Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na

Kapitulo 17: Binalosan an ‘Ginadan na mga Kalag’

1. Sa anong panahon kita nabubuhay, asin ano an patotoo kaini?

Namamahala na an Kahadean nin Dios! Tatapuson na kan Nakasakay sa maputing kabayo an saiyang pandadaog! An mapulang kabayo, an maitom na kabayo, asin an malungsing kabayo nagdadalagan na sa daga! Daing pagduda, naootob na an mga hula ni Jesus mismo manongod sa saiyang sa-hadeng presensia. (Mateo, kapitulo 24, 25; Marcos, kapitulo 13; Lucas, kapitulo 21) Iyo, nabubuhay na kita sa mga huring aldaw kan sistemang ini nin mga bagay. (2 Timoteo 3:​1-5) Huli sa katotoohan na iyan, magtao kita nin lubos na atension mantang an Kordero, si Jesu-Cristo, nagbubukas kan ikalimang tatak kan balumbon na iyan. Sa ano pang dugang na kapahayagan kita makikakabtang ngonyan?

2. (a) Ano an naheling ni Juan kan binukasan an ikalimang tatak? (b) Taano ta dapat na dai kita magngalas na mabasa an simbolikong altar nin pag-atang sa langit?

² Ilinadawan ni Juan an nakapahihirong eksena: “Asin kan bukasan nia an ikalimang tatak, naheling ko sa sirong kan altar an kalag kan mga ginadan huli sa tataramon nin Dios asin huli sa pagpapatotoo na nasa sainda kaidto.” (Kapahayagan 6:​9) Ano iyan? Sarong altar nin pag-atang sa langit? Iyo! Ini an enot na beses na sinambit ni Juan an altar. Alagad, saiya nang ilinadawan si Jehova na nasa trono Nia, an nakapalibot na mga kerubin, an dagat na salming, mga ilawan, asin an 24 kamagurangan na may darang insenso​—ini gabos nakaaagid kan mga kabtang kan daganon na tabernakulo, an santuaryo ni Jehova sa Israel. (Exodo 25:​17, 18; 40:​24-27, 30-32; 1 Cronica 24:4) Kun siring, maninigo daw kitang magngalas na makanompong man nin simbolikong altar nin pag-atang sa langit?​—Exodo 40:29.

3. (a) Sa suanoy na tabernakulong Judio, paano ibinubo an mga kalag “sa poon kan altar”? (b) Taano ta naheling ni Juan an mga kalag kan ginadan na mga saksi sa sirong kan simbolikong altar sa langit?

³ Sa sirong kan altar na ini an “kalag kan mga ginadan huli sa tataramon nin Dios asin huli sa pagpapatotoo na nasa sainda kaidto.” Ano an boot sabihon kaini? Bako ining mga kalag na daing hawak​—siring kan tinubod kan paganong mga Griego. (Genesis 2:​7; Ezequiel 18:4) Imbes, aram ni Juan na an kalag, o buhay, isinisimbolo kan dugo, asin kun an mga saserdote sa suanoy na Judiong tabernakulo minagadan nin atang na hayop, iwiniwirik ninda an dugo “sa palibot kan altar” o ibinububo ini “sa poon kan altar nin tinotong na dolot.” (Levitico 3:​2, 8, 13; 4:​7; 17:​6, 11, 12) Kaya, an kalag kan hayop may koneksion na gayo sa altar nin pag-atang. Alagad taano ta an kalag, o dugo, kan partikular na mga oripon na ini nin Dios naheheling sa sirong kan simbolikong altar sa langit? Huli ta an saindang kagadanan minansay bilang atang.

4. Sa anong paagi na an kagadanan kan pinaniaki sa espiritung mga Kristiano sarong atang?

⁴ Iyo nanggad, an gabos na pinaniaki bilang espiritung mga aki nin Dios nagagadan sa sakripisyong kagadanan. Huli sa magigin kabtang ninda sa langitnon na Kahadean ni Jehova, kabotan nin Dios na talikdan asin isakripisyo ninda an ano man na paglaom sa buhay na daing katapusan digdi sa daga. Sa bagay na ini, nagkakaigwa sinda nin sakripisyong kagadanan para sa soberaniya ni Jehova. (Filipos 3:​8-11; ikomparar an 2:17.) Totoo ini sa pinakatunay na kahulogan kun manongod sa mga naheling ni Juan sa sirong kan altar. Sinda mga linahidan na kan panahon ninda ginadan bilang martir huli kan saindang maigot na ministeryo sa pagsuportar sa Tataramon asin soberaniya ni Jehova. An saindang “kalag . . . ginadan huli sa tataramon nin Dios asin huli sa pagpapatotoo [mar·ty·riʹan] na nasa sainda kaidto.”

