Inyimbo Bupe Bwafuma Kuli Lesa

UULEMBA LOLENI! MU SPAIN

INYIMBO shalikwata amaka. Kuti shatutalalika ku mutima, kuti shatukoselesha kabili kuti shatusansamusha. Kuti shatuletela no bulanda. Ukutula fye na kale, inyimbo shilekata imitima ne mintontonkanya ya bantu mu fikulilo fye fyonse. Kanshi inyimbo bupe bwafuma kuli Lesa.—Ukutendeka 4:21.

Ukutula fye apo twafyalilwa, tufwile twalyumfwapo inyimbo shimo. Nalimo banyinefwe baletwimbila inyimbo sha kutusunsuntila pa kuti tulaale. Nomba ilyo twalekula nalimo twalitemenwe sana inyimbo ishaletufika pa mutima. Nangu fye fwe bakalamba, fwe bengi tulatemwa ukumfwa ku nyimbo ishitutalalika umutima ilyo tuleensha motoka nelyo ilyo tuli pa ng’anda nga twainuka ku ncito.

Mu lwimbo kuti mwaba ukulumbulamo intambi sha calo nangu ifyacitike kale mu calo. Abena Israele ba ku kale baleimba inyimbo pa kusefya ukwalekanalekana. (Ukufuma 15:1-21; Abapingushi 5:1-31) Kasesema Mose ashikile ulwimbo ulwalelanda pa fyacitike kale kabili ulwalimo ifunde ilyali no kufika abantu pa mutima. (Amalango 32:1-43) Inyimbo sha musango yu shifwile shalebebukishako ifya ku numa.

Bonse Twalikwata Ubupe bwa Kwimba!

Nalimo kuti mutontonkanya amuti, ‘Ine nalikwata icileya.’ Baleni tontonkanyeni pe shiwi lyenu. Pa mulandu we shiwi ilyo fwe bantu twakwata, umuntu fye onse apo apela kuti aimba nangu nga alekonka mu cilimba nangu nga talekonkamo. E ico kanshi ico tulingile fye ukucita kutampa fye ukwimba. E lyo nga muleimba tamulingile ukusakamana ukuti ishiwi lyenu talileumfwika bwino. Nga muleimba lyonse kuti mwaishibilako ukwimba.

Magazini ya bena Spain iya kuti, Psychologies yatile: “Ishiwi e lingalenga twaishiba bwino sana ifili mu mutima wa muntu.” Ainhoa Arteta, umwanakashi uwimba sana ishiwi lya pa muulu atile, “[ukwimba] kulacincimusha nga nshi. E ico kanshi ndekoselesha abantu bonse ukuti abafwaya ukwimba belaumfwa insoni e lyo kabili baleimba fye inshita iili yonse iyo umutima wafwaya ukwimba.”

Apo inyimbo kuti shayalula umutima, kanshi tufwile ukulasala inyimbo isho tulingile ukulaumfwako no kwimba. Amashiwi ya nyimbo ayabi kuti yafisama mu fiunda fisuma ifya nyimbo kabili kuti shalaumfwika kwati tashabipa. Kuti shilekoselesha abantu ukuba no lupato ne mibele yabipa, nangu ukuba no lukakaala, ifintu ifyo umuntu uwa mibele isuma te kuti atemwe ukumfwako. (Abena Efese 4:17-19; 5:3, 4) Icebo ca kwa Lesa citila: “Ukucishamo ku kubaka konse, lindo mutima obe, pantu muli wene e mwaba amatuntuko ya mweo.” (Amapinda 4:23) Kanshi ukusala inyimbo calicindama.a

Inyimbo Shisuma Kuti Shaba Muti Usuma

Icitabo ca kuti Principles and Practice of Stress Management citila: “Umulandu umo uo abantu mu fikulilo fyalekanalekana bembila inyimbo ni co shilabacincimusha no kubalenga ukuba no bumi busuma.” Icitabo cimbi na co citila, nga tuleimba umubili onse fye ulenda watampa no kusunkaana. Ukusunkaana kulalenga insandesande sha mu mubili ukunaka bwino bwino e lyo no kufunguluka bwino bwino ne ci cilalenga ifya kukalipa mu mubili ukucepako.

