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ e kwla suan be bo-ɔ? Kosan sɔ’m be su tɛlɛ’n kwla uka e kwlaa naan sɛ be maan e junman uflɛ’n, y’a kwla di i kpa.

?SƐ BE MAN E JUNMAN UFLƐ ANNZƐ E JRAN JUNMAN’N NGUE YƐ E KWLA YO-Ɔ?

5. ?Kɛ be se e kɛ e ko di junman lika uflɛ’n, wafa sɛ yɛ e wun kwla yo e-ɔ?

⁵ Aniaan nga be se be kɛ be ko di atin bolɛ junman annzɛ be se be kɛ be ko di junman Betɛli lɔ’n be tu be klun be klo sran yɛ be klo lika nga be di be junman lɛ’n kusu wie. Ɔ maan sɛ sa wie ti’n ɔ fata kɛ be yaci be junman sɔ’n i dilɛ naan be wɔ lika uflɛ’n, i sɔ’n kpɛ be awlɛn. I li sɛ e ɲrun tanndanlɛ’n ti yɛ be yacili junman sɔ’n i dilɛ’n, yɛ ɔ yo be ya dan’n niɔn. Afin be wla kwla lo aniaan nga be yacili be ɔli’n. Kpɛkun ɲrɛnnɛn mɔ be kwla kle be niaan mun’n ti’n, be kwla koko. (Mat. 10:23; 2 Kor. 11:28, 29) Sɛ be se e kɛ e wɔ lika uflɛ e ko di junman-o annzɛ be se e kɛ e yaci e junman’n i dilɛ naan e wɔ awlo-o, i kwlaa sɔ’n kwla yo kekle kpa man e. I sɔ’n ti’n, aniaan bian Robɛɛ seli kɛ: “Kɛ e juli e nvle’n nun lɔ’n, ɔ yoli e kɛ y’a ɔ aofuɛ sa. I kpa bɔbɔ’n jasin fɛ bolɛ e klɔ aniɛn nun’n wa yoli e ɲrun sa paloo.” Wie’m be liɛ’n, kɛ be jaso lika nga be o lɛ laa mɔ be kɔ lika uflɛ’n, sika ndɛ kwla yo kekle man be. Yɛ wie’m be kusu be wunman be wun fɛ kan sa. ?Blɛ sɔ’n nun’n, ngue yɛ ɔ kwla uka be-ɔ?

6. ?Ngue yɛ e kwla yo naan e nin Zoova e afiɛn w’a mantan-ɔn?

⁶ Maan e fa e wun mantan Zoova. (Zak. 4:8) ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa e wun e mantan Zoova-ɔ? Like nga e kwla yo’n i kun yɛle kɛ maan e lafi Zoova m’ɔ tie e srɛlɛ’n i su. (Jue. 65:3) Jue Mun 62:9 se kɛ ‘like ng’ɔ mian e sa’n, e kan kle i.’ Sɛ e yo sɔ’n, Zoova ‘mán e like kwlaa nga e srɛ i’n annzɛ e kunndɛ’n trátrá su.’ (Efɛ. 3:20) Ndɛ sɔ’n kle kɛ nán like nga e srɛ Zoova kɛ ɔ fa man e’n, i ngunmin cɛ yɛ ɔ fa man e-ɔ. Wie liɛ’n wafa ng’ɔ uka e naan y’a kwla jran e su sa’m be ɲrun kekle’n, ɔ kwla bo e nuan.

7. (1) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan e nin Zoova e afiɛn w’a mantan kpa-ɔ? (2) ?Kɛ nga Ebre Mun 6:10-12 fa kan’n sa’n, sɛ e mian e ɲin e su Zoova titi’n wafa sɛ yɛ i bo’n gúa-ɔ?

