Pagdakula sa Sarong Siudad sa Aprika

An pagdakol nin populasyon sa mga nasyon sa Aprika na harani sa Sahara kabilang sa pinakamarikas sa kinaban. Duman an kada babae, sa promedyo, nangangaki nin labi sa anom na aki. An kadukhaan, nararaot na palibot, asin kakulangan nin natural na kayamanan nakadudugang sana sa sakit. Uya an hale mismo sa direktang paghahalean nin impormasyon na rekord kun paano an buhay sa kabtang na iyan kan kinaban.

DIGDI ako nagdakula, sa sarong mayor na siudad sa Solnopan nin Aprika. Pito kaming kaakian sa pamilya, pero duwa an nagadan nin amay. An samong istaran sarong inaarkilahan na kuwarto asin parlor. Si Inay asin si Itay natutorog sa kuwarto, asin kaming mga aki natutorog sa mga banig sa salog kan parlor, an mga aking lalaki sa sarong lado kan kuwarto asin an mga babae sa ibong.

Siring kan kadaklan sa samong pagtaraed, mayo kaming dakol na kuwarta, asin perming dai kami kan gabos ming pangangaipo. Kun minsan dai ngani kaming igong pagkakan. Kun aga, parateng dai kaming ibang pagkakan apuwera sa ininit giraray na maluto na natada kan nakaaging aldaw. Kun minsan maski iyan bihira sana. Bakong siring sa iba na nangangatanosan na an agom na lalaki, bilang an naghahanapbuhay, maninigong may pinakadakulang kabtang, an agom na babae an masunod asin sa kaakian an natada, an samong mga magurang dai na makakan asin pinababayaan na kaming mga aki an magbarangabanga kan dikit na yaon. Inapresyar ko an saindang sakripisyo.

Pag-eskuwela

An ibang taga-Aprika naniniwala na an mga aking lalaki sana an maninigong mag-eskuwela. Sa paghona ninda dai na iyan kaipuhan sa mga aking babae huli ta sinda mapaagom asin an saindang agom an mangangataman sainda. An sakong mga magurang dai naghona nin siring. Kaming lima pinaeskuwela. Pero iyan magabat sa pinansial sa sakong mga magurang. An mga bagay siring sa lapis asin papel bakong gayong problema, pero an mga libro mahal, asin siring man an kaipuhan nanggad na mga uniporme sa eskuwelahan.

Kan magpoon akong mag-eskuwela, dai akong sapatos. Bakong sagkod sa ikaduwang taon ko sa pag-adal sa sekondaryo, kan 14 anyos ako, na ikinabakal ako kan sakong mga magurang nin sapatos. Aram nindo, dai ini nangangahulogan na dai nanggad akong sapatos. An solamenteng magkapadis na sadiri ko para sa pagsimba, asin dai ako tinogotan na isulot iyan sa pag-eskuwela o sa iba pang lugar. Dapat na nakabitis ako. Kun minsan kaya kan ama ko an bayad sa bus, pero kun dai nia kaya, dapat kaming maglakaw pasiring sa asin hale sa eskuwelahan. Mga 3 kilometros an kada agi.

An Paglaba Asin Pagsakdo nin Tubig

Naglalaba kami kan samong mga gubing sa sapa. Nagigirumdoman ko an pagduman kaiba kan sakong ina, na may darang timba, bareta nin sabon, asin mga gubing. Sa sapa, pinapano nia nin tubig an timba, ibinubugtak an mga gubing dian, asin kinukurukuso iyan nin sabon. Dangan dinadagpok nia an mga gubing sa makinis na mga gapo asin binabalnawan iyan sa sapa. Pakatapos pinamamara nia iyan sa ibang gapo huli ta magabaton iyan kun ipupuling dumog. Hoben pa ako kaidto, kaya inasignaran akong bantayan an pinamamarang mga gubing tanganing dai iyan habonon. Si Inay an naggigibo kan kadaklan.

Dikit an may gripo sa saindang harong, kaya an saro kong gibohon iyo an pagsakdo na dara an timba sa gripo sa luwas, na inaapod standpipe. An problema iyo na kun tig-init, dakol na tubo an isinisirra tanganing magtipon nin tubig. Sa sarong pangyayari, sarong bilog na aldaw kaming daing tubig na ininom. Maski sarong turo! Kun minsan kaipuhan akong maglakaw nin dakol na milya sa paghanap nin maski saro sanang timba nin tubig. An pagsuknong nin tubig sa siring na hararayong distansia nakaarit kan buhok ko sa lugar na sinusuknongan kan timba. Naarit an sakong alimpoporo sa edad na dies anyos! Naoogma akong sabihon na tuminubo giraray an buhok.

An Kaakian Bilang Seguridad

Sa paghorophorop sa nakaagi, masasabi kong ordinaryo an samong kamugtakan sa buhay, tibaad orog pa ngani sa ordinaryo sa lugar mi sa Aprika. May aram akong dakol pang ibang pamilya na an kamugtakan sa buhay mas masakit kisa sa samo. An dakol kong mga amigo sa eskuwelahan kaipuhan na magtinda sa sadan bago asin pakatapos kan pag-eskuwela tanganing may ikataong kuwarta sa saindang pamilya. An iba daing kinakakan kun aga bago mag-eskuwela, asin mapuli sindang nagugutom asin nasa eskuwelahan sa bilog na aldaw na daing pagkakan. Nagigirumdoman ko an dakol na beses na an saro sa kaakian na ini madolok asin makikimaherak sako mantang kinakakan ko an sakong tinapay sa eskuwelahan. Kaya mapidaso ako tanganing itao saiya.

Sa ibong kan siring na kasakitan asin kadipisilan, an kadaklan nagmamawot pa giraray na magkaigwang darakulang pamilya. “An sarong aki bakong aki,” an sabi nin dakol digdi. “An duwang aki saro, an apat na aki duwa.” Iyan huli ta an rikas nin kagadanan nin omboy kabilang sa pinakahalangkaw sa kinaban. Aram kan mga magurang na minsan ngani magadan an iba nindang aki, an iba mabubuhay, madarakula, makapagtatrabaho, asin makatatao nin kuwarta. Dangan mahihimo nindang atamanon an saindang mga magurang na gururang na. Sa kadagaan na daing mga benepisyo sa seguro-sosyal, dakulang bagay iyan.​—Isinaysay ni Donald Vincent.