5. Paano na an kalag kan mga maimbod, minsan ngani gadan, nakakukurahaw para sa pagbalos?

⁵ An pagsaysay nagpapadagos: “Asin sinda nagkururahaw sa makosog na tingog, na sinasabi: ‘Sagkod noarin, Soberanong Kagurangnan na banal asin totoo, na dai mo hohokoman asin sisingilon an samong dugo sa mga nag-eerok sa daga?’ ” (Kapahayagan 6:​10) Paano an saindang kalag, o dugo, makakukurahaw para sa pagbalos, mantang ipinaheheling kan Biblia na an mga gadan mayo nin pakaaram? (Eclesiastes 9:5) Bueno, bako daw na nagkurahaw an dugo kan matanos na si Abel pakatapos na gadanon sia ni Cain? Sinabi kaidto ni Jehova ki Cain: “Ano an ginibo mo? Dangoga! An dugo kan saimong tugang nagkukurahaw sa sako hale sa daga.” (Genesis 4:​10, 11; Hebreo 12:24) Bakong literal na nagtataram an dugo ni Abel. Imbes, nagadan si Abel bilang daing salang biktima, asin naghahagad an hustisya na padusahan an paragadan saiya. Sa kaagid na paagi, daing sala an Kristianong mga martir na idto, asin sono sa hustisya maninigong ipamalos sinda. (Lucas 18:​7, 8) Makosog an kurahaw para sa pagbalos huli ta dakol na ribo an ginadan nin siring.​—Ikomparar an Jeremias 15:​15, 16.

6. Anong pagpabolos nin daing salang dugo an ipinamalos kan 607 B.C.E.?

⁶ An kamugtakan puwede man na iagid sa apostatang Juda kan si Hadeng Manases maghade kan 716 B.C.E. Nagpabolos sia nin kadakol na daing salang dugo, na posibleng ‘linagadi’ si propeta Isaias. (Hebreo 11:​37; 2 Hade 21:16) Minsan ngani pakatapos nagbakle asin nagbago si Manases, nagdanay an pagkakasala sa dugong iyan. Kan 607 B.C.E., kan hinalean nin laog kan mga taga-Babilonya an kahadean kan Juda, “sa pagboot sana ni Jehova na iyan nangyari tumang sa Juda, tanganing haleon iyan sa saiyang pagheling huli sa mga kasalan ni Manases, sono sa gabos na saiyang ginibo; asin siring man huli sa daing kasalan na dugo na saiyang pinabolos, na pinano nia an Jerusalem nin dugong daing sala, asin si Jehova dai nagtogot na magtao nin kapatawadan.”​—2 Hade 24:​3, 4.

7. Siisay an pangenot na may kasalan sa pagpabolos kan “dugo kan mga banal”?

⁷ Siring sa mga panahon kan Biblia, ngonyan man an kadaklan na indibiduwal na guminadan sa mga saksi nin Dios tibaad haloy nang gadan. Alagad an organisasyon na nagin dahelan kan saindang pagigin martir aktibo pang gayo asin may pagkakasala pa sa dugo. Ini an daganon na organisasyon ni Satanas, an saiyang daganon na banhi. Prominente dian an Dakulang Babilonya, an pankinaban na imperyo nin falsong relihiyon.a Ilinadawan sia bilang “naburat kan dugo kan mga banal asin kan dugo kan mga saksi ni Jesus.” Iyo, “sa saiya nakua an dugo kan mga propeta asin kan mga banal asin kan gabos na ginadan sa daga.” (Kapahayagan 17:​5, 6; 18:​24; Efeso 4:​11; 1 Corinto 12:28) Dakulaon nanggad na pagkakasala sa dugo! Sagkod na nag-eeksister an Dakulang Babilonya, an dugo kan saiyang mga biktima magkukururahaw para sa hustisya.​—Kapahayagan 19:​1, 2.

