Maan e ɲin tran klɔ m’ɔ́ ká lɛ titi’n i sin

1. ?Sa benin yɛ Zezi seli kɛ ɔ́ wá tɔ́ Zerizalɛmun klɔ’n su-ɔ?

KWLAA naan Zezi Klisi w’a wu’n, ɔ kannin sa kun m’ɔ́ wá jú’n i ndɛ kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun. Kpɛ klikli nga i ndɛ sɔ’n kpɛ́n su’n, yɛle i nun mɔ be nunnunnin Zerizalɛmun klɔ’n nin Ɲanmiɛn sua m’ɔ o lɔ’n. Zezi seli kɛ cɛn kun’n, ‘sonja’m bé wá sín bé yía’ Zerizalɛmun klɔ’n. (Lik. 21:20) Ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ, kɛ be ko wun sonja sɔ mun’n, maan be jaso lika sɔ’n nun lɔ ndɛndɛ. Zezi i ndɛ sɔ’n kpɛnnin su sakpasakpa. Yɛle kɛ Rɔmun sonja’m be wa sin yiali Zerizalɛmun klɔ’n.—Lik. 21:​21, 22.

2. ?Afɔtuɛ benin yɛ Pɔlu mannin Klisifuɛ nga be o Zide nin Zerizalɛmun’n niɔn?

² Kɛ ɔ ka kan’n, Rɔmun sonja’m bé wá sín yía Zerizalɛmun’n, akoto Pɔlu klɛli fluwa cinnjin kun ko mannin Klisifuɛ nga be o Zide nin Zerizalɛmun’n. Fluwa sɔ’n yɛ andɛ’n, be flɛ i kɛ Ebre Mun fluwa’n niɔn. Fluwa sɔ’n nun’n, Pɔlu mannin Klisifuɛ sɔ’m be afɔtuɛ cinnjin wie mun naan b’a kwla buabua be wun b’a sie, sa kekle ng’ɔ su wa tɔ be su’n ti. Sa sɔ’n yɛle kɛ bé wá núnnún Zerizalɛmun klɔ’n. Kɛ sa sɔ’n wá jú’n, sɛ Klisifuɛ’m be waan bé fíte nun’n, ɔ fata kɛ be yaci be awlo mun nin be junman mun. I sɔ’n ti’n, kɛ Pɔlu kán Zerizalɛmun klɔ’n i ndɛ’n ɔ seli kɛ: “E leman klɔ kpa kun wa m’ɔ́ ká lɛ-ɔ.” Kpɛkun ɔ kan guali su kɛ: “I sɔ’n ti’n, e ɲin o klɔ nga cɛn wie lele bé kplán’n i sin kpa.”—Ebr. 13:14.

3. (1) ?Ngue yɛle “klɔ mɔ be wlɛli i bo ase kpa’n”? (2) ?Yɛ ngue ti yɛ e minndɛ klɔ sɔ’n niɔn?

³ Kɛ Klisifuɛ’m be fali ajalɛ kɛ bé jáso Zerizalɛmun nin Zide’n, kɔlɛ’n sran sunman be buli be finfinfuɛ yɛ be srili be. Sanngɛ ajalɛ sɔ mɔ be fali’n ti’n, be fiteli nun. Andɛ kusu’n, kɛ mɔ e faman e wla e guɛmɛn i klɔ sran su yɛ e kunndɛman pɔɔ nun tranlɛ ti’n, sran’m be bu e finfinfuɛ. ?Sanngɛ ngue ti yɛ e fɛ i sɔ ajalɛ’n niɔn? Afin e si kɛ ɔ ka kaan sa’n, mɛn nga su tranman lɛ kun. “Klɔ mɔ be wlɛli i bo ase kpa’n” mɔ ‘bé wá kplán’n,’ yɛ e su minndɛ i-ɔ. Klɔ sɔ’n yɛle Ɲanmiɛn Sielɛ’n.a (Ebr. 11:10; Mat. 6:33) Like suanlɛ nga nun’n, é wá fá e ɲin é síe i ndɛ cinnjin nsan be su. I klikli’n yɛle wafa nga afɔtuɛ nga Pɔlu mannin Klisifuɛ klikli mun’n, ɔ ukali be naan b’a minndɛ klɔ nga ‘bé wá kplán’n.’ I nɲɔn su’n yɛle wafa nga Pɔlu ukali be naan b’a buabua be wun b’a sie’n. Yɛ i nsan su’n yɛle wafa nga i afɔtuɛ’n uka e andɛ’n.

