An Biblia—Tataramon nin Dios o nin Tawo?
Kasumpay kan Kapitulo 10: Sarong Hula sa Biblia na Naheling Nindong Naotob
Mga Kakulangan nin Kakanon!
13. Anong mamondong mga pangyayari an ihinula ni Jesus, asin paano an bisyon sa ikatolong parakabayo sa Apocalipsis nagsusuportar sa saiyang hula?
13 Ihinula ni Jesus: “Asin magkakaigwa nin mga kakulangan nin kakanon . . . sa surunodsunod na lugar.” Mangnoha kun paano ini nakaooyon sa pagdalagan kan ikatolo sa apat na parakabayo sa Apocalipsis. Manongod sa saiya mababasa niato: “Ako nagheling, asin, uya! sarong maitom na kabayo; asin an nangangabayo dian igwa nin timbangan sa saiyang kamot. Asin nakadangog ako nin tingog na garo baga nasa tahaw kan apat na buhay na linalang na nagsabi: ‘An sarong takad na trigo sa halaga nin sarong denario, asin tolong takad na sebada sa halaga nin sarong denario; asin dai mo pagratakan an lana nin oliba asin an arak.’” (Kapahayagan 6:5, 6) Iyo, grabeng kakulangan nin kakanon!
14. Anong grabeng mga gutom poon kan 1914 an nag-otob sa hula ni Jesus?
14 Posible daw na naootob ngonyan an hulang ini, mantang an ibang kadagaan nakaabot na sa halangkawon na mga pamantayan nin pamumuhay? An pagsalimbad sa kinaban sa kabilogan sinisierto an simbag. Sa kasaysayan, an mga gutom ibinunga nin mga guerra asin natural na mga kalamidad. Kaya bakong makangangalas na an satong siglo, na nagkaigwa nin kadakol na kalamidad asin guerra, paorootrong dinamat nin gutom. An dakol na parte kan daga nag-agi sa siring na mga kalamidad poon kan 1914. An sarong report may ilinistang labi sa 60 grabeng gutom poon kan 1914, sa magkasuruwaysuway na nasyon na arog kan Grecia, Netherlands, U.S.S.R., Nigeria, Chad, Chile, Peru, Bangladesh, Bengal, Kampuchea, Etiopia, asin Hapon. An iba sa mga gutom na ini naglawig nin pirang taon asin ginikanan nin minilyon na kagadanan.
15, 16. Ano pang ibang kakulangan sa kakanon an talagang tunay na mapanlaglag ngonyan?
15 Minsan ngani parate na nababantog na marhay an grabeng mga gutom, pakalihis nin panahon iyan minaagi asin an mga natada luway-luway na minabuwelta sa medyo normal na buhay. Pero, may saro pang mas makatatakot na klase nin kakulangan sa kakanon sa ika-20 siglo. Ini bakong gayong dramatiko asin kun siring sa parate dai iniintindi. Pero iyan nagpapadagos taon-taon. Ini an grabeng damat nin malnutrisyon na nakaaapektar sa sagkod sa ikalimang kabtang kan populasyon kan satong planeta asin minagadan sa magpoon 13 sagkod 18 milyones katawo kada taon.
16 Sa ibang pagtaram, an klaseng ini nin kakulangan sa kakanon dayaday na minagadan sa laog nin duwang aldaw sa mga tawo na arog kadakol kan ginadan kan bomba atomika sa Hiroshima. An totoo, sa kada duwang taon, mas dakol an nagagadan sa mga epekto nin gutom kisa mga soldados na ginadan kan Guerra Mundial I asin Guerra Mundial II. Nagkaigwa daw nin “mga kakulangan nin kakanon . . . sa surunodsunod na lugar” poon kan 1914? Iyo nanggad!
