Diosnon na mga Pamilya kan Suanoy​—Sarong Arogan Para sa Satong Aldaw

AN PAMILYA​—hiningoa kan Naciones Unidas na gibohon iyan na sentro nin atension kan kinaban. Paano? Paagi sa pagdeklarar kan 1994 na “Internasyonal na Taon kan Pamilya.” Minsan ngani an mga lider sa kinaban, sosyologo, asin parakonseho nin pamilya madaling manambitan manongod sa mga bagay na arog kan pagdakol nin mga aki sa luwas asin paglangkaw na marhay kan bilang nin mga diborsio, haloy sindang makagibo nin epektibo, realistikong mga solusyon sa siring na mga problema.

Posible daw na an Biblia igwa nin mga solusyon sa pampamilyang mga problema? Para sa nagkapira tibaad garo baga may pagkainosente na isuherir na an Biblia puedeng makatabang sa mga pamilya ngonyan. Total, iyan isinurat kaidtong dakol nang siglo an nakaagi sa sarong kamugtakan asin kultura sa Tahaw na Sirangan. Sa kadaklan na parte kan kinaban, naliwat nang marhay an buhay poon kan mga panahon kan Biblia. Minsan siring, an Biblia ipinasabong ni Jehova Dios, an saro na pinagkakautangan nin ngaran kan lambang pamilya. (Efeso 3:​14, 15; 2 Timoteo 3:16) Ano an sinasabi kan Biblia manongod sa pampamilyang mga problema?

Aram nanggad ni Jehova kun ano an kaipuhan tanganing gibohon na nakaoogma asin nakakokontento an buhay pampamilya. Kun siring, an saiyang Tataramon, an Biblia, dakol an sinasabi manongod sa buhay pampamilya, na an iba sa pormang pasadol. An Biblia igwa man nin mga halimbawa nin mga pamilya na nag-aplikar nin diosnon na mga prinsipyo. Bilang resulta, nagkamit sinda nin tunay na kadayupotan asin pagkakontento. Siyasaton niato an buhay pampamilya kan mga panahon kan Biblia asin helingon niato kun anong mga leksion an puedeng manodan.

Pagkapayo​—Saro daw na Kagabatan?

Horophoropa, halimbawa, an dapit sa pagkapayo sa pamilya. Kan mga panahon kan mga patriarka, an mga lalaki na arog ki Abraham, Isaac, asin Jacob dai mapagdududahan na “mga payo nin pamilya.” (Gibo 7:​8, 9; Hebreo 7:4) An The New Manners and Customs of Bible Times, ni Ralph Gower, nagsasabi: “An pamilya . . . sarong ‘sadit na kahadean’ na pinamahalaan kan ama. Namahala sia sa saiyang agom, mga aki, makoapo, asin surugoon​—sa gabos na nasa harong.” Iyo nanggad, an mga patriarka parateng igwa nin autoridad pati sa pamilya kan saindang mga aki.​—Ikomparar an Genesis 42:37.

Dai daw ini nagtao nin lisensia sa mga lalaki na daogdaogon an saindang agom asin mga aki? Dai man. Totoo, sinabihan nin Dios an enot na babae, si Eva: “An saimong pagmawot magigin para sa saimong agom na lalaki, asin sia madominar sa saimo.” (Genesis 3:16) Ipinarisa kan mga tataramon na idto kun ano an pankagabsan na mangyayari sa mga babaeng may agom, alagad dai kaiyan ilinadawan kun ano an magigin situwasyon sa tahaw kan tunay na mga parasamba sa Dios. Kinaipuhan na girumdomon nin matatakton sa Dios na mga agom na lalaki an orihinal na katuyohan ni Jehova. Ginibo ni Jehova an babae na “katabang para sa lalaki bilang komplemento nia,” bakong oripon nia. (Genesis 2:20) Huling minidbid kan diosnon na mga lalaki kan enot na mga panahon an sainda mismong pagpasakop asin paninimbagan sa Dios, dai ninda inabuso an saindang autoridad. Imbes na trataron na mga oripon sana an saindang agom asin mga aki, an matatakton sa Dios na mga patriarka nagpaheling sa sainda nin tunay na pagkamoot asin kapadangatan.

