Pagpaogma sa Saindong Buhay Pampamilya
Kasumpay kan Kapitulo 9: Pagpatood sa mga Aki Poon sa Pagkaomboy
Pagtotokdo kan Pinakamahalagang mga Leksion sa Buhay
21. Huli sa anong tendensia nin mga aki na mahalaga na an mga magurang magtao nin marahay na halimbawa sa saindang aki?
21 Sarong beses ibinaing ni Jesus an mga tawo kan saiyang kapanahonan sa “mga aking nagtuturukaw sa mga sadan na nagkukururahaw sa saindang mga kakawat, na nagsasabi, ‘Tinugtogan mi kamo nin flauta, alagad ta dai kamo nagbarayle; nanambitan kami, alagad ta dai kamo nanangis.’” (Mateo 11:16, 17) An mga kawat nin aki pag-arog-arog sa mga may edad na saka sa saindang mga kapiestahan asin paglobong. Huli sa natural na tendensia nin aki na man-arog, an halimbawa nin magurang may mapuersang kabtang sa pagpatood sa aki.
22. Ano an puedeng magin epekto kan gawe nin mga magurang sa saindang mga aki?
22 Poon na mamundag, an aki nindo nakanonood sa saindo—bako sanang sa saindong sinasabi kundi sa kun paano nindo iyan sinasabi, sa saindong tono nin pagtaram: sa omboy mismo, sa saindong agom asin sa ibang tawo. Pinagmamasdan nia an pakikiiba nin mga magurang sa lambang saro, sa ibang miembro kan pamilya asin sa mga bisita. An halimbawa nindo sa mga bagay na ini puedeng magpoon na magtao nin mga leksion na mas mahalaga kisa sa pakanood kan saindong aki na makalakaw o makabilang o makabasa kan abakada. Puede iyan na magbugtak nin pundasyon para sa kaaraman asin pakasabot na minagiya pasiring sa tunay na kaogmahan sa buhay. An halimbawang iyan puedeng gumibo sa aki na madaling umako sa pagkomunikar nin matanos na mga pamantayan kun sia nasa tama nang edad na tokdoan paagi sa pagtaram asin pagbasa.
23, 24. Kun boot nin mga magurang na an saindang mga aki makaabot sa nagkapirang pamantayan, dapat na magin andam mismo sinda na gibohon an ano?
23 “Magin kamong mga paraarog sa Dios, bilang namomotan na mga aki, asin padagos kamong maglakaw sa pagkamoot,” an sadol kan apostol sa mga Kristiano. Bago kaini, ipinaliwanag nia kun ano an kaipuhan sa pag-arog sa Dios, na an sabi: “Magkaharale na saindo an gabos na maraot an kamawotan na kapaitan asin kaanggotan asin kabangisan asin sirilyakan patin pagraway kaibahan an gabos na karatan. Kundi magin maboot sa lambang saro, madinamayon sa mamomoton na paagi, na sueltong nagpapatarawadtawad siring na an Dios man sueltong nagpatawad sa saindo paagi ki Cristo. Kaya magin kamong mga paraarog sa Dios, bilang namomotan na mga aki . . . ” (Efeso 4:31, 32; 5:1, 2) Kun an mga boses na nadadangog kan omboy, o an mga hiro na naheheling kaiyan, nagtotokdo nin mga leksion sa pagigin aranggoton, arog baga nin makosog asin halangkaw an boses na orolay, mga pagrereklamo, kapalangkawan o nagpuputok na kaanggotan, iyan ikinatatanom na nin hararom. Kun kamo maboot asin makonsiderasyon sa gabos, kun an saindong moral na mga pamantayan halangkaw asin an saindong mga prinsipyo marahay, aarogon man ini saindo kan saindong aki. Gumawe kamo sa paagi na gusto nindong igawe kan saindong mga aki, magin kamong an klase nin tawo na boot nindong magin pagkatawo kan saindong mga aki.
