Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na
Kasumpay kan Kapitulo 25: Pagbuhay Liwat sa Duwang Saksi
An Duwang Saksi Ginadan
19. Sono sa tala kan Kapahayagan, ano an mangyayari pakapatotoo kan duwang saksi?
19 Grabe kasakit kan damat na ini sa Kakristianohan na pakahula kan duwang saksi sa laog nin 42 na bulan na naggugubing nin magaspang, ginamit kan Kakristianohan an saiyang kinabanon na impluwensia tanganing ‘ipagadan’ sinda. Si Juan nagsurat: “Asin kun matapos na ninda an saindang pagpatotoo, an mabangis na hayop na maluwas sa bungaw makikilaban sainda asin madaog sainda patin magadan sainda. Asin an saindang mga bangkay mahuhutad sa mahiwas na dalan kan dakulang siudad na sa espirituwal na sentido inaapod Sodoma asin Egipto, na duman man an saindang Kagurangnan ipinako sa hariging pasakitan. Asin idtong mga hale sa mga banwaan asin tribo asin tataramon patin nasyon magheheling sa saindang mga bangkay sa laog nin tolo may kabangang aldaw, asin habo nindang ipalobong an saindang mga bangkay. Asin an mga nag-eerok sa daga mag-oorogma dapit sa sainda asin mararanga, asin magpapataraotao sinda nin mga regalo, huli ta an duwang propetang ini nagpasakit sa mga nag-eerok sa daga.”—Kapahayagan 11:7-10.
20. Ano an “mabangis na hayop na maluwas sa bungaw”?
20 Ini an enot sa 37 pagkasambit kan Kapahayagan sa mabangis na hayop. Sa igong panahon sisiyasaton niato nin detalyado ini asin an iba pang hayop. Tama nang sabihon ngonyan na “an mabangis na hayop na maluwas sa bungaw” gibo ni Satanas, sarong nabubuhay na politikal na palakaw nin mga bagay.a—Ikomparar an Kapahayagan 13:1; Daniel 7:2, 3, 17.
21. (a) Paano inaprobetsaran kan relihiyosong mga kaiwal kan duwang saksi an situwasyon kan guerra? (b) An bagay na an bangkay kan duwang saksi dai ilinobong nagparisa nin ano? (c) Ano an maninigong magin punto-de-vista sa peryodo nin tolo may kabangang aldaw? (Helingon an nota sa ibaba.)
21 Poon 1914 sagkod 1918 an mga nasyon sibot sa enot na guerra mundial. Mainit an nasyonalistikong mga pagmate, asin kan tigsoli nin 1918, inaprobetsaran kan relihiyosong mga kaiwal kan duwang saksi an kamugtakan na iyan. Minaniobra ninda an legal na aparato kan Estado kaya an responsableng mga ministro kan Watch Tower Bible and Tract Society nabilanggo sa putik na mga akusasyon nin sedisyon. Namungnan an maimbod na mga katabang ninda. Haros napondo an aktibidad sa Kahadean. Garo baga gadan an gibong paghuhulit. Kan mga panahon kan Biblia grabeng indignidad an dai ilobong. (Salmo 79:1-3; 1 Hade 13:21, 22) Kun siring, dakulang langhad an ibubunga kan dai paglobong sa duwang saksi. Sa mainit na klima nin Palestina, an bangkay na yaon sa lansangan talagang mabata na pakalihis nin tolo may kabangang literal na aldaw.b (Ikomparar an Juan 11:39.) An detalyeng ini sa hula nagpaparisa kan kasopganan na kaipuhan na tagalan kan duwang saksi. An mga nasambitan sa enotan na nabilanggo dai pa ngani pinapiyansa mantang apelado an saindang kaso. Sinda nahutad sa publiko sa igong lawig nin panahon tanganing magin mabata sa mga nag-eerok sa “dakulang siudad.” Alagad ta ano an “dakulang siudad” na ini?
22. (a) Ano an dakulang siudad? (b) Paano an prensa uminiba sa klero sa pag-ogma huli sa pakapaontok sa duwang saksi? (Helingon an nasa kahon.)