An sarong patanaw sa kapadangatan na parateng inaako nin mga aki itinao sa Genesis 50:23. Dian nagsasabi iyan dapit sa mga makoapo sa tuhod ni Jose: “Sinda ipinangaki sa mga tuhod ni Jose.” Minsan ngani ini puedeng mangahulogan sana na minidbid ni Jose an mga aki bilang saiyang mga gikan, iyan puede man na magparisa na sia may kapadangatan na nakikawat sa mga aki, na pinauurougdo sinda sa saiyang mga tuhod. Marahay na an mga ama ngonyan magpaheling nin kaparehong kapadangatan sa saindang mga aki.

Bilang mga payo nin pamilya, inasikaso man kan matatakton sa Dios na mga patriarka an espirituwal na mga pangangaipo kan saindang pamilya. Kan magluwas sa dahong pakatapos kan panglobong Delubyo, “si Noe nagpoon na magtogdok nin altar ki Jehova . . . asin magdolot nin tinotong na mga dolot sa ibabaw kan altar.” (Genesis 8:20; ikomparar an Job 1:5.) An maimbod na patriarkang si Abraham nagtao nin marahay na halimbawa paagi sa pagtao nin personal na pagtotokdo sa mga miembro nin pamilya. ‘Pinagbotan nia an saiyang mga aki asin an saiyang pamilya na masunod sa saiya tanganing ingatan ninda an dalan ni Jehova na gumibo nin katanosan asin paghokom.’ (Genesis 18:19) Sa siring an mamomoton na pagkapayo nakakontribwir sa emosyonal asin espirituwal na ikararahay nin mga pamilya.

Sinusunod nin Kristianong mga lalaki ngonyan an arogan na ini. Naggigibo sinda nin pagkapayo kun dapit sa pagsamba paagi sa pagtabang sa saindang pamilya na sumunod sa mga kahagadan nin Dios asin paagi sa pagtao ninda mismo nin marahay na halimbawa. (Mateo 28:​19, 20; Hebreo 10:​24, 25) Arog kan mga patriarka, an Kristianong mga agom na lalaki asin ama nagtatagama man nin panahon sa pagtao nin personal na pagtotokdo sa mga miembro kan saindang pamilya.

Paggibo nin Desididong Aksion

Kan sa katapustapusi makabayad na sia sa dakulaon na pagkakautang sa saiyang panugangan na lalaki, an patriarkang si Jacob naghapot: “Noarin ko man gigibohon an para sa sakong sadiring harong?” (Genesis 30:30) Arog nin gabos na ama, namatean ni Jacob an gabat nin pagpanigo sa materyal na mga pangangaipo kan saiyang pamilya, asin nagmaigot siang marhay na magibo ini. Nagsasabi an Genesis 30:43: “An lalaki padagos na nag-oswag, asin dakulang mga aripompon asin mga surugoon na babae asin surugoon na lalaki asin kamelyo patin asno an nasadirihan nia.”

Minsan siring, pakalihis nin pirang taon, pakabalyo ni Jacob sa daga nin Canaan, minalataw na dai nia naririsa na an saiyang aking babae na si Dina nakapatalubo kan peligrosong ugale na pakiibaiba sa paganong mga Cananeo.a (Genesis 34:1) Dai man nia nahimong gumibo nin aksion kan marisa nia na igwa nin paganong garamiton sa saiyang harong. Sa bagay, pakatapos kan makamomondong paglugos ki Dina nin sarong Cananeo, si Jacob naggibo nin desididong aksion. “Halea nindo an mga dios kan ibang daga na nasa tahaw nindo asin linigi nindo an saindong sadiri,” an ipinagboot nia.​—Genesis 35:​2-4.

An Kristianong mga ama dapat na magin puka pag-abot sa espirituwalidad kan saindang pamilya. Kun igwa nin grabeng mga peligro sa espirituwal na kapakanan kan pamilya, arog baga kan pagkaigwa nin inmoral na mga babasahon o nakararaot na musika sa harong, dapat sindang gumibo nin desididong aksion.

