An Tabako Asin Pagsensura
“Igo na an Pagsensura! An libertad sa pagtaram—kaiba an libertad sa pag-anunsio—sarong diretso na dapat niatong papagdanayon. An pagprohibir sa pag-anunsio nin sigarilyo dai suportado kan mayoriya sa mga Amerikano.”—Anunsio sa peryodiko, Enero 1989, basado sa “lakop sa nasyon na pagsurbey sa telepono sa 1500 na nasa edad na.” Alagad an 1,500 daw nagrerepresentar sa “mayoriya sa mga Amerikano”?
AN MGA paraanunsio nin tabako nangangatanosan na an saindang mga anunsio dai nangongombensir sa mga tawo na pumoon na magsigarilyo. Iyan nagdedeterminar sana kan pagkabangabanga kan negosyo sa laen-laen na tatak. Minsan siring, huli sa presenteng pagdakol nin mga babaeng parasigarilyo puwedeng pahimutikan an paghihingakong iyan. Alagad igwa nin saro pang nakagagadan na impluwensia na gikan sa kapangyarihan kan mga paraanunsio nin tabako.
Sa nakaaagi pa sanang mga taon an mga kompaniya nin tabako sa E.U. nakabakal nin kadikit na pagkarespetado paagi sa pagbakal nin mga kompaniya nin kakanon asin paghale kan terminong tabako sa mga ngaran kan saindang korporasyon. Kaya, an American Tobacco Company nagin American Brands; an R. J. Reynolds Tobacco Company kasuarin pa sana nagin RJR/Nabisco; an Brown and Williamson Tobacco Corporation nagin Brown and Williamson Industries. Alagad ta ano an saro sa mga resulta kan mga pagbabagong ini? Orog na pangigipit sa pag-anunsio. Taano man?
Minsan an mga magasin na noarin man mayo nin mga anunsio sa tabako kaipuhan na maingat na maghorophorop manongod sa pagpublikar nin mga artikulo na nagtatatsar sa pagsigarilyo asin sa mga produkto nin tabako. Totoo, tibaad mayong mawarang entrada hale sa pag-anunsio nin tabako. Alagad kumusta man an ibang kompaniya na ngonyan sadiri na kan mga makapangyarihan na negosyante nin tabako asin nag-aanunsio nin kakanon o iba pang produkto? Asin kumusta man an mga artikulo o kapahayagan na tibaad magtao nin maraot na dangog sa pagsisigarilyo? Uya an basihan nin tuso, haros dai risang pagsensura sa sadiri.
An sarong interesanteng kaso iyo an luwas na Hunyo 6, 1983 kan Newsweek. An mga luwas bago asin pakalihis kan luwas nin Hunyo 6 igwa nin pito sagkod sampulong pahina nin mga anunsio sa sigarilyo. Alagad an Hunyo 6 na Newsweek may 4.3 na pahina manongod sa sarong kontrobersial na serye na may titulong “Showdown on Smoking.” Pirang pahina nin anunsio sa sigarilyo an yaon sa luwas na idto? Mayo. An autor na si White nagsasabi: “Kan maaraman kan mga kompaniya nin sigarilyo an plano para sa estorya, hinagad ninda na haleon an saindang mga anunsio. Seguro napierde an magasin nin sagkod sa $1 milyon sa anunsio huli sa pagpaluwas kan estoryang iyan.”
An entrada gikan sa mga anunsio iyo an ikinabubuhay nin mga magasin asin peryodiko. Ipinaheheling nin ebidensia na an mga editor naghohorophorop nin maingat manongod sa materyal na ipupublikar ninda na nagtatatsar sa industriya nin tabako, kun igwa man. An sarong parasurat manongod sa salud nagsabi: “Kun ibubugtak ko an pagsigarilyo sa listahan nin mga ginigikanan nin helang sa puso, halimbawa, an editor ko magsalang ibubugtak iyan sa poro kan listahan o hahaleon iyan.” Arog kan sabi kan sarabihon, “An nagbabayad sa paratogtog iyo an nagboboot kan totogtogon.” An sadiring pagsensura iyo na an uso ngonyan.
Interesante nanggad, an The Wall Street Journal nagbareta na sa laog nin anom na taon na an duwang magasin para sa mga negro may mga anunsio sa tabako, an duwang ini pareho dai nagpublikar nin ano man na artikulo na may direktang koneksion sa pagsisigarilyo asin salud. Nagkanorongod sana daw? Malinaw na an mga magasin na nag-aanunsio nin mga produkto nin tabako dai puwedeng kalabanon an nagsusuportar sa sainda. Kaya dai ninda ibinubuyagyag an mga peligro nin pagsisigarilyo.
An pagrepasong ini sa tema nin tabako, pagsisigarilyo, asin pag-anunsio nakatatabang sato na masabotan na kadakol kan nakataya. Para sa mga paratanom nin tabako, nakataya an saindang ikinabubuhay. Para sa makapangyarihan na mga negosyante nin tabako, sa mga ahente, nakataya an saindang darakulang ganansia. Para sa mga gobyerno, nakataya an saindang entrada sa buhis. Asin para sa minilyon na parasigarilyo, nakataya an saindang salud asin an saindang buhay.
Kun kamo parasigarilyo o nag-iisip kamong magsigarilyo, nasa saindo an pagpili. Arog kan gustong-gustong ipagirumdom saindo kan mga negosyante nin tabako sa E.U., may konstitusyonal na diretso kamo na magsigarilyo. Alagad girumdoma, iyan nangangahulogan na igwa man kamo nin konstitusyonal na diretso na mameligrong magadan sa kanser sa pulmon asin halonan, sa mga helang sa puso, emphysema, Buerger’s disease (helingon an kahon sa pahina 9), asin sa kadakol pang ibang nakagagadan na helang. Sa ibong na lado, kun gusto nindong pumondo sa pagsigarilyo, paano nindo iyan magigibo? Ano an kaipuhan? Motibasyon!
[Ritrato sa pahina 12]
An mediko mayor kan E.U. na si Koop daing ontok sa pagpatanid tumang sa mga peligro nin paggamit nin tabako
[Credit Line]
Retrato kan Public Health Service