Mga Linog
17. Anong mapanlaglag na linog an nangyari dai nahaloy pakalihis kan 1914?
17 Kan Enero 13, 1915, kan pira pa sanang bulan an enot na guerra mundial, yinugyug nin sarong linog an Abruzzi, Italia, asin kinua an buhay nin 32,610 katawo. Ipinagigirumdom sato kan dakulang kalamidad na ini na an mga guerra asin kakulangan nin kakanon sa panahon kan presensia ni Jesus may kaiba pa: “Magkakaigwa nin . . . mga linog sa surunodsunod na lugar.” Arog nin guerra asin gutom, an linog sa Abruzzi “kapinonan [sana] nin kasakitan.”a
18. Paano naotob an hula ni Jesus manongod sa mga linog?
18 An ika-20 siglo nagin siglo nin mga linog, asin huli sa pag-oswag kan mga paagi nin pagbareta, an bilog na katawohan nakaaaram na gayo sa ginibong panlaglag kaiyan. Kun sasambiton niato an nagkapira, kan 1920 200,000 an nagadan sa linog sa Tsina; kan 1923, mga 99,300 an nagadan sa linog sa Hapon; kan 1935, may saro pang linog na guminadan nin 25,000 sa ngonyan inaapod na Pakistan, mantang 32,700 an nagadan sa Turkiya kan 1939. May 66,800 na nagadan sa linog sa Peru kan 1970. Asin kan 1976, mga 240,000 (o, sono sa pirang reperensia, 800,000) an nagadan sa Tangshan, Tsina. Mas bago pa, kan 1988, may 25,000 na nagadan sa makosog na linog sa Armenia.b Tunay nanggad, “mga linog sa surunodsunod na lugar”!
“Nakagagadan na Damat”
19. Ano pang dagdag na detalye kan tanda an ihinula ni Jesus asin ipinanganino kan ikaapat na parakabayo sa Apocalipsis?
19 An saro pang detalye kan hula ni Jesus may koneksion sa helang. An ebanghelistang si Lucas, sa saiyang tala, nagsabi na si Jesus naghula na magkakaigwa “sa manlaenlaen na lugar [nin] mga peste.” (Lucas 21:11) Ini kaoyon man sa makahulang bisyon kan apat na parakabayo sa Apocalipsis. An ikaapat na parakabayo inaapod na Kagadanan. Ilinaladawan nia an mayo pa sa panahon na kagadanan huli sa nagkapirang dahelan, pati an “nakagagadan na damat patin mabangis na mga hayop kan daga.”—Kapahayagan 6:8.
20. Anong pambihirang epidemya an parsial na kaotoban kan hula ni Jesus manongod sa mga peste?
20 Kan 1918 asin 1919, labi sa 1,000,000,000 katawo an nagkahelang kan trangkaso Española, asin labi sa 20,000,000 an nagadan. Mas dakol an buhay na kinua kan helang kisa kinua kan dakulang guerra. Asin an “nakagagadan na damat,” o “peste,” nagpapadagos na magpasakit sa kapag-arakian na ini, sa ibong nin dakol na pambihirang pag-oswag sa medisina. Taano daw? Enot, an pobreng mga nasyon dai man perming nagkakamit kan mga pakinabang sa sientipikong pag-oswag. An mga pobre nagtitios asin nagagadan sa mga helang na kaya kutanang bolongon kun may dagdag na kuwarta.
21, 22. Paano an mga tawo hale kapwa sa mayaman na kadagaan asin pobreng kadagaan nagsakit sa “nakagagadan na damat”?
21 Kaya, mga 150 milyones katawo sa bilog na kinaban an may malaria. Mga 200 milyones an may helang na dara nin atol. An Chagas’ disease nagpapasakit sa mga sampulong milyon katawo. Mga 40 milyones an may nakabubutang helang gikan sa ulod na dara nin langaw. An grabeng pagkurso minagadan nin minilyon na aki taon-taon. An tisis asin lepra sagkod ngonyan dakulang problema sa salud. Risang marhay, an mga pobre sa kinaban na ini nagtitios nin ‘mga peste sa manlaenlaen na lugar.’