8. (a) Anong mga halimbawa nin pagigin martir an nangyari durante kan panahon ni Juan? (b) Anong mga paglamag an ginibo kan Romanong mga emperador?

⁸ Si Juan mismo nagin saksi sa pagigin martir kan enot na siglo kan an maringis na Halas asin an saiyang daganon na banhi nakilaban sa nag-ooswag na kongregasyon kan linahidan na mga Kristiano. Naheling ni Juan na ipinako an satong Kagurangnan asin nakaligtas sia kan gadanon si Esteban, an saiya mismong tugang na si Santiago, asin si Pedro, Pablo, asin iba pang dayupot na kairiba. (Juan 19:​26, 27; 21:​15, 18, 19; Gibo 7:​59, 60; 8:​2; 12:​2; 2 Timoteo 1:​1; 4:​6, 7) Kan 64 C.E., ginibong padatolan kan Romanong emperador na si Nero an mga Kristiano, na inakusar sinda sa pagsolo kan siudad, tanganing tumangon an huringhuding na sia an kaggibo. Ibinareta kan historyador na si Tacitus: “Nagadan sinda [mga Kristiano] sa mga paagi nin pag-olog-olog; an iba tinahoban kan kublit nin layas na mga hayop dangan rinotang nin mga ayam, an iba [ipinako],b an iba sinolo bilang mga karaba tanganing makapaliwanag kun banggi.” An dugang pang paglamag kaidtong pagsakop ni Emperador Domitian (81-96 C.E.) nagresulta kan pagkadistiyero ni Juan sa isla nin Patmos. Siring kan sinabi ni Jesus: “Kun ako pinaglamag ninda, kamo man paglalamagon ninda.”​—Juan 15:​20; Mateo 10:22.

9. (a) Anong obra maestra nin pandadaya an pinaluwas ni Satanas kan ikaapat na siglo C.E., asin ini pangenot na kabtang kan ano? (b) Paano trinatar kan nagkapirang namamahala sa Kakristianohan an mga Saksi ni Jehova kan Guerra Mundial I asin II?

⁹ Kan ikaapat na siglo C.E., an gurang na Halas na iyan, si Satanas na Diablo, nagpaluwas kan saiyang obra maestra sa pandadaya, an apostatang relihiyon nin Kakristianohan​—sarong Babilonikong sistema na nagtatago sa irarom nin pagsaginsagin na “Kristiano.” Ini an pangenot na kabtang kan banhi kan Halas asin nagtalubo sa pagigin kadakoldakol na nagraralaban na sekta. Siring kan bakong maimbod na Juda kan suanoy, an Kakristianohan may grabeng pagkakasala sa dugo, huli sa labi-labing pakikakabtang sa duwang lado sa Guerra Mundial I asin II. Ginamit pa ngani kan ibang politikal na namamahala sa Kakristianohan an mga guerrang ini bilang sarahotan sa paggadan sa linahidan na mga lingkod nin Dios. Sa pagbareta manongod sa paglamag ni Hitler sa mga Saksi ni Jehova, an pagrepaso sa libro ni Friedrich Zipfel na Kirchenkampf in Deutschland (Ralaban kan mga Iglesya sa Alemania) nagsasabi: “An ikatolong kabtang ninda [kan mga Saksi] ginadan, magsalang paagi sa pagbitay, iba pang madahas na gibo, gutom, helang o trabahong oripon. An pagigin grabe kan pagpadusang ini daing kaagid kan enot asin resulta kan dai nagkokompromisong pagtubod na dai ikaooyon sa Sosyalistikong Nasyonal na ideolohiya.” Tunay nanggad, puwedeng masabi dapit sa Kakristianohan, kairiba an kapadian kaini: “Sa saimong mga laylayan nin gubing may nakuang mga marka nin dugo kan mga kalag kan mga dukhang daing sala.”​—Jeremias 2:34.c