22 Tinatawan kita ni Juan nin nagkapirang giya. Sinasabi nia na si Jesus ipinako duman. Kaya an iisipon tolos niato Jerusalem. Pero sinasabi man nia na an dakulang siudad inaapod na Sodoma asin Egipto. Bueno, an literal na Jerusalem kaidto inapod na Sodoma huli sa saiyang marigsok na mga gibo. (Isaias 1:8-10; ikomparar an Ezequiel 16:49, 53-58.) Asin an Egipto, an enot na kapangyarihan pankinaban, kun beses minalataw bilang ladawan kan palakaw nin mga bagay sa kinaban na ini. (Isaias 19:1, 19; Joel 3:19) Kun siring, an dakulang siudad na ini naglaladawan sa nadigtaan na “Jerusalem” na naghihingakong nagsasamba sa Dios pero nagin marigsok asin makasalan, kapareho nin Sodoma, asin kabtang kaining satanikong palakaw nin mga bagay kan kinaban, arog kan Egipto. Iyan naglaladawan sa Kakristianohan, an modernong katimbang kan bakong maimbod na Jerusalem, an organisasyon na an mga miembro may dakulang dahelan na mag-ogma kan mapapondo ninda an nakariribok na paghuhulit kan duwang saksi.
Binuhay Liwat!
23. (a) Ano an mangyayari sa duwang saksi pakalihis nin tolo may kabangang aldaw, asin ano an epekto sa saindang mga kaiwal? (b) Kasuarin nagkaigwa nin modernong kaotoban an Kapahayagan 11:11, 12 asin an hula ni Ezequiel manongod sa paghangos ni Jehova sa sarong kababan nin marang mga tolang?
23 An prensa uminiba sa klero sa pagbalobagi sa banwaan nin Dios, na sinasabi nin sarong peryodiko: “Tinapos na an The Finished Mystery.” Alagad ta ini harayoon sa katotoohan! An duwang saksi dai nagdanay na gadan. Mababasa niato: “Asin pakalihis kan tolo may kabangang aldaw an espiritu nin buhay na hale sa Dios naglaog sa sainda, asin sinda nagtirindog, asin an dakulang pagkatakot nagdatong sa mga nakaheheling sa sainda. Asin sinda nakadangog nin makosog na tingog hale sa langit na nagsabi sa sainda: ‘Sakat kamo digdi.’ Asin sinda nagsakat sa langit sa panganoron, asin naheling sinda kan saindang mga kaiwal.” (Kapahayagan 11:11, 12) Kaya, nagkaigwa sinda nin eksperyensia na nakaaagid sa marang mga tolang sa kababan na binisita ni Ezequiel sa bisyon. Hinangosan ni Jehova an marang mga tolang na idto, asin nabuhay sinda, na nagtatao nin ladawan kan pagkamundag liwat kan nasyon nin Israel pakalihis nin 70 taon na pagkabihag sa Babilonya. (Ezequiel 37:1-14) An duwang hulang ini, sa Ezequiel asin sa Kapahayagan, nagkaigwa nin pambihirang kaotoban sa modernong aldaw kan 1919, kan ibalik ni Jehova an saiyang “gadan” na mga saksi sa mabagsik na buhay.
24. Kan mabuhay an duwang saksi, ano an epekto sa saindang relihiyosong mga paralamag?
24 Nakubhanan nanggad an mga paralamag! An bangkay kan duwang saksi biglang nabuhay asin aktibo na naman. Idto nagin mapait na akoon para sa mga klerigo, nangorogna ta an mga ministrong Kristiano na sinda an nagpakanang ipabilanggo talingkas na naman, na sa huri biyong mapatutunayan na daing sala. Segurado na orog pa sindang nakubhanan kan, kaidtong Setyembre 1919, an mga Estudyante sa Biblia nagkombension sa Cedar Point, Ohio, E.U.A. Digdi an bago pa sanang makaluwas na presidente kan Watch Tower Society, si J. F. Rutherford, pinahiro an mga kombensionista kan saiyang pahayag na “Pagpahayag kan Kahadean,” basado sa Kapahayagan 15:2 asin Isaias 52:7. An mga kaiba sa grupong Juan nagpoon na naman na “humula,” o maghulit sa publiko. Sinda nag-abante nin daing ontok, na daing takot na ibinubuyagyag an pagsaginsagin nin Kakristianohan.
25. (a) Kasuarin sinabihan an duwang saksi na, “Sakat kamo digdi,” asin paano iyan nangyari? (b) Ano an nakasusustong epekto sa dakulang siudad kan pagbabalik sa duwang saksi?