22 Pero an mayayaman iyo man. Halimbawa, an trangkaso nagpapasakit kapwa sa mayayaman asin pobre. Kan 1957 an sarong klase nin trangkaso ginikanan nin 70,000 na kagadanan duman sana sa Estados Unidos. Sa Alemania kinakarkulo na saro sa kada anom an magkakakanser. An mga helang na ikinaoolakit sa pagdodorog minatama man sa mayayaman asin pobre. An gonorrea, an pinakaparateng mabareta na helang na nakaoolakit sa Estados Unidos, sagkod sa 18.9 porsiento kan populasyon nin pirang lugar sa Aprika an pinasasakitan. An sipilis, chlamydia, asin genital herpes pira sa iba pang lakop na “peste” na ikinaoolakit sa pagdodorog.
23. Anong “nakagagadan na damat” an bago pa sanang mabareta?
23 Sa nakaaagi pa sanang mga taon, an “nakagagadan na damat” nin AIDS napabilang naman sa listahan nin “mga peste.” An AIDS makatatakot na helang ta, sagkod sa pagsurat kaini, mayo nin natatanaw na bolong, asin padagos na nagdadakol an biktima kaiyan. Si Dr. Jonathan Mann, direktor kan WHO (World Health Organization) Special Program on AIDS, nagsabi: “Kinakarkulo mi man na may lima sagkod 10 milyones katawo sa kinaban ngonyan an igwa kan human immunodeficiency virus (HIV).” Sono sa sarong karkulasyon na napublikar, an virus nin AIDS may sarong biktimang tinatamaan kada minuto. “Nakagagadan na damat” nanggad! Pero ano man an hula na kagadanan paagi sa mabangis na mga hayop?
“Mabangis na mga Hayop kan Daga”
24, 25. (a) Anong klaseng ‘mabangis na hayop’ an sinabi ni propeta Ezequiel? (b) Ano an isinabi ni Jesus manongod sa pagigin aktibo sa ibabaw kan daga nin “mabangis na mga hayop” sa panahon kan saiyang presensia?
24 An totoo, kun nasasambitan ngonyan an mabangis na mga hayop sa mga peryodiko, an dahelan may nagkapirang klase na namemeligro o madali nang mawara. An “mabangis na mga hayop kan daga” mas namemeligro sa tawo kisa sinda an nagtatao nin peligro sa mga tawo. Sa ibong kaini, sa pirang nasyon an mabangis na mga hayop, arog baga kan mga tigre sa India, sagkod ngonyan perming may kinukuang buhay nin tawo.
25 Pero, an Biblia dinadara an satong atension sa saro pang klase nin mabangis na hayop na ginikanan nin tunay na takot sa nakaaagi pa sanang mga taon. Ibinaing ni propeta Ezequiel an madahas na mga tawo sa mabangis na mga hayop kan sia magsabi: “An saiyang mga prinsipe sa tahaw nia garo mga lobo na kinakagat an biktima sa pagpabolos nin dugo, sa paggadan nin mga kalag sa katuyohan na magkaigwa nin madayang pakinabang.” (Ezequiel 22:27) Sa paghula nin “pag-orog nin katampalasanan,” si Jesus garo man sana nagsasabi na an siring na “mabangis na mga hayop” magigin aktibo sa ibabaw nin daga sa panahon kan saiyang presensia. (Mateo 24:12) Idinugang pa kan parasurat sa Biblia na si Pablo na sa “huring mga aldaw” an mga tawo magigin “mamomoton sa pirak . . . mayong pagpopogol sa sadiri, maringis, mayong pagkamoot sa karahayan.” (2 Timoteo 3:1-3) Iyan daw an nangyari poon kan 1914?
26-28. Anong mga bareta hale sa bilog na kinaban an nagpapaheling na may kriminal na “mabangis na mga hayop” na naglilibotlibot sa daga?
