Zoova i dunman’n ti Zezi i cinnjin dan

1-2. (1) ?Ngue yɛ Zezi yoli i kɔnguɛ kwlaa naan b’a kun i-ɔ? (2) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

AFUƐ 33, Nizan i le 14 m’ɔ ti Wue cɛn’n nnɔsua’n nun’n, Zezi nin i akoto mɔ be nin i be nantili klanman’n be dili like likawlɛ. Blɛ sɔ’n nun’n Zezi si kɛ ɔ́ ká kan’n bé wá fɛ́ i bé mɛ́n i kpɔfuɛ mun, bé dí i jɔlɛ, bé klé i ɲrɛnnɛn tɛtɛ kpa, kpɛkun bé kún i. Ɔ maan kɛ be wieli like di’n, w’a cɛman, ɔ kannin ndɛ wie mun fa wlɛli i akoto’m be fanngan. Ka naan b’a jaso b’a wɔ’n, Zezi srɛli Ɲanmiɛn. Ndɛ nga Zezi kɛnnin i i srɛlɛ’n nun’n, ɔ o Zan ndɛ tre 17 nun.

² ?Blɛ sɔ’n nun’n, ngue yɛ sa nga Zezi koko kleli Ɲanmiɛn srɛlɛ nun’n ɔ kle e-ɔ? ?I nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, ngue yɛ ɔ yoli i cinnjin m’ɔ kɛnnin i sɔ liɛ’n i ndɛ i srɛlɛ sɔ’n nun-ɔn? Like suanlɛ nga nun’n é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

“N YOLI MAAN BE SILI Ɔ DUNMAN’N”

3. ?Zoova i dunman’n i su ndɛ benin yɛ Zezi kannin-ɔn? ?Yɛ ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin? (Zan 17:​6, 26)

³ Kɛ Zezi srɛ́ Ɲanmiɛn’n ɔ seli kɛ: “N yoli maan be sili ɔ dunman’n.” I kpa bɔbɔ’n ɔ kannin ndɛ sɔ’n i kpɛ nɲɔn. (An kanngan Zan 17:​6, 26 nun.) ?Ndɛ sɔ’n i bo yɛle benin? ?Ɲanmiɛn i dunman Zoova’n yɛ ɔ bo kleli be-ɔ? Cɛcɛ, afin Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be ti Zifu, ɔ maan be si kɛ Ɲanmiɛn i dunman’n yɛle Zoova. Ɲanmiɛn i dunman sɔ’n o Ɲanmiɛn Ndɛ’n i bue nga be klɛli i Ebre nun’n i nun kpɛ kɔe akpi nso. Ɔ maan kɛ Zezi seli kɛ ɔ yoli maan be sili Ɲanmiɛn i dunman’n, nán kɛ ɔ seli be ngbɛn kɛ Ɲanmiɛn i dunman’n yɛle Zoova-ɔ. Sanngɛ ndɛ sɔ’n kle kɛ ɔ ukali be naan b’a si Zoova kpa. I wie yɛle kɛ ɔ ukali be naan b’a si like nga Zoova kunndɛ kɛ ɔ́ yó i asiɛ’n su mán klɔ sran mun’n, nin like nga Zoova yoli be laa’n, nin like ng’ɔ́ wá yó be cɛn wie lele’n, ɔ nin i nzuɛn’n. Zezi kunngba cɛ m’ɔ si Zoova kpa’n yɛ ɔ kwla yiyi ndɛ kɛ ngalɛ sa’m be nun klanman kle be-ɔ.

4-5. (1) ?Ngue yɛ ɔ kwla yo maan sran kun i dunman’n, ɔ yo e cinnjin kpa ekun tra laa-ɔ? An fa sa kun yiyi nun. (2) ?Ngue yɛ maan Zezi i akoto’m be wa sili Zoova kpa-ɔ?

⁴ Maan e fa sunnzun ase kun e yiyi nun. Wienun-ɔn, amun asɔnun’n nun lɔ’n, asɔnun kpɛnngbɛn kun mɔ be flɛ i kɛ Davidi’n, ɔ ti dɔɔtrɔ yɛ ɔ yo sran’m be opele. Nán andɛ sa yɛ a si aniaan sɔ’n niɔn. Cɛn kun’n a tɔ tukpacɛ kekle kpa, kpɛkun be fa wɔ kɔ dɔɔtrɔ ndɛndɛ kpa, kɛ aniaan’n di junman lɔ’n. Aniaan’n yo wɔ ayre kpɛkun a fite nun. Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n wafa nga a klo aniaan’n, ɔ́ yó dan trá laa’n. Yɛ kɛ á wá tí i dunman’n, ɔ wla kpɛ́n like ng’ɔ yo mannin wɔ’n su. Ɔ maan siɛn’n, nán asɔnun kpɛnngbɛn m’ɔ ti’n, i ngunmin su yɛ á fá ɔ ɲin síe-ɔ, sanngɛ ɔ wla kpɛ́n su kɛ i yɛ ɔ deli wɔ-ɔ.