E lyo na kabili badokota balakoselesha abalwele ba masakamiko ukulaumfwa ku nyimbo ishisuma ishitalalika ku mutima, na sho kuti shabalenga ukumfwako bwino. Mu fipatala fimo umo bateeka abalwalishe balalishamo ne nyimbo. Abana abafyalwa ukwabula ukukumanya imyeshi e lyo na balwele abo bacita opareshoni ilingi line balaba bwino nga baleumfwa ku nyimbo ishisuma. Ukulingana ne citabo ca kuti, Principles and Practice of Stress Management, calandile ukuti umuntu nga balemubombela insandesande ishilenga umuntu ukusakamana shilafulilako, nomba nga ca kuti alekutika ku nyimbo ishitalalikako umutima, ishi nyimbo “shilalenga insandesande ishilenga amasakamiko ukunafulilako.”

Inyimbo na kabili shilalenga abanakashi abali pa bukulu ukucefyako ukusakamana nga baikatwa ne fumo nangu ilyo balepaapa. Badokota abakuula abantu ameno limo balalisha inyimbo pa kuti balenge abalwele ba meno ukumfwako bwino. Nomba inyimbo kwena kuti shacita ifingi ukucila na pali ifi twalandapo. Kuti shatwafwa no kukosha bucibusa bwesu na Lesa.

‘Nkatootela Lesa mu Nyimbo’

Bushe mwalishiba ukuti pa fiputulwa ikumi ifya muli Baibolo, cimo mwaba fye inyimbo sheka sheka? Amabuuku umwaba sana inyimbo ni mu Amalumbo, mu Ulwimbo lwa Nyimbo na mwi buuku lya Inyimbo sha Bulanda. Na kabushe, nalimo ukufika ku miku 300 iyo balandapo pa nyimbo mu Baibolo, imiku iingi balanda pa kupepa Lesa. Imfumu Davidi iyaishibishe ukushika no kulisha inyimbo yalembele ukuti, “Yehova e bukose bwandi . . . , e ico ndemutootela mu lwimbo lwandi.”—Amalumbo 28:7.

Na kuba Davidi afwaile abaume 4,000 ukufuma mu mukowa wa kwa Lebi ukulalisha no kulaimba inyimbo mu Yerusalemu. Pali aba 288 ‘basambilishiwe ukwimbila Yehova, kabili bonse bali abacenjela.’ (1 Imilandu 23:4, 5; 25:7) Tatuletwishika ukuti aba kwimba balepitulukamo lyonse mu nyimbo. E ico kanshi ukwimba kwali ukwacindama sana mu kupepa Lesa ica kuti abaleimba tabalebapeelako imilimo imbi iya pe tempele pa kuti fye babike amano ku kwimba.—1 Imilandu 9:33.

Ubushiku ilyo Yesu ashilafwa, ena pamo na bakonshi bakwe baimbiile Lesa inyimbo sha kumulumbanya, nalimo ishaba mu Amalumbo 113 ukuyashinta ku 118. Mu nshiku sha kwa Yesu ishi nyimbo, isho baleita ukuti Amalumbo ya Hallel, baleshimba pa kusefya Ica kucilila. (Mateo 26:26-30) Insoselo ya kuti “Amalumbo ya Hallel” ilosha ku kupunda libili libili ukuti “Haleluyah!” nangu “Aleluya!” icalola mu kuti “Lumbanyeni Yah!” “Yah” ni nsoselo ya nshintu iipi iipilibula ukuti Yehova, ishina lya kwa Lesa Wapulamo.—Amalumbo 83:18.

Abena Kristu nabo balitendeke ukulaimba pa kupepa. Icitabo ca kuti, The History of Music citila: “Abena Kristu ba kubangilila baleimba pa kulongana kwa cintubwingi nangu fye nga bali beka. AbaYuda abasangwike Abena Kristu bena cali fye kwati batwalilila fye pantu na kale baleimba mu masunagoge . . . Ukulunda pa Nyimbo sha ciHebere . . . , muli iyi imipepele iipya lyonse balepanga inyimbo ishipya.” Na muno nshiku mwine Inte sha kwa Yehova balatemwa sana ukulumbanya Lesa mu nyimbo ilyo bali beka e lyo na pa kulongana kwa Bwina Kristu.

Pa mulandu wa kuti inyimbo shilalenga twafumya fyonse ifili mu mutima e lyo kabili shalikwata na maka ya kwalula umutima, no muntontonkanya e lyo no mubili, kanshi tufwile ukutasha no mweo onse pali ici ‘ca bupe icapwililika icafuma mu muulu.’ (Yakobo 1:17) E ico kanshi tulingile ukulabomfya ici ica bupe lyonse kabili bwino.

[Futunoti]