FA Ɔ WLA’N GUA ƝANMIƐN M’Ɔ SU YIMAN Ɔ ASE LE’N SU

4. ?Ngue ti yɛ Klisifuɛ klikli’m be ɲrun’n, Zerizalɛmun ti klɔ cinnjin kpa-ɔ?

⁴ Klisifuɛ klikli’m be ɲrun’n, Zerizalɛmun ti klɔ cinnjin kpa. Afin lɔ yɛ afuɛ 33 nun’n, be takali be asɔnun bo klikli’n niɔn. Yɛ lɔ yɛ Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ’m be tran-ɔn. Asa ekun’n, Klisifuɛ kpanngban be le sua nin aɲanbeun ninnge kpanngban klɔ sɔ’n su. Sanngɛ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ ɔ fata kɛ be jaso Zerizalɛmun lɛ, naan i kpa bɔbɔ’n be jaso Zide akpasua’n su lɔ.—Mat. 24:16.

5. ?Wafa sɛ yɛ Pɔlu ukali Klisifuɛ mun naan b’a buabua be wun b’a sie-ɔ?

⁵ Kɛ ɔ ko yo naan Klisifuɛ’m b’a buabua be wun naan b’a jaso Zerizalɛmun lɛ’n, Pɔlu fali be ɲin sieli i wafa nga Zoova bu klɔ sɔ’n su. Pɔlu kpɛnnin be wla kɛ Zoova i klun jɔman Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ nga be di junman Ɲanmiɛn sua’n nun’n be wun kun, yɛ ɔ sɔman tɛ nga be yi be lɔ’n be nun kun. (Ebr. 8:13) Asa’n klɔ’n i sufuɛ’m be dan lika b’a lafiman Mesi’n su. Yɛ ɔ nunman nun kɛ sran’m be wɔ Ɲanmiɛn sua m’ɔ o Zerizalɛmun lɔ’n nun kun naan b’a kwla su Zoova. I kpa bɔbɔ’n bé wá búbú sua sɔ’n.—Lik. 13:​34, 35.

6. ?Ngue ti yɛ afɔtuɛ nga Pɔlu mannin’n, ɔ ukali Klisifuɛ mun blɛ sɔ’n nun-ɔn? (Ebre Mun 13:​5, 6)

⁶ I nun mɔ Pɔlu klɛ́ Ebre Mun fluwa’n, nn Zerizalɛmun klɔ’n ti klɔ kun mɔ i su tranlɛ yo fɛ-ɔ, yɛ sran’m be kɔ lɔ niannianlɛ. Rɔmun bian kun m’ɔ ti fluwa klɛfuɛ blɛ sɔ’n nun’n, ɔ flɛli Zerizalɛmun kɛ “Wia Afiliɛ lɔ klɔ nga i dunman’n w’a fu dan’n.” Afuɛ nuan kwlakwla’n, Zifu kpanngban kpa mɔ be o nvlenvle’m be nun’n, be ba cɛn’m be dilɛ Zerizalɛmun lɛ. I sɔ’n ti’n, aata difuɛ’m be ɲan be wun kpa. Yɛ atrɛkpa’n, Klisifuɛ wie’m be ɲannin be wun kpa lɔ wie. Kɔlɛ’n i sɔ’n ti yɛ Pɔlu seli be kɛ ‘nán be klo sika, [naan] maan like nga be le i’n, ɔ ju be’n’ niɔn. I sin’n, ɔ boli ndɛ kun m’ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n su. Zoova kannin ndɛ sɔ’n fa guali i sufuɛ’m be tinuntinun be awlɛn su nzue. Zoova seli kɛ: “N su yiman wɔ ase le, yɛ n su yaciman wɔ le.” (An kanngan Ebre Mun 13:​5, 6 nun; Mml. 31:6; Jue. 118:6) Ɔ fata kɛ Klisifuɛ nga be tran Zerizalɛmun nin Zide’n, be lafi ndɛ sɔ’n su. Afin kɛ Pɔlu klɛli be fluwa’n, w’a cɛman, be wunnin kɛ ɔ fata kɛ be yaci be awlo mun, nin aata nga be di be’n, ɔ nin ninnge nga be le be’n be nun sunman naan be ko tran lika uflɛ.

