Pagpaogma sa Saindong Buhay Pampamilya
Kapitulo 3: Pakalihis kan Kasal
1. Paano an pagtinabangan na ilinaladawan sa Eclesiastes 4:9, 10 magtatao nin pakinabang sa pag-agoman?
1 Nakalihis na an saindong kasal, asin kamo mag-agom nagpopoon nang mamuhay bilang bagong pamilya. Lubos daw an saindong kaogmahan? Dai na kamo nagsosolo kundi may kaibaiba nang mapagkokompiaran, mahihirasan kan saindong mga kagayagayahan pati kan saindong mga problema. Totoo daw sa saindo an Eclesiastes 4:9, 10?—“Marahay an duwa sa saro, ta igwa sinda nin marahay na balos sa saindang kahigosan. Huli ta kun an saro sa sainda mapukan, mapatitindog kan saro an saiyang kaibanan. Alagad ano an mangyayari sa sasaro na napukan kun mayo nin iba na mapatindog sa saiya?” An saindo daw na pag-ibaiba mag-agom nagtatalubo sa arog kaining pagtinabangan? Parate na kinakaipuhan an panahon asin paghihingoa tanganing mangyari an maogmang pag-iibang ini nin duwang buhay. Alagad makamomondong sabihon na sa dakol na pag-agoman iyan noarin man dai nangyayari.
2, 3. (a) Anong mga katotoohan sa buhay an dapat na atubangon pakalihis kan kasal? (b) Taano ta rasonable sanang laoman na kaipuhan an mga pagliliwat kun an saro mag-agom na?
2 Sa romantikong mga estorya, an problema parateng nasa pagtagbuan kan duwang nagkakaminootan. Alagad pakatapos kaiyan sinda maogma nang nabubuhay. Sa tunay na buhay, an tunay na angat nasa pakapamuhay nin maogma pakatapos, sa aroaldaw. Pakalihis kan mga kaogmahan sa aldaw nin kasal yaon na an aroaldaw na rutina sa buhay: pagmata nin amay, paglaog sa trabaho, pananaod, pagluto, paghugas sa mga kinakanan, paglinig sa harong, asin iba pa.
3 An relasyon nin mag-agom nangangaipo nin mga pagliliwat. Kamong duwa pareho naglaog dian na may pirang paglaom asin pangarap na bakong gayong praktikal asin realistiko. Kun an mga ini dai naootob, tibaad umabot an kadikit na pagkadisganar pakalihis kan enot na pirang semana. Alagad, girumdoma, nagkaigwa nin dakulang pagkaliwat sa saindong buhay. Dai na kamo nagsosolo o kaiba nin sarong pamilya na nagin kaibaiba nindo sa bilog nindong buhay. Kaiba nindo ngonyan an sarong bagong tawo, na tibaad madiskobre nindo na dai palan nindo midbid nin siring sa pinaghona nindo. Bago an saindong iskedyul, tibaad bago an saindong trabaho, iba na an saindong badyet, asin may mga bagong amigo asin paryentes sa agom na kaipuhan na pag-adalan na pakiibanan. An kapangganahan kan saindong pag-agoman asin an saindong kaogmahan nasasarig sa saindong pagigin andam na magliwat.
Kamo daw Madaling Makibagay?
4. Anong Makakasuratan na mga prinsipyo an makatatabang sa sarong may agom na makagibo nin mga pagliliwat? (1 Corinto 10:24; Filipos 4:5)
4 An iba, huli sa kapalangkawan, nadedepisilan na makibagay. Alagad, arog kan sabi kan Biblia, “an kapalangkawan naeenot sa kapahamakan, asin an kapaabhawan naeenot sa pagkapukan.” An pagdadanay sa katagasan nin payo puedeng magin kapahapahamak. (Talinhaga 16:18, New English Bible) Si Jesus nagrekomendar na an saro magin andam na kumuyog asin magpahunod kan sia magsabi na kun gusto nin iba an saindong “pan-irarom na gubing, pabayaan mo man an saimong pan-ibabaw na gubing na mapasaiya,” asin kun may boot na kamo palakawon “sa rayong sarong milya, ibanan mo sia sa duwang milya.” Imbes na makipagdiskutiran sa mahal sa saindo, si apostol Pablo naghapot: “Taano ta dai na sana nindo pabayaan na kamo pagkasalaan?” (Mateo 5:40, 41; 1 Corinto 6:7) Kun magigibo an siring nin mga Kristiano tanganing mapagdanay an pakipagkatoninongan sa iba, sierto na an mag-agom na nagkakaminootan makapagliliwat tanganing magin mapanggana an saindang bagong relasyon.