⁵ I wafa kunngba’n, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be si kɛ Ɲanmiɛn i dunman’n yɛle Zoova. Sanngɛ kɛ Zezi ukali be mɔ be sili Ɲanmiɛn kpa’n, i dunman’n wa yoli be cinnjin kpa trali laa’n. ?Ngue ti yɛ e kwla se sɔ-ɔ? Afin Zezi i ijɔlɛ nin i ayeliɛ’n nun’n, ɔ niɛnnin i Si Ɲanmiɛn liɛ’n su sɛsɛsɛ. Ɔ maan kɛ i akoto’m be wunnin wafa nga Zezi kle sran’m be like’n ɔ nin wafa ng’ɔ nin sran’m be trannin’n, be wa ‘sili’ Ɲanmiɛn kpa trali laa’n.—Zan 14:9; 17:3.

“Ɔ BƆBƆ Ɔ DUNMAN MƆ A FA MANNIN MIN’N”

6. ?Kɛ Zezi se kɛ Ɲanmiɛn fɛli i dunman’n mɛnnin i’n, i ndɛ’n i bo’n yɛle benin? (Zan 17:​11, 12)

⁶ Zezi srɛli Ɲanmiɛn mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ mun. Ɔ seli i kɛ: “Nian be su, ɔ bɔbɔ ɔ dunman mɔ a fa mannin min’n ti.” (An kanngan Zan 17:​11, 12 nun.) ?Ndɛ sɔ’n kle kɛ bé wá flɛ́ Zezi kɛ Zoova wie? Cɛcɛ. Kɛ Zezi kán Zoova i dunman’n i ndɛ’n ɔ seli kɛ ‘ɔ bɔbɔ ɔ dunman’n.’ Ɔ maan be su faman Zoova i dunman’n be fa tɔnman Zezi. ?Kɛ Zezi se kɛ Ɲanmiɛn fɛli i dunman’n mɛnnin i’n, i ndɛ’n i bo’n yɛle benin? Zezi ti Zoova i janunfuɛ, yɛ ɔ ijɔ i nuan. Ɔ bɛli i Si i dunman nun, yɛ ɔ yoli abonuan sa mun i dunman nun. (Zan 5:43; 10:25) Asa’n Zezi i dunman’n i bo’n yɛle kɛ “Zoova ti e Defuɛ.” Ɔ maan kɛ e fa Zezi i dunman’n i bo’n, e wun kɛ Zoova i dunman’n ɔ o nun wie.

7. Kɛ be se kɛ Zezi ijɔ Zoova dunman nun’n, an fa sa kun yiyi nun.

⁷ Blɛ sunman’n, siefuɛ’m be le be janunfuɛ nvle uflɛ nun. Yɛ be janunfuɛ sɔ’n ɔ kwla ijɔ be dunman nun, yɛ kɛ ɔ kan ndɛ’n ɔ ti kɛ siefuɛ’n yɛ w’a kan ndɛ’n sa-ɔ. I kunngba’n yɛle Zezi liɛ’n. Ɔ ti Zoova i janunfuɛ, yɛ ɔ kan ndɛ kle sran mun i dunman nun.—Mat. 21:9; Lik. 13:35.

8. ?Kwlaa naan Zezi w’a ba asiɛ’n su wa’n, ngue ti yɛ Zoova seli kɛ i dunman’n wo i su-ɔ? (Ezipti Lɔ Tulɛ 23:​20, 21)

⁸ Biblu’n flɛ Zezi kɛ “Ndɛ’n,” afin Zoova sin i lika kle anzi mun, ɔ nin klɔ sran mun like ng’ɔ fata kɛ be si i’n, ɔ nin like ng’ɔ fata kɛ be yo’n. (Zan 1:​1-3) I nun mɔ Izraɛlifuɛ’m be o aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ’n, kɔlɛ’n Zezi yɛ ɔ ti anzi nga Zoova sunmɛnmɛn i kɛ ɔ nian be lika’n niɔn. Kɛ Zoova sé Izraɛlifuɛ’m be kɛ be fa ndɛ nga anzi sɔ’n kan kle be’n su’n, ɔ seli be kɛ: “Afin min dunman’n wo i su.”a (An kanngan Ezipti Lɔ Tulɛ 23:​20, 21 nun.) Zoova i dunman’n o Zezi su, afin ɔ ti Zoova i janunfuɛ. Asa’n i yɛ ɔ ti sran cinnjin m’ɔ kle kɛ Zoova yo sa kwlaa i nuan su, naan ɔ ti sanwun’n niɔn.