⁷ Sɛ e kunndɛ kɛ e nin Zoova e afiɛn mantan kpa’n, ɔ fata kɛ e kanngan i nuan ndɛ’n nun cɛn kwlakwla yɛ e bu su akunndan. Aniaan bian kun mɔ laa’n ɔ ti ngaliɛ difuɛ’n seli kɛ: “I nun nga e te di Zoova i junman’n ninnge nga e yo be’n ɔ fataman kɛ e yaci be yolɛ. Ninnge sɔ’m be nun wie mun yɛle awlo lɔ Ɲanmiɛn sulɛ nin e wun mɔ e siesie kwlaa naan y’a wɔ aɲia’m be bo’n.” Asa ekun’n ɔ fata kɛ e nin aniaan mun e bo jasin fɛ’n titi. Kannzɛ e kwlá diman Zoova i junman’n i kɛ laa’n sa kun’n, sanngɛ sɛ e mian e ɲin e su i titi’n, i wla su fiman e su le.​—An kanngan Ebre Mun 6:10-12 nun.

8. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ nga 1 Zan 2:15-17 kan’n kwla uka e naan y’a kunndɛman ninnge kpanngban-ɔn?

⁸ Nán e kunndɛ ninnge kpanngban. Andɛ Satan i mɛn tɛ nga nun’n, sran sunman be ɲin blo aɲanbeun ninnge’m be su dan. Sanngɛ ɔ fataman kɛ e fa aɲanbeun ninnge’m be kunndɛlɛ’n e fa cici e ti. Afin sɛ e yo sɔ’n ɔ cɛman naan y’a yaci Zoova i sulɛ. (Mat. 13:22) I sɔ’n ti’n, sɛ sran kun m’ɔ suman Zoova annzɛ e janvuɛ wie annzɛ kusu e osufuɛ wie se e kɛ ɔ fata kɛ e ɲan sika kaka’n, nán e fa e su e sie i ndɛ sɔ’n i bo. (An kanngan 1 Zan 2:15-17 nun.) Sanngɛ maan e lafi Zoova su tankaan kpa. Afin ɔ seli e kɛ ɔ́ fá ninnge kwlaa nga e sa mian be wun’n, ɔ́ mán e “blɛ ng’ɔ ti su’n i nun.”—Ebr. 4:16; 13:5, 6.

9. (1) ?Kɛ nga Nyanndra Mun 22:3, 7 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e fa kalɛ ngbɛnngbɛn-ɔn? (2) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a kwla fa ajalɛ ngwlɛlɛ su-ɔ?

⁹ Sɛ e sa w’a mianman kpa’n, nán e fa kalɛ. (An kanngan Nyanndra Mun 22:3, 7 nun.) Ɔ ju wie’n, aniaan nga be se be kɛ be yaci blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ’n, annzɛ be se kɛ be wɔ lika uflɛ’n, be kwla bo kalɛ. Ɔ maan be kwla se kɛ bé úsa bosia bé fá yó ninnge wie mun. Sanngɛ sɛ be kunndɛman kɛ be su kalɛ’m be sɔn’n, nán be ko usa bosia fa to ninnge nga be sa mianman be wun’n. Sɛ ɔ fata kɛ e nian e osufuɛ wie m’ɔ kpinndinman’n i lika’n, blɛ sɔ’n nun’n, sɛ y’a nianman e wun su’n e kwla bo kalɛ dan. Afin e siman sika trele ng’ɔ fata kɛ e ɲɛn i naan y’a kwla fa yo sran’n i ayre. Kannzɛ sa ng’ɔ o su ti sɛ ti sɛ’n, sɛ e srɛ Zoova’n ɔ́ yó maan e wun jɔ́ e fɔuun. Yɛ aunjuɛ sɔ’n ti’n, ‘e wla guá ase, yɛ e akunndan’n su sannganman.’ Ɔ maan é fá ajalɛ ngwlɛlɛ su.​—Fp. 4:6, 7; 1 Piɛ. 5:7.

10. ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a tra janvuɛ-ɔ?