5. Paano an saro puedeng mag-isip sa positibo o negatibong paagi dapit sa saiyang agom?
5 Igwa nin mga oportunidad sa gabos na lugar tanganing an saro magin maogma o mamondo. Arin an saindong pag-aalistohan? An paghehelingon daw nindo an positibong bagay o an negatibo? Tibaad isipon kan bagong agom na babae: ‘Ngonyan na nakasal na kami, saen na si romantikong lalaki na nagpapasyar sako kaidto sa magagayon na lugar asin nagtatao sako nin panahon? Parepareho na sana an gibo nia aroaldaw. Dai na nia ako iniintindi. Bako na sia an lalaking midbid ko kaidto!’ O nasasabotan daw asin inaapresyar kan babae na an lalaki nagmamahigos na ngonyan na magin marahay na parasustento sa saiyang pamilya? Asin naririsa daw kan bagong agom na lalaki na an saiyang agom nagmamahigos sa pagluto asin paglinig, kun beses pagal-pagal asin mayo na nin panahon na magpagayon arog kan dati? O sinasabi daw nia sa sadiri: ‘Ano na an nangyari sa magayon na babaeng pinakasalan ko? Nagliwat na sia, ngonyan na nakaseseguro na sia sako’?
6. Kun an mag-agom talagang naghihingoa na gibohon na mapanggana an saindang pag-agoman, paano ini nakaaapektar sa relasyon ninda sa lambang saro?
6 An duwa pareho maninigong magin maygurang asin makaaram na pareho na sinda mayo nin panahon o kosog na gibohon an gabos na ginigibo ninda bago sinda mag-agom. Ngonyan na an panahon na magpaheling nin pagigin madaling makibagay asin akoon an nakakokontentong paninimbagan na paghihingoa na magin mapanggana an pag-agoman. An pag-agoman puedeng laglagon nin saro, alagad kaipuhan an duwa tanganing gibohon iyan na mapanggana. An pakahimo sa pag-agoman na mapanggana sarong pambihirang bagay na nahaman. An pakahaman nin sarong pambihirang bagay nagpaparisa nin pakagibo nin sarong bagay sa ibong nin mga kadepisilan. Kun kamong duwa nagtatabang sa paghihingoang ini, an sarong kabtang kan lambang saro sa saindo napapasa pambihirang bagay na ini na nahaman. An magkadamay na paghihingoang ini na may parehong pasohan minabogkos sa saindo; pinadadayupot kamo kaiyan; kamong duwa pinagsasaro kaiyan. Pag-abot nin panahon ini nagbubunga nin bogkos nin pagkamoot na labi kisa sa ano pa man na namatean nindo bago an kasal, asin sa nakabobogkos na kaogmahan na iyan nagigin kawiliwili an pakikibagay sa kanya-kanya nindong napapalaen na ugale.
7. Kun kaipuhan na gumibo nin mga desisyon, noarin marahay na magpahunod?
7 An kapalangkawan nawawara mantang nagtatalubo an pagkamoot, asin igwa nin kaogmahan bako sanang sa pagtao kundi pati sa pagpahunod, kun an napapalabot personal sanang gusto asin bakong prinsipyo. Iyan tibaad pagbakal nin kasangkapan sa harong, o kun saen mabakasyon. Kun ipinaheheling an pagmakolog sa kaogmahan kan saro, an mag-agom nagpopoon nang makaoyon sa mga tataramon ni apostol Pablo: “Na nagririsa, bako sanang sa personal na interes sa saindong sadiri, kundi siring man sa personal na interes kaidto man na iba.”—Filipos 2:4.