24 An mga magurang dai maninigong magkaigwa nin duwang grupo nin mga prinsipyo, saro na ihuhulit asin saro na igagawe, saro para sa saindang mga aki asin saro para sa saindang sadiri. Ano an pakinabang sa pagsabi sa saindong mga aki na dai magputik, kun kamo mismo nagpuputik? Kun binabalga nindo an saindong mga panuga sa sainda, makalalaom daw kamo na ootobon ninda an mga panuga ninda sa saindo? Kun an mga magurang mayo nin paggalang sa lambang saro, paano ninda malalaoman an saindang aki na makanood na gumalang? Kun dai man lamang nadadangog kan aki an saiyang ama o ina na magpahayag nin kapakumbabaan, paano nia magigin pamantayan an kapakumbabaan? An sarong magabat na peligro sa pagtao nin impresyon kan magurang na permi siang tama iyo na tibaad honaon kan aki na an gabos na ginigibo kan magurang tama—minsan kun an magurang minagibo nin mga bagay na nagpapaheling nin bakong sangkap, makasalan na naturalesa asin sala. An pagtaram alagad dai paggibo pagigin kapareho kan mapagsaginsagin na mga Fariseo, na dapit sa sainda si Jesus nagsabi: “An gabos na bagay na isinasabi ninda sa saindo, giboha asin kuyoga nindo, alagad dai nindo arogon an saindang mga ginigibo, huli ta sinda nagtataram alagad dai naggigibo.” Kaya, mga magurang, kun habo nindong magkaigwa nin saradit na Fariseo sa saindong pamilya, dai kamo magin darakulang Fariseo!—Mateo 23:3.
25. Paano an mga aki maninigong tokdoan dapit sa pagkamoot?
25 An mga aki enot na nakanonood dapit sa pagkamoot paagi sa pakaheling kaiyan asin nakanonood sindang magtao nin pagkamoot paagi sa pag-ako kaiyan. An pagkamoot dai mababakal. An mga magurang puedeng paoranan nin mga regalo an saindang mga aki. Alagad an pagkamoot sa pangenot sarong espirituwal na bagay, nasa puso asin bakong sa pitaka, asin an mga regalo sana dai noarin man puedeng isalihid sa tunay na pagkamoot. An paghihingoa na bakalon an pagkamoot nagpapababa sana sa halaga kaiyan. Labi pa sa materyal na mga regalo, itao an saindong sadiri, an saindong panahon, an saindong kosog, an saindong pagkamoot. Mag-aako man kamo nin kasokol kaiyan. (Lucas 6:38) Arog kan sabi kan 1 Juan 4:19 dapit sa satong pagkamoot sa Dios: “Kita namomoot, huli ta sia enot na namoot sa sato.”
26, 27. Paano matotokdoan an mga aki kan kagayagayahan na gikan sa pananao?
26 An mga aki makanonood na magtao paagi sa pag-ako. Matatabangan sindang manodan an mga kagayagayahan sa pananao, sa paglilingkod, sa panhihiras. Tabangan sindang maheling na igwa nin kaogmahan sa pananao—sa saindo, sa ibang aki, sa mga may edad na. An mga may edad na parate na habong umako nin mga regalo hale sa mga aki, na may salang paghona na pagpaheling nin pagkamoot an pagpabaya sa mga aki na mapasainda na sana an mga regalong itinatao ninda. An sarong lalaki nagsabi:
“Kaidto nagsasayuma ako kun inoopresiran ako nin dulse nin sarong aki. Paghona ko nagpapaheling ako nin kabootan, na dai kinukua an aram kong gustong-gusto nia. Alagad kun nagsasayuma ako asin sinasabihan siang saiya na sana iyan, dai ko naheheling an kagayagayahan na iniisip kong ipaheheling kan aki. Dangan narealisar ko na isinisikwal ko an saiyang pagkamatinao, isinisikwal ko an saiyang mga regalo, asin isinisikwal ko sia. Poon kaidto permi ko nang inaako an siring na mga regalo, tanganing ipamate sa saiya an mga kagayagayahan sa pananao.”