¹⁰ Maan e nin sran kpa mun e san nun. Wie liɛ’n be kwla se aniaan kun kɛ ɔ yaci blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ annzɛ be se i kɛ ɔ wɔ lika uflɛ. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ kwla bo wafa nga i wun yo i’n su kle i janvuɛ wie m’ɔ atrɛkpa’n sa kunngba’n juli be su wie’n. Sɛ ɔ yo sɔ’n i janvuɛ sɔ’m bé yó maan i wun fɛ́ i feke. (Aku. 4:9, 10) Ɔ ti su kɛ i janvuɛ ng’ɔ trali be laa’n, be te yo i janvuɛ. Sanngɛ ɔ fata kɛ ɔ tra janvuɛ lika uflɛ ng’ɔ su kɔ lɔ’n, i nun wie. Sanngɛ nán e wla fi su kɛ sɛ e waan é ɲán janvuɛ’n, ɔ fata kɛ e bɔbɔ e yi nzuɛn wie’m be nglo naan sran’m be fa be wun be mantan e. ?Wafa sɛ yɛ e kwla tra janvuɛ-ɔ? Like nga e kwla yo’n yɛle kɛ e kwla kan sa nga be tɔli e su kɛ é dí e junman’n, ɔ nin wafa nga Zoova ukali e’n, be ndɛ e kle aniaan mun. Sɛ e yo sɔ’n bé wún kɛ, kɛ e dili Zoova i junman’n e dili su aklunjuɛ dan. Atrɛkpa’n, asɔnun nga y’a ju nun’n, aniaan wie’m be su wunman like nga ti yɛ blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman dilɛ’n yo e fɛ’n i wlɛ, yɛ wie’m be kwla kunndɛ kɛ bé sí nun kpa. Ɔ maan bé káci e janvuɛ. Sanngɛ ɔ fataman kɛ ninnge nga e yoli be’n ɔ nin wafa nga blɛ wie nun e wun yoli e’n, be ndɛ yɛ e kɛn i sa trilili-ɔ. Afin sɛ e yo sɔ’n e su yɛ aniaan’m bé fá be ɲin bé síe-ɔ.

11. (1) ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a di aklunjuɛ e aja nun titi-ɔ?

¹¹ Sɛ e wun annzɛ e yi m’ɔ tɔli tukpacɛ’n ti’n ɔ fata kɛ e yaci blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ’n, nán e bu i fɔ. Annzɛ kusu sɛ e bɔbɔ yɛ e tɔli tukpacɛ’n, nán e se e wun kɛ e dunman nun ti’n e wun annzɛ e yi’n i junman’n w’a saci ti’n é bú e wun fɔ. Nán amun wla fi su kɛ, kɛ amun jali’n amun kacili “sran wunmuan”, yɛ amun tali amun wun nda Zoova ɲrun kɛ amún nían amun wiengu lika tititi. (Mat. 19:5, 6) Sɛ ba mɔ amun wuli i’n, i ti yɛ amun yacili Zoova i junman’n i dilɛ’n, amun yo naan ba’n wun i wlɛ kɛ ɔ ti amun cinnjin tra junman nga amun dili i laa’n. Amun kan kle amun wa’n titi kɛ ɔ ti like mɔ Ɲanmiɛn fa cɛli amun-ɔn. (Jue. 127:3-5) Asa ekun’n, blɛ nga amún dí Zoova i junman’n wafa ng’ɔ yrali amun su’n, amun kɛn i ndɛ kle amun wa’n. Sɛ amun yo sɔ’n, atrɛkpa’n ɔ́ wlá amun wa’n i fanngan, kpɛkun i kusu ɔ́ kúnndɛ kɛ ɔ́ dí Zoova i junman’n blɛ kwlaa nun wie.

?SƐ BE MAN E JUNMAN UFLƐ ANNZƐ E JRAN JUNMAN’N NGUE YƐ ANIAAN’M BE KWLA YO-Ɔ?

12. (1) ?Ngue yɛ e kwla yo naan be nga be di blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n b’a kwla di be junman’n i titi-ɔ? (2) ?Sɛ be man be junman uflɛ’n, ngue yɛ e kwla yo naan be wun w’a fa be feke-ɔ?