“MIN SI, YO MAAN Ɔ DUNMAN’N FU”

9. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zoova i dunman’n ti Zezi i cinnjin kpa-ɔ? An yiyi nun.

⁹ Kɛ nga e fa wunnin i’n sa’n, kwlaa naan Zezi w’a ba asiɛ’n su wa bɔbɔ’n Zoova i dunman’n yoli i cinnjin kpa. Kɛ ɔ bali asiɛ’n su kusu’n, sa’n kwlaa nun’n, ɔ kleli kɛ Zoova i dunman’n ti i cinnjin. Kɛ Zezi wá wíe i junman’n i di asiɛ’n su’n, ɔ seli Zoova kɛ: “Min Si, yo maan ɔ dunman’n fu.” Kɛ ɔ kannin sɔ cɛ’n, i Si ka lɛ tɛli i su ɲanmiɛn su lɔ, kɛ angblannan wie yɛ ɔ su tɛ sa. Ɔ seli i kɛ: “N yoli maan ɔ fuli, yɛ ń wá yó maan ɔ́ fú ekun.”—Zan 12:28.

10-11. (1) ?Wafa sɛ yɛ Zezi yoli maan Zoova i dunman’n yoli sanwun-ɔn? (An nian desɛn’n wie.) (2) ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ be yo Zoova i dunman’n i sanwun yɛ be kle kɛ like kwlaa ng’ɔ yo’n ɔ ti kpa-ɔ?

¹⁰ Asa’n Zezi yoli maan i Si i dunman’n yoli sanwun. Wafa ng’ɔ yoli sɔ’n i kun yɛle kɛ ɔ ukali sran mun naan be wun kɛ i Si i nzuɛn’n, ɔ nin sa ng’ɔ yo be’n, be yo ɲɛnmɛn dan. Sanngɛ nɛ́n i ngba-ɔ. Ɔ fata kɛ be yo Zoova i dunman’n i sanwun, yɛ be kle kɛ like kwlaa ng’ɔ yo’n ɔ ti kpa. Zezi kleli kɛ i sɔ’n ti cinnjin. Ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ, kɛ bé srɛ́ Ɲanmiɛn’n be se kɛ: “E Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, maan ɔ dunman’n yo sanwun.”—Mat. 6:9.

¹¹ ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ be yo Zoova i dunman’n i sanwun, yɛ be kle kɛ like kwlaa ng’ɔ yo’n ɔ ti kpa-ɔ? Sa ng’ɔ juli Edɛnin fie’n nun lɔ’n ti-ɔ. Yɛle kɛ, Satan tɔnnin Ɲanmiɛn Zoova i suɛn, yɛ ɔ sacili i dunman. I waan Zoova ti gblɛfuɛ naan ɔ fali like kpa fa fiali Adan nin Ɛvu be wun. (Bob. 3:​1-5) I sɔ mɔ Satan yoli’n, ɔ ti kɛ ɔ su se kɛ wafa nga Zoova yo ninnge mun’n ɔ timan su sa. I sɔ’n ti Zoova i dunman sacilɛ. Kɛ i sin lali nun’n, Zɔbu blɛ su’n, Satan seli kɛ nán ngbɛn ti yɛ sran’m be su Zoova-ɔ, naan like nga be kwla ɲɛn i nun’n ti-ɔ. Ɔ seli ekun kɛ sran’m be kloman Zoova sakpa, naan sɛ sa kekle tɔ be su’n bé yáci i sulɛ. (Zɔb. 1:​9-11; 2:4) Sɛ Satan bɔbɔ yɛ ɔ ti gblɛfuɛ annzɛ kusu Zoova yɛ ɔ ti gblɛfuɛ’n, ɔ́ fá blɛ kan naan b’a wun i wlɛ.

“N FA MIN NGUAN’N N MAN”

12. ?Klolɛ mɔ Zezi klo Zoova i dunman’n ti’n, ngue yɛ ɔ kplinnin su kɛ ɔ́ yó-ɔ?