7. ?Ngue ti yɛ dɔ nga su’n, ɔ ti cinnjin kɛ e fa e wla e guɛ i Zoova su kpa-ɔ?

⁷ Like nga ndɛ sɔ’n kle e’n: ?Sa benin yɛ ɔ́ wá jú e ɲrun lɔ-ɔ? Yɛle kɛ ɔ cɛ kan’n, ‘ɲrɛnnɛn dan’n’ bó i bo, yɛ bé núnnún mɛn tɛ nga. (Mat. 24:21) I sɔ’n ti’n, ɔ ti cinnjin kɛ e ɲin tran su yɛ e buabua e wun e sie, kɛ Zerizalɛmun lɔ Klisifuɛ klikli’m be liɛ’n sa. (Lik. 21:​34-36) Ɲrɛnnɛn dan’n nun’n, e awlo’n nin ninnge nga e le be’n be kwlaa annzɛ be nun wie’m be kwla fi e sa. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ fata kɛ e lafi su kpa kɛ Zoova su yiman e ase le. Dɔ nga su bɔbɔ mɔ ɲrɛnnɛn dan’n nin-a bomɛn i bo’n, e kwla kle kɛ Zoova su yɛ e fa e wla’n e gua-ɔ. I lɛ nun’n, maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?Ninnge nga n yo be’n, nin nga n sunnzun kɛ ń yó be’n, be kle kɛ n faman min wla n guaman aɲanbeun ninnge’m be su, naan n lafi su kɛ Zoova nían min lika?’ (1 Tim. 6:17) I yo, ajalɛ nga Klisifuɛ klikli’m be kle e’n, ɔ kwla uka e naan e nin Ɲanmiɛn y’a nanti klanman ‘ɲrɛnnɛn dan’n’ nun. Sanngɛ lika’n i kekle m’ɔ́ wá yó’n, be nin-a wunmɛn i wunsu le. ?Ɔ maan kɛ ɲrɛnnɛn dan’n ko bo i bo’n, é yó sɛ naan y’a si like trele ng’ɔ fata kɛ e yo’n?

MAAN E ƝIN YI BE NGA BE KLE E ATIN’N

8. ?Ngue yɛ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be yo-ɔ?

⁸ Kɛ Pɔlu klɛli fluwa ko mannin Klisifuɛ nga be ti Ebre mɔ afuɛ nɲɔn kun sinnin’n, Rɔmun sonja’m be wa bo sin yiali Zerizalɛmun klɔ’n. Kɛ Klisifuɛ’m be wunnin i sɔ’n, be wunnin i wlɛ kɛ be su wa nunnun Zerizalɛmun klɔ’n, naan ɔ fata kɛ be jaso lɔ nin Zide akpasua’n su. (Mat. 24:3; Lik. 21:​20, 24) ?Sanngɛ bé wánndi bé kɔ́ nin? Zezi seli kɛ: “Maan be nga be o Zide’n be wanndi be wɔ oka’m be su lɔ.” (Lik. 21:21) Be diman oka’m be yalɛ lika sɔ’n nun. ?Ɔ maan bé yó sɛ naan b’a si oka ng’ɔ fata kɛ be wanndi wɔ be su lɔ’n?