¹² Aniaan sunman be yo like kwlaa nga be kwla yo naan be nga be di blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n b’a kwla di be junman’n titi. Like nga be yo fa uka be’n, i wie yɛle kɛ be wla be fanngan, be man be sika, be man be ninnge wie mɔ be sa mian be wun’n. Asa ekun’n, be uka be naan b’a nian be osufuɛ wie m’ɔ kpinndinman’n i lika. (Gal. 6:2) Sɛ be man aniaan kun m’ɔ di blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n, i junman uflɛ naan ɔ ba e asɔnun’n nun’n, nán e se kɛ w’a dimɛn i junman laa’n i kpa annzɛ ɔ yoli sa wie ti yɛ be seli i kɛ ɔ yaci i junman’n i dilɛ-ɔ.c Sanngɛ e yo naan aniaan sɔ’n i wun fɛ i feke e asɔnun’n nun. Yɛle kɛ e sɔ i nun klanman yɛ junman m’ɔ miɛnnin i ɲin dili laa’n ti’n, e yo i mo. Kannzɛ bɔbɔ tukpacɛ’n ti’n ɔ kwlá diman Zoova i junman’n i kpa kun kɛ laa’n sa’n, sanngɛ maan e yo i mo. Maan e fa e wun e mantan aniaan sɔ mun naan be kle e wafa nga e kwla di Zoova i junman wie’m be kpa’n.

13. ?Wafa sɛ yɛ e kwla uka blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ nga be mannin be junman uflɛ’n niɔn?

¹³ Blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ nga be mannin be junman uflɛ’n, e kwla uka be naan b’a ɲan sua annzɛ e kwla kle be wafa nga be kwla ɲan loto be kɔ lika’n, annzɛ kusu e kwla kunndɛ junman e man be. Yɛ e kwla yo maan be ɲan ninnge wie mɔ be sa mian be wun’n. Wie liɛ kusu’n, e kwla kan wafa nga be kwla yo be fluwa mun’n, i ndɛ e kle be. Sanngɛ like cinnjin kpa nga e kwla yo fa uka be’n, yɛle kɛ maan e wun be su sa mun nin wafa nga be wun fa yo be’n, be wlɛ. Afin wie liɛ’n be wunman sa ng’ɔ o be su’n i trawlɛ. Yɛle kɛ atrɛkpa’n, be bɔbɔ annzɛ be osufuɛ wie kwlaman nun annzɛ kusu be awlɛn su sran kun w’a wu.d Yɛ wie liɛ bɔbɔ’n be wla mɔ lo aniaan nga be yacili be lɔ be bali’n ti’n, be wla kwla bo be wun dan. Kɛ ɔ ko yo naan be wun w’a fa be feke’n, ɔ kwla cɛ kan.

14. ?Wafa sɛ yɛ aniaan wie’m be ukali aniaan bla kun-ɔn?

¹⁴ Sɛ e nin aniaan nga be mannin be junman uflɛ’n e bo jasin fɛ’n yɛ e kle be ajalɛ kpa’n, i sɔ’n kwla uka be. Aniaan bla kun m’ɔ boli jasin fɛ’n nvle uflɛ kun nun afuɛ kpanngban’n seli kɛ: “Lika nga n wo lɔ laa’n, n kle sran’m be Biblu’n nun like cɛn kwlakwla. Sanngɛ wa’n kɛ ɔ ko yo naan m’an kwla kanngan Biblu’n nun ndɛ mma kun nun m’an kle sran kun annzɛ kusu m’an bo video kun bɔbɔ’n, ɔ ti kekle. Sanngɛ kɛ aniaan’m bé kɔ́ sran’m be Biblu’n nun like klelɛ’n, be se min kɛ n ko sunman be. Kɛ n wun wafa nga aniaan’m be tu be klun be kle sran’m be like m’ɔ be kɔ be ɲrun’n, i sɔ’n yo maan n buman be nga be o e jasin bowlɛ nun’n, be wun akunndan tɛ kun. Ajalɛ klanman mɔ be kleli min’n ti’n, n ma suannin wafa nga e nin sran mun e kwla bo yalɛ kokolɛ bo’n. I kwlaa sɔ’n ti’n, n ma dili aklunjuɛ ekun.”

MAAN E MIAN E ƝIN E YO E LIƐ NGA E KWLA YO’N

15. ?Wafa sɛ yɛ aniaan nga be mannin be junman uflɛ’n be kwla mian be ɲin be di i kpa-ɔ?