27 An mga magurang sa sarong pamilya boot na tabangan an saindang sadit na aki na magin kapareho kan ilinaladawan sa Biblia sa 1 Timoteo 6:18, “matinao, andam na magwaras.” Kaya, kun sinda nag-aatender sa lugar para sa pag-adal sa Biblia itinatao ninda sa saindang aki an kuarta na idodonar ninda, na pinababayaan siang iyo an magholog kaiyan sa kahon nin kontribusyon. Nakatabang ini na ikatanom sa saiya an halaga nin pagsuportar sa espirituwal na mga bagay asin pagtabang na itao an ano man na materyal na mga kaipuhan na puedeng kalabot digdi.
28, 29. Paano matotokdoan an mga aki kan halaga nin paghagad nin dispensasyon sa mga nagigibong sala?
28 Kun paanong an mga aki puedeng makanood na mamoot asin magin matinao kun an tamang pagtotokdo iniibanan nin marahay na halimbawa, puede man sindang makanood na humagad nin dispensasyon kun iyan maninigo. Sabi nin sarong magurang: “Kun nakagigibo ako nin sala sa sakong mga aki, inaako ko iyan sa sainda. Sa halipot sinasabi ko sa sainda kun taano ta nasala ako asin inaako kong nasala ako. Ginigibo kaining pasil para sa sainda na akoon an saindang mga sala sa sako, sa pakaaram na ako bakong sangkap asin makasasabot.” Iiniilustrar an punto-de-vistang ini nin sarong pangyayari na may nagbisita sa sarong pamilya asin ipinamimidbid sa saiya kan ama an mga miembro kan pamilya. Sabi kan bisita:
“Ipinamidbid an gabos na yaon, dangan naglaog sa kuarto an sarong aking lalaki na naghuhuyom. Sabi kan ama, ‘Asin ini an ngohod ming aki, an may jam sa saiyang polo.’ Nawara an paghuyom kan aki asin nabasa sa saiyang lauog an kolog nin boot. Sa pakaheling na napapahibi na sia sa kasopganan, listong kinugos kan ama an aki asin nagsabi, ‘Dai ko dapat sinabi iyan; dispensaron mo ako.’ An aki naghibi nin kadikit, dangan nagluwas, alagad dai nahaloy sia nagbalik, na mas dakula pa an huyom—asin sulot an malinig na polo.”
29 Tunay na an mga bogkos nin kapadangatan napakokosog nin siring na kapakumbabaan. Siempre, sa huri puedeng ipaliwanag nin magurang sa aki kun paano magkakaigwa nin timbang na pagmansay sa mga problema sa buhay, dakula asin sadit. Matatabangan nia an saiyang mga aki na makanood na dai pakasabooton an saradit na bagay, ngisihan an saindang sadiri asin dai noarin man laoman an iba na magin sangkap kun paanong dai ninda boot na iyan laoman sa sainda.
Magtao nin Tamang mga Prinsipyo sa Buhay
30-32. Taano ta mahalagang marhay para sa mga magurang na amay na gayong pumoon sa pagtabang sa saindang mga aki na mamidbid an tamang mga prinsipyo sa buhay?
30 Sa ngonyan dakol na magurang an nariribong sa kun ano an tamang mga prinsipyo sa buhay. Bilang resulta, dakol na aki an dai noarin man natatawan nin tamang mga prinsipyo sa buhay. May mga magurang ngani na nagdududa sa saindang diretso na pormahon an kaisipan kan saindang mga aki. Kun dai iyan gibohon nin mga magurang, ibang mga aki, kataraed, mga sine asin telebisyon an magibo kaiyan. An mga siwang sa henerasyon, pagrebelde nin mga hoben, droga, bagong mga moralidad asin seksuwal na mga rebolusyon—ini gabos kinatatakotan nin mga magurang. Alagad an totoo, an personalidad kan aki dati nang naporma bago an mga isyung ini magpoon na lumataw sa saiyang buhay.
31 An mga pagsiyasat na ibinareta sa sarong sientipikong magasin nagsasabi na “an mayor na kabtang kan personalidad nin sarong indibiduwal naeestablisar na bago mag-eskuela. Siempre, aram nin dakol na an mga aking dai pa nag-eeskuela madalion na maimpluwensiahan asin mamolde. . . . Minsan siring, nadiskobre niamo na an saindang naaraman kan sinda aki pa kun dapit sa mga kaisipan asin eksperyensia parate na nag-eestablisar nin nagdadanay asin kun beses dai na mababakleng ugale.”