¹² Klolɛ mɔ Zezi klo Zoova’n ti’n, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ yó like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan Zoova i dunman’n w’a yo sanwun’n, naan kusu w’a kle kɛ like kwlaa ng’ɔ yo’n ɔ ti kpa’n. Zezi seli kɛ: “N fa min nguan’n n man.” (Zan 10:​17, 18) Ɔ kplinnin su kɛ be kun i, kɛ ɔ ko yo naan w’a yo Zoova i dunman’n i sanwun’n ti.b Adan nin Ɛvu mɔ be ti sran klikli’n, mɔ kɛ Zoova yí be’n fɔ nunman be nun’n be kacili be sin sili i, yɛ be suli Satan su. Sanngɛ Zezi liɛ’n w’a yoman sɔ. Ɔ kplinnin su kɛ ɔ́ bá asiɛ’n su wa, yɛ ɔ kleli kɛ ɔ klo Zoova. Yɛle kɛ ɔ nantili seiin. (Ebr. 4:15; 5:​7-10) Ɔ nantili seiin lele be fa kunnin i ɲrɛnnɛn waka’n su. (Ebr. 12:2) I sɔ m’ɔ yoli’n, ɔ kle kɛ ɔ klo Zoova nin i dunman’n.

13. ?Ngue ti yɛ Zezi yɛ ɔ kwla kle kpa kɛ Satan ti gblɛfuɛ-ɔ? (An nian desɛn’n wie.)

¹³ Ninnge kwlaa nga Zezi yoli be’n be kleli kɛ Satan yɛ ɔ ti gblɛfuɛ’n niɔn, naan nán Zoova-ɔ. (Zan 8:44) Zezi si Zoova kpa tra sran kwlaa. Sɛ ɔ ti kɛ Zoova i wun ndɛ nga Satan kannin’n be nun kun sa ti nanwlɛ’n, nn Zezi sili nun. Sanngɛ Zezi fuali kpa kɛ ɔ́ yó naan be bo Zoova i dunman kpa. Kannzɛ bɔbɔ blɛ wie nun’n Zoova w’a sɛsɛmɛn i’n, sanngɛ ɔ kplinnin su kɛ ɔ́ wú. Ɔ wunnin kɛ sɛ ɔ nanti seiin’n, ɔ flunman tra kɛ ɔ kaci i sin si i Si m’ɔ klo i’n.—Mat. 27:46.c

“JUNMAN NGA A MANNIN MIN KƐ N DI’N, N WIELI I DI”

14. ?Kɛ mɔ Zezi nantili seiin’n ti’n, wafa sɛ yɛ Zoova yrɛli i su-ɔ?

¹⁴ Kɔnguɛ kasiɛn ka naan b’a kun Zezi’n, kɛ ɔ́ srɛ́ Ɲanmiɛn’n ɔ seli kɛ: “Junman nga a mannin min kɛ n di’n, n wieli i di.” Ɔ lafili su kpa kɛ, kɛ m’ɔ nanti seiin’n ti’n, Zoova wá yrɛ́ i su. (Zan 17:​4, 5) I su m’ɔ lafili’n kusu’n w’a yoman ngbɛn. Afin Zoova w’a yacimɛn i ndia’n nun lɔ. (Yol. 2:​23, 24) Ɔ cɛnnin i, kpɛkun ɔ mɛnnin i kɔmin su trali laa’n ɲanmiɛn su lɔ. (Fip. 2:​8, 9) Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun mɔ be takali Ɲanmiɛn Sielɛ’n, Zezi boli famiɛn dilɛ bo. ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn Sielɛ sɔ’n wá yó-ɔ? Kɛ Zezi klé i sɔnnzɔnfuɛ’m be Ɲanmiɛn srɛlɛ’n, ɔ kannin ndɛ kun m’ɔ tɛ kosan sɔ’n su-ɔ. Ɔ seli kɛ: “Maan ɔ Sielɛ’n i blɛ’n ju. Maan ɔ klun sa’n kpɛn su asiɛ’n su wa kɛ ɲanmiɛn su lɔ’n sa.”—Mat. 6:10.

15. ?Junman benin yɛ Zezi wá dí-ɔ?