Interesante nanggad, an mga babaeng may pagtubod na arog ki Sara, Rebeca, asin Raquel nagkaigwa man nin mahalagang impluwensia sa pamilya. Minsan ngani sinda mapagpasakop sa saindang agom, dai sinda binawalan sa paggibo nin inisyatiba kun iyan angay asin kaipuhan. Halimbawa, an Exodo 4:​24-26 nagsasabi sa sato na kan si Moises asin an saiyang pamilya paduman sa Egipto, “si Jehova [“an anghel ni Jehova,” Septuagint] sinabat sia asin padagos na naghanap nin paagi na gadanon sia [an aking lalaki ni Moises].” Malinaw na an aki ni Moises namemeligrong gadanon huli ta dai sia naturi ni Moises. Si Zipora guminibo tolos nin aksion asin tinuri an saiyang aki. Bilang resulta, pinabayaan sia kan anghel. An Kristianong mga agom na babae ngonyan puede man na gumibo nin inisyatiba kun hinahagad ini kan situwasyon.

Sa-Amang Pagtotokdo sa Irarom kan Mosaikong Pagboot

Kan 1513 B.C.E., natapos an panahon nin mga patriarka kan an Israel magin sarong nasyon. (Exodo 24:​3-8) An mga ama padagos na nagserbing payo nin pamilya. Minsan siring, an pampamilyang pagboot nagin sakop kan nasyonal na Pagboot na itinao nin Dios ki Moises asin ipinaotob kan nombradong mga hokom. (Exodo 18:​13-26) An mga saserdoteng Levita na an guminibo kan mga pag-atang para sa pagsamba. Pero, an ama nagpadagos na may mahalagang papel. Si Moises nagsadol: “An mga tataramon na ini na ipinagboboot ko sa saimo ngonyan dapat na mamugtak sa saimong puso; asin dapat na idoon mo an mga iyan sa saimong aki asin sabihon mo iyan kun ika nagtutukaw sa saimong harong asin kun ika naglalakaw sa dalan asin kun ika naghihigda asin kun ika minabangon.”​—Deuteronomio 6:​6, 7.

An Pagboot nagtao nin mga okasyon, arog baga kan Paskua, na durante kaiyan puedeng magtokdo kapwa sa pormal asin impormal na paagi. Mantang nagdadangadang na an petsa kan Paskua, Nisan 14, an mga pamilyang Judio mapoon nang mag-andam para sa saindang nakaugalean nang pagbiahe pa-Jerusalem. (Deuteronomio 16:16; ikomparar an Lucas 2:41.) Siisay na aki an dai maoogma sa siring na mga pag-andam? An pagbiahe mismo magigin nakaoogma. Sa panahon na iyan tapos na an tig-oran, asin an saldang nin tigsoli nagpopoon nang haleon an lipot nin tiglipot. Mantang nagtutunaw an mga niebe sa Bukid nin Hermon, nagsusurupay an mga pangpang kan Salog nin Jordan.

Sa dalan, puedeng itokdo kan mga ama sa saindang mga aki bako sanang an geograpiya kan saindang daga kundi siring man an mayaman na kasaysayan na konektado sa mga lugar na tibaad agihan ninda. Tibaad kabale digdi an mga Bukid nin Ebal asin Gerizim, kun saen binasa an mga sumpa asin bendisyon kan Pagboot. Tibaad agihan man ninda an Betel, kun saen naheling ni Jacob an saiyang bisyon dapit sa langitnon na hagyan. Kanigoan kanakaoogmang pag-orolay an mangyayari! Mantang nagpapadagos an pagbiahe asin nakikidungan sa mga grupo nin pamilya an mga nagbabaklay hale sa ibang parte kan daga, an gabos magkakaigwa nin nakapakokosog na pag-iribaiba.

Sa katapustapusi an pamilya malaog na sa Jerusalem, “an sangkap na kagayonan.” (Salmo 50:2) Nagsasabi an iskolar na si Alfred Edersheim: “An dakol sa mga dayong ini siertong nagkampo sa luwas kan mga lanob kan siudad. An mga nag-istar sa laog kan siudad pinasakat na daing bayad.” Iyo, an mga barobatang Hebreo nag-ako nin direktang leksion dapit sa sa-magturugang na pagkamoot asin pagkamapagpasakat. An taonan na mga kombension kan Mga Saksi ni Jehova nagseserbi man sa kaparehong katuyohan ngonyan.