25 Paorootrong pinagmaigotan kan Kakristianohan na otrohon an saiyang kapangganahan kan 1918. Ginibo nia an pagsururog, legal na pagmaniobra, pagbilanggo, pati mga paggadan—na gabos daing kamanungdanan! Pakatapos kan 1919 an espirituwal na nasasakopan kan duwang saksi dai na nia naaabot. Kan taon na iyan sinabi sainda ni Jehova: “Sakat kamo digdi,” asin sinda nagsakat sa halangkaw na espirituwal na kamugtakan kun saen naheheling sinda kan saindang mga kaiwal alagad dai sinda nadudotdot. Ilinadawan ni Juan an nakasusustong epekto sa dakulang siudad kan pagbabalik sainda: “Asin kan oras na iyan nangyari an makosog na linog, asin an ikasampulong kabtang kan siudad nagaba; asin pitong ribo katawo an nagadan huli kan linog, asin an iba natakot asin nagpamuraway sa Dios kan langit.” (Kapahayagan 11:13) Nagkaigwa nanggad nin makokosog na kariribokan sa rona nin relihiyon. An daga garo natanyog sa irarom kan mga lider kan establisadong mga iglesya mantang nagpadagos sa gibohon an grupong ini nin napakosog liwat na mga Kristiano. An ikasampulong kabtang kan saindang siudad, sa piguratibo 7,000 katawo, naapektaran na marhay kaya sinasabing sinda nagkagaradan.
26. Sairisay an irinirepresentar kan “ikasampulong kabtang kan siudad” asin kan “pitong ribo” sa Kapahayagan 11:13? Ipaliwanag.
26 An ekspresyon na “ikasampulong kabtang kan siudad” nagpapagirumdom sato na si Isaias naghula dapit sa suanoy na Jerusalem na an ikasampulong kabtang makaliligtas sa kalaglagan kan siudad bilang banal na banhi. (Isaias 6:13) Sa kaagid na paagi, an bilang na 7,000 nagpapagirumdom sato na kan honaon ni Elias na sia sana an nagdadanay na maimbod sa Israel, sinabihan sia ni Jehova na, sa katunayan, 7,000 pa an dai naghorohod ki Baal. (1 Hade 19:14, 18) Kan enot na siglo, sinabi ni apostol Pablo na an 7,000 na ini nagladawan sa natada kan mga Judio na naghimate sa maogmang bareta manongod sa Cristo. (Roma 11:1-5) An mga kasuratan na ini matabang sato na masabotan na an “pitong ribo” asin an “ikasampulong kabtang kan siudad” sa Kapahayagan 11:13 iyo idtong mga naghimate sa ibinalik na duwang saksi asin binayaan an makasalan na dakulang siudad. Garo sinda nagadan sa Kakristianohan. An saindang ngaran hinale na sa listahan nin mga miembro nia. Dai na sinda nag-eeksister kun para sa saiya.c
27, 28. (a) Paano an ‘iba nagpamuraway sa Dios kan langit?’ (b) Ano an napiritan na akoon kan klero kan Kakristianohan?
27 Alagad paanong an ‘iba [kan Kakristianohan] nagpamuraway sa Dios kan langit’? Sierto nanggad na bakong paagi sa pagbaya sa saindang apostatang relihiyon asin pagigin mga lingkod nin Dios. Imbes, ini siring kan ipinaliwanag sa Word Studies in the New Testament ni Vincent, sa pagkomento sa ekspresyon na “nagpamuraway sa Dios kan langit.” Sinasabi duman: “An frase nangangahulogan bakong nin pagkakombertir, ni pagsolsol, ni pagpasalamat, kundi nin pagmidbid, na iyo an parateng kahulogan sa kasuratan. Ikomparar an Jos. vii. 19 (Sept.). Juan ix. 24; Gibo xii. 23; Roma iv. 20.” Sa saiyang kasosopgan, kaipuhan na akoon kan Kakristianohan na an Dios kan mga Estudyante sa Biblia guminibo nin dakulang paghiro sa pagbabalik sainda sa Kristianong gibohon.
28 Tibaad ginibo kan klero an pag-akong ini sa isip sana, o sa sainda sana. Sierto nanggad, mayo sa saindang napublikar na minimidbid sa publiko an Dios kan duwang saksi. Alagad an hula ni Jehova paagi ki Juan nakatatabang sato na masabotan kun ano an nasa puso ninda asin marealisar an makasosopog na pagkabigla na naeksperyensiahan ninda kan 1919. Magpoon kan taon na iyan, mantang binayaan kan “pitong ribo” an Kakristianohan sa ibong kan saiyang determinadong pagmamaigot na pogolan an saiyang mga karnero, napiritan an klero na midbidon na an Dios kan grupong Juan mas makosog kisa saindang dios. Sa masunod na mga taon marerealisar ninda ini nin mas malinaw pa, mantang an kadakol pa sa saindang mga aripompon maharale, na magtataram kaagid kan mga tataramon kan banwaan kaidtong manggana si Elias tumang sa mga relihiyonista ni Baal sa Bukid nin Carmelo: “Si Jehova an tunay na Dios! Si Jehova an tunay na Dios!”—1 Hade 18:39.