9. ?Ngue ti yɛ kɛ ɔ ko yo naan Klisifuɛ’m b’a si oka trele ng’ɔ fata kɛ be wanndi wɔ be su’n, ɔ kwla yo kekle-ɔ? (An nian lika nga be o desɛn’n su’n wie.)

⁹ Oka nga Klisifuɛ’m be kwla se kɛ bé wánndi kɔ́ be su’n, be wie yɛle Samari oka mun, nin Galile oka mun, ɔ nin Ɛɛmɔn oka’n nin Liban oka mun, ɔ nin Zurdɛn’n i nuan lɛ oka mun. (An nian lika nga be o desɛn’n su’n.) Oka sɔ’m be su lɔ’n klɔ wie’m be o lɛ’n, sran’m be kwla bu i kɛ sɛ be ko fia lɔ’n, sa fi su ɲanman be. I wie yɛle Gamla klɔ’n. Afin klɔ sɔ’n o oka dan kun su, yɛ lɔ kɔlɛ’n ti kekle kpa. Zifu wie’m be buli i kɛ sɛ be ko fia klɔ sɔ’n su lɔ’n, sa fi su ɲanman be. Sanngɛ Rɔmunfuɛ’m be ko utuli klɔ sɔ’n, be bubuli i, yɛ be kunnin be nga be tran lɔ’n be nun kpanngban kpa.b

10-11. (1) ?Atrɛkpa’n wafa sɛ yɛ Zoova kleli Klisifuɛ’m be atin-ɔn? (Ebre Mun 13:​7, 17) (2) ?Kɛ Klisifuɛ’m be ɲin yili be nga be dun be ɲrun mmua’n, i su ye benin yɛ be ɲɛnnin i-ɔ? (An nian desɛn’n wie.)

¹⁰ E kwla lafi su kɛ Zoova sinnin be nga be dun asɔnun’n i ɲrun mmua’n be lika naan w’a kle Klisifuɛ’m be atin. Bian kun mɔ be flɛ i Ezɛbu m’ɔ suan sa nga be juli lalafuɛ nun’n be su like’n, ɔ kannin sa ng’ɔ juli blɛ sɔ’n nun’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ Ɲanmiɛn yili i nglo kleli aniaan wie mɔ be o Zerizalɛmun’n kɛ maan Klisifuɛ’m be jaso Zerizalɛmun naan be wanndi wɔ Pela. Klɔ sɔ’n o Pere asa’n su lɔ. Yɛ ɔ nin Zerizalɛmun be afiɛn timan nun dan. Ɔ maan lɔ kɔlɛ’n timan kekle dan. Asa’n Pela lɔfuɛ’m be nun sunman be timan Zifu. Ɔ maan be faman be wun wlaman alɛ nga Zifu nin Rɔmunfuɛ’m be kun’n be nun.—An nian lika nga be o desɛn’n su’n.

¹¹ Klisifuɛ nga be ‘ɲin yi be nga be kle be atin’n’ asɔnun’n nun’n, be wanndi ɔli Pela lɔ oka’m be su. (An kanngan Ebre Mun 13:​7, 17 nun.) I sɔ mɔ be yoli’n ti’n, be fiteli nun. Kɛ mɔ be ‘minndɛli klɔ mɔ be wlɛli i bo ase kpa’n,’ mɔ yɛle Ɲanmiɛn Sielɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn w’a yiman be ase.—Ebr. 11:10.

12-13. ?Blɛ kekle nun’n, wafa sɛ yɛ Zoova kle i sufuɛ’m be atin-ɔn?

¹² Like nga ndɛ sɔ’n kle e’n: Zoova sin be nga be dun i sufuɛ’m be ɲrun mmua’n be lika yɛ ɔ kle i sufuɛ’m be like trele ng’ɔ fata kɛ be yo’n niɔn. Ndɛ nga be o Biblu’n nun mɔ be kle kɛ Zoova sin sran wie’m be lika naan w’a kle i sufuɛ’m be atin blɛ kekle nun’n, be diman be yalɛ. (Mml. 31:23; Jue. 77:20) Andɛ kusu’n, e wun i weiin kɛ Zoova sin be nga be dun e ɲrun mmua’n be lika naan w’a kle e atin.