Sa katapustapusi maabot an Nisan 14. An hayop para sa Paskua bobonoon asin aasalon sa laog nin pirang oras. Kun madali nang magmatanga kakakanon kan pamilya an kordero, tinapay na daing lebadura, asin mapait na mga gulay. Sono sa kostumbre minahapot an sarong aki: “Ano an kahulogan sa saindo kan seremonyang ini?” Dangan an mga ama matao nin pormal na pagtotokdo, na an sabi: “Iyan an atang kan paskua ki Jehova, na luminihis sa mga harong kan mga aki ni Israel sa Egipto kan tawan nia nin damat an mga taga-Egipto, alagad ilinigtas nia an samong mga harong.”​—Exodo 12:​26, 27; 13:​8.

Si Hadeng Salomon nin Israel nagsabi: ‘Igwa nin panahon nin pagngisi asin panahon nin pagtarok.’ (Eclesiastes 3:4) An mga aking Israelita tinawan nin panahon para sa pag-aling-aling. Minalataw na minasdan ni Jesu-Cristo an mga aki na nagkakawat sa mga sadan. (Zacarias 8:5; Mateo 11:16) Asin uso para sa mga magurang na may kaya na mag-areglo nin nakaoogmang pampamilyang pagtiripontipon na may karantahan, baraylehan, asin karakanan. (Lucas 15:25) An Kristianong mga magurang ngonyan naggigibo man nin inisyatiba sa pagtao nin kapakipakinabang na aling-alingan asin pag-iribaiba para sa saindang mga aki.

An mga Mag-ina sa Judiong Sosyedad

Ano an papel nin mga ina sa irarom kan Mosaikong Pagboot? An Talinhaga 1:8 nagboot: “Paghinanyog, aki ko, sa disiplina kan saimong ama, asin dai mo pagpabayaan an pagboot kan saimong ina.” Sa laog kan estruktura kan autoridad kan saiyang agom, iinaaplikar nin Judiang agom an tao nin Dios na mga kahagadan sa buhay pampamilya. Dapat siang tawan nin onra kan saiyang mga aki, minsan pa gurang na sia.​—Talinhaga 23:22.

An ina nagkaigwa man nin dakulang kabtang sa pagsasanay sa saiyang mga aki. Haros sia sana an nag-asikaso sa omboy sagkod na iyan dakula na tanganing butason, na siertong nagbubunga nin dayupot na bogkos nin mag-ina. (Isaias 49:15) Mantang an mga ama tinotokdoan nin trabaho an saindang mga aking lalaki, an mga ina tinotokdoan an saindang mga aking babae nin mga abilidad na panharong. An ina igwa man nin dakulang impluwensia sa saindang mga aking lalaki. Halimbawa, an hadeng si Lemuel nakinabang sa “magabat na mensahe na itinao sa saiya kan saiyang ina bilang pagtatanos.”​—Talinhaga 31:1.

An sarong maabilidad na Judiang agom nagkaigwa man nin darudakulang libertad sa ‘pagbantay sa mga nangyayari sa saiyang pamilya.’ Sono sa Talinhaga 31:​10-31, tibaad sia magbakal nin mga suplay sa harong, mangapital sa negosyong harong asin daga, asin magpadalagan pa ngani nin sadit na negosyo. Para sa mapag-apresyar na agom na lalaki, an halaga kan babae “orog na gayo kisa kan sa korales”!

Sarong Arogan Para sa Ngonyan

Kan mga panahon kan Biblia an pampamilyang areglo nakatabang para sa emosyonal asin espirituwal na pagtalubo kan gabos na miembro kaiyan. Dapat na gamiton kan mga ama an saindang autoridad sa mamomoton na paagi tanganing makinabang an saindang pamilya. Dapat sindang mangenot sa pagsamba. An mga ama asin ina pareho nagpaheling nin interes sa saindang mga aki​—na tinotokdoan asin sinasanay sinda, nagsasamba kaiba ninda, asin nagtatao nin aling-alingan para sa sainda. An diosnon na mga ina mahalagang katabang, na iginagalang an pagkapayo kan saindang agom mantang naggigibo nin inisyatiba para sa saindang pamilya. An makinuyog na mga aki nagdara nin kagayagayahan sa saindang mga magurang asin ki Jehova Dios. Tunay nanggad, an matatakton sa Dios na pamilya kan mga panahon kan Biblia sarong ekselenteng arogan para sa satong aldaw.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Retrato sa pahina 23]

An saindong pamilya puedeng magin arog kaogma kan mga pamilya na nagsamba ki Jehova kan mga panahon kan Biblia