26 Iyo nanggad. Kun kamo nag-iistar sa haros arin man na dakulang siudad sa daga, aram na nindo ini. Pero kun duda kamo dian, helinga na sana an minasunod na bago pa sanang mga kotasyon sa peryodiko. Hale sa Colombia: “Kan sarong taon an pulis nakarekord nin . . . mga 10,000 na paggadan asin 25,000 na armadong paghabon.” Hale sa Victoria, Australia: “Dakulang Pagdakol nin Grabeng Krimen.” Hale sa Estados Unidos: “An mga Paggadan sa Nueva York Pasiring sa Pinakahalangkaw.” “Nadaog kan Detroit an Gary, Ind., kan nakaaging taon bilang an dakulang siudad na igwa kan pinakahalangkaw na kabilangan nin paggadan sa nasyon—58 kada 100,000 na habitante.”
27 Hale sa Zimbabwe: “An paggadan sa mga omboy delikado na an kabilangan.” Hale sa Brazil: “Grabe an krimen digdi, asin pagdaradara nin mga armas, kaya an bareta nin kadahasan dai na pinagmamangno.” Hale sa New Zealand: “An seksuwal na mga panlulugos asin madahas na krimen nagpapadagos na dakulang kahaditan kan mga pulis.” “An sokol nin kadahasan kan mga taga-New Zealand sa lambang saro daing ibang ikaaapod kundi mabangis.” Hale sa España: “Nakikigumol an España sa naggagrabeng problema sa krimen.” Hale sa Italia: “An Sicilianong Mafia, pakalihis nin pagluya, nabuhay liwat sa sunod-sunod na pangadan.”
28 Ini pira sanang halimbawa nin mga bareta sa peryodiko na nagluwas dai mahaloy bago iluwas an publikasyon na ini. Tunay nanggad, may “mabangis na mga hayop” na naglilibotlibot sa daga, na nagpapatakig sa mga tawo.
Paghuhulit kan Maogmang Bareta
29, 30. Ano an relihiyosong situwasyon sa Kakristianohan, bilang kaotoban kan hula ni Jesus?
29 Ano an magigin kamugtakan nin relihiyon sa maribok na panahon kan presensia ni Jesus? Sa sarong lado, ihinula ni Jesus na madudugangan an relihiyosong aktibidad: “Dakol na falsong propeta an malataw asin mandadaya sa dakol.” (Mateo 24:11) Sa ibong na lado, ihinula nia na sa Kakristianohan sa kabilogan, mabahaw an interes sa Dios. “An pagkamoot nin dakol malipot.”—Mateo 24:12.
30 Ilinaladawan nanggad kaini an nangyayari ngonyan sa Kakristianohan. Sa sarong lado, an mayor na mga iglesya sa gabos na lugar nagluluya huli sa kakulangan na pagsuportar. Sa kaidto makosog na Protestanteng kadagaan na amihanan na Europa asin Inglaterra, an relihiyon haros gadan na. Kadungan kaiyan, an Iglesya Katolika nagsasakit huli sa kakulangan nin padi asin nagluluyang pagsuportar. Sa ibong na lado, may naglataw na saradit na relihiyosong elemento. Nagdadakol an mga kulto na basado sa mga relihiyon sa Sirangan, mantang an paslong mga ebanghelista sa telebisyon nangingikil nin minilyon na dolyar.
31. Ano an ihinula ni Jesus na nakatatabang na mamidbid an tunay na mga Kristiano ngonyan?
31 Alagad, kumusta man an tunay na Kristianismo, an relihiyon na ipinamidbid ni Jesus asin ihinulit kan saiyang mga apostol? Iyan mag-eeksister pa sa panahon kan presensia ni Jesus, pero paano iyan mamimidbid? May nagkapirang bagay na nagpapamidbid sa tunay na Kristianismo, asin an saro nasambitan sa dakulang hula ni Jesus. An tunay na mga Kristiano masisibot sa paghuhulit na lakop sa kinaban. Ihinula ni Jesus: “Asin an maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bilog na ineerokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon; dangan madatong an katapusan.”—Mateo 24:14.