10. Anong mga paglamag an tinios kan hoben na mga lalaki kan dakulang kadaklan sa dakol na kadagaan?

¹⁰ Magpoon kan 1935 an maimbod na hoben na mga lalaki kan dakulang kadaklan nagtios kan pinakadakulang kabtang kan paglamag sa dakol na kadagaan. (Kapahayagan 7:9) Kaidto mismong matapos an Guerra Mundial II sa Europa, sa saro sanang banwaan 14 hoben na mga saksi ni Jehova an ginadan paagi sa pagbitay. An saindang krimen? An pagsayuma na “mag-adal sa pakilaban.” (Isaias 2:4) Kasuarin pa sana, an hoben na mga lalaki sa Oriente asin sa Aprika pinagpukpuk sagkod na magadan o ginadan paagi sa firing squad huli sa iyo man sanang isyu. An hoben na mga martir na ini, na angay na mga parasuportar sa linahidan na mga tugang ni Jesus, sierto nanggad na magkakaigwa nin pagkabuhay liwat sa ipinanugang bagong daga.​—2 Pedro 3:​13; ikomparar an Salmo 110:​3; Mateo 25:​34-40; Lucas 20:​37, 38.

Sarong Maputing Gubing

11. Sa anong sentido nag-ako nin “maputing gubing” an martir na linahidan na mga Kristiano?

¹¹ Pakatapos na magtao nin ebidensia sa pagtubod kan mga nagdanay sa integridad kan suanoy na mga panahon, sinabi ni apostol Pablo: “Alagad an gabos sa sainda, minsan ngani tinawan sinda nin patotoo huli sa saindang pagtubod, dai nagkamit kan kaotoban kan panuga, nin huli ta an Dios patienot na nakaheling nin sarong bagay na mas marahay para sa sato, tanganing dai sinda gibohon na sangkap na siblag sa sato.” (Hebreo 11:​39, 40) Ano iyan na “sarong bagay na mas marahay” na linaoman ni Pablo asin kan ibang linahidan na mga Kristiano? Naheling ini ni Juan digdi sa bisyon: “Asin may itinaong maputing gubing sa lambang saro sa sainda; asin sinabihan sinda na magpahingalo pa nin kadikit na panahon, sagkod na makompleto man an kabilangan kan saindang mga kapwa oripon asin kan saindang mga tugang na gagaradanon siring sa sainda.” (Kapahayagan 6:​11) An saindang pag-ako nin “maputing gubing” may koneksion sa saindang pagkabuhay liwat tanganing magin inmortal na espiritung mga linalang. Dai na sinda naghihigda bilang ginadan na kalag sa sirong kan altar, kundi ibinangon sinda tanganing magin kabtang kan grupo kan 24 kamagurangan na nagsasamba sa atubang kan langitnon na trono nin Dios. Duman, sinda mismo tinawan nin mga trono, na nagpapaheling na naglaog sinda sa sa-hadeng mga pribilehiyo. Asin sinda “nagugubingan nin maputing mga gubing,” na nangangahulogan na sinda ibinilang na matanos, na angay sa may onrang lugar sa atubang ni Jehova sa langitnon na palasyong iyan. Kaotoban man ini kan panuga ni Jesus sa maimbod na linahidan na mga Kristiano sa kongregasyon sa Sardis: “An makadaog gugubingan nin maputing mga gubing.”​—Kapahayagan 3:​5; 4:​4; 1 Pedro 1:4.

12. Sa anong paagi ‘magpapahingalo pa nin kadikit na panahon’ an binuhay liwat na mga linahidan, asin sagkod noarin?

¹² An gabos na patotoo nagpapaheling na an langitnon na pagkabuhay liwat na ini nagpoon kan 1918, pakatapos kan pagtukaw sa trono ni Jesus kan 1914 asin kan saiyang pangangabayo tanganing ponan an saiyang makahadeng pandadaog paagi sa pagpahale sa kalangitan ki Satanas asin sa saiyang mga demonyo. Alagad, an binuhay liwat na mga linahidan sinabihan na maninigo sindang “magpahingalo pa nin kadikit na panahon, sagkod na makompleto man an kabilangan kan saindang mga kapwa oripon.” An mga kabilang sa grupong Juan na yaon pa sa daga maninigong magpatunay kan saindang integridad sa irarom nin mga pagbalo asin paglamag, asin an nagkapira sainda tibaad gadanon pa. Alagad, sa katapustapusi, ipamamalos an gabos na matanos na dugo na pinabolos kan Dakulang Babilonya asin kan saiyang politikal na mga sambay. Mientras tanto, an mga binuhay liwat mayong duwa-duwa na sibot sa saindang langitnon na mga katongdan. Nagpapahingalo sinda, bakong paagi sa pagparatukawtukaw sana, kundi paagi sa matinios nindang paghalat kan aldaw nin pagbalos ni Jehova. (Isaias 34:​8; Roma 12:19) Matatapos an saindang pahingalo kun maheling na ninda an kalaglagan kan falsong relihiyon asin, bilang mga “inapod asin pinili asin maimbod,” iibanan ninda an Kagurangnan na si Jesu-Cristo sa paghokom sa gabos na iba pang kabtang kan marumpot na banhi ni Satanas digdi sa daga.​—Kapahayagan 2:​26, 27; 17:​14; Roma 16:20.