¹³ I wie yɛle kɛ, kɛ Koronavirisi’n boli i bo’n, ‘be nga be kle e atin’n,’ be kleli e like ng’ɔ fata kɛ e yo’n. Aniaan sɔ’m be kleli ajalɛ ng’ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be fa naan y’a kwla yo aɲia mun, naan y’a kwla su Zoova titi’n. Kɛ tukpacɛ sɔ’n boli i bo’n, w’a cɛman, e yoli aɲia dan kun aniɛn 500 tra su be nun. Aniaan wie’m be kwla niannin aɲia sɔ’n ɛntɛnɛti su, wie’m be niɛnnin i televiziɔn’n nun, yɛ be wie’m be tieli i nun ndɛ mun aladio’n nun. Kusu nn e nin-a yoman aɲia sɔ’n i kɛ ngalɛ’n sa le. Koronavirisi blɛ’n nun’n, be kleli e like titi naan y’a kwla su Ɲanmiɛn kpa. I sɔ’n ti’n, e bo yoli kun titi. E kwla lafi su kɛ, kannzɛ sa nga bé wá jú e ɲrun lɔ’n bé yó sɛ’n yó sɛ’n, Zoova úka be nga be kle e atin’n titi naan b’a wun ajalɛ ng’ɔ fata kɛ be fa’n. Ɲrɛnnɛn dan ng’ɔ́ bá lɛ’n ti’n, ɔ fata kɛ e buabua e wun e sie naan blɛ kekle sɔ’n nun’n, y’a kwla fa ajalɛ ngwlɛlɛ su. I sɔ’n ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e fa e wla e guɛ i Zoova su naan e ɲin be nga be kle e atin’n niɔn. ?Sanngɛ ngue ekun yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

MAAN E KLE KƐ E KLO E NIAAN MUN YƐ E YO BE YE

14. ?Kɛ ɔ ka kan’n bé wá núnnún Zerizalɛmun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be yo mɔ Ebre Mun 13:​1-3 kɛn i ndɛ-ɔ?

¹⁴ Kɛ ɲrɛnnɛn dan’n ko bo i bo’n, e wiengu klolɛ’n ɔ́ yó cinnjin kpa ekun trá laa’n. Blɛ sɔ’n nun’n, é wá wún kɛ ɔ ti cinnjin kɛ e nian Klisifuɛ nga be trannin Zerizalɛmun nin Zide’n be ajalɛ’n su. I yo, Klisifuɛ sɔ’m be kleli titi kɛ be klo be niaan mun. (Ebr. 10:​32-34) Sanngɛ kɛ ɔ ka kan’n bé wá núnnún Zerizalɛmun’n, ɔ fata kɛ be ‘klo be wun kɛ sran kun nin i niaan sa’ kpa tra titi liɛ’n.c Asa’n, ɔ fata kɛ be yo be wiengu ye. (An kanngan Ebre Mun 13:​1-3 nun.) Kɛ é mántan mɛn’n i awieliɛ’n i koko kpa’n, i sɔ yolɛ’n yó cinnjin wie.

15. ?Kɛ Klisifuɛ nga be ti Ebre’n be wanndili’n, ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ be kle kɛ be klo be wiengu kɛ sran kun nin i niaan sa-ɔ?