32 Puedeng bakleon an salang mga ugale, alagad ipinaliliwanag nin saro pang parasiyasat kun ano an nangyayari kun pinababayaan na makalihis an mahahalagang taon: “An aki nagdadanay na madaling mamolde sa laog kan saiyang enot na pitong taon, pero mantang orog kang nag-aatraso, mas dakula man na pagliliwat an kaipuhan na gibohon mo sa saiyang kamugtakan—asin an probabilidad nin pagliliwat mas naiinaan sa kada taon na minalihis.”
33. Ano an pinakamahalagang mga ideya na maninigong itokdo sa mga aki?
33 An saradit na aki kaipuhan na makanood nin dakol na pundamental na ideya, alagad an pinakamahalaga iyo an mga ideya dapit sa kun ano an totoo asin kun ano an falso, kun ano an tama asin kun ano an sala. Sa pagsurat sa mga Kristianong taga-Efeso, sinadol sinda ni apostol Pablo na kumua nin tamang kaaraman, na an sabi, “Dai na kita magin mga omboy, na inaanod nin mga alon asin ipinapadpad nin lambang doros nin katokdoan huli sa kadayaan nin mga tawo, huli sa katusohan sa pagpakana nin karatan. Kundi sa pagtaram kan katotoohan, paagi sa pagkamoot kita magtalubo sa gabos na bagay sa saiya na iyo an payo, si Cristo.” (Efeso 4:13-15) Kun an mga magurang nag-aatraso sa pagtabang sa mga aki na makapatalubo nin pagkamoot sa katotoohan asin pagkasadiosan, nin pagkamoot sa tama asin marahay, an mga aki dai magkakaigwa nin proteksion tumang sa sala asin maraot. An mga taon bago mag-eskuela minalihis na haros dai naririsa kan mga magurang. Dai nindo iyan pabayaan na lumihis sana; gamiton nindo an enot na pira, mahalaga, madali an pagmoldeng mga taon sa kaibanan kan saindong mga aki sa pagtao sa sainda nin tamang mga prinsipyo sa buhay. Tibaad ikaligtas nindo an saindong sadiri sa kakologan nin puso sa maabot na mga taon.—Talinhaga 29:15, 17.
34. Taano ta mahalaga an marigon na mga pamantayan, asin ano an pinakamarahay na pagkukuanan kan siring na mga pamantayan?
34 “An kamugtakan kan kinaban na ini nagbabago,” an isinurat kan pinasabngan na apostol, asin totoo nanggad iyan mapadapit sa materyal, emosyonal asin moral na mga pamantayan kaiyan. (1 Corinto 7:31) Kakadikit kan karigonan sa kinaban. Dapat na midbidon nin mga magurang na, bilang tawo, puede man sindang magkulang sa bagay na ini. Kun nasa puso ninda an pinakaikararahay kan saindang mga aki asin talagang nagmamakolog sinda sa saindang kaogmahan sa ngapit, gigiyahan nin mga magurang an saindang mga aki sa mga pamantayan na tunay na marigon. Magigibo ninda ini paagi sa pagdodoon sa saindang mga aki poon sa pagkaomboy na, ano man na hapot an lumataw, ano man na problema an nangangaipong resolberan, an nasusurat na Tataramon nin Dios, an Biblia, an madodolokan para sa mga simbag na tama asin pinakamakatatabang. Minsan pa gurano kanakariribong o kadiklom an buhay huli sa mga kamugtakan kun minsan, an Tataramon na iyan padagos na magigin ‘ilawan sa saindang bitis, asin liwanag sa saindang dalan.’—Salmo 119:105.
35. Gurano kahalaga kan pagpatood sa mga aki?
35 Iyo, ini na an pinakamarahay na oportunidad nindo na ponan na pataluboon sa saindong mga aki an mga prinsipyo sa buhay na makasusustenir sa sainda sa bilog nindang buhay. Mayo nin karerang maorog pa, mayo nin trabahong mas mahalaga pa, sa pagpatood sa saindong mga aki. An panahon na dapat ipoon sa pagkamundag tolos ninda, sa saindang pagkaomboy!