32. Ano an solamenteng grupo na nakaotob sa hula ni Jesus na nasusurat sa Mateo 24:14?
32 An paghuhulit na ini nangyayari na ngonyan sa pambihirang hiwas! Ngonyan, an relihiyosong grupo na inaapod mga Saksi ni Jehova naggigibo kan pinakadesididong paghuhulit sa kasaysayan nin Kristianismo. (Isaias 43:10, 12) Kan 1919, mantang an mahilig sa politikang mayor na mga relihiyon nin Kakristianohan nagsusuportar sa nawarang Liga de Naciones, an mga Saksi ni Jehova inaandam para sa panglobong kampanyang ini nin paghuhulit.
33, 34. Gurano na kahiwas na ikinahulit an maogmang bareta kan Kahadean sa bilog na kinaban?
33 Mga 10,000 sana an Saksi kaidto, pero aram ninda an gibohon na kaipuhan na mahaman. Mapuso, pinonan ninda an paghuhulit. Narealisar ninda na an pagkakabanga sa klero asin lego kontra kapwa sa mga pagboot kan Biblia asin sa arogan na itinao kan mga apostol. Kaya sinda gabos, sagkod sa ultimong indibiduwal, nakanood na makipag-olay sa saindang pagtaraed manongod sa Kahadean nin Dios. Sinda nagin organisasyon nin mga parahulit.
34 Sa pag-agi nin panahon, an mga parahulit na ini nagtagal nin grabeng pagtumang. Sa Europa, tinumang sinda nin laen-laen na klase nin gobyernong totalitaryo. Sa Estados Unidos asin Canada, napaatubang sinda sa legal na mga angat asin pagsururog. Sa ibang nasyon, kinaipuhan nindang pangganahan an panatikong relihiyosong pagkaanggot asin daing herak na paglamag nin tiranikong mga diktador. Sa nakaaagi pa sanang mga taon, kaipuhan man na paglabanan ninda an tuminubong espiritu nin pagduda asin pagpangana sa sadiri. Pero sinda nagtagal sagkod sa punto na, ngonyan, sinda labi nang apat na milyon sa 211 kadagaan. Nungka na ikinahulit nin siring kahiwas an maogmang bareta kan Kahadean—pambihirang kaotoban kan kabtang na ini kan tanda!
Ano an Kahulogan Kaiyan Gabos?
35. (a) Paano an kaotoban nin hula ngonyan nakatatabang na ipaheling an pagigin ipinasabong nin Dios kan Biblia? (b) Ano an kahulogan para sa satong aldaw kan kaotoban kan tanda na itinao ni Jesus?
35 Daing duwa-duwa na naheheling niato an kaotoban kan dakulang tanda na itinao ni Jesus. An bagay na ini nakadudugang sa ebidensia na an Biblia talagang ipinasabong nin Dios. Mayo nin tawo na kayang ihula nin haloyon pa bago mangyari an mga mangyayari sa ika-20 siglong ini. Saro pa, an kaotoban kan tanda nangangahulogan na kita nabubuhay sa panahon kan presensia ni Jesus asin kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay. (Mateo 24:3) Ano an kahulogan kaini? Ano an kalabot sa presensia ni Jesus? Asin ano an palakaw nin mga bagay na natatapos? Tanganing masimbag an mga hapot na ini, kaipuhan na pag-olayan niato an saro pang makosog na ebidensia sa pagigin ipinasabong kan Biblia: an pambihirang panlaog na pagkaoroyon kaiyan. Ini an masunod niatong pag-oolayan asin hehelingon niato kun paano an mayor na tema kan Biblia nagdadangadang na sa makangingirhat na kulminasyon.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Kisuerra limang linog sa pag-oltanan nin 1914 asin 1918 an may sokol na 8 o labi pa sa Richter scale—mas makosog kisa kan linog sa Abruzzi. Pero, an mga linog na ini sa hararayong lugar kan globo, kaya dai iyan nakaapod nin atension na arog kan linog sa Italia.
b Laen-laen an kabilangan na itinao para sa mga biktima kan iba sa mga kalamidad na ini. Pero an gabos nagin grabe kamapanlaglag.