¹⁵ Sɛ be mannin e junman uflɛ’n, nán e bu i kɛ e diman laa’n liɛ’n i kpa annzɛ e leman ɲrun kun ti yɛ be fa mannin e-ɔ. Sanngɛ maan e mian e ɲin e di junman uflɛ nga be fa mannin e’n i kpa. Asa ekun’n, maan e fa e ɲin e sie i wafa nga Zoova uka e dɔ nga su’n i su, yɛ e mian e ɲin e bo jasin fɛ’n titi. I sɔ yolɛ nun’n, e kwla nian Klisifuɛ klikli’m be ajalɛ’n su. Yɛle kɛ lika kwlaa nga be ɔli’n, ‘be kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n i jasin fɛ’n be kleli sran mun.’ (Yol. 8:1, 4) Sɛ e nian Klisifuɛ sɔ’m be ajalɛ’n su naan e bo jasin fɛ’n lika kwlaa nga e kɔ lɛ’n, i bo gúa kpa. I wie yɛle atin bofuɛ kun nin i yi be liɛ’n. Be fuannin be nvle kun nun, yɛ be ɔli nvle uflɛ kun m’ɔ mantan nvle sɔ’n i wun koko lɛ’n, i nun. Afin lɔ’n, be mian jasin bofuɛ nga be kan be klɔ aniɛn’n be wun kpa. Kɛ be juli lɔ mɔ be boli jasin fɛ’n, sran kpanngban kpa be boli aɲia’m be bo kɔ lɛ bo.

16. ?Sɛ be man e junman uflɛ’n é yó sɛ naan y’a di aklunjuɛ?

¹⁶ Biblu’n se kɛ ‘aklunjuɛ ng’ɔ fin Zoova’n, ɔ́ mán e fanngan.’ (Nee. 8:10) Ndɛ sɔ’n kle kɛ e aklunjuɛ’n i bo’n finman junman nga e di’n. Sanngɛ ɔ fin wafa nga e nin Zoova e afiɛn mantan’n. I sɔ’n ti’n, sɛ e waan é dí aklunjuɛ titi’n, ɔ fata kɛ e nin Zoova e afiɛn’n mantan yɛ e lafi i su. Sɛ e yo sɔ’n ɔ́ mán e ngwlɛlɛ, ɔ́ klé e atin, yɛ ɔ́ súan e bo. Nán e wla fi su kɛ like nga ti yɛ e kloli junman nga e dili i laa’n yɛle kɛ e tuli e klun e ukali be nga be o lɔ’n. Ɔ maan sɛ e mian e ɲin e uka be nga e bo jasin fɛ’n e kle be siɛn’n, Zoova yó maan é kló junman uflɛ nga be fa mannin e’n, i dilɛ.​—Aku. 7:10.

17. ?Ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su-ɔ?

¹⁷ Nán e wla fi su kɛ é dí junman é mán Zoova titi. Sanngɛ junman nga e di be andɛ’n, cɛn kun’n e yáci be dilɛ. Yɛ atrɛkpa’n, mɛn klanman’n nun lɔ’n, junman nga bé fá mán e’n, ɔ nin andɛ liɛ’n ɔ su yoman kun. I sɔ’n ti’n, Alɛsi mɔ e kɛnnin i ndɛ like suanlɛ nga i bo bolɛ’n nun lɔ’n, ɔ seli kɛ: “Kɛ ń dí blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n, sa kwlaa nga be tɔli min su’n, be yoli maan sɛ cɛn wie lele’n be man min junman wie’n, n su sisiman min bo naan m’an di. N si kɛ Zoova o lɛ naan asiɛ’n káci mɛn klanman. Sanngɛ wie liɛ’n, ɔ yo min kɛ e nin Zoova e afiɛn’n mantanman kpa yɛ ɔ yo min kɛ nán icra’n yɛ é ɲán mɛn klanman’n sa. Siɛn’n e nin Zoova e afiɛn mantan kpa, yɛ n lafi su kɛ ɔ ka kan’n é ɲán mɛn klanman’n.” (Yol. 2:25) Dɔ nga su’n, maan e mian e ɲin naan e nin Zoova e nanti klanman titi, yɛ e lafi su kpa kɛ ɔ su kpɔciman e le. I liɛ’n, junman kwlaa nga be fa man e’n, é dí i aklunjuɛ su. Yɛ lika kwlaa nga be se e kɛ e wɔ lɔ’n, e su sisiman e bo naan y’a ɔ.​—Eza. 41:13.