Timbang na Pagheling sa Sekso
8, 9. Ano an Makakasuratan na punto-de-vista dapit sa pagdodorog nin mag-agom?
8 An Biblia bako man na sobra kadelikado dapit sa seksuwal na pagdodorog. Paagi sa poetikong pananaram ipinaheheling kaiyan an kagayagayahan na maninigong itao kaini sa mag-agom; idinodoon man kaiyan na an pagdodorog para sana sa mag-agom. An mga tataramon na ini nasa Talinhaga 5:15-21:
“Uminom ka nin tubig hale sa saimong sadiring lalagan, asin nin mga toro hale sa tahaw kan saimong sadiring bobon. Maninigo daw na makawarak sa luwas an saimong mga burabod, an saimong mga sapa nin tubig sa mismong mga plasa? Magin logod iyan para sa saimo sana, asin bakong para sa mga tagaibang banwaan sa kaibanan mo. Bendisyonan logod an saimong burabod, asin mag-ogma ka sa agom na babae kan saimong pagkabarobata, sarong makawiwiling usang babae asin magayon na kanding sa bukid. An saiya logod na daghan makaburat sa saimo sa gabos na panahon. Sa saiyang pagkamoot ika danay logod na maggayagaya nin lubos. Kaya taano, aki ko, ta ika maggagayagaya nin lubos kaiba nin ibang babae o makugos sa daghan nin babaeng tagaibang daga? Huli ta an mga dalan nin tawo nasa atubangan kan mga mata ni Jehova, asin ta pinagmamasdan nia an gabos niang dana.”
9 Minsan siring, sala na idoon nin sobra an sekso sagkod sa punto na garo baga an kapangganahan kan pag-agoman nasasarig sa seksuwal na buhay kan mag-agom, o na iyan nakatatahob sa seryosong mga pagkukulang sa ibang parte kan saindang pag-ibaiba. An baha nin seksuwal na materyal hale sa mga libro, pelikula asin mga anunsio—na kadaklan sinadya na pukawon an erotikong horot—pinalalataw na an sekso garo baga mahalagang marhay. Minsan siring, dai minaoyon dian an Tataramon nin Dios, na nagrerekomendar nin pagpopogol sa sadiri sa gabos na parte nin buhay. Minsan sa pag-agoman, an paghale sa gabos na pagpopogol puedeng gumiya pasiring sa mga gawe na minapababa sa klase kan relasyon nin mag-agom.—Galacia 5:22, 23; Hebreo 13:4.
10. Ano an pirang bagay na makokonsiderar na makatatabang sa mag-agom na makagibo kan seksuwal na pagliliwat tanganing makibagay?
10 An seksuwal na pagliliwat tanganing makibagay parateng depisil asin tibaad mahaloyhaloy pakalihis kan kasal. Ini parateng huli sa kakulangan nin kaaraman asin dai pakamansay sa mga pangangaipo kan agom. Tibaad makatabang an pakipag-olay sa sarong iginagalang na amigong may agom bago an kasal. An lalaki asin babae bako sanang magkalaen sa pisikal, kundi magkalaen man sinda sa pagmate. Mahalaga an pagkonsiderar sa pangangaipo kan babae nin kabootan. Alagad dai maninigong magkaigwa nin negatibong pagmate nin falsong kabinian o delikadesa o paghona na an sekso bagay na makasosopog. Dai man iyan maninigong magin okasyon nin pakadaog, arog kan ginigibo nin ibang lalaki. “Itao kan lalaki sa saiyang agom an nanonongod sa saiya,” sabi kan Biblia, asin “siring man kaiyan an gibohon nin babae sa saiyang agom.” Asin sa paggibo nin siring, angay an prinsipyong ini kan Biblia: “An lambang saro maghanap, bakong kan saiyang karahayan, kundi kan iba.” Kun an duwa pareho igwa nin siring na pagkamoot asin pagmawot na makapaogma, magigibo an marahay na pagliliwat tanganing makibagay.—1 Corinto 7:3; 10:24.
(Ipagpapadagos sa masunod na luwas.)