¹⁵ Kɛ Rɔmun sonja’m be bo sin yiali Zerizalɛmun’n, b’a cɛman, be sali be sin. Ɔ maan Klisifuɛ’m be kwla wanndili. Sanngɛ kɛ bé wánndi’n, b’a kwlá faman like kaka. (Mat. 24:​17, 18) Kɛ bé wánndi kɔ́ oka’m be su’n, yɛ kɛ be juli Pela lɔ bɔbɔ’n, ɔ fata kɛ be uka be wiengu. E kwla se kɛ aniaan sɔ’m be nun sunman be miannin aliɛ nin tralɛ nin tranwlɛ wun. Ɔ maan sɛ Klisifuɛ sɔ’m be suan be wiengu bo’n, yɛ sɛ like nga be le i’n be man be wiengu’m be wie’n, bé klé kɛ be klo be wiengu kpa kɛ sran kun nin i niaan sa sakpa.—Tit. 3:14.

16. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klo e niaan nga be sa w’a mian’n niɔn? (An nian foto’n wie.)

¹⁶ Like nga ndɛ sɔ’n kle e’n: Klolɛ mɔ e klo e niaan mun’n ti’n, kɛ be sa mian’n e uka be. I wie yɛle kɛ koko nun wa’n, alɛ nin sanvuɛsa wie’m be ti’n, e niaan wie’m be wanndi ɔli lika uflɛ. Aniaan nga be o lika sɔ’m be nun’n, be sɔli be nun klanman. Be ukali be naan b’a ɲan ninnge nga be sa miɛn i wun’n, yɛ be ukali be naan b’a kwla su Zoova titi. Aniaan bla kun m’ɔ fin Ikrɛnin mɔ alɛ’n ti’n, ɔ wanndili wie’n, ɔ seli kɛ: “E wunnin kɛ Zoova sinnin e niaan’m be lika naan w’a kle e atin, naan w’a nian e lika. Kɛ e fɛli i Ikrɛnin lɔ mɔ́ é fá jú Ɔngli’n lele mɔ y’a fa ju Alemaɲin wa yɛ’n, be ukali e titi yɛ be yoli e ye dan.” Kɛ e sɔ e niaan’m be nun mɔ e yo be ye’n, ɔ ti kɛ Zoova su fa e di junman sa.—Ɲan. 19:17; 2 Kor. 1:​3, 4.

17. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ dɔ nga su’n, e klo e wiengu kɛ sran kun nin i niaan sa yɛ e uka e wiengu-ɔ?

¹⁷ Ɲrɛnnɛn dan’n nun’n, é mían ukalɛ wun dan trá andɛ liɛ’n. (Aba. 3:​16-18) Dɔ nga su’n, Zoova su kle e like naan e klo e wiengu kɛ sran kun nin i niaan sa yɛ e uka e wiengu. Nzuɛn sɔ’m bé yó cinnjin kpa mán e e ɲrun lɔ.

?SA BENIN YƐ Ɔ́ WÁ JÚ E ƝRUN LƆ-Ɔ?

18. ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Klisifuɛ nga be o Zerizalɛmun mɔ be wanndili’n be ajalɛ’n su-ɔ?

¹⁸ Klisifuɛ nga be wanndi ɔli oka’m be su’n, kɛ bé núnnún Zerizalɛmun’n, be fiteli nun. Be yacili be ninnge’m be kwlaa be wanndili. Sanngɛ Zoova niannin be lika. ?Ngue yɛ i sɔ’n kle e-ɔ? I yo, e siman sa tɛkɛtɛkɛ kwlaa nga bé wá jú e ɲrun lɔ’n. Sanngɛ Zezi seli kɛ maan e ɲin tran su. (Lik. 12:40) Asa’n, e kwla bu ndɛ nga Pɔlu klɛli ko mannin Klisifuɛ nga be ti Ebre’n i su akunndan kpa, naan y’a kwla nian su y’a nanti. Zoova bɔbɔ ta e tinuntinun e nda kɛ ɔ su yaciman e le, yɛ ɔ su yiman e ase le. (Ebr. 13:​5, 6) I sɔ’n ti’n, maan e minndɛ klɔ m’ɔ́ ká lɛ titi mɔ yɛle Ɲanmiɛn Sielɛ’n. Sɛ e yo sɔ’n, cɛn wie lele’n, klɔ sɔ’n ti’n e liɛ yó ye tititi.—Mat. 25:34.