¹⁵ Ɔ cɛ kan’n, Zezi wá fá alɛ wlá Ɲanmiɛn i kpɔfuɛ’m be sin. Yɛ ɔ́ núnnún klunwifuɛ mun Aamagedɔn alɛ’n nun. (Ngl. 16:​14, 16; 19:​11-16) I sin’n, ɔ́ wá tó Satan yí i “kunman dan mɔ be simɛn i bo’n” nun, yɛ ɔ su kwlá yoman like fi kun. (Ngl. 20:​1-3) Kpɛkun Zezi wá dí famiɛn afuɛ akpi. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ́ yó maan fɔ su tranman sran’m be nun kun, yɛ fɔundi trán asiɛ’n su. Ɔ́ wá cɛ́n be nga be wuli’n. Yɛ ɔ́ yó maan asiɛ’n wunmuan’n káci lika klanman. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n nn Zoova i klun sa’n w’a kpɛn su.—Ngl. 21:​1-4.

16. ?Kɛ Zezi ko di famiɛn afuɛ akpi ko wie’n, klɔ sran’m be liɛ yó sɛ?

¹⁶ ?Kɛ Zezi ko di famiɛn afuɛ akpi ko wie’n, klɔ sran’m be liɛ yó sɛ? Sran’m be su yoman sa tɛ yofuɛ kun, yɛ fɔ su tranman be nun kun. Sran’m be su jranman e ti kpɔlɛ tɛ’n su be seman kɛ Ɲanmiɛn yaci be sa tɛ’n cɛ be kun. Sran fi su jranman Ɲanmiɛn nin sran’m be afiɛn kun. Asa’n e ‘kpɔfuɛ kasiɛn mɔ yɛle wie’ mɔ Adan kpɛli i ba’n, ɔ su tranman lɛ kun. Ndia’m bé ká ngbɛn afin b’a cɛn sran mun.—1 Kor. 15:​25, 26.

17-18. (1) ?Kɛ Zezi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n ko wie’n, sa benin yɛ ɔ ju-ɔ? (2) ?Yɛ ngue yɛ Zezi wá yó-ɔ? (1 Korɛntifuɛ Mun 15:​24, 28) (An nian desɛn’n wie.)

¹⁷ ?Kɛ Zezi ko di famiɛn afuɛ akpi ko wie’n, sa cinnjin kpa benin yɛ ɔ́ jú-ɔ? Zoova i sanwun m’ɔ ti’n ɔ nin i kpa m’ɔ ti’n, sran fi su siman su akplowa kun. Edɛnin fie’n nun lɔ’n, Satan seli kɛ Zoova ti gblɛfuɛ naan ɔ sieman sran mun klolɛ su. Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, be nga be ɲin yi Zoova mɔ be bu i sran’n, be yo be liɛ nga be kwla yo naan b’a kle kɛ sa nga Zoova yo’n fiɛn kaan sa nunmɛn i sin’n. Ɔ maan kɛ Zezi i Afuɛ Akpi Famiɛn dilɛ blɛ’n ko wie’n, Zoova i dunman’n yó sanwun mlɔnmlɔnmlɔn. Afin kɛ ɔ́ fá jú sɔ’n, nn Zoova w’a kle weiin kɛ ɔ ti Siɛ kpa kun m’ɔ klo sran sakpa-ɔ.

¹⁸ Kɛ Zezi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n ko wie’n, sran’m be kwlaa bé wún kɛ Zoova i su ndɛ nga Satan kannin’n ɔ ti ato. ?I sin’n, ngue yɛ Zezi wá yó-ɔ? ?Ɔ́ jáso Zoova wun kɛ Satan liɛ’n sa? Cɛcɛ. (An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 15:​24, 28 nun.) Ɔ́ fá Sielɛ’n fá wlɛ́ i Si sa nun. Yɛ ɔ́ ló i wun mán Zoova m’ɔ ti Siefuɛ’n. Zezi su yoman kɛ Satan sa. Klolɛ m’ɔ klo Zoova’n ti’n, ɔ́ fá kwlalɛ’n kwlaa wlɛ́ i sa nun.

19. ?Wafa sɛ yɛ Zezi bu Zoova i dunman’n niɔn?

¹⁹ Nanwlɛ, nán ngbɛn ti yɛ Zoova fɛli i dunman’n mannin Zezi-ɔ. Ɔ kleli kɛ ɔ ti Zoova i janunfuɛ kun mɔ be kwlá sacimɛn i wun kaan sa-ɔ. ?Ɔ maan wafa sɛ yɛ Zezi bu Zoova i dunman’n niɔn? Zoova i dunman’n ti i cinnjin tra like kwlaa. Dunman sɔ’n ti’n, ɔ kplinnin su kɛ be kun i. Yɛ kɛ i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n ko wie’n, ɔ́ fá kwlalɛ’n kwlaa wlɛ́ i Zoova sa nun i klun klo su. ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? Like suanlɛ’n ng’ɔ́ bá lɛ’n nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’n su.