29. Ano an sinabi ni Juan na marikas na nagdadangadang, asin ano pang dugang na pagtanyog an naghahalat sa Kakristianohan?
29 Alagad dangoga! Sinasabi sato ni Juan: “An ikaduwang herak man nakaagi na. Uya! An ikatolong herak man marikas na nagdadangadang.” (Kapahayagan 11:14) Kun an Kakristianohan natanyog sa mga nangyari na, ano an gigibohon nia kun ianunsiar na an ikatolong herak man, patanogon kan ikapitong anghel an saiyang trumpeta, asin an banal na hilom nin Dios matapos na sa katapustapusi?—Kapahayagan 10:7.
[Mga Nota sa Ibaba]
a An “bungaw” (Griego, aʹbys·sos; Hebreo, tehohmʹ) sa simboliko nanonongod sa lugar na daing maginibo. (Helingon an Kapahayagan 9:2.) Alagad sa literal na sentido, iyan puwede man na mangahulogan na mahiwas na dagat. An termino sa Hebreo parateng tinatradusir na “kararoman nin dagat.” (Salmo 71:20; 106:9; Jonas 2:5) Kaya “an mabangis na hayop na maluwas sa bungaw” puwedeng sabihon na iyo man sana an “mabangis na hayop na minatunga sa dagat.”—Kapahayagan 11:7; 13:1.
b Mangnoha na sa pagsiyasat sa mga eksperyensia kan banwaan nin Dios sa panahon na ini, minalataw na mantang an 42 na bulan nagrerepresentar sa literal na tolo may kabangang taon, an tolo may kabangang aldaw dai nagrerepresentar sa literal na peryodo nin 84 oras. Posible, an espisipikong peryodo nin tolo may kabangang aldaw nasambitan nin makaduwa (sa bersikulo 9 asin 11) tanganing itampok na iyan magigin halipot sanang panahon kun ikokomparar sa aktuwal na tolo may kabangang taon nin aktibidad na sinusundan kaiyan.
c Ikomparar an paggamit kan mga terminong “gadan,” “nagadan,” asin “nabubuhay” sa mga kasuratan na siring sa Roma 6:2, 10, 11; 7:4, 6, 9; Galacia 2:19; Colosas 2:20; 3:3.
[Kahon sa pahina 25]
An Pag-ogma sa Kapahayagan 11:10
Sa libro niang Preachers Present Arms, na ipinublikar kan 1933, nasambitan ni Ray H. Abrams an mapait na pagtumang kan klero sa libro kan Watch Tower Society na The Finished Mystery. Rinirepaso nia an mga paghihingoa kan klero na mapara an mga Estudyante sa Biblia asin an saindang “nakauuyam na pangongombensir.” Ini nagbunga kan kaso sa husgado na an resulta pagsentensia ki J. F. Rutherford asin sa pitong kairiba sa dakol na taon na pagkabilanggo. Idinugang ni Dr. Abrams: “An pag-analisar sa bilog na kaso nagdadara sa konklusyon na an mga iglesya asin an klero sa kapinonan nasa likod kan mobimiento na paraon an mga Russellites. Sa Canada, kan Pebrero 1918, pinonan kan mga ministro an sistematikong kampanya tumang sa sainda asin sa saindang mga publikasyon, partikularmente an The Finished Mystery. Sono sa Winnipeg Tribune, . . . an pagbawal sa saindang libro tinutubod na direktang pinapangyari kan ‘mga representasyon kan klero.’”
Ipinagpadagos ni Dr. Abrams: “Kan an bareta manongod sa beinte anyos na mga sentensia makaabot sa mga editor kan relihiyosong prensa, haros gabos sa mga publikasyon na ini, dakula asin sadit, ipinag-ogma an okasyon. Mayo ako nin nadiskobreng ano man na kapahayagan nin simpatiya sa arin man sa ortodoksong relihiyosong mga babasahon. ‘Dai mapagdududahan,’ an konklusyon ni Upton Sinclair, na ‘an paglamag . . . sa sarong kabtang bunga kan bagay na sinda ikinaongis kan “ortodoksong” mga grupong relihiyoso.’ An dai nagibo kan pinag-iribang mga pagmamaigot kan mga iglesya garo ngonyan nagibo kan gobyerno para sa sainda.” Pakakotara sa mapanraot na mga komento nin nagkapirang relihiyosong publikasyon, nasambitan kan kagsurat an pagbaliktad kan desisyon sa Korte de Apelasyon asin nagkomento: “An sentensiang ini sinabat nin dai paggirong sa mga iglesya.”