‘An mga Nagadan Enot na Maburuhat’

13, 14. (a) Oyon ki apostol Pablo, noarin mapoon an langitnon na pagkabuhay liwat, asin sairisay an bubuhayon liwat? (b) Noarin bubuhayon liwat pasiring sa langit an mga linahidan na buhay pa sa aldaw kan Kagurangnan?

¹³ An pagmansay na itinao kan pagbukas sa ikalimang tatak lubos na kaoyon kan ibang kasuratan na may koneksion sa langitnon na pagkabuhay liwat. Halimbawa, isinurat ni apostol Pablo: “Huli ta iyo ini an isinasabi mi sa saindo paagi sa tataramon ni Jehova, na kita na nabubuhay sagkod sa presensia kan Kagurangnan dai sa ano man na paagi maeenot sa mga natotorog sa kagadanan; huli ta an Kagurangnan man sana mahilig sa langit na may tingog na nagboboot, na may tingog kan arkanghel asin trumpeta nin Dios, asin an mga nagadan na kasaro ni Cristo enot na maburuhat. Dangan kita na buhay pa na nawawalat, kaibanan ninda, aagawon sa mga panganoron tanganing sabaton an Kagurangnan sa doros; asin paagi kaiyan kita danay na makakaibanan kan Kagurangnan.”​—1 Tesalonica 4:​15-17.

¹⁴ Nakapahihiro nanggad na estorya an sinasabi kan mga bersikulong ini! An linahidan na mga tugang ni Jesus na nabubuhay sagkod sa presensia ni Jesus, an boot sabihon, buhay pa sa daga durante kan saiyang presensia, maienotan sa langit kan mga nagadan na. An mga ini, na nagadan na kasaro ni Cristo, enot na maburuhat. Mahilig si Jesus, an boot sabihon, tatawan sinda nin atension, asin bubuhayon sinda liwat pasiring sa espiritung buhay, na tinatawan sinda nin “maputing gubing.” Pakatapos, idtong mga buhay pa bilang tawo tatapuson an saindang daganon na gibohon, na an dakol sainda madahas na magagadan sa kamot nin mga paratumang. Alagad, dai sinda matotorog sa kagadanan siring kan mga naenot sainda. Imbes, kun magadan na sinda, babagohon sinda sa panale​—“sa sarong pagpirok nin mata”—​na dinadara sinda pasiring sa langit tanganing makaibanan ni Jesus asin kan kapwa ninda mga miembro kan hawak ni Cristo. (1 Corinto 15:​50-52; ikomparar an Kapahayagan 14:13.) Kaya, an pagkabuhay liwat kan linahidan na mga Kristiano mapoon dai mahaloy pakapoon na mangabayo kan apat na nangangabayo sa Apocalipsis.

15. (a) Anong maogmang bareta an itinao kan pagbubukas kan ikalimang tatak? (b) Paano matatapos an pangangabayo sa maputing kabayo kan Nandadaog?

¹⁵ An pagbubukas kan ikalimang tatak na ini kan balumbon nagtao nin maogmang bareta dapit sa linahidan na mga nagdanay sa integridad na nandaog, maimbod sagkod sa kagadanan. Alagad dai ini nagtatao nin maogmang bareta para ki Satanas asin sa saiyang banhi. Nagpapadagos na dai maoolang an pangangabayo sa maputing kabayo kan Nandadaog asin matatapos sa panahon nin paniningil sa kinaban na “namumugtak sa kapangyarihan kan maraot.” (1 Juan 5:19) Lininaw ini kan binukasan kan Kordero an ikaanom na tatak.

(Ipagpapadagos sa masunod na luwas.)

[Mga